Search

The aim of the study was to evaluate foster placements of unaccompanied refugee children based on the child’s, the foster carers’ and guardians’ perspectives. We aimed to gain insight into placement success and related child and fostering factors, as well as development of these factors within one year. Special attention was paid to 'cultural matching', whereby children are placed with foster carers with a similar cultural background as the children. Overall, we can conclude that children, their foster carers and guardians are positive about the success of their foster placements. The quality of the relationship between the child and carers had an almost one-to-one relationship with placement success. Cultural similarity with carers appears to be important for the child’s placement success, especially in the early stages of their stay; for carers and guardians this was less important. In addition, the absence of behavioral problems and presence of pro-social behavior in the child is positively associated with placement success for carers and children resp., while for guardians the quality of the caregiving environment counts most. Children and carers or guardians disagree more on the success of the placement when they disagree on the quality of the caregiving environment, the child’s conduct and emotional problems, and the quality of the child-carer and child-guardian relationship. Most placements in which children stayed in the same foster family over the one-year timeframe of the study remained relatively stable in terms of child and fostering factors, with an important exception: according to the carers, there often is an increase in the child’s social-emotional problems.

Als kinderen asiel aanvragen in Nederland onderzoekt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) of ze bescherming nodig hebben als vluchteling. Bij de beslissing over het asielverzoek moeten de belangen van het kind voorop staan, zoals dat op grond van het VN-Kinderrechtenverdrag geldt voor alle beslissingen die op kinderen betrekking hebben. Met dit onderzoek is gekeken naar hoe vanuit een orthopedagogische invalshoek de belangen van gevluchte kinderen onderzocht zouden kunnen worden. Dit gebeurt in zogeheten Best Interests of the Child (BIC)-Assessments. Uit het onderzoek is gebleken dat het belangrijk is om aandacht te besteden aan mogelijke klachten die voortkomen uit traumatiserende gebeurtenissen die de kinderen in het land van herkomst of tijdens de vlucht hebben meegemaakt. Ook is onderzocht hoe kinderen geholpen kunnen worden om hun levensverhaal te vertellen. Gevluchte kinderen vinden dit vaak moeilijk, terwijl dat wel nodig is om te weten waarom ze bescherming vragen. De BIC-Assessments zijn uitgevoerd bij 16 alleenstaande kinderen en 11 kinderen die samen met hun ouders zijn gevlucht. De BIC-Assessments bleken betrouwbare informatie te geven die de IND zou kunnen meewegen in de beslissing over het asielverzoek. Bij de meeste van deze kinderen was sprake van ontwikkelingsrisico’s in de opvoedingsomgeving in het land van herkomst. Een meerderheid van de kinderen kampte met sociaal-emotionele problemen. Het onderzoek heeft uitgewezen dat het mogelijk is om op een wetenschappelijk onderbouwde manier de belangen van gevluchte kinderen te onderzoeken. Om die belangen ook daadwerkelijk mee te laten wegen in de asielbeslissing lijkt het echter nodig dat de Vreemdelingenwet wordt aangepast.

De situatie van teruggekeerde asielzoekers- en migrantenkinderen in landen van herkomst is een onderbelicht onderwerp in wetenschappelijk onderzoek. Dit proefschrift geeft inzicht in de opvoedingsomgeving en het welzijn van teruggekeerde kinderen in Kosovo en Albanië. Veel migranten in de EU zijn afkomstig uit de Westelijke Balkan, en zij ondervinden vaak weinig kans op een verblijfsvergunning op asielgronden. Kennis over hoe het met kinderen na terugkeer gaat is noodzakelijk om tegemoet te komen aan artikel 3 uit het Kinderrechtenverdrag, namelijk het wegen van het belang van het kind in beslissingen in migratieprocedures. De resultaten laten zien dat de meest kwetsbare kinderen geen stabiele verblijfsstatus in het gastland hadden, behoren tot een etnische minderheidsgroep en oudere adolescenten zijn. Deze kinderen ondervinden meer problemen in de re-integratie en het welzijn na terugkeer. Een follow-up studie onder gezinnen, die hulp hebben gekregen na de eerste meting, laat zien dat een deel van de kinderen na verloop van tijd nog steeds problemen ondervinden. Ze leven in armoede, hebben problemen met het volgen van onderwijs of schooluitval, moeite met opbouwen van vriendschappen of pesterijen, hebben taalproblemen, of geen binding met de samenleving na terugkeer. De bevindingen van dit onderzoek onderstrepen het belang van monitoring en de noodzaak om zorg en ondersteuning voor kinderen vooraf aan terugkeer in kaart te brengen en te organiseren om succesvolle re-integratie na terugkeer mogelijk te maken. In het proefschrift komen aandachtspunten aan bod voor de voorbereiding en ondersteuning van migrantenkinderen die terug dienen te keren naar het land van herkomst.

Participatie van jongeren in beslissingen die hun leven en ontwikkeling betreffen is één van de basisbeginselen van het Verdrag voor de Rechten van het Kind (VRK) en daarmee ook een fundamenteel recht voor alle jongeren die verblijven in gesloten residentiële zorg. Daarnaast wordt participatie van jongeren in besluitvorming gezien als een belangrijk aspect in het zorg- en behandelingsproces van jongeren. Ondanks het feit dat de zorg en behandeling in gesloten residentiële zorg in eerste instantie gebaseerd is op een gedwongen maatregel en hiermee de ruimte voor jongeren om invloed uit te oefenen beperkt wordt, is ook op grond van gedragswetenschappelijke bronnen duidelijk dat participatie van jongeren binnen gesloten zorg van belang is. Het doel van ons onderzoek is om inzicht te krijgen in de participatie van jongeren in besluitvorming tijdens hun verblijf in gesloten residentiële zorg. Daartoe hebben we, ten eerste, de bestaande praktijk van residentiële zorg en jongerenparticipatie bestudeerd; ten tweede, de ervaringen en percepties van jongeren en professionals op dit punt in kaart gebracht; en, ten derde, onderzocht hoe het perspectief van jongeren in besluitvorming ingebracht kan worden. De resultaten laten zien dat er in toenemende mate aandacht is voor participatie van jongeren in besluitvormingsprocedures in gesloten residentiële zorg. Gelijktijdig komt met deze gesloten context de complexiteit van het participatievraagstuk naar voren. Zo zijn er vele contextuele factoren die een − faciliterende of inperkende − rol spelen in het participatieproces van jongeren. De opvattingen en het handelen van professionals op de werkvloer zijn van cruciaal belang voor het realiseren van participatie van jongeren in besluitvormingsprocessen. Bij het implementeren van participatie in de praktijk dient hier rekening mee gehouden te worden.

In Art. 3(1) van het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind is bepaald dat bij alle besluiten die het leven van kinderen raken, het ‘belang van het kind’ een eerste overweging dient te zijn. In dit onderzoek staat centraal hoe het ‘belang van het kind’ op methodische wijze tot uitdrukking kan worden gebracht ten behoeve van juridische besluitvormingsprocedures. Hiertoe is een instrument, genaamd de Best Interest of the Child - Questionnaire (BIC-Q), ontwikkeld en onderzocht op betrouwbaarheid en validiteit. De onderzoeksgroep bestaat uit asielzoekerskinderen. In een asielprocedure moet besloten worden of een kind zal terugkeren naar het land van herkomst of niet. Uit het onderzoek blijkt dat de omstandigheden waaronder asielzoekerskinderen in Nederland opgroeien een bedreiging voor hun ontwikkeling vormen zolang er geen besluit is genomen over hun verblijfssituatie; het ontbreekt hen aan continuïteit en stabiliteit. Asielzoekerskinderen kampen verder in ernstige mate met internaliserende problematiek (depressie, angsten, psychosomatische klachten, e.d.). Een specifieke risicogroep vormen de kinderen van 12 jaar en ouder. Doordat zij zich vaak na een langdurig verblijf in Nederland aangepast hebben aan de Nederlandse samenleving, vormt terugkeer naar het land van herkomst een bedreiging voor hun identiteitsontwikkeling. Mede op basis van de BIC-Q zijn orthopedagogische rapportages opgesteld. Hierin wordt aangegeven hoe het kind ervoor staat qua ontwikkeling en opvoedingsomstandigheden. Tevens wordt belicht bij welk besluit het ‘belang van het kind’ naar verwachting het meest gediend is. Deze rapportages kunnen door een rechtsvertegenwoordiger ingebracht worden in de asielprocedure. De praktische ervaringen die zijn opgedaan met deze gang van zaken tonen aan dat kinderrechten een rol kunnen spelen in de besluitvorming. Conform het Kinderrechtenverdrag wordt dan ook bepleit voor elk kind in een asielprocedure een orthopedagogische rapportage te maken.