Search

138

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema ve Televizyon Anabilim Dalı, Kayıt no: 164592, Suç karmaşık bir toplumsal olgudur. Bilim adamları kendi içinde suç olan bir davranış olmadığım belirtmektedirler. Suç, toplumdaki bireylerin çoğunluğu tarafından kabul edilmiş ve üzerinde uzlaşılmış olan değerlerin ihlalidir. Bu durumda suç toplumsal bir olgu ve sorundur.Modern toplumlarda, örgütlü suç çok büyük bir toplumsal sorun haline gelmiştir. Bu suç, belirli toplumsal koşullarda ve toplumsal sistemlerde ortaya çıkmaktadır. Yalnızca devletin yapacağı kanuni düzenlemeler ya da baskı güçleriyle sorunu ortadan kaldırma çabası toplum tarafından desteklenmedikçe yeterince etkili olamamaktadır.Toplumun bu düzeyde bir tepki oluşturabilmesi, sorunun çözümüne katkıda bulunabilmesi için de sorunu doğru algılayabilmesi gerekmektedir.Modern toplumlarda, toplumsal bir olgu olarak suçun toplum tarafından kavranması da diğer toplumsal gerçeklikler gibi kitle iletişim araçlarıyla olmaktadır. Günümüzün en etkin kitle iletişim aracı ise televizyondur. Televizyon, günümüzün mit üreticisidir. Çağdaş mitler işlevlerini artık televizyon yoluyla üretilen popüler kültür ürünleri yoluyla görmektedirler.Bireyler televizyondan toplumsal gerçekliği algılamalarına ve anlamlandırmalarına olanak tanıyan haberleri ve bilgileri almaktadırlar. Fakat bireyler toplumsal gerçeklik hakkında televizyondan yalnızca kurgusal olmayan program türleri aracılığı ile bilgi almazlar. Kurgusal program türleri içerisinde ise en çok üretilen ve en çok izleyici toplayan tür ise televizyon dizileridir. Türkiye'de, özellikle Susurluk skandalından sonra örgütlü suç gündemde birinci sırada yer almıştır. Bu dönemde televizyon dizilerinin içeriklerinde de örgütlü suç konusunda bir yoğunlaşma gözlenmektedir. Bu dizilerden en çok izlenme oranına sahip ve örgütlü suçu konu alan diziler içerisinde tanımlayıcı özellikleri bakımından en yetkin olanı, içeriği ve gerçeklik ile ilgili göndermeleri ile gündeme gelen "Deliyürek" isimli dizidir. Bu araştırmada, "Deliyürek" dizisinin içeriğinde örgütlü suçun bir portresi araştırılmıştır. Buna göre, dizide sunulan örgütlü suç türleri açısından bakıldığında şiddet içeren sansasyonal suçların ağırlıklı olarak yer aldığı, fakat, örgütlü suçun toplumsal yapı için asıl büyük zararlar vermesi muhtemel suçların ağırlıklı olarak yer almadığı gözlemlenmiştir. Örgütlü suçların işlenme nedenleri kişisel sebeplere indirgenmektedir. Devlet suçlara ancak sonuç aşamasında müdahale etmekte ve hiçbir suçlu hukuken cezalandırılmamaktadır. Bu durum, kurumlaşmış otoriteye güvensizliğin bir ifadesi olarak değerlendirilebilir. Örgütlü suç önlenememektedir. Suçların büyük kısmını, ancak kahraman önleyebilmekte, bu durumda da kahraman şiddet kullanımı yolunu seçmektedir. Bu da, yasal olmayan şiddet kullanımının meşrulaştırıldığını göstermektedir. Mağdurların da büyük bölümü suçludur. Bu da suça karşı değil suçlular arasında bir mücadelenin sergilendiğini göstermektedir. Suçlular ve mağdurların genellikle yardımcı karakter ya da figüran oldukları gözlemlenmiştir. Sonuç olarak bu dizide, varolan toplumsal yapıdaki sorunların ve organize suç sorununu oluşturan temel koşullar ve karşıtlıkların, popüler kültürün varolan toplumsal gerçekliği katlanılabilir kılmak ve böylece devamını sağlamak işlevi yoluyla, mitsel yapıların basit ve temel karşıtlıklarına indirgendikleri gözlenmiştir.

ÖZET Çıkar amaçlı suç örgütleri veya organize suçlar, birçok suç türünü bünyesinde barındırmaktadır. Organize suçların, günümüz demokratik toplumlarına yapmış olduğu tehdidin büyüklüğü küçümsenmeyecek boyutlardadır. özellikle demokrasinin gelişmekte olduğu toplumlar bakımından en büyük tehdit kaynaklarından biri olan organize suçların en belirgin özelliği, bir kurumlar rejimi olan demokrasinin işlemesini aksatmakta olduğudur. Demokratik, sosyal hukuk devletinin, bağlı bulunduğu kriterleri uygulayamaması ya da en belirgin şekliyle can ve mal güvenliğinin, adaletin sağlanamıyor olması, yönetilen halkın, yönetici devlete olan inanç ve güvenini kaybetmesine neden olur. Ülkemizde organize suçlarla mücadele, güvenlik kuruluşları içerisindeki farklı birimlerin kendi inisiyatifleri ile sürdürdükleri, zaman zaman da olumlu sonuçlar alınan tarzda yıllardan beri devam ettirilmiştir. Ancak, 1998 yılında, organize suçlarla mücadele görevinin `Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı'na` verilmesi ile yoğun bir çalışma başlatılmıştır. Mevcut yasalarımızla bu konularda özel bir düzenleme olmaması nedeniyle caydırıcı nitelikte bir cezalandırma yapılamamış ve kamu vicdanını da rahatsız eden bu durum özellikte örf, adet, gelenek ve görenek gibi unsurların, insan ilişkilerinde ön planda bulunduğu ülkemizde, olumsuz adli sicili bulunan ve ekonomik sıkıntı içinde olan bir takım insanların bu örgütlere katılmasına sebep olmuştur. Organize suçlulukta, temel noktalar olarak değerlendirilen ve mücadelede teşhisi ve tespiti öncelik arz eden; organizasyonun mali ve hukuku87 boyutları olmuştur. Bundan hareketle `4422 Sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu` uzun süren çalışmalar neticesi hazırlanarak, 01 Ağustos 1999 tarihinde yürürlüğü girmiştir. Nitekim uzun yıllardır aranan ancak bir türlü yakalanamayan bir çok organize suç örgütü lideri, gerek yurt içinde, gerekse yurt dışında yapılan başarılı operasyonlarla yakalanarak adalete teslim edilmişlerdir. Sistemli mücadelenin başladığı 1998 yılından ve 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanununun uygulanmaya konulmasından sonra yapılan başarılı operasyonlar neticesinde halkın mücadeleye büyük bir destek verdiği, kamuoyunun sesi olan basından ve polisin en önemli halkla ilişkiler aracı olan 155 polis imdat telefonu istatistiklerinden anlaşılmaktadır. Sosyal hukuk devleti ilkelerinin tesis edilerek, organize suçluluğa zemin hazırlayan ihlallerin önlenmesi ve organize suç örgütleriyle mücadelenin aynı kararlılıkla devam etmesi, halkın devlete olan güven ve inancını artıracaktır. ABSTRACT Organized Crimes involves some sort of crimes in itself. No one can deny the threat of Organized Crime in a democratic society. For the countries in which democracy is very new, Organized Crimes are hindering the growing of democratic institions. Citizens may lose their confidence in their government when it can not provide the justice and security or can not implement the imperatives of the criterias of being a social government. For years in our country, Law Enforcements have been fighting against the Organized Crimes on a random basis which means every department employed their own tactics. In 1998 the Turkish Government assigned Organized Crime Department to prevent organized crimes. Since then rapid growth been noted in combatting organized crimes. In the past, lack of a specific law on the organized crimes has caused some confusions. Naturally, this has injured the public. Also in our culture which allows people acting according to tradition not the law, some well-known criminals found themselves in these Organized Criminal Groups. In combatting Organized Crimes, to investigate the financial potential of an organization is the crucial part of the Organized Crime investigation. For this, Turkish Government voted and approved the Organized Crime Law on 1 Agust of 1 999. After that time, majorities of leaders of some well-known criminal groups were captured both inside and outside of Turkey. Looking at 155 police record, one can easily realize that the public support in combatting organized crime- as aresult of succesfull police operations - has increased right after Organized Crime Law had been put into affect.89 Establishing the principles of being social government, preventing the organized crime-related violations that constitue a basis for organized crimes and continuing the fighting with a stable determination will enhance the public confidence. 104

ÖZETÇağımız toplumlarının kanseri olarak da nitelenebileceğimiz organize suçluluk olgusu kamunun barış ve sükununu esaslı bir biçimde ihlal etmekte, sosyal, ekonomik ve siyasi kurumların temelini derinden sarsarak, klasik suçluluğa göre ulusal ve uluslararası toplumu çok daha ciddi bir biçimde tehdit etmektedir. Bu nedenle organize suçlulukla mücadele son otuz yıldır ceza hukuku ve kriminoloji bilimlerinin üzerinde en çok durduğu konuların başında gelmiş, organize suçluluk olgusu tanımlanmaya çalışılarak mücadele yöntemleri araştırılmaya başlanmıştır.Ülkemizde bu yöndeki çalışmalar ise oldukça geç sayılabilecek bir tarihte, ancak 1995 yılında başlamıştır. Bunun sonucu olarak da ülkemizde organize suçluluk, organize suçluluğun boyutları ve yapısı hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlayacak yeteri kadar kriminolojik ve sosyolojik araştırma bulunmamaktadır. Bu durum ve organize suçluluğun en az terör kadar toplumumuzu yakından ilgilendiren bir sorun olması, tez konusu olarak organize suçluluğu seçmemize neden olmuştur. Bu yüzden çalışmamızın birinci bölümünde organize suçluluğun tanımını, organize suçluluk kriterleri ve organize suçluluk çerçevesinde tipik olarak kabul edilen suçları incelemeye ve organize suçlulukla mücadelede uluslararası alanda yapılan çalışmaları özellikle de Sınır Aşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'ni inceledik. İkinci bölümde ise, organize suçluluğun ülkemizdeki gelişimini, organize suçluluğu doğuran nedenleri, ülkemizdeki organize suç örgütlerini diğer ülkelerdeki suç örgütlerinden ayıran özellikleri ve sosyolojik yapılarını ele aldık. Zira organize suçluluk olgusu ve organize suç örgütleri ortak bir takım özellikler taşımalarına rağmen, ortaya çıktıkları ülkelerin ekonomik, sosyal ve ideolojik yapılanmalarına göre farklılık göstermektedirler.Çalışmamızın son bölümünde ise, organize suçlulukla mücadeleyi amaçlayan 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanununun 1. maddesinde tanımlanan çıkar amaçlı örgüt kurma suçunu unsurlarıyla birlikte açıklamaya çalıştık.SUMMARYThe concept of organized crime known as the cancer of modern societies violates the peace of comfort of the nation, shakes strongly the foundation of social, economic and political institutions and thus threatens national and international sociaties more seriously compared the common crimes. So, crime law and criminology sciences have mainly focused on a combat against organized crime and new strugle methods have started to be researched trying to define concept of organized crime.Stusies in this direction only started in 1995 which can be considered as late in our country. As a result of this in our country, we do not have enough criminological and sociological resarch to inform us abaout organised crime, its dimensions and its structure. This situation and the reason why it's a big problem which concern us as much as terror is the main motive for us to select this as our thesis topic. So, in the first part of our work, we have analyzed the definition of organized crime, is criteria and studies carried out internationally in the organized crime battle, especially the United Nations Convention against Transnational Organized Crime.In the second chapter, we analysed the devolopment of organized crime in the country, reasons which cause organized crime, the distinguishing features of organized crime groups in the Turkey. Compared to other groups abroad and their sociologic structures. The reason is becasuse although the concept of organized crime and organized crime groups have some common features, when they appear, they have some differences according to countries' economic, social and ideological structures. In the last part of our work, we tried to explain the organized crime with its elements defined in the 1. Article of n.4422 Act.

ÖZET Çalışma konumuz, özel hayatın korunması açısından, iletişimin denetlenmesi ve gizli izlemedir. Kişiliğin çekirdeği olarak kabul edilen özel hayat hakkı, temel haklar içinde koruma altına alınan en önemli kişilik haklarındandır. Günümüzde, teknolojik gelişmelerin de etkisiyle, bireyin kişiliğine yönelik ihlal ve saldırıların artması, kişilik haklarının ve bu çerçevede özel hayatın gizliliğinin hukuken koruma altına alınmasını zorunlu kılmaktadır. Bu anlayışın bir sonucu olarak, gerek ulusal gerekse uluslararası hukukta, bireyin maddi ve manevi varlığını geliştirebilmesine olanak tanıyan, toplumun ve devletin müdahalelerinden uzak, kendisiyle ya da yakın çevresiyle başbaşa kalabileceği özerk bir yaşam alanı sağlayan ve bu şekilde özel hayat hakkını koruyan düzenlemelere yer verilmektedir. 4422 Sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu'nda, organize suçlulukla mücadele amacıyla öngörülmüş bulunan tedbirlerden, `iletişimin denetlenmesi` (m. 2) ve `gizli izleme` nin (m.3), kişinin özel hayatına yönelik bir müdahale oluşturabileceği kuşkusuzdur. Bu çalışmada, ilk olarak özel hayat kavramı ve özel hayatın hukuki niteliği belirlendikten sonra, 4422 Sayılı Kanun'da iletişimin denetlenmesi ve gizli izleme için öngörülen şartlar ve bu şartların özel hayatın korunmasındaki önemi tespit edilecektir. Bu çerçevede ayrıca, bu tedbirlerin hukuka aykırı olarak uygulanmasının sonuçları, bir başka deyişle delil yasakları ele alınacaktır. ABSTRACT Subject of this study is The Intercepting of Telecommunication and Clandestine Surveillance In Point of The Protection of Individual Privacy. The right of private life which is one of the most important right among the fundamental rights is accepted as basic of individuality. Nowadays, by reason of technological developments and increase of violations towards individuality, it is an obligation to protect individual rights and also individual privacy by law. As a result of this idea, both municipal law and international law have some rules and principles with respect to protection of individual privacy. This rules and principles provide a private life area, which is. distant from interference of society and state in order to develop his/ her material and spiritual existence and in order to live all by his / herself or with his / her friends to the person. Controlling of telecommunication (Art. 2) and clandestine surveillance (Art. 3), which are arranged as legal measures in order to contend with criminal organizations by Prevention Of Benefit - Oriented Criminal Organizations Act 4422 might interfere to individual privacy. In this study, first of all concept and legal characteristic of private life will be defined thereafter condition for controlling of telecommunication and clandestine surveillance in act 4422 and important of this condition about protection of individual privacy, also result of illegal application of this legal measures that is evidence prohibitions will be defined. VI 151

Son yıllarda Avrupa ülkelerinde ve Türkiye'de çok konuşulan sorunlardan birisi suç örgütleri ve karaparadır. Suç örgütleri belirli bir iş bölümü içinde, hiyararşik düzene sahip, iç yaptırım sistemi bulunan, en az üç kişinin planlı çalışmaları ile suç işleyen kişiler topluluğu anlamına gelmektedir. Karapara ise, her türlü yasadışı faaliyetin gerçekleştirilmesinden elde edilen kazançlardır. Bu kazançların yasal faaliyetlerden elde edilmiş gibi gösterilmesine yönelik yapılan eylemler ise karapara aklama suçunu oluşturmaktadır. Suç örgütleri ve karapara aklama olgusunun ortaya çıkmasında yasal ve yönetsel boşluklar, yargının yavaş işlemesi, ekonomik sorunlar, toplumsal yozlaşma gibi etkenler rol oynamıştır. Suç örgütleri ile karapara arasında, işlenen suçların niteliği, kullanılan yöntemler, mevcut yasal düzenlemelerin yetersizliği ve yeni yasal düzenlemelerin yürürlüğe konulması mecburiyeti, yeni ceza muhakemesi tedbirlerinin kullanılma zorunluluğu, yargılama sürecinde yetki, görev ve usul yönünden bazı değişiklikler gerektirmesi bakımlarından sıkı bir ilişki bulunmaktadır. Suç örgütleri ellerindeki büyük miktarlı karaparalarla ekonomiyi, siyaseti, yargıyı, demokratik kuralları ve insan haklarım olumsuz etkilemektedir. Toplumsal güveni ve kamu düzenim derinden tehdit etmektedir. Bu nedenle suç örgütleri ve karapara ile etkin mücadele edilmesi gerekmektedir. Ancak mevcut yasal düzenlemeler bu suçlarla mücadeleye yetmemektedir. Yeni ve etkin tedbirlerin yürürlüğe koyulması gerekmektedir. Türkiye'de Karaparanın Aklanmasının Önlenmesi Kanunu 19.11.1996, Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu'da 01.08.1999 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu yasalarla Türk hukuk sistemine yeni bazı ceza muhakemesi tedbirleri getirilmiştir. Bunlar; Uetişimin dinlenmesi ve tespiti, gizli izleme, gizli görevli kullanımı, kayıt ve verilerin incelenmesi, genişletilmiş el koyma ve müsadere, kimlik bildirimi ve tespiti, şüpheli işlem bildirimi, kontrollü teslimat gibi tedbirlerdir. Bundan başka mali suçlarla ilgili araştırma yapmak üzere Mali Suçlan Araştırma Kurulu MASAK kurulmuştur. Bu çalışma da suç örgütleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Karapara ve karaparanın aklanması konulan incelenmiştir. Suç örgütleri ile karaparanın aklanması arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. Türkiye'de suç örgütleri ve karaparanın aklanmasına yönelik getirilen düzenlemeler ele alınmıştır. Sonuç bölümünde de tespit edilen eksiklikler ve çözüm önerileri anlatılmıştır. Dans les dernieres annees Tune des questions le plus traitees dans les pays d'Europe et en Turquie est les organisations criminelles et l'argent noir. La terme des organisations criminelles signifie la collectivite des personnes commettant le crime dans une certaine division de travail grace aux travaux planifies de trois personnes minimum, ayant un systeme de sanction interne et un ordre hierarchique. L'argent noir comprend tous les revenus obtenus par la voie de la realisation de totues sortes des activite illicites. Les actes destinees a faire montrer comme si ces revenus ont ete obtenus a l'issu des activites realisees par voie legale, constituent l'infraction de blanchiment d'argent noir. Dans 1'apparation des organisations criminelles et du blanchiment de l'argent noir, les facteurs tel que les lacunes administratives et juridiques les questions economiques, le fonctionnement lent de la juridiction et la corruption sociale ont joue un rola important. Ü existe egalement une relation etroite entre l'argent et la criminalite organisee au point de vue de la nature de l'infraction commise, les methodes utilisee, 1'insufiBsance des lois existances. La questions se pose ainsi la necessite de la mise en vigeure, les nouvelles dispositions legale et de Fobligation utilisation les nouvelles mesures dans la procedure penale et de certains changements dans le processus de la juridiction en ce qui concerne acte de procedure domaine de competence et classification des functions. Les organisation criminelles influencent negativement la politique, Fecomnomie, les normes democratiques, le ressort judiciaire et le droit de l'homme au moyen d'argent noir qu'elles possedent en grand nombre et elles menacent profondement la confience sociale et l'ordre public. Poru cette raison, il est necesaire de lutter efficacement contre la criminalite organisee et l'argent noir. Cependent, les disposition legales qui sont en viguer dans ce domaine ne sont pas suffisant pour la lutte conrte ces infraction. Done, il est necessaire de mettre en viguer les mesures nouvelles et efficaces. En Turquie, deux lois qui sont precises ci-dessous sont mises en vigeur: La Loi Sur La Pravention Du Blanchiment De L'argent Noir en date 19.11.1996, ainsi que La Loi Sur La Lutte Contre Les Organisation Criminelles ayant le but d'interet en date du 01.08.1999. Ces deux lois a apporte certaines mesures nouvelles, au system du droit Turc, en ce qui concerne la prosedüre penal. Se sont les mesures telles que 1' audition et constation de comminication, la surveillance secrete, l'usage desagents secrets, l'examin des donnees et la confiscation elargie, constation et justifications des operation soupconnees et la livraison soumis au controle. En outre, il a ete forme le Conseil De Recherche Les infraction Financieres (MASAK) pour realiser les recherches sur les infraction financieres. 346

562

121

ÖZET Organize suçluluk, gerek Türkiye'de ve gerekse uluslararası alanda hukuk devletini tehdit eden ciddi bir boyut kazanmış, bir çok ülkede bununla mücadele için son zamanlarda özel düzenlemelere gidilmiş veya gidilmek istenmektedir. Bu çalışmamızda, çok yönlü bir görünüm sergileyen organize suçlulukla mücadele, yalnızca ceza muhakemesi hukuku boyutuyla incelenmiştir. Bu bağlamda, suç organizasyonlarının dışa karşı kapalı olan yapısı, klasik tedbirlerle mücadeleyi güçleştirdiği ve hatta olanaksızlaştırdığı için, gizli soruşturma tedbirleri çerçevesinde mücadeleyi gerekli kılmaktadır. Bugüne kadar istihbarat örgütlerince başvurulan bu tedbirlerin ortak özelliği, tedbirin uygulandığının ilgili kişiye meçhul kalmasıdır. Bu nedenle hakkında tedbir uygulanan birey tamamen savunmasız ve korumasız durumdadır. Bu ise, bir başka yönüyle otoriter devlet yapısı ortaya çıkarmaktadır. İşte organize suçluluğu koğuşturmak yönünde toplumun, temel hak ve özgürlüklerinin korunması yönünde bireyin menfaatleri arasında bir denge kurulmasını gerekli kılan bu tedbirler için, ilerde yapılacak düzenleme açısından, karşılaştırmalı hukukta ve özellikle Almanya'da yapılan düzenlemeleri de göz önünde bulundurarak, hukuk devleti ilkesine en uygun çözümüm ne olacağını belirlemeye ve bu tedbirlerin `kabul edilebilirlik sınırını` bulmaya çalıştık. Uygun muhakeme güvenceleri öngörmek ve tedbirin uygulama koşullarını açıkça belirlemek koşuluyla, bu tedbirlere bir hukuk devletinde de başvurulabileceği sonucuna ulaşmış bulunmaktayız. SUMMARY `Organized crime` seems to have reached a dimension threatening the state ruled by law both in Turkey and in the world and some special regulations have been intended to make or have already been made. In our study, we shall deal with the ways of coping with organized crime which has many dimensions only in terms of criminal procedure. Meanwhile, as the strict structure of crime organizations makes struggling with conventional measures difficult or impossible, investigative ways which have secret qualifications are required. The common charecteristic of these measures which intelligence organizations have applied to is that the person to whom these measures are applied to is not infomed. For that reason, the person to whom measures are applied remains undefencable and vulnerable. That point reveals a different sort of autocratic state. From this stand point of view, taking the regulations made in comparative law and especially in Germany into account in terms of probable requlations in the future, we have tried to determine the most suitable measures and find out an availability level of these measures as these measures require a balance between fundemantal rights and freedoms of an individual and society in the process of investigating organized crime. We have concluded that these measures are applicable on condition that suitable procedural guarantees are ensured and requirements of application are clearly defined. 416