Search

In deze thesis staat de vraag centraal in hoeverre het mensbeeld in de romans van Arnon Grunberg verandert en hoe zijn personages worden gekarakteriseerd. Het corpus voor de analyses bestaat uit Figuranten (1997), De Joodse Messias (2004) en De man zonder ziekte (2012). Om te zien in hoeverre het mensbeeld verandert heb ik romans gekozen die een spreiding in de tijd tonen. Om het mensbeeld te achterhalen analyseer ik de vertelsituatie, de motieven en de karakterisering van de hoofdpersonages. De karakterisering van de hoofdpersonages valt uiteen in de zelfkarakterisering en de karakterisering van de vertelinstantie; de karakterisering van het hoofdpersonage middels zijn handelen en de karakterisering van het hoofdpersonage door de andere personages. Het mensbeeld benader ik vanuit literair-historisch personagebegrip, maar vooral vanuit het filosofisch-historische subjectbegrip. De standaardvertelling zoals Porter die voorstelt in Rewriting the Self (1997) en het romantische subjectbegrip zoals Doorman dat behandelt in De romantische orde (2008) staan centraal. De standaardvertelling berust op- en ondersteunt Westerse kernwaarden. Waar het om draait is ‘jezelf zijn’. In deze vertelling draait het om de gedachte dat het subject een ontwikkeling doormaakt, waarbij het uiteindelijk op een bepaalde plaats en tijd vervolmaakt zal worden. Het romantische subject dat Doorman behandelt wordt gekarakteriseerd door zijn authentieke en unieke streven om te worden wat hij is. Het gaat om een dynamisch proces waarbij het subject zijn eigen grenzen overschrijdt door zich ideeën van de ander eigen te maken en zo zichzelf te ‘worden’. In de behandeling van het filosofisch subjectbegrip komen ook Descartes, Locke, Rousseau, Fichte, Freud, Sartre en Foucault beknopt aan bod. Het literair-historische mensbeeld wordt geschetst vanaf de romantiek tot het postmodernisme. Het theoretisch kader dient om het mensbeeld uit Grunbergs romans tegen af te zetten en het in dat licht te interpreter

In de romans van schrijver Arthur Japin staat het subject vaak centraal. Van de identiteit van romanpersonages uit drie romans wordt een mensbeeld van Arthur Japin afgeleid. Dit mensbeeld wordt getoetst aan een postmodern theoretisch kader. In hoeverre heeft Arthur Japin een postmodern mensbeeld?

Deze bachelorscriptie vertrekt vanuit een centraal begrip uit de Franse poststructuralistische filosofie: de metapositie. Aan zowel de filosofie van Jacques Derrida, als aan de filosofie van Michel Foucault, ligt de vooronderstelling ten grondslag dat er in bepaalde domeinen een verlangen bestaat naar een archimedisch punt. Dit punt blijkt echter onbereikbaar. Bij Derrida komt dit concept vooral tot uiting in zijn beschouwing van structuren. Hij betoogt dat het onmogelijk is om uitspraken te doen over een structuur vanuit een punt buiten een structuur: men blijft onvermijdelijk onderdeel van de structuur. Bij Foucault komt het concept van de metapositie tot uiting in zijn definities van het panopticon en het discours: in een samenleving is men altijd onderworpen aan een disciplinerende en normaliserende macht waaraan niet valt te ontsnappen. Deze poststructuralistische thematiek is toepasbaar op Wolkers’ Kort Amerikaans. In deze roman, verschenen in 1962, is de problematiek van de metapositie aanwezig: protagonist Erik verlangt naar een punt buiten de situatie waarin hij zich bevindt, maar blijkt deze nooit te kunnen bereiken. In dit onderzoek wordt zowel de structuralistische methode, als de poststructuralistische/deconstructivistische methode gebruikt. Eerst leg ik door middel van een structuralistische motiefanalyse de relaties van de structuurelementen van de tekst vast in een motiefstructuur. Op basis van een beschouwing van de concrete motieven formuleer ik een viertal abstracte motieven, te weten: ‘’, ‘’, ‘het panopticon’ en ‘het discours’. Een beschouwing van de werking van deze abstracte motieven leidt tot het inzicht dat ‘de metapositie’ als hoofdmotief van de roman aangewezen kan worden. De protagonist verlangt naar een metapositie, maar dit verlangen blijkt illusoir te zijn: de metapositie bestaat niet. Daarna deconstrueer ik mijn eigen structuralistische motiefanalyse door middel van een genderkritische bescho

Dit onderzoek biedt een eerste academische analyse van de roman Bloedgetuigen (2011) van de Vlaamse auteur Johan de Boose. Vertrekpunt is de visie van Theodor W. Adorno en Max Horkheimer op de Verlichting en het liberaal humanistische mensbeeld dat ontstond tijdens de Verlichting. Het eerste deel van de romananalyse richt zich op de overeenkomsten tussen de drie hoofdpersonages in relatie tot dit mensbeeld. Leidraad vormt de ontmanteling van het menselijk subject en de vernietiging van het lichaam door ideologie tijdens de Tweede Wereldoorlog, zoals dit proces verbeeld wordt in de roman. Het tweede deel van de romananalyse richt zich op de historische essays van een vierde personage, dat de twintigste eeuw belichaamt. Aan de hand van het begrippenkader van Jean-François Lyotard en Hayden V. White probeert dit deel inzicht te geven in de manier waarop deze essays de representatie van de historische werkelijkheid problematiseren. Tot slot toont dit onderzoek dat de diagnose die de roman stelt over de afname van een metavertelling als het liberaal humanisme een ideologische implicatie heeft voor de wijze waarop wij met ons recente verleden moeten omgaan. Deze implicatie hangt samen met de in de roman gestelde onmogelijkheid om de geschiedenis te representeren. Bloedgetuigen biedt zo een historische kritiek, maar ook een ideologisch standpunt over de manier waarop men de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in een narratief heeft gevat.

In deze thesis staat de vraag centraal in hoeverre het mensbeeld in de romans van Arnon Grunberg verandert en hoe zijn personages worden gekarakteriseerd. Het corpus voor de analyses bestaat uit Figuranten (1997), De Joodse Messias (2004) en De man zonder ziekte (2012). Om te zien in hoeverre het mensbeeld verandert heb ik romans gekozen die een spreiding in de tijd tonen. Om het mensbeeld te achterhalen analyseer ik de vertelsituatie, de motieven en de karakterisering van de hoofdpersonages. De karakterisering van de hoofdpersonages valt uiteen in de zelfkarakterisering en de karakterisering van de vertelinstantie; de karakterisering van het hoofdpersonage middels zijn handelen en de karakterisering van het hoofdpersonage door de andere personages. Het mensbeeld benader ik vanuit literair-historisch personagebegrip, maar vooral vanuit het filosofisch-historische subjectbegrip. De standaardvertelling zoals Porter die voorstelt in Rewriting the Self (1997) en het romantische subjectbegrip zoals Doorman dat behandelt in De romantische orde (2008) staan centraal. De standaardvertelling berust op- en ondersteunt Westerse kernwaarden. Waar het om draait is ‘jezelf zijn’. In deze vertelling draait het om de gedachte dat het subject een ontwikkeling doormaakt, waarbij het uiteindelijk op een bepaalde plaats en tijd vervolmaakt zal worden. Het romantische subject dat Doorman behandelt wordt gekarakteriseerd door zijn authentieke en unieke streven om te worden wat hij is. Het gaat om een dynamisch proces waarbij het subject zijn eigen grenzen overschrijdt door zich ideeën van de ander eigen te maken en zo zichzelf te ‘worden’. In de behandeling van het filosofisch subjectbegrip komen ook Descartes, Locke, Rousseau, Fichte, Freud, Sartre en Foucault beknopt aan bod. Het literair-historische mensbeeld wordt geschetst vanaf de romantiek tot het postmodernisme. Het theoretisch kader dient om het mensbeeld uit Grunbergs romans tegen af te zetten en het in dat licht te interpreter

In de romans van schrijver Arthur Japin staat het subject vaak centraal. Van de identiteit van romanpersonages uit drie romans wordt een mensbeeld van Arthur Japin afgeleid. Dit mensbeeld wordt getoetst aan een postmodern theoretisch kader. In hoeverre heeft Arthur Japin een postmodern mensbeeld?

Paravion van Hafid Bouazza en Hajar en Daan van Robert Anker komen een jaar na elkaar uit, respectievelijk in 2003 en 2004. Er zijn al verschillende onderzoeken die beide boeken bespreken, maar daarbij is nog maar beperkt aandacht geweest voor de genderidentiteiten in de romans. Door postkoloniale theorie te combineren met feministische theorie wordt in deze scriptie de vraag beantwoord: Hoe wordt de identiteit van Marokkaanse vrouwen gerepresenteerd in Paravion van Hafid Bouazza en in Hajar en Daan van Robert Anker? In het kolonialistische discours bestaan grofweg drie verschillende stereotyperingen als het om niet-westerse vrouwen gaat: het slachtoffer, de sensuele vrouw of de cultuurhoedster. In het postkolonialistische discours wordt juist gefocust op de hybride identiteit. In beide boeken worden de verschillende stereotypen opgevoerd en in meer of mindere mate ondermijnd. In Hajar en Daan passeren alle genoemde stereotypen de revue. Hajar is slachtoffer van haar islamitische omgeving. Dat stereotypen wordt echter enigszins ontkracht doordat Hajar haar hoofddoek – teken van haar islamitische identiteit- gebruikt om macht te krijgen over haar eigen identiteit. Ze is bovendien een sensuele vrouw, gesensualiseerd door de blik van Daan, maar zelf ook behoorlijk voortvarend. De overdreven en provocerende manier waarop dat wordt verteld zorgt er echter voor dat dat beeld wordt geïroniseerd. Tot slot is ze cultuurhoedster. Ook dat stereotype wordt geïroniseerd: ze staat namelijk in het hart van de Nederlandse cultuur, niet van de Marokkaanse. In Paravion worden alle stereotyperingen zo overdreven opgevoerd, dat ze veranderen in karikaturen: de mannen zijn lui en hebben de macht, de vrouwen worden onderdrukt en zijn de spil van het huishouden. Het ironiseren van deze stereotypen zorgt ervoor dat de essentialistische visie op culturele identiteit ondermijnd wordt. Er komen ook allerlei vormen van hybride identiteiten voor in Paravion. Als alle mannen emigreren, ontstaat

Dit onderzoek schetst de aanwezigheid van ontologische twijfel in de roman Paravion (2003) van Hafid Bouazza. Ontologische twijfel is volgens Brian McHale (1987) de ‘dominant’ van de postmodernistische roman: zij geeft vorm en structuur aan de andere postmodernistische kenmerken. Ontologische twijfel gaat gepaard met het overschrijden van ontologische grenzen. Een belangrijk aspect van postmodernistische literatuur is dat er onduidelijkheid bestaat over wat werkelijkheid is. Dit resulteert in en wordt veroorzaakt door de poreuze staat van de grenzen tussen ontologisch gescheiden werelden. Dit zijn werelden, of werkelijkheden, die doorgaans volledig los van elkaar staan en waar geen uitwisseling tussen plaats kan vinden. Bijvoorbeeld de scheiding tussen een fantasiewerkelijkheid en een echte werkelijkheid. Daarnaast ziet Korsten (2005) ook een verband tussen ontologische twijfel en representaties. Doordat representaties vaak iets representeren dat niet daadwerkelijk bestaat, zoals geschiedenis of literatuur, zijn representaties vaak ook het enige waarmee we het gerepresenteerde kunnen bereiken. Wanneer taal naar iets verwijst wat niet wezenlijk bestaat, krijgt taal, naast een referentiële, ook een performatieve werking. Dit geeft taal de mogelijkheid om een nieuwe werkelijkheid te creëren. Om deze reden heeft de postmoderne schrijver een ambigue houding ten opzichte van taal. Doordat taal als iets ‘onbetrouwbaars’ wordt gezien, is ook de werkelijkheid, die wij immers beschrijven via taal, niet meer betrouwbaar. Er ontstaat een ontologische twijfel. De vraag naar de werkelijkheid zorgt ervoor dat verschillende grenzen worden overschreden om uit te vinden wat mogelijk is en wat niet. Deze postmodernistische invalshoek voor het bestuderen voor een van Bouazza’s werken is interessant omdat hij voornamelijk de stempel van ‘migrantenauteur’ op zich gedrukt krijgt. Henriette Louwerse merkt in het kritisch literatuur lexicon (2008) op dat Bouazza het niet eens is met dit ‘la

In dit onderzoek staat de volgende vraag centraal: Wat is de poëtica van Constant van Wessem over de Nieuwe Zakelijkheid, en in hoeverre komt zijn nieuw zakelijke roman Celly, Lessen in Charleston overeen met deze theorie? Het onderzoek is opgedeeld in drie hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk bevat een uiteenzetting van de kenmerken van de Nieuwe Zakelijkheid. Met name Menno ter Braak en Hendrik Marsman hebben zich uitgelaten over dit moderne proza. Volgens hen is een nieuw zakelijke roman teveel gericht op de uiterlijkheden dan op het innerlijk van de mens, en treedt de schrijver op als reporter in plaats van een kunstenaar. Kenmerken die zij onder andere toeschrijven aan de Nieuwe Zakelijkheid zijn het breken met de explicatieve psychologie; objectieve weergave van de feiten; gebruik maken van cijfers en tabellen, sociale betrokkenheid en het ontbreken van adjectieven. Latere literatuurhistorici hebben zich vooral op de bevindingen van Marsman en Ter Braak beroepen en komen tot soortgelijke kenmerken. In het tweede hoofdstuk staat de poëtica van Van Wessem aangaande de Nieuwe Zakelijkheid centraal. Aan de hand van Van Wessems artikelen laat ik zien wat zijn opvattingen over het moderne proza zijn. Volgens Van Wessem is de schrijver meer dan een reporter, omdat de wijze waarop de feiten weergegeven worden ervoor zorgt dat de gebeurtenissen weer gaan leven. Het gaat in het moderne proza om de afstand die men tot de gevoelens heeft weten te nemen, waardoor het onderwerp objectief weergegeven wordt. Dit betekent dus dat de vertelinstantie niet expliciet aanwezig is en geen psychologische ontledingen geeft, maar de gebeurtenissen voor zich laat spreken. Ook moet een fraaie stijl achterwege blijven. Het derde hoofdstuk omslaat ten slotte de analyse van de roman Celly, Lessen in Charleston. Hieruit blijkt dat de verteller een enkele keer expliciet commentaar geeft en dus niet altijd op de achtergrond aanwezig is. Voor de rest zorgen gesprekken, handelingen en gedachten er

Van alle kanten belicht. Een studie over het postmoderne personage. In deze masterscriptie staat het personage uit de postmoderne roman centraal. In deze scriptie ben ik op zoek gegaan naar een antwoord op vragen als: hoe kunnen we deze postmoderne personages begrijpen en waarin wijken ze af van of komen ze overeen met ‘traditionele’ personages? Biedt de structuur van de roman meer inzicht in het postmoderne personage? Zijn er overeenkomsten tussen postmoderne personages en wat zijn die overeenkomsten dan? Het doel van deze scriptie is tweeledig. Allereerst wil het een theoretisch kader bieden voor het postmodernistische personage, waarbij ik wil kijken naar de manier waarop een dergelijk personage kan worden begrepen en in welk literair en filosofisch klimaat het postmoderne personage ontstond. Ten tweede wil het aan de hand van een aantal casestudies een beeld vormen van het postmoderne personage, waarbij op zoek wordt gegaan naar overeenkomsten tussen postmoderne personages. In het eerste theoretische deel heb ik aandacht besteed aan vier prominente theorieën over het postmodernisme, te weten van Bertens en D’Haen, Ibsch, Ruiter en Smulders en Vervaeck. Ook heb ik de evolutie van het personage, via de traditionele en structuralistische opvattingen naar het postmoderne personage geschetst. Het theoretische deel wordt afgesloten met de uiteenzettingen over het filosofische klimaat, met speciale aandacht voor de taaltheorie van Lacan, waarin het postmoderne personage ontstond. Uit deze theorieën heb ik acht kenmerken voor het postmoderne personage gedestilleerd: 1) Postmoderne personages zijn niet constant, maar veranderlijk. 2) Het postmoderne personage kent wel een evolutie, maar dat is een proces van verdwijning. 3) Postmoderne personages worden nadrukkelijk gepresenteerd als fictie. 4) Postmoderne personages voeren bestaande scenario’s op. 5) Er is geregeld sprake van transworld identity. 6) Voor postmoderne personages is de scheiding tussen binnen en buitenwere

De romans Blokken van Ferdinand Bordewijk en 1984 van George Orwell kunnen beide ingedeeld worden bij het genre van de dystopie. De romans verschillen echter sterk van elkaar, aangezien de auteurs het genre dystopie op hun eigen manier hebben ingevuld. Aan de hand van een uitgebreide literaire analyse van beide romans, waarin de structurele elementen worden gekoppeld aan thematiek die kenmerkend is voor de dystopie, onderzoek ik op welke punten de romans van elkaar verschillen. Bordewijk heeft er bijvoorbeeld voor gekozen om zijn personages een minieme rol toe te bedelen, om zo duidelijk te maken hoezeer het individu is onderworpen aan het collectief. Orwell heeft het hoofdpersonage in zijn roman echter een prominent op de voorgrond geplaatst, door te kiezen voor een personale verteller die zich volledig op de achtergrond houdt en een verteller-focalisator die is gebonden aan het personage. Beide romans zijn sterk beïnvloedt door de context waarin ze zijn ontstaan. Zo voorzag Bordewijk in de jaren dertig al dat de mensheid er niet klaar voor was om zich te onderwerpen aan het ideaal van het collectief. Orwell heeft persoonlijke ervaringen in de roman verwerkt die hij heeft opgedaan tijdens de Spaanse Burgeroorlog; in deze oorlog bleek hoezeer de pers werd beïnvloed door de veranderlijke opinies van de politiek. Blokken en 1984 zijn ook nu nog relevant, aangezien de mens nog steeds sterk gehecht is aan zijn individualiteit en uniek wil zijn. In het tijdperk van digitalisering, waarin iedereen wereldwijd toegang heeft tot een immense hoeveelheid persoonlijke informatie, hebben beide romans over het beklemmende ideaal van het collectief nog steeds een duidelijke boodschap.

De romans Blokken van Ferdinand Bordewijk en 1984 van George Orwell kunnen beide ingedeeld worden bij het genre van de dystopie. De romans verschillen echter sterk van elkaar, aangezien de auteurs het genre dystopie op hun eigen manier hebben ingevuld. Aan de hand van een uitgebreide literaire analyse van beide romans, waarin de structurele elementen worden gekoppeld aan thematiek die kenmerkend is voor de dystopie, onderzoek ik op welke punten de romans van elkaar verschillen. Bordewijk heeft er bijvoorbeeld voor gekozen om zijn personages een minieme rol toe te bedelen, om zo duidelijk te maken hoezeer het individu is onderworpen aan het collectief. Orwell heeft het hoofdpersonage in zijn roman echter een prominent op de voorgrond geplaatst, door te kiezen voor een personale verteller die zich volledig op de achtergrond houdt en een verteller-focalisator die is gebonden aan het personage. Beide romans zijn sterk beïnvloedt door de context waarin ze zijn ontstaan. Zo voorzag Bordewijk in de jaren dertig al dat de mensheid er niet klaar voor was om zich te onderwerpen aan het ideaal van het collectief. Orwell heeft persoonlijke ervaringen in de roman verwerkt die hij heeft opgedaan tijdens de Spaanse Burgeroorlog; in deze oorlog bleek hoezeer de pers werd beïnvloed door de veranderlijke opinies van de politiek. Blokken en 1984 zijn ook nu nog relevant, aangezien de mens nog steeds sterk gehecht is aan zijn individualiteit en uniek wil zijn. In het tijdperk van digitalisering, waarin iedereen wereldwijd toegang heeft tot een immense hoeveelheid persoonlijke informatie, hebben beide romans over het beklemmende ideaal van het collectief nog steeds een duidelijke boodschap.

Paravion van Hafid Bouazza en Hajar en Daan van Robert Anker komen een jaar na elkaar uit, respectievelijk in 2003 en 2004. Er zijn al verschillende onderzoeken die beide boeken bespreken, maar daarbij is nog maar beperkt aandacht geweest voor de genderidentiteiten in de romans. Door postkoloniale theorie te combineren met feministische theorie wordt in deze scriptie de vraag beantwoord: Hoe wordt de identiteit van Marokkaanse vrouwen gerepresenteerd in Paravion van Hafid Bouazza en in Hajar en Daan van Robert Anker? In het kolonialistische discours bestaan grofweg drie verschillende stereotyperingen als het om niet-westerse vrouwen gaat: het slachtoffer, de sensuele vrouw of de cultuurhoedster. In het postkolonialistische discours wordt juist gefocust op de hybride identiteit. In beide boeken worden de verschillende stereotypen opgevoerd en in meer of mindere mate ondermijnd. In Hajar en Daan passeren alle genoemde stereotypen de revue. Hajar is slachtoffer van haar islamitische omgeving. Dat stereotypen wordt echter enigszins ontkracht doordat Hajar haar hoofddoek – teken van haar islamitische identiteit- gebruikt om macht te krijgen over haar eigen identiteit. Ze is bovendien een sensuele vrouw, gesensualiseerd door de blik van Daan, maar zelf ook behoorlijk voortvarend. De overdreven en provocerende manier waarop dat wordt verteld zorgt er echter voor dat dat beeld wordt geïroniseerd. Tot slot is ze cultuurhoedster. Ook dat stereotype wordt geïroniseerd: ze staat namelijk in het hart van de Nederlandse cultuur, niet van de Marokkaanse. In Paravion worden alle stereotyperingen zo overdreven opgevoerd, dat ze veranderen in karikaturen: de mannen zijn lui en hebben de macht, de vrouwen worden onderdrukt en zijn de spil van het huishouden. Het ironiseren van deze stereotypen zorgt ervoor dat de essentialistische visie op culturele identiteit ondermijnd wordt. Er komen ook allerlei vormen van hybride identiteiten voor in Paravion. Als alle mannen emigreren, ontstaat

Dit onderzoek schetst de aanwezigheid van ontologische twijfel in de roman Paravion (2003) van Hafid Bouazza. Ontologische twijfel is volgens Brian McHale (1987) de ‘dominant’ van de postmodernistische roman: zij geeft vorm en structuur aan de andere postmodernistische kenmerken. Ontologische twijfel gaat gepaard met het overschrijden van ontologische grenzen. Een belangrijk aspect van postmodernistische literatuur is dat er onduidelijkheid bestaat over wat werkelijkheid is. Dit resulteert in en wordt veroorzaakt door de poreuze staat van de grenzen tussen ontologisch gescheiden werelden. Dit zijn werelden, of werkelijkheden, die doorgaans volledig los van elkaar staan en waar geen uitwisseling tussen plaats kan vinden. Bijvoorbeeld de scheiding tussen een fantasiewerkelijkheid en een echte werkelijkheid. Daarnaast ziet Korsten (2005) ook een verband tussen ontologische twijfel en representaties. Doordat representaties vaak iets representeren dat niet daadwerkelijk bestaat, zoals geschiedenis of literatuur, zijn representaties vaak ook het enige waarmee we het gerepresenteerde kunnen bereiken. Wanneer taal naar iets verwijst wat niet wezenlijk bestaat, krijgt taal, naast een referentiële, ook een performatieve werking. Dit geeft taal de mogelijkheid om een nieuwe werkelijkheid te creëren. Om deze reden heeft de postmoderne schrijver een ambigue houding ten opzichte van taal. Doordat taal als iets ‘onbetrouwbaars’ wordt gezien, is ook de werkelijkheid, die wij immers beschrijven via taal, niet meer betrouwbaar. Er ontstaat een ontologische twijfel. De vraag naar de werkelijkheid zorgt ervoor dat verschillende grenzen worden overschreden om uit te vinden wat mogelijk is en wat niet. Deze postmodernistische invalshoek voor het bestuderen voor een van Bouazza’s werken is interessant omdat hij voornamelijk de stempel van ‘migrantenauteur’ op zich gedrukt krijgt. Henriette Louwerse merkt in het kritisch literatuur lexicon (2008) op dat Bouazza het niet eens is met dit ‘la

Van alle kanten belicht. Een studie over het postmoderne personage. In deze masterscriptie staat het personage uit de postmoderne roman centraal. In deze scriptie ben ik op zoek gegaan naar een antwoord op vragen als: hoe kunnen we deze postmoderne personages begrijpen en waarin wijken ze af van of komen ze overeen met ‘traditionele’ personages? Biedt de structuur van de roman meer inzicht in het postmoderne personage? Zijn er overeenkomsten tussen postmoderne personages en wat zijn die overeenkomsten dan? Het doel van deze scriptie is tweeledig. Allereerst wil het een theoretisch kader bieden voor het postmodernistische personage, waarbij ik wil kijken naar de manier waarop een dergelijk personage kan worden begrepen en in welk literair en filosofisch klimaat het postmoderne personage ontstond. Ten tweede wil het aan de hand van een aantal casestudies een beeld vormen van het postmoderne personage, waarbij op zoek wordt gegaan naar overeenkomsten tussen postmoderne personages. In het eerste theoretische deel heb ik aandacht besteed aan vier prominente theorieën over het postmodernisme, te weten van Bertens en D’Haen, Ibsch, Ruiter en Smulders en Vervaeck. Ook heb ik de evolutie van het personage, via de traditionele en structuralistische opvattingen naar het postmoderne personage geschetst. Het theoretische deel wordt afgesloten met de uiteenzettingen over het filosofische klimaat, met speciale aandacht voor de taaltheorie van Lacan, waarin het postmoderne personage ontstond. Uit deze theorieën heb ik acht kenmerken voor het postmoderne personage gedestilleerd: 1) Postmoderne personages zijn niet constant, maar veranderlijk. 2) Het postmoderne personage kent wel een evolutie, maar dat is een proces van verdwijning. 3) Postmoderne personages worden nadrukkelijk gepresenteerd als fictie. 4) Postmoderne personages voeren bestaande scenario’s op. 5) Er is geregeld sprake van transworld identity. 6) Voor postmoderne personages is de scheiding tussen binnen en buitenwere

In dit onderzoek staat de volgende vraag centraal: Wat is de poëtica van Constant van Wessem over de Nieuwe Zakelijkheid, en in hoeverre komt zijn nieuw zakelijke roman Celly, Lessen in Charleston overeen met deze theorie? Het onderzoek is opgedeeld in drie hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk bevat een uiteenzetting van de kenmerken van de Nieuwe Zakelijkheid. Met name Menno ter Braak en Hendrik Marsman hebben zich uitgelaten over dit moderne proza. Volgens hen is een nieuw zakelijke roman teveel gericht op de uiterlijkheden dan op het innerlijk van de mens, en treedt de schrijver op als reporter in plaats van een kunstenaar. Kenmerken die zij onder andere toeschrijven aan de Nieuwe Zakelijkheid zijn het breken met de explicatieve psychologie; objectieve weergave van de feiten; gebruik maken van cijfers en tabellen, sociale betrokkenheid en het ontbreken van adjectieven. Latere literatuurhistorici hebben zich vooral op de bevindingen van Marsman en Ter Braak beroepen en komen tot soortgelijke kenmerken. In het tweede hoofdstuk staat de poëtica van Van Wessem aangaande de Nieuwe Zakelijkheid centraal. Aan de hand van Van Wessems artikelen laat ik zien wat zijn opvattingen over het moderne proza zijn. Volgens Van Wessem is de schrijver meer dan een reporter, omdat de wijze waarop de feiten weergegeven worden ervoor zorgt dat de gebeurtenissen weer gaan leven. Het gaat in het moderne proza om de afstand die men tot de gevoelens heeft weten te nemen, waardoor het onderwerp objectief weergegeven wordt. Dit betekent dus dat de vertelinstantie niet expliciet aanwezig is en geen psychologische ontledingen geeft, maar de gebeurtenissen voor zich laat spreken. Ook moet een fraaie stijl achterwege blijven. Het derde hoofdstuk omslaat ten slotte de analyse van de roman Celly, Lessen in Charleston. Hieruit blijkt dat de verteller een enkele keer expliciet commentaar geeft en dus niet altijd op de achtergrond aanwezig is. Voor de rest zorgen gesprekken, handelingen en gedachten er

Deze scriptie onderzoekt hoe de representatie van dieren in Eva Meijers roman Het vogelhuis zich verhoudt tot de in Animal Studies geconstateerde problemen met representatie van dieren in literatuur. Daarbij worden de inzichten van Mario Ortiz Robles in Literature and Animal Studies gebruikt om een categorisering aan te brengen in de problemen met representatie. Er wordt gesteld dat de representatie van dieren in literatuur een alternatief beeld kan bieden van de verhouding tussen mens en dier. Uit de categorisatie in deze scriptie blijkt dat dieren vaak worden gegeneraliseerd in literatuur, waardoor individualisering en diversificatie ontbreekt. Verder worden dieren gekenmerkt in oppositie tot de mens. Ook worden dieren vaak op een generaliserende en negatieve manier gebruikt om iets over mensen te zeggen in beeldspraak. Daarnaast is er in de representatie vaak sprake van antropomorfisme waarbij de eigenheid van dieren niet wordt erkend en is de oppositie tussen mens en dier terug te vinden in hiërarchie in taal die zich op verschillende manieren manifesteert. Ten slotte komen dieren die dichter bij mensen staan vaker voor in literatuur en worden ook meer gestereotypeerd, terwijl dieren die minder in de omgeving van mensen te vinden zijn vaak worden gezien als ‘wild’ en ‘slecht’. In de analyse van Het vogelhuis werd duidelijk dat het ‘oplossen’ van de problemen met de representatie van dieren een paradoxale uitwerking kan hebben. In de roman is veel aandacht voor individualisering van koolmezen. Maar er is wel sprake van generalisatie en instrumentalisatie van een aantal van de andere dieren dan de koolmezen. Er wordt bevonden dat enige generalisatie nodig is voor het verloop van het verhaal. Daar komt bij dat antropomorfisme optreedt zodra de beschrijving van de vogels in detail treedt en de vogels meer geïndividualiseerd worden. In dit opzicht blijkt antropomorfisme een paradoxaal probleem. De hiërarchie in taal wordt in veel aspecten ontweken in Het vogelhuis, m

Literatuuronderzoek naar twee werken van Carry van Bruggen vanuit een feministische, genderbenadering.

Literatuuronderzoek naar twee werken van Carry van Bruggen vanuit een feministische, genderbenadering.