Search

Dit rapport is een integraal verslag van het symposium "Krijgt het landschap de ruimte?", dat op 21 juni 2005 is gehouden. Doel was om meer te weten te komen over de betekenis van het landschap voor mensen en over de mogelijkheden om de kwaliteit van onze leefomgeving te ontwikkelen en te versterken. Ruimte-, natuur- en landschapsdeskundigen zijn ingegaan op de vraag welke kansen het ingezette kabinetsbeleid biedt voor het Nederlandse landschap. Duidelijk werd dat meer ontwikkelingsmogelijkheden niet per definitie meer kwaliteit oplevert. Ons landschap en onze cultuur zijn met elkaar verbonden, het verhaal en de identiteit van het landschap moeten de basis vormen om de ruimtelijke kwaliteit van onze leefomgeving te versterken. Trefwoorden: landschap, leefomgeving, identiteit, ruimtelijke kwaliteit

In het modellenraamwerk ecologie zijn vier afzonderlijk ontwikkelde modellen (SWAP, SMART, SUMO, NTM) gekoppeld en van een centrale aansturing voorzien. Voor de uitwisseling en opslag van gegevens maken de modellen gebruik van een gemeenschappelijke database. Er is een module ontwikkeld voor gevoeligheids- en onzekerheidsanalyse. De in- en uitvoer kan worden geregeld door middel van een grafische gebruikersinterface. De huidige versie maakt uitvoer mogelijk als tijdverloop van elke gewenste variabeleper ruimtelijke eenheid. In een vervolgproject zal gewerkt worden aan geografisch expliciete in- en uitvoer.

RIVM rapport:To determine the prevalence of HIV and the level of injecting and sexual risk behaviour among injecting drug users (IDU) in Amsterdam (The Netherlands). To compare the results with a previous survey in Amsterdam carried out in 1996. To evaluate the risk of further spread of HIV from IDU in Amsterdam to non-IDU and to the general population. Between June 2 and August 18 1998, a saliva specimen and a questionnaire on risk behaviour were obtained from 202 IDU in Amsterdam. Participation was on a voluntary basis and anonymous. Participants were recruited in the street (76%) and at the premises of a low-threshold daytime care project (24%). Of the 197 IDU, 51 persons were found to be infected with HIV (prevalence 25.9%, 95% confidence interval [CI] 19.8 - 32.0). The seroprevalence was not significantly different from the previous survey in 1996 (25.5%, 95% CI 19.7-32.3). 24 (12%) out of 197 IDU shared syringes or needles in the last 6 months (1996: 18%). These percentages seem to be similar in the other cities in our surveillance studies. Of HIV-positive IDU one (2%) borrowed used syringes or needles in the last 6 months. Condom use was very low during sexual contact between steady partners; this was found consistently for the total group and HIV-positive IDU. 31% of the IDU have a non-drug user as a steady sexual partner. There are indications for limited but ongoing HIV transmission in this group. In spite of several prevention programmes, residual injecting and sexual risk behaviour continues. Specific research is needed on how to further improve effectiveness of prevention programmes., Tussen 2 juni en 18 augustus 1998 werd bij 202 IDs uit Amsterdam een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. De IDs werden geworven via straatwerving (76%) en via een laagdrempelige instellingen voor druggebruikers (24%). Van de 197 IDs waren 51 deelnemers HIV-positief (prevalentie 25,9%; 95% betrouwbaarheidsinterval [BI] 19.9 - 32.6%). Van de 197 IDs had 12% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend. Van hen was 4% HIV-positief. Elf procent had een spuit of naald uitgeleend (1996: 8,5%, niet significant). Spuitattributen (gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater) werden door 28% gedeeld. Zevenenvijftig procent van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 31% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 13% een niet-injecterende druggebruiker. In beide groepen was 1 ID HIV-positief. Met de vaste seksuele partner werd in 85% van de contacten niet altijd een condoom gebruikt (1996: 76%). Met losse partners en klanten worden condooms vaker gebruikt (niet altijd condoom gebruikt: losse partners 42%, klanten 29%). De prevalentie van HIV onder IDs in Amsterdam is 26% en vergelijkbaar met de meting van 1996. Het lenen van gebruikte spuiten/naalden is in vergelijking met de vorige meting niet significant gedaald. Het condoomgebruik in vaste, losse en commerciele seksuele contacten is laag en niet veranderd sinds de laatste meting. Er zijn aanwijzingen voor een beperkte maar continue HIV-transmissie in deze groep.

RIVM rapport:Tussen 2 juni en 18 augustus 1998 werd bij 202 IDs uit Amsterdam een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. De IDs werden geworven via straatwerving (76%) en via een laagdrempelige instellingen voor druggebruikers (24%). Van de 197 IDs waren 51 deelnemers HIV-positief (prevalentie 25,9%; 95% betrouwbaarheidsinterval [BI] 19.9 - 32.6%). Van de 197 IDs had 12% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend. Van hen was 4% HIV-positief. Elf procent had een spuit of naald uitgeleend (1996: 8,5%, niet significant). Spuitattributen (gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater) werden door 28% gedeeld. Zevenenvijftig procent van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 31% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 13% een niet-injecterende druggebruiker. In beide groepen was 1 ID HIV-positief. Met de vaste seksuele partner werd in 85% van de contacten niet altijd een condoom gebruikt (1996: 76%). Met losse partners en klanten worden condooms vaker gebruikt (niet altijd condoom gebruikt: losse partners 42%, klanten 29%). De prevalentie van HIV onder IDs in Amsterdam is 26% en vergelijkbaar met de meting van 1996. Het lenen van gebruikte spuiten/naalden is in vergelijking met de vorige meting niet significant gedaald. Het condoomgebruik in vaste, losse en commerciele seksuele contacten is laag en niet veranderd sinds de laatste meting. Er zijn aanwijzingen voor een beperkte maar continue HIV-transmissie in deze groep., To determine the prevalence of HIV and the level of injecting and sexual risk behaviour among injecting drug users (IDU) in Amsterdam (The Netherlands). To compare the results with a previous survey in Amsterdam carried out in 1996. To evaluate the risk of further spread of HIV from IDU in Amsterdam to non-IDU and to the general population. Between June 2 and August 18 1998, a saliva specimen and a questionnaire on risk behaviour were obtained from 202 IDU in Amsterdam. Participation was on a voluntary basis and anonymous. Participants were recruited in the street (76%) and at the premises of a low-threshold daytime care project (24%). Of the 197 IDU, 51 persons were found to be infected with HIV (prevalence 25.9%, 95% confidence interval [CI] 19.8 - 32.0). The seroprevalence was not significantly different from the previous survey in 1996 (25.5%, 95% CI 19.7-32.3). 24 (12%) out of 197 IDU shared syringes or needles in the last 6 months (1996: 18%). These percentages seem to be similar in the other cities in our surveillance studies. Of HIV-positive IDU one (2%) borrowed used syringes or needles in the last 6 months. Condom use was very low during sexual contact between steady partners; this was found consistently for the total group and HIV-positive IDU. 31% of the IDU have a non-drug user as a steady sexual partner. There are indications for limited but ongoing HIV transmission in this group. In spite of several prevention programmes, residual injecting and sexual risk behaviour continues. Specific research is needed on how to further improve effectiveness of prevention programmes.

RIVM rapport:Met het doel om een effect vast te stellen van alledaagse niet-experimentele blootstelling aan UVB op het immuunsysteem is een twee jaar retrospectieve vragenlijst betreffende blootstelling aan zonlicht en gebruik van zonnebank afgenomen bij de HIV-genfecteerde deelnemers van de cohortstudie onder homoseksuele mannen van de GG&GD in Amsterdam. De zelf-gerapporteerde gegevens (aantal uur, kleding, activiteit, land en seizoen) gedurende vakanties, beroep en vrije tijd maken een schatting van de individuele blootstelling mogelijk. In dit rapport worden de resultaten van de vragenlijst gepresenteerd. In een toekomstig artikel/ rapport worden de resultaten gepresenteerd van het onderzoek naar het verband tussen expositie aan UVB en het ziektebeloop van HIV naar AIDS. Dit zal dan een van de eerste epidemiologische studies zijn naar het effect van alledaagse blootstelling aan UVB op het immuunsysteem. In totaal hebben 73 deelnemers de vragenlijst ingevuld. Zij rapporteerden 191 vakantieperiodes, waarvan 89 in zonnige landen tussen 400 Noorder- and 250 Zuiderbreedte. Alhoewel het grootste aantal van de gerapporteerde uren blootgesteld (70%) blootstelling in de vrije tijd betrof, nam dit aandeel af ten gunste van blootstelling in de vakantieperiodes na weging van deze uren voor het effect van breedtegraad & seizoen en kleding & activiteit op de dosis UVB. Verder werd in de vakantieperiodes de hoogste gemiddelde blootstelling per dag gezien. Het betrekken van het effect van breedtegraad & seizoen in de schatting van de individuele blootstelling had nauwelijks invloed op de classificatie van deelnemers met betrekking tot hun blootstelling. Dit was in tegenstelling tot het betrekken van het effect van kleding & activiteit. Een duidelijke correlatie tussen de blootstelling aan UVB en de rapportage van zonverbranding kon worden vastgesteld. Deze correlatie was zwakker binnen de groep deelnemers die rapporteerden vaak zonnebrand-creme te gebruiken. Geen correlatie tussen blootstel, To assess the effect of environmental and day-to-day exposure to UVB on the human immune system a two-year retrospective questionnaire on exposure to sunlight and artificial UV sources was held among the HIV-infected participants of the cohort study for homosexual men of the Municipal Health Service in Amsterdam. The selfreported data on exposure (the number of hours, dress, activity, country, season) during holidays, occupation and leisure time were used to estimate the individual exposure. This report presents the results of the questionnaire. In a future study we will examine whether a higher exposure to UVB is associated with a less favourable disease progression from HIV to AIDS. In total, 73 participants filled out the questionnaire and reported 191 holiday periods in the two preceding years, of which 89 in sunny countries between 400N and 250S. Although the greatest number (70%) of hours exposed concerned exposure during leisure activities, the percentage decreased in favour of the exposure during holidays, after weighting the hours exposed for the effect of latitude, and season and dress, and activity on the UVB dose. Furthermore, during holiday periods the highest mean number of hours exposed per day was observed. Including the effect of latitude and season in the estimation of the individual UVB exposure hardly modified the classification of participants with respect to their exposure. This was in contrast to the inclusion of the effect of dress and activity. A clear correlation between exposure to UVB as assessed on the basis of this questionnaire and the reporting of sunburn was also shown. Sunscreen use was shown to modify this correlation. No relationship between exposure to UVB and the recurrence of labial herpes simplex could be established. By checking the answers given to comparable questions it was revealed that participants were often not able to give consistent information on their exposure. We conclude that this two-year retrospective questionn

RIVM rapport:Tussen 24 november 1997 en 30 januari 1998 werd bij 196 IDs uit Groningen een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. De deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (91%), twee laagdrempelige dagcentra voor druggebruikers (5%), een dagbestedingsproject voor druggebruikers (2%) en via straatwerving (2%). Van de 196 IDs was een deelnemer HIV-positief (prevalentie 0,5%; 95% betrouwbaarheidsinterval 0,0 - 1.5%). Van de 126 actuele spuiters had 11% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend, relatief weinig vergeleken met de metingen in andere steden. Twaalf procent had een spuit of naald uitgeleend. Spuitattributen (gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater) werd door 38% gedeeld. 43% van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 48% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 14% een niet-injecterende druggebruikers. Met de vaste seksuele partner werd in 89% van de contacten niet altijd een condoom gebruikt. Met losse partners en met klanten werden vaker condooms gebruikt (niet altijd condooms gebruikt: 58%, resp. 24%). De prevalentie van HIV onder IDs in Groningen is 0.5%. Het lenen en uitlenen van gebruikte spuiten/naalden is minder dan in de metingen in de andere steden. Het condoomgebruik in vaste seksuele contacten is laag en vergelijkbaar met dat in de metingen in de andere steden.Door de lage HIV-prevalentie wordt het risico op verspreiding van HIV naar niet-IDs of de rest van de algemene bevolking laag ingeschat., To assess the prevalence of HIV among injecting drug users (IDU) in Groningen (the Netherlands). To evaluate the risk of further spread of HIV among IDU to non-IDU and to the general population. Between November 24 1997 and January 30 1998 a saliva specimen and a questionnaire on risk behaviour were obtained from 196 IDU in Groningen. Participation was on a voluntary basis and anonymous. Participants were recruited through methadone care (91%), low-threshold daytime care projects (7%) and from the street (2%). Of the 196 IDU, only one person was infected (prevalence 0.5%, 95% confidence interval [CI] 0.0-1.5%). Eleven per cent of the current injectors had borrowed used syringes or needles in the last six months; this level is lower than in most of the other cities studied in the Netherlands. Condom use was very low during sexual contact between steady partners; 20% of the IDU have a non-drug user as a steady sexual partner. The prevalence of HIV among IDU in Groningen in the Netherlands is approximately 0.5%. Injecting risk behaviour occurs at a low level, compared to other cities studied in the Netherlands. Sexual risk behaviour occurs regularly. The risk of further spread of HIV among IDU is low. Also, at this low level of HIV prevalence, the risk of spread to non-IDU or the general population is low.

RIVM rapport:To assess the prevalence of HIV among injecting drug users (IDU) in Groningen (the Netherlands). To evaluate the risk of further spread of HIV among IDU to non-IDU and to the general population. Between November 24 1997 and January 30 1998 a saliva specimen and a questionnaire on risk behaviour were obtained from 196 IDU in Groningen. Participation was on a voluntary basis and anonymous. Participants were recruited through methadone care (91%), low-threshold daytime care projects (7%) and from the street (2%). Of the 196 IDU, only one person was infected (prevalence 0.5%, 95% confidence interval [CI] 0.0-1.5%). Eleven per cent of the current injectors had borrowed used syringes or needles in the last six months; this level is lower than in most of the other cities studied in the Netherlands. Condom use was very low during sexual contact between steady partners; 20% of the IDU have a non-drug user as a steady sexual partner. The prevalence of HIV among IDU in Groningen in the Netherlands is approximately 0.5%. Injecting risk behaviour occurs at a low level, compared to other cities studied in the Netherlands. Sexual risk behaviour occurs regularly. The risk of further spread of HIV among IDU is low. Also, at this low level of HIV prevalence, the risk of spread to non-IDU or the general population is low., Tussen 24 november 1997 en 30 januari 1998 werd bij 196 IDs uit Groningen een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. De deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (91%), twee laagdrempelige dagcentra voor druggebruikers (5%), een dagbestedingsproject voor druggebruikers (2%) en via straatwerving (2%). Van de 196 IDs was een deelnemer HIV-positief (prevalentie 0,5%; 95% betrouwbaarheidsinterval 0,0 - 1.5%). Van de 126 actuele spuiters had 11% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend, relatief weinig vergeleken met de metingen in andere steden. Twaalf procent had een spuit of naald uitgeleend. Spuitattributen (gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater) werd door 38% gedeeld. 43% van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 48% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 14% een niet-injecterende druggebruikers. Met de vaste seksuele partner werd in 89% van de contacten niet altijd een condoom gebruikt. Met losse partners en met klanten werden vaker condooms gebruikt (niet altijd condooms gebruikt: 58%, resp. 24%). De prevalentie van HIV onder IDs in Groningen is 0.5%. Het lenen en uitlenen van gebruikte spuiten/naalden is minder dan in de metingen in de andere steden. Het condoomgebruik in vaste seksuele contacten is laag en vergelijkbaar met dat in de metingen in de andere steden.Door de lage HIV-prevalentie wordt het risico op verspreiding van HIV naar niet-IDs of de rest van de algemene bevolking laag ingeschat.

Van april 1989 tot en met december 1998 zijn 33.003 HIV-testen verricht bij 31.682 personen in het verzorgingsgebied van het Streeklaboratorium te onder de aanvragende artsen zijn gegevens verzameld over de indicatie voor de testaanvraag. Het jaarlijks aantal nieuw-positieven is in de periode 1990-1998 continu laag (0,6% - 1%). Het jaarlijks aantal aangevraagde testen is gestegen (1990: 2761, 1998: 3923). Deze stijging betreft met name testen bij mensen met heteroseksueel risicogedrag. Bij homo-/biseksuele mannen is het percentage nieuw-positieven het hoogst (6,9%), gevolgd door druggebruikers (4,2%). Het percentage nieuw-positieven onder personen die heteroseksueel risico liepen blijft laag: 0,2%. Deze cijfers wijzen erop dat de verspreiding van HIV nog steeds beperkt is tot de bekende risicogroepen; er waren geen aanwijzingen voor verspreiding naar de algemene populatie. Het testgedrag van personen in bepaalde (risico)groepen loopt niet parallel met het risico dat zij lopen. Een groot deel van de HIV-testen wordt aangevraagd door mensen die heteroseksueel risico hebben gelopen, met name mensen met veel wisselende partners. Het voorkomen van HIV-infecties onder deze groep is echter laag. De groep homo-/biseksuele mannen en druggebruikers laten zich juist relatief weinig testen, terwijl onder hen nog steeds de meeste HIV-seropositieven voorkomen. Al met al mogen we concluderen dat de laboratorium-surveillance in de regio Arnhem een waardevolle aanvulling op de HIV-surveillance in Nederland vormt en dat moet worden nagegaan of implementatie van deze surveillance ook in andere regio's te realiseren is., Between April 1989 and December 1998 33,003 HIV-tests were performed in 31,682 individuals living in the service area of the Regional Public Health Laboratory Arnhem/Rijnstate Hospital. By means of a questionnaire among requesting physicians information was gathered on the indication for the test. No increase in number of new infections was observed over time, although the number of requested tests increased (1990: n=2761, 1998: n=3923). The increase was mainly caused by a sharp increase in the number of tests for "changing heterosexual contacts". Most infections occurred among homo/bisexuals (6.9%), followed by drug users (4.2%). In individuals tested in connection with heterosexual risk behavior the prevalence was low: 0.2%. It appears that the spread of HIV is still restricted to known risk groups; signs for considerable spread in the general population could not be found. Remarkably the test behavior of individuals in certain (risk)groups does not match their risk of a HIV-infection. The subgroup of tests for heterosexual risk behavior constitutes a considerable amount of the HIV-testing population, while their risk on a HIV-infection is low. While homo-/bisexuals and drugusers are most at risk for a HIV-infection, they make up only a small part of the HIV-testing population. All in all we may conclude that with these features the laboratorysurveillance in the Arnhem area is a valuable supplement to the HIV-surveillance in the Netherlands.

RIVM rapport:In deze studie wordt de prevalentie van infectie met HIV vastgesteld en inzicht gekregen in het risicogedrag van injecterende druggebruikers(IDs) in Arnhem. Er wordt nagegaan of er belangrijke verschillen zijn ten opzichte van eerdere metingen in 1995 en 1991/1992. Er worden subgroepen IDs onderscheiden met een verhoogd risico op HIV-infectie. Het risico wordt ingeschat op verdere verspreiding van HIV naar andere IDs, niet-injecterende druggebruikers en de rest van de algemene bevolking. Tussen 6 oktober en 22 november 1997 werd bij 130 IDs uit Arnhem een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. De deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (84%), een laagdrempelig dagcentrum voor druggebruikers (12%), een voorziening voor prostituees (2%) en via straatwerving (2%). Van de 127 IDs was een deelnemer HIV-positief (prevalentie 0.8%,95% betrouwbaarheidsinterval [BI] 0,0 - 4,3%). Deze prevalentie was niet significant verschillend van de metingen in 1995 (2,2%, 95% BI 0,6 - 5,5%) en 1991/1992 (2,2%, 95% BI 0,4-6,3%). Van de 81 actuele spuiters had 15% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend, een forse daling in vergelijking met de 39% en 42% in de metingen van 1995, respectievelijk 1991/1992. Zestien procent had een spuit of naald uitgeleend, eveneens een daling in vergelijking met 1995 (30%) en 1991/1992 (36%). Spuitattributen (gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater) werd door 51% gedeeld. Deelnemers zonder een vast adres waren een risicogroep voor het lenen van spuiten van anderen. Zesendertig procent van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 57% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 17% een niet- injecterende druggebruiker. In 96% van de vaste relaties werd niet altijd een condoom gebruikt (1995: 89%, 1991/1992 92%). Met losse partners en met klanten worden condooms meer gebruikt maar niet meer dan in 1995 en 1991/1992. Concluderend is de prevalentie van, In this study the prevalence of HIV among injecting drug users (IDU) in Arnhem (the Netherlands) is assessed. The results are compared with previous surveys in Arnhem in 1995 and 1991/1992. The risk of further spread among IDU, to non-IDU and to the general population is evaluated. Between October 6 and November 22 1997 a saliva specimen and a questionnaire on risk behaviour were obtained from 130 IDU in Arnhem. Participation was on a voluntary basis and anonymous. Participants were recruited through methadon care (84%), a low-treshold daytime care project (12%), a street prostitution project (2%) and from the street (2%). Of 127 IDU, only one person was infected (prevalence 0.8%, 95% confidence interval [CI] 0.0-4.3). The seroprevalence was not significantly different from the previous survey in 1995 (2.2%, 95% CI 0.6-5.5) and 1991/1992 (2.2%, 95% CI) 15% of the current IDU borrowed used syringes or needles in the last 6 months, which is much lower compared with 1995 (39%) and 1991/1992 (42%) this percentage seems to be similar in the other cities in our surveillance studies. Condom use was very low during sexual contact between steady partners 21% of the IDU have a non-drug user as steady sexual partner. In conclusion the prevalence of HIV among IDU in Arnhem in the Netherlands is O.8% and has not changed compared with surveys in 1995 and 1991/1992. Injecting risk behaviour occurs at a much lower level then in the previous surveys. Sexual risk behaviour occurs regurlarly and at a same level. The risk of further spread among IDU is low. At this level of HIV prevalence, the risk of spread to non-IDU or the general population is low.

In deze studie werd de prevalentie van infectie met HIV en het niveau van risicogedrag onder injecterende druggebruikers (IDs) in Rotterdam vergeleken met de meting van twee jaar geleden. Het risico werd ingeschat van verdere verspreiding van HIV naar andere IDs, niet-injecterende druggebruikers en de rest van de algemene bevolking. Tussen 4 maart en 15 mei 1997 werd bij 470 IDs uit Rotterdam een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Van de 468 IDs waren 44 HIV-positief. Deze prevalentie was niet significant verschillend van de meting in 1994. Onafhankelijke risicofactoren voor HIV-infectie waren gevangenisstraf, lenen van gebruikte spuiten/naalden, condoomgebruik met vaste partner en getest zijn op HIV in het verleden. De prevalentie van HIV onder IDs in Rotterdam bleek 9%, vergelijkbaar met het niveau in de meting van 1994. Het lenen en uitlenen van gebruikte spuiten/naalden is in vergelijking met 1994 gedaald. Het seksueel gerelateerd risicogedrag is licht gedaald. Nieuwe HIV-infecties komen nog steeds voor als gevolg van het lenen van gebruikte spuiten en naalden en mogelijk ook via seksuele transmissie. Vooral vaste partners kunnen door een zeer laag niveau van condoomgebruik een risico lopen. Via deze weg is verspreiding naar niet-IDs mogelijk., In this study the level of HIV infection among injecting drug users (IDU) in Rotterdam (Netherlands) is assessed. The results were compared with a previous survey in Rotterdam in 1994. The risk of further spread of HIV is evaluated. Between March 4 and May 15 1997 a saliva specimen and a questionnaire on risk behaviour were obtained from 470 IDU in Rotterdam. Of 468 IDU, 44 persons were infected. Seroprevalence was not significantly different from the previous survey in 1994 (11.4%). Independent risk factors for a positive test result were imprisonment, borrowing used syringes or needles, using condoms with steady partners and taking an HIV test in the past. The prevalence of HIV among IDU in Rotterdam in the Netherlands proved to be 9.4%, similar to the level in 1994. Injecting risk behaviour occurs at a lower level then in 1994. Sexual risk behaviour occurs frequently. The risk of further spread among IDU is high and spread of HIV to non-IDU or the general population, especially steady partners of IDUs, is likely.

RIVM rapport:In dit project wordt de prevalentie vastgesteld van HIV onder intraveneuze druggebruikers (IVDs), en onder druggebruikers van Surinaamse/Antilliaanse afkomst (SUR/ANT) in Amsterdam. Het risico wordt ingeschat op verdere verspreiding van HIV binnen beide groepen en naar de algemene bevolking. Tussen 22 mei en 17 juli 1996 zijn een speekselmonster en korte vragenlijst naar risicogedrag afgenomen bij 200 IVDs en 151 SUR/ANT in Amsterdam. Van de IVDs waren 51 seropositief, onder de SUR/ANT werden drie infecties gevonden. Achttien procent van de IVDs zei in de laatste 6 maanden een spuit of naald van een ander te hebben gebruikt ; dit niveau van riskant gedrag is vergelijkbaar met dat in andere steden in Nederland. Aangetroffen infecties onder IVDs die zeggen sinds 1991 voor het eerst gespoten te hebben of negatief getest te zijn vormen een aanwijzing voor beperkte maar continue HIV-transmissie onder de IVDs. Een op de negen IVDs heeft een niet-druggebruiker als vaste seksuele partner. Bij seksueel contact tussen vaste partners worden weinig condooms gebruikt. Concluderend is de prevalentie van HIV onder IVDs in Amsterdam is ongeveer 26%, vergelijkbaar met het niveau in 1993. De prevalentie onder SUR/ANT is 2%, en is niet significant verschillend van die in 1993. Onder IVDs blijft spuitgerelateerd risicogedrag voorkomen en er zijn tevens aanwijzingen voor een beperkte maar continue HIV-transmissie in deze groep., In this study the levels of HIV infection is assessed among injecting drug users (IDUs), and drug users of Surinamese/Antillian origin (SUR/ANT) in Amsterdam, the Netherlands. The risk of further spread within both groups and to the general populationis is evaluated. Between 22 May and 17 July 1996 a saliva specimen and a short questionnaire on risk behaviour were obtained from 200 IDUs, and 151 SUR/ANT in Amsterdam. IDUs (having injected at least once in the last 6 months) were recruited in the centre of Amsterdam, on the streets (70% ) and at drug-care facilities (30%). Drug users from Surinamese/Antillian origin (about 90% had never injected) were recruited on the street in a South-eastern neighbourhood of Amsterdam. Of the IDUs 51 were infected, among the SUR/ANT three infections were found. Eighteen percent of the IDUs reported borrowing used syringes or needles in the last six months, a figure comparable to that in other cities in the Netherlands. Infections found among IDUs who reported having injected for the first time or having a negative HIV-test since 1991 indicate a limited but ongoing HIV transmission among IDUs. One in nine IDUs had a non-drug user as steady sexual partner. Condom use during sexual contacts between steady partners was low. In conclusion, the prevalence of HIV among IDUs in Amsterdam is about 26%, similar to the level in 1993. The level of infection among SUR/ANT is 2%, not significantly different from 1993. Among IDUs injecting risk behaviour continues to be reported and there are indications for limited but ongoing HIV transmission in this group.

RIVM rapport:In this study the prevalence of HIV among intravenous drug users (IDU) in Heerlen and Maastricht (Southern Netherlands) is assessed. The results are compared with a previous survey in Heerlen/Maastricht in 1994. The risk of further spread among IDU, to non-IDU and to the general population is evaluated. The prevalence of HBV and HCV is assessed. Between 7 October and 5 december 1996 a saliva specimen, a blood sample and a short questionnaire on risk behaviour were obtained from 203 IDU in Heerlen and 101 IDU in Maastricht. Of the 304 IDU, 36 persons were infected. Independent risk factors for a positive test result were no fixed abode, imprisonment , current injecting, polydrug use and age under 16 at first injecting (OR=2.8 [1.0-7.8]). 17% of the current injectors borrowed used syringes or needles in the last 6 months, the same level as in 1994. 18% of the IDU have a non-drug user as steady sexual partner. Condom use was low during sexual contact between steady partners. The prevalence of anti-HBV was 63%, HBsAg 6% and anti-HCV 74%. In conclusion the prevalence of HIV among IDU in Southern Limburg is about 12%, simular to the level of 1994 but there is a difference between Heerlen (16%) and Maastricht (3%). Injecting and sexual risk behaviour occurs regularly and at the same level of 1994. The risk of further spread among IDU is high. Spread to non-IDU or the general population, especially steady partners of IDUs, is likely., In dit project wordt de prevalentie vastgesteld van HIV, hepatitis B (HBV), hepatitis C (HCV) en het risicogedrag onder injecterende druggebruikers (IDs) in Heerlen/Maastricht. Er werd nagegaan of er belangrijke verschillen zijn ten opzichte van de meting twee jaar geleden. Het risico werd ingeschat op verdere verspreiding van HIV naar andere IDs, niet-injecterende druggebruikers en de rest van de algemene bevolking. Tussen 7 oktober en 5 december 1996 werd bij 203 IDs uit Heerlen en omstreken en 101 IDs uit Maastricht een speekselmonster, een bloedmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Van de 304 IDs waren 36 HIV-positief. Risicofactoren voor HIV-infectie waren geen vast adres hebben, gevangenisstraf, actueel spuiten, polydruggebruik en jonger dan 16 jaar bij eerste spuit. Van de 209 actuele spuiters had 17% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend, 11% had een spuit of naald uitgeleend en 30% had een gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater (spuitattributen) geleend. Vijfenveertig procent van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 40% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 13% een niet-injecterende druggebruiker. In vier van de vijf vaste relaties werd nooit een condoom gebruikt. De prevalenties van anti-HBV, HBsAg en anti-HCV waren respectievelijk 63%, 6% en 74%. Concluderend is de prevalentie van HIV onder IDs in Heerlen/Maastricht ongeveer 12%, vergelijkbaar met het niveau in de meting van 1994. De prevalentie van HIV onder IDs uit Heerlen e.o. was vijf keer zo hoog als die onder IDs uit Maastricht ; een dergelijk verschil is in 1994 niet vastgesteld. Het risicogedrag is in vergelijking met 1994 niet in belangrijke mate veranderd. Nieuwe HIV-infecties komen nog steeds voor als gevolg van het lenen van gebruikte spuiten en naalden en mogelijk ook via seksuele transmissie. Vooral vaste partners kunnen een risico lopen. Via deze weg is verspreiding naar niet-IDs aannemelij

RIVM rapport:In dit project wordt de prevalentie vastgesteld van HIV, hepatitis B (HBV), hepatitis C (HCV) en het risicogedrag onder injecterende druggebruikers (IDs) in Heerlen/Maastricht. Er werd nagegaan of er belangrijke verschillen zijn ten opzichte van de meting twee jaar geleden. Het risico werd ingeschat op verdere verspreiding van HIV naar andere IDs, niet-injecterende druggebruikers en de rest van de algemene bevolking. Tussen 7 oktober en 5 december 1996 werd bij 203 IDs uit Heerlen en omstreken en 101 IDs uit Maastricht een speekselmonster, een bloedmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Van de 304 IDs waren 36 HIV-positief. Risicofactoren voor HIV-infectie waren geen vast adres hebben, gevangenisstraf, actueel spuiten, polydruggebruik en jonger dan 16 jaar bij eerste spuit. Van de 209 actuele spuiters had 17% in de laatste zes maanden een gebruikte spuit of naald van een ander geleend, 11% had een spuit of naald uitgeleend en 30% had een gebruikt watje, lepel, filter of spoelwater (spuitattributen) geleend. Vijfenveertig procent van de IDs had in de laatste zes maanden een vaste seksuele partner gehad. Bij 40% hiervan was dat geen druggebruiker, bij 13% een niet-injecterende druggebruiker. In vier van de vijf vaste relaties werd nooit een condoom gebruikt. De prevalenties van anti-HBV, HBsAg en anti-HCV waren respectievelijk 63%, 6% en 74%. Concluderend is de prevalentie van HIV onder IDs in Heerlen/Maastricht ongeveer 12%, vergelijkbaar met het niveau in de meting van 1994. De prevalentie van HIV onder IDs uit Heerlen e.o. was vijf keer zo hoog als die onder IDs uit Maastricht ; een dergelijk verschil is in 1994 niet vastgesteld. Het risicogedrag is in vergelijking met 1994 niet in belangrijke mate veranderd. Nieuwe HIV-infecties komen nog steeds voor als gevolg van het lenen van gebruikte spuiten en naalden en mogelijk ook via seksuele transmissie. Vooral vaste partners kunnen een risico lopen. Via deze weg is verspreiding naar niet-IDs aannemelij, In this study the prevalence of HIV among intravenous drug users (IDU) in Heerlen and Maastricht (Southern Netherlands) is assessed. The results are compared with a previous survey in Heerlen/Maastricht in 1994. The risk of further spread among IDU, to non-IDU and to the general population is evaluated. The prevalence of HBV and HCV is assessed. Between 7 October and 5 december 1996 a saliva specimen, a blood sample and a short questionnaire on risk behaviour were obtained from 203 IDU in Heerlen and 101 IDU in Maastricht. Of the 304 IDU, 36 persons were infected. Independent risk factors for a positive test result were no fixed abode, imprisonment , current injecting, polydrug use and age under 16 at first injecting (OR=2.8 [1.0-7.8]). 17% of the current injectors borrowed used syringes or needles in the last 6 months, the same level as in 1994. 18% of the IDU have a non-drug user as steady sexual partner. Condom use was low during sexual contact between steady partners. The prevalence of anti-HBV was 63%, HBsAg 6% and anti-HCV 74%. In conclusion the prevalence of HIV among IDU in Southern Limburg is about 12%, simular to the level of 1994 but there is a difference between Heerlen (16%) and Maastricht (3%). Injecting and sexual risk behaviour occurs regularly and at the same level of 1994. The risk of further spread among IDU is high. Spread to non-IDU or the general population, especially steady partners of IDUs, is likely.

RIVM rapport:De voornaamste veranderingen in de chemie en biologie van drie vennen in de loop van 16 jaar zijn gemeten. Deze gegevens werden vergeleken met oudere waarnemingen (1912-1970) om verbanden te leggen tussen deze veranderingen en de veranderingen van de atmosferische depositie, in het bijzonder van zwavel- en stikstofverbindingen. Modelberekeningen werden toegepast. Tussen 1979 en 1994 is in twee van de drie onderzochte vennen het sulfaatgehalte sterk gedaald. Uit modelberekingen bleek dat dit veroorzaakt werd door de sterke afname van depositie van zwavelverbindingen in die periode. Dit had zeer positieve gevolgen voor de soortensamenstelling van de kiezelwieren, die sterk indicatief zijn voor de verzuringstoestand. Uit de modelberekingen blijkt dat er geen goede meetresultaten zijn van de depositie van stikstofverbindingen op oppervlaktewateren. Het is zeer noodzakelijk dat hiervoor metingen worden uitgevoerd., Major changes in chemistry and biota of three moorland pools have been registered in the period 1979 - 1994 in view of the acidification and eutrophication by atmospheric deposition. The data have been compared with data from the period 1912-1970. By model calculations the changes in these periods were studied with regard to particularly sulphur and nitrogen compounds. Recommendations for future monitoring are made, tailored to the needs of environmental policy.

RIVM rapport:In de regio Arnhem loopt sinds april 1989 een surveillance-project voor HIV-infecties. Dit project is door het RIVM opgezet, in nauwe samenwerking met het Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid/Rijnstate Ziekenhuis (SLA). Dit rapport presenteert de resultaten tot en met 1995 van ruim zes jaar monitoring van laboratoriumdiagnostiek van HIV-infecties aangevuld met een continue enquete naar de indicatiestelling voor de test bij alle aanvragers van deze diagnostiek. Het percentage geinfecteerde personen (1.0%, n=186) was bijna twee keer zo klein als het percentage positieve testen (1.8%, n=386). Het jaarlijks aantal nieuw positieve personen nam niet toe in de tijd, alhoewel er tot 1994 een sterke stijging was in het het aantal aangevraagde testen. De meeste testen worden verricht vanwege 'wisselende heteroseksuele contacten'. Bij mannen werden de meeste infecties waargenomen onder homo/biseksuelen. Dit was gemiddeld 8-9% tot 1994, maar lijkt in 1995 sterk afgenomen tot 3.2%. Ook onder de intraveneuze druggebruikers werden relatief veel infecties aangetoond. Bij de vrouwen ligt dit gemiddeld op 4.4% ; bij de mannelijke druggebruikers neemt het percentage toe van 3.9 in 1991 tot 12% in 1995. Er was geen trend zichtbaar in de heteroseksuele verspreiding over de afgelopen 6 jaar. Dit alles wijst erop dat de verspreiding van HIV-infecties zich nog steeds met name in de bekende risicogroepen voordoet. Opvallend is dat het percentage nieuw-positieven in stedelijke gebieden de laatste jaren lijkt af te nemen, terwijl dit op het platteland nog toeneemt. Ook neemt het aantal geteste personen afkomstig uit Afrika en Latijns-Amerika toe, evenals het percentage positieven in die groep. Seroprevalenties die worden waargenomen in groepen van vrijwillig geteste personen, kunnen i.v.m. onbekende selectiemechanismen, niet zonder meer worden geextrapoleerd naar diezelfde groepen in het verzorgingsgebied van het laboratorium. Desalniettemin wordt de HIV-surveillance vanuit het laborato, As from April 1989, surveillance-activities of HIV infections are carried out in the Arnhem area. These programmes are executed in collaboration of the National Institute of Public Health and the Environment (RIVM) with the Regional Public Health Laboratory Arnhem (RPHL)/Rijnstate hospital. This report presents results up to the end of 1995 of monitoring laboratory diagnostics of HIV infections, in addition to a continuous questionnaire on the indication for testing sent to the requesting physicians. Between April 1989 and December 1995 21,825 HIV tests were performed in 19,216 individuals living in the service area. The percentage of positive tests (1.8%, n=386) was almost twice the percentage of positive persons (1.0%, n=186). No increase in number of new infections was observed over time, although the number of requested tests increased up until 1994. Most test requests concerned tests for 'changing heterosexual contacts'. In men, most infections occurred among homo/bisexuals. This was 8-9% up until 1994 but decreased to 3.4% in 1995. 4.4% of the tested female drug users was seropositive ; among males it increased from 3.9% in 1991 to 12% in 1995. No trend in heterosexually acquired infections could be seen over the observed six years. It appears that the spread of HIV is still restricted to the known risk groups: signs for considerable spread in the general population could not be found. Remarkably the percentage of new seropositives seems to decrease in the urban areas whilst it still increases in the rural areas. Furthermore requests for tests of persons originating from Africa and Latin-America increased as does the percentage seropositive tests. Laboratory-based surveillance is thought to be very useful as an indicator of the extent of the problem and monitoring of trends. The methodology used in this surveillance will be used for other regions and infectious diseases.

RIVM rapport:Doel van de studie was het vaststellen van de prevalentie van HIV onder intraveneuze druggebruikers (IVDs) in Arnhem. Het resultaat werd vergeleken met het onderzoek uit 1991/1992 in Arnhem. Tevens werd een schatting gemaakt van het risico op verdere verspreiding van HIV onder IVDs, en naar niet-IVDs en de algemene bevolking. Hiertoe werden tussen 30 november 1995 en 1 februari 1996 bij 197 frequente gebruikers van harddrugs (185 IVDs) in Arnhem een speekselmonster en een korte vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (73%), een huiskamerprojekt (24%) en via straatwerving (3%). De HIV-prevalentie is vergeleken met het resultaat (2%) van een vergelijkbare studie onder IVDs in 1991/1992. Van de 185 IVDs konden bij 4 personen HIV-antistoffen in het speeksel worden aangetoond (prevalentie 2%, 95%-betrouwbaarheidsinterval [BI] 0.6-5.5%), onder de 12 niet-IVDs werden geen infecties gevonden. Vier op de tien actueel spuitende IVDs rapporteerden in de laatste 6 maanden een spuit of naald van een ander te hebben gebruikt. Dit riskante gedrag komt ongeveer tweemaal zo veel voor als in de andere onderzochte steden in Nederland, maar evenveel als in 1991/1992 in Arnhem. Een op de vijf IVDs heeft een niet-druggebruiker als vaste seksuele partner. Bij seksueel contact tussen vaste partners worden weinig condooms gebruikt. Geconcludeerd kan worden dat de prevalentie van HIV onder IVDs in Arnhem ongeveer 2% is, hetzelfde niveau als in 1991/1992. Het niveau van spuitgerelateerd risicogedrag is onveranderd hoog. Het risico van verspreiding naar niet-IVDs of de algemene bevolking is bij deze prevalentie laag., An assessment has been made of the spread of HIV among intravenous drug users (IDU) in Arnhem, the Netherlands. The results were compared with a previous survey in Arnhem ; the risk of further spread among IDU, and to non-IDU and the general population was evaluated. Between 30 November 1995 and 1 February 1996 a saliva specimen and a short questionnaire on risk behaviour were obtained from 197 frequent hard drug users (185 IDU) in Arnhem. Participants were recruited through methadone care (73% ), a daytime care project (24%) and street recruitment (3%). HIV prevalence was compared with the result (2%) of a similar survey among IDU in 1991/1992. Of the 185 IDU 4 were found to have HIV antibodies in their saliva (prevalence 2%, 95% confidence interval [CI] 0.6-5.5%), among the 12 non-IDU no infections were found. Four in ten currently injecting IDU reported borrowing a used syringe or needle in the last six months. This level is about twice as high as in other Dutch cities studied , but the same as in 1991/1992 in Arnhem. One in five IDU has a non-IDU as steady sexual partner. Condom use is low in sex between steady partners. It can be concluded that the prevalence of HIV among IDU in Arnhem is about 2%, which is the same level as in 1991/1992. The level of injecting risk behaviour continues to be high. At this level of HIV prevalence, the risk of spread to non-IDU or to the general population is low.

RIVM rapport:Abstract niet beschikbaar, not available

RIVM rapport:The Objective of the study was to determine the prevalence of HIV infection and the level of injecting and sexual risk behaviour, and to gain insight in the acquaintance with and the use of prevention activities. This study is part of a study on HIV prevalence and related risk behaviours among drug users in Rotterdam (end of 1994). Transvestites and transsexuals working in the street prostitution and reporting use of hormones or silicones were included in the original study. When this appeared to be a sizeable group, the questionnaire was extended with some specific questions. Saliva was collected from all participants and tested for antibodies to HIV-1/2. Participation was on voluntary basis and anonymous. All participants were biologically male. HIV prevalence among these participants showed to be low (8%). This finding contrasts with studies in other countries. In this study risk of HIV infection was not related to injecting drug use. Possibly, these transvestites and transsexuals are at risk for HIV infections through private or commercial sexual contacts with homo/bisexual men. Risk behaviour related to the use of needles for injecting hormones and/or silicones risk is low. Unprotected sexual intercourse with clients is rare, but occurs frequently with steady partners. Knowledge and use of AIDS prevention programmes are high., Doel van de studie was het vaststellen van de HIV-prevalentie en de mate van spuitgerelateerd en seksueel risicogedrag, en het verkrijgen van inzicht in de bekendheid met en het gebruik van preventie-activiteiten. Dit onderzoek maakte deel uit van een onderzoek naar de HIV-prevalentie onder druggebruikers in Rotterdam (eind 1994). Daarin werden ook travestieten en transseksuelen in de straatprostitutie die hormonen of siliconen gebruikten opgenomen. Toen bleek dat dit om een behoorlijk grote groep ging is de vragenlijst met enkele voor deze groep specifieke vragen uitgebreid. Bij alle deelnemers zijn speekselmonsters afgenomen en getest op anti-HIV 1/2. Deelname aan het onderzoek was vrijwillig en anoniem. Alle deelnemers waren biologisch van het mannelijk geslacht. De HIV-prevalentie in deze groep bleek laag (8%) vergeleken met studies uit andere landen. Intraveneus druggebruik speelt geen rol in deze groep. Ook bij het spuiten van hormonen/siliconen lijkt riskant gedrag weinig voor te komen. Mogelijk loopt deze groep travestieten en transseksuelen risico door commerciele- en privecontacten met homo/biseksuele mannen. Onbeschermde seks vindt vooral plaats met de vaste partners. De bekendheid met en het gebruik van preventieve maatregelen tegen AIDS zijn hoog.

RIVM rapport:Doel van de studie was het vaststellen van de HIV-prevalentie en de mate van spuitgerelateerd en seksueel risicogedrag, en het verkrijgen van inzicht in de bekendheid met en het gebruik van preventie-activiteiten. Dit onderzoek maakte deel uit van een onderzoek naar de HIV-prevalentie onder druggebruikers in Rotterdam (eind 1994). Daarin werden ook travestieten en transseksuelen in de straatprostitutie die hormonen of siliconen gebruikten opgenomen. Toen bleek dat dit om een behoorlijk grote groep ging is de vragenlijst met enkele voor deze groep specifieke vragen uitgebreid. Bij alle deelnemers zijn speekselmonsters afgenomen en getest op anti-HIV 1/2. Deelname aan het onderzoek was vrijwillig en anoniem. Alle deelnemers waren biologisch van het mannelijk geslacht. De HIV-prevalentie in deze groep bleek laag (8%) vergeleken met studies uit andere landen. Intraveneus druggebruik speelt geen rol in deze groep. Ook bij het spuiten van hormonen/siliconen lijkt riskant gedrag weinig voor te komen. Mogelijk loopt deze groep travestieten en transseksuelen risico door commerciele- en privecontacten met homo/biseksuele mannen. Onbeschermde seks vindt vooral plaats met de vaste partners. De bekendheid met en het gebruik van preventieve maatregelen tegen AIDS zijn hoog., The Objective of the study was to determine the prevalence of HIV infection and the level of injecting and sexual risk behaviour, and to gain insight in the acquaintance with and the use of prevention activities. This study is part of a study on HIV prevalence and related risk behaviours among drug users in Rotterdam (end of 1994). Transvestites and transsexuals working in the street prostitution and reporting use of hormones or silicones were included in the original study. When this appeared to be a sizeable group, the questionnaire was extended with some specific questions. Saliva was collected from all participants and tested for antibodies to HIV-1/2. Participation was on voluntary basis and anonymous. All participants were biologically male. HIV prevalence among these participants showed to be low (8%). This finding contrasts with studies in other countries. In this study risk of HIV infection was not related to injecting drug use. Possibly, these transvestites and transsexuals are at risk for HIV infections through private or commercial sexual contacts with homo/bisexual men. Risk behaviour related to the use of needles for injecting hormones and/or silicones risk is low. Unprotected sexual intercourse with clients is rare, but occurs frequently with steady partners. Knowledge and use of AIDS prevention programmes are high.

RIVM rapport:In dit project wordt de prevalentie van HIV onder intraveneuze druggebruikers (IVD's) in Utrecht vastegesteld en wordt het risico ingeschat van verdere verspreiding onder IVD's, naar niet-IVD's en naar de algemene bevolking. Tussen 11 maart en 19 april 1996 is bij 196 IVD's in Utrecht een speekselmonster en een korte vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (53%), een huiskamerproject (41%) en via straatwerving (5%). Van de 196 IVDs waren 10 seropositief (prevalentie 5%, 95%-betrouwbaarheidsinterval [BI] 2.4-9.4%). Het bereik van de spuitomruil was groot (84%). Onder IVDs die geen gebruik maken van de spuitomruil was de prevalentie hoger (3/19) dan onder hen die wel van de omruil gebruik maakten (3/99). 17% van de actueel spuitende IVDs rapporteerde in de laatste 6 maanden een spuit of naald van een ander te hebben gebruikt. 18% van de IVDs hebben een niet-druggebruiker als vaste seksuele partner. Bij seksueel contact tussen vaste partners werd weinig gebruik gemaakt van condooms.Concluderend is de prevalentie van HIV onder IVDs in Utrecht ongeveer 5%. Het bereik van de spuitomruil is hoog, maar een hoger bereik kan waarschijnlijk nog steeds infecties voorkomen. Spuitgerelateerd risicogedrag komt regelmatig voor. Verspreiding naar niet-IVDs of de algemene bevolking is in beperkte mate mogelijk., In this study the spread of HIV among intravenous drug users (IDU) in Utrecht, the Netherlands, and the risk of further spread among IDU, to non-IDU and to the general population is assessed. Between 11 March and 19 April 1996 a saliva specimen and a short questionnaire on risk behaviour were obtained from 196 IDU in Utrecht. Participants were recruited through methadone care (53%), a daytime care project (41%) and a street prostitution project (5%). Of the 196 IDU, 10 were infected (prevalence 5%, 95% confidence interval [CI] 2.4-9.4%). Needle and syringe exchange programmes had a high coverage among currently injecting IDU (84%). IDU not participating in needle exchange programmes were infected more often: 3/19 as compared 3/99. 17% of the currently injecting IDU reported borrowing a used syringe or needle in the last six months. 18% of the IDU have a non-drug user as steady sexual partner. Condom use was low during sexual contact between steady partners. In conclusion, the prevalence of HIV among IDU in Utrecht was about 5%. The needle and syringe exchange programmes have good coverage, but a higher coverage could probably prevent more infections. Injecting risk behaviour occurs regularly. Spread to non-IDU or to the general population is possible on a limited scale.

RIVM rapport:In de regio Arnhem vinden sinds april 1989 een aantal surveillance-activiteiten voor HIV-infecties plaats. Dit rapport presenteert de resultaten van vijf jaar monitoring van laboratoriumdiagnostiek van HIV-infecties aangevuld met een continue enquete naar de indicatie voor de test bij alle aanvragers van deze diagnostiek. Van april 1989 tot en met juni 1994 zijn 16.411 testen verricht voor 14.715 personen uit het verzorgingsgebied van het Streeklaboratorium Arnhem (SLA). Het percentage geinfecteerde personen (1,0%, n=140) was bijna twee keer zo klein als het percentage positieve testen (1,8%, n=303). Het aantal positieve personen nam niet toe in de tijd, alhoewel het aantal aangevraagde testen wel sterk is gestegen. Dit werd hoofdzakelijk veroorzaakt door een stijging in testaanvragen vanwege "wisselende heteroseksuele contacten". Sinds de start van de enquete in 1990 zijn 13.002 personen getest, waaronder 114 seropositieven. Door de enquete is van 88% van deze personen de reden voor testaanvraag bekend. Van de personen werd 38,3% getest op verzoek van derden, meestal in het kader van een keuring voor een (levens)verzekering. Onder deze testen werden twee infecties (0.05%) aangetoond. Er werden 3835 mannen en 3220 vrouwen getest met een medische reden waarvan 1,3% positief werd bevonden. Bij mannen werden de meeste infecties waargenomen onder homo/biseksuelen: 9,7% seropositief. Per kalenderjaar varieerde dit percentage van 6% tot 10%. Ook onder de intraveneuze druggebruikers werden relatief veel infecties aangetoond: 4,2% van de mannelijke druggerbuikers was positief en 5,8% van de vrouwelijke. Circa 44% van de mannen en 59% van de vrouwen met een test op medische indicatie werden getest vanwege heteroseksueel risicogedrag. Het percentage infecties dat in deze groep werd gevonden was echter laag: 0,2% en 0,3% van deze mannen resp. vrouwen. Er was geen trend zichtbaar in de heteroseksuele verspreiding over de 5 jaren. Dit alles wijst erop dat de verspreiding van HIV, From april 1989, surveillance-activities of HIV infections are carried out in the Arnhem area. This report presents five years of monitoring of laboratory diagnostics of HIV infections, in addition to a continuous questionnaire on the indication for testing sent to the requesting physicians. Between April 1989 and June 1994 16,411 HIV tests were performed in 14,715 individuals living in the service area of the Arnhem Regional Public Health Laboratory (RPHL). The percentage of positive tests (1.8%, n=303) was almost twice the percentage of positive persons (1.0%, n=140). No increase in number of new infections was observed over time, although the number of requested tests dramatically increased. This was mainly caused by a sharp increase in the number of tests for "changing heterosexual contacts". Since the start of the questionnaire in January 1990, 13,002 individuals were tested, of which 114 were HIV-positive. Information about the indication for testing was available for 88% of these individuals. The non-reponse on the questionnaire increased till the second half of 1993, but subsequenltly decreased again. Of individuals, 38.3% were tested due to third party requests, mainly for taking out a life insurance. HIV was demonstrated twice (0.05%). Tests at medical indications were performed for 3835 men and 3220 women, 1.3% of these tests were positive. Most infections in men occurred among homo/bisexuals: 9.7% seropositive. This percentage fluctuated between 6 and 10% in separate calendar years. Among injecting drug users 4.2% and 5.8% of male and female drug users resp. tested positive. About 44% of males and 59% of females tested for medical indications were tested due to heterosexual risk behaviour. However, the number of infections was low: 0.2% and 0.3% of resp. males and females was HIV-positive. No trend in heterosexually acquired infections could be observed over the five years. It appears that the spread of HIV is still restricted to known risk groups: signs

RIVM rapport:DOEL: Het vaststellen van de prevalentie van HIV onder intraveneuze- (IVDs) en niet-intraveneuze-druggebruikers in Heerlen e.o. en Maastricht. Het onderscheiden van subgroepen IVDs met een verhoogd risico op HIV-infectie. Het vaststellen van het risico op verdere verspreiding van HIV. METHODEN: Tussen 15 augustus en 25 november 1994 is bij 449 druggebruikers (340 IVDs) in Heerlen, Kerkrade, Brunssum en Maastricht een speekselmonster en een korte vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (54%), de spuitomruil (16%), een straatprostitutieproject (3%), straatwerving (23%) en via andere druggebruikers (4%). RESULTATEN: Van de 340 IVDs waren 33 seropositief (prevalentie 10%, 95%-betrouwbaarheidsinterval [BI] 7-13%), onder de 109 niet-IVDs werden geen infecties gevonden (0%, 95%BI 0-3%). IVDs die gebruik maken van de spuitomruil hebben een hogere prevalentie (odds ratio 3.13, 95%BI 1.37-7.61). Een op de vijf actueel spuitende IVDs rapporteerde in de laatste 6 maanden een spuit of naald van een ander te hebben gebruikt. Een op de vijf IVDs heeft een niet-druggebruiker als vaste seksuele partner. Bij seksueel contact tussen vaste partners worden weinig condooms gebruikt. Op basis van zelfgerapporteerde serostatus lijken recent infecties te zijn voorgekomen. CONCLUSIES: De prevalentie van HIV onder IVDs in Heerlen e.o. en Maastricht is ongeveer 10%. IVDs die gebruik maken van de spuitomruil hebben een hogere prevalentie. Het risico op verdere verspreiding onder IVDs is hoog. Het risico op verspreiding naar niet-IVDs en niet-druggebruikers is aanwezig., OBJECTIVES: To assess the prevalence of HIV among intravenous (IDU) and non-intravenous drug users in Heerlen and Maastricht (Southern Netherlands). To detect subgroups of IDU with a higher risk of HIV infection. To assess the risk of a further spread of HIV. METHODS: Between August 15 and November 25, 1994 a saliva specimen and a short questionnaire were obtained from 449 drug users (340 IDU) in Heerlen (and surroundings) and Maastricht. Participants were recruited through methadone care (54%), syringe exchange (16%), a street prostitution project (3%), street recruitment (23%) and other drug users (4%). RESULTS: Of the 340 IDU 33 were infected (prevalence 10%, 95% confidence interval [CI] 7-13%), among the 109 non-IDU no infections were found (0%, 95%CI 0-3%). IDU making use of the syringe exchange had a higher prevalence (odds ratio 3.13, 95%CI 1.37-7.61). One in five currently injecting IDU reported having used a needle or syringe from someone else in the last 6 months. One in five IDU has a non-drug user as steady sexual partner. In sexual contacts between steady partners condom use is low. On the base of self-reported serostatus it seems that infections have taken place recently. CONCLUSIONS: The prevalence of HIV among IDU in Heerlen and Maastricht is about 10%. IDU using the syringe exchange have a higher prevalence. The risk of a further spread among IDU is high. The risk of spread to non-IDU and non-drug users is existent.

RIVM rapport:Betreft eindadvies aan de minister van VWS aangeboden op 31 oktober 1995. Met name wordt geadviseerd de kwaliteit van de AIDS-surveillance en de onlangs gestarte HIV-surveillance te bewaken.

RIVM rapport:Beschrijving van de werkwijze die bij de constructie van een 'reference scenario' voor de epidemiologische, economische en sociale impact van de HIV/AIDS epidemie in Europa zal worden gevolgd., The epidemiological reference scenario plays a central role in the present scenario analysis. The construction of economic and social scenarios will be accomplished using epidemiological outcomes. Modellers and epidemiologists defined and specified the contours of the reference scenario. Backcalculation has been chosen as the methodology to underpin the reference scenario. Assessments of the natural history (incubation time distribution) and pre-AIDS treatment were made. Country-specific surveillance data were gathered using a questionnaire that was sent to the national representatives of the European countries involved. These data on natural history, pre-AIDS treatment and country-specific surveillance parameters can now be incorporated in backcalculation. From discussions in the plenary meetings some basic themes for alternative scenarios became apparent. These themes refer to the effects of: pre-AIDS treatment ; the duration of incubation time; survival time after AIDS diagnosis ; prevention (expressed in number of HIV infections) and AIDS manifestation (related to neurological/psychiatirc morbidity). These themes need to cover the whole working area of the EU Concerted Action.

RIVM rapport:DOEL Het vaststellen van de prevalentie van HIV-infectie en risicogedrag onder intraveneuze- (IVDs) en niet-intraveneuze-druggebruikers in Rotterdam. Het onderscheiden van subgroepen IVDs met een verhoogd risico op HIV-infectie. Het inschatten van het risico op verdere verspreiding van HIV. Het vaststellen van de bekendheid en het gebruik van preventie-activiteiten. METHODEN Tussen 6 september en 18 december 1994 is bij 701 druggebruikers (494 IVDs) in Rotterdam een speekselmonster en een vragenlijst naar risicogedrag afgenomen. Deelnemers werden geworven via de methadonverstrekking (67%) en via werving 'op straat' (33%). In de methadonwerving werd ook een bloedmonster verzameld. Deelname was vrijwillig en anoniem. RESULTATEN Van de 492 geteste IVDs waren 57 seropositief (prevalentie 12%, 95%-betrouwbaarheidsinterval [BI] 9-14%), onder de 207 niet-IVDs werden drie infecties gevonden (1.5%, 95%BI 0-4%). Onafhankelijke risicofactoren voor een positieve serostatus onder IVDs waren een jongere leeftijd (<25jr OR=5.17 [1.27-21], 25-34 OR=1.89 [1.01-3.57], >34 OR=1), geboorteland (Nederland OR=1, Turkije, Marokko, Suriname, Antillen OR=0.12 [0.02-0.94], overig buitenland OR=1.54 [0.72-3.32]), gevangenisstraf (nooit OR=1, 1 keer OR=1.96 [0.61-6.28], >1 keer OR=3.40 [1.36-8.52]) en een langere spuitcarriere (0-2 jr OR=2.17 [0.65-7.27], 3-10 OR=1, >10 OR=3.05 [1.39-6.71]). Het aantal druggebruikers in Rotterdam wordt geschat op tenminste 3500 op jaarbasis, waarvan 2500 IVDs en 200 tot 300 geinfecteerden. Op basis van zelfgerapporteerde testuitslagen sinds 1991 blijken recent infecties te zijn voorgekomen. Een op de vijf actuele spuiters had in de laatste 6 maanden gebruikte spuiten of naalden van anderen geleend. Van alle IVDs had 9% een vaste seksuele relatie met een niet-intraveneuze druggebruiker en 14% met een niet-druggebruiker. Binnen de meeste vaste seksuele relaties (79%) werden nooit condooms gebruikt. Van de 325 actuele spuiters was 97% bekend met een of meer spuit, OBJECTIVES To determine the prevalence of HIV infection and risk behaviours among injecting (IDUs) and non-injecting drug users in Rotterdam. To distinguish subgroups of IDUs with a higher risk of HIV infection. To assess the risk of further spread of HIV. To determine the acquaintance with and use of prevention activities. METHODS Between September 6 and December 18 1994 a saliva sample and questionnaire on risk behaviour were collected from 701 drug users (494 IDUs) in Rotterdam. Participants were recruited through methadone care (67%) and on the street (33%). In methadone care also a blood sample was collected. Participation was on a voluntary basis and anonymous. RESULTS Of 492 tested IDUs 57 were seropositive (prevalence 12%, 95% confidence interval [CI] 9-14%), among the 207 non-IDUs three infections were found (1.5%, 95%CI 0-4%). Independent risk factors for a positive test result among IDUs were a younger age (<25 yrs OR=5.17 [1.27-21], 25-34 OR=1.89 [1.01-3.57], >34 OR=1), country of birth (Netherlands OR=1, Turkey, Morocco, Surinam, Dutch Antilles OR=0.12 [0.02-0.94], other foreign OR=1.54 [0.72-3.32]), imprisonment (never OR=1, once OR=1.96 [0.61-6.28], >1 time OR=3.40 [1.36-8.52]) and a longer injecting history (0-2 yrs OR=2.17 [0.65-7.27], 3-10 OR=1, >10 OR=3.05 [1.39-6.71]). The number of drug users in Rotterdam is estimated at a minimum of 3500 on a yearly basis, of which 2500 IDUs and 200 to 300 infected. On the basis of self-reported negative test results since 1991 infections appear to have occurred recently. One in five current injectors borrowed used syringes or needles in the last 6 months. Of all IDUs 9% had a steady sexual relationship with a non-IDU and another 14% with a non-drug user. Within most (79%) steady relationships condoms were never used. Of the 325 current injectors 97% were acquainted with one or more needle exchange locations and 95% had ever made use of them. Of all participants 94% were acquainted with one or more locations wh

RIVM rapport:Beschrijving van de aanpak die bij de constructie van een 'reference scenario' voor de epidemiologische, economische en sociale impact van de HIV/AIDS epidemie in Europa zal worden gevolgd., The objectives of this 'Planning Meeting' were to discuss the work programme of the project and to identify the relevant issues to be addressed and activities to be carried out during the first year of the research project. The main targets of the Working Groups to be reached during the first year of the project were formulated. 1). The epidemiologists will focus their attention on HIV data, subclassified for relevant subepidemics, to establish an epidemiological analysis of the HIV/AIDS epidemic in Europe. 2). The economists will update the scenarios on health care for HIV infected persons and will integrate this study with results from the project on Managing the Costs of HIV Infection. In addition a comparative study will be made by analyzing available databases on care for HIV infected patients. Starting from these activities a framework for a 'baseline analytical' approach will be formulated. 3). The social scientists will concentrate on two themes, dealing with *care and support and *prevention and intervention. 4). The modellers proposed to review the available techniques for future studies on the spread of HIV and to consider possibilities to work within the EU Concerted Action with one general modelling approach.

RIVM rapport:Objectives: To determine the prevalence of HIV and risk behaviour in a national sample of homosexual men in the Netherlands. To adjust this prevalence estimate for selection factors connected with a blood test. Methods: Participants in the study including a blood test, (n=308, also 147 particpants without a blood test) were recruited in 1991/1992 among 1134 male respondents of a non-HIV specific postal inquiry without a blood test in 1989 among readers of the "Gay Krant" a national magazine for homosexuals. There are no indications that readers of the Gay Krant have a different risk of HIV infection than other homosexual men. On base of self-reported serostatus in 1989 the measured seroprevalence in 1991/1992 is adjusted in a logistic model for selection through participation in the blood test. Results: The prevalence among the 308 participants in the blood test was 6.5% (95% CI 4.0-10.0). Participation in the blood test was not significantly related to self-reported risk behaviour in 1989 or self-reported serostatus in 1989. The prevalence of HIV in 1991/1992 among the 826 other respondents of 1989 is estimated by the model to be 5.2%. The HIV prevalence in 1991/1992 among male readers of the Gay Krant resident in the Netherlands is estimated to be 5.6%. Using a statistical simulation technique the 95% confidence interval of this prevalence is estimated to be 3.4-7.8%. The estimated number of HIV infected homosexual men in the Netherlands in 1991/1992 lies between 6500 and 15000. Of the participants 40% had anal sex with steady partners and 25% with casual partners in the last 6 months. Of those 79% (with steady partners) respectively 42% (with casual partners) did not or not always use condoms. In all 38% had unprotected anal sex in the last 6 months. Risk behavior with steady partners increased between 1990 and 1991/1992. Conclusions: The spread of HIV among homosexual men in the Netherlands is substantial, even outside of Amsterdam. The level of risk behavior is

RIVM rapport:Doel: Op basis van epidemiologische analyse, vaststellen van de financiele consequenties van de mogelijke uitbreiding van het Garantiefonds voor HIV-geinfecteerde hemofilie patienten naar alle HIV-geinfecteerde personen. Data & Methode: Drie typen data worden gebruikt: (1) de Aids-registratie bij de Geneeskundige Hoofdinspectie naar jaar van rapportage en diagnose, leeftijd bij diagnose en patientgroep ; (2) informatie over de inkomenspositie van homoseksuele mannen uit een onderzoek onder de lezers van de Gay Krant ; (3) informatie over de behoefte aan een aantal typen levensverzekeringen. Ziekteprogressie (HIV-infectie, asymptomatisch en symptomatisch dragerschap, Aids) wordt gemodelleerd met een multi-stadia model. (Sub)stadia van het model corresponderen met klinische classificaties voor HIV/Aids enerzijds en met de relevante fases voor de behoefte aan levensverzekeringen anderzijds. Aan de hand van twee scenario's wordt een tentatieve analyse uitgevoerd naar de financiele consequenties van verwachte epidemiologische ontwikkelingen voor het uitgebreide Garantiefonds. Resultaten: De scenario's geven aan dat uitbreiding van het Garantiefonds een gemiddelde extra jaarlijkse vraag naar levensverzekeringen veroorzaakt in de periode 1995-1997, varierend van f 20,5 tot 31,5 miljoen. Dit betreft de vraag uitgedrukt in termen van verzekerde bedragen voor drie typen verzekeringen met overlijdensrisico (spaarhypotheek, tijdelijke risicoverzekering en pensioen). De spaarhypotheek is verantwoordelijk voor bijna 80% van de vraag. Homo/biseksuele mannen zijn verantwoordelijk voor 67-74% van de vraag. Discussie & conclusies: De vraag in de periode 1995-1997 betreft een "inhaalvraag". De projectie voor de jaren na 1997 is een aanmerkelijk lagere jaarlijkse vraag van maximaal f 15 miljoen. Een indicatie voor de extra omvang van het uitgebreide Garantiefonds bedraagt f 125 miljoen ter dekking van de uitkeringen samenhangend met de vraag in de periode 1995-2005 (contante waarde ber, Objective: To assess, based on epidemiological analysis, the financial consequences of possibly extending the Life-insurance fund for HIV-infected people from haemophiliacs to all individuals infected. Data and Methods: Three types of data are used: (1) routine surveillance data on AIDS incidence by year of diagnosis, year of reporting, age and risk group ; (2) information on income position of homosexual men from a study among readers of the "Gay Krant" (a national magazine for homosexual men) ; (3) information on the need of several types of life insurance. Progression of disease (HIV infection, asymptomatic and symptomatic pre-AIDS disease, AIDS) is modelled by a multi-stage model. (Sub)stages of the model correspond to clinical classifications of HIV/AIDS on the one hand and to the relevant stages for life-insurance need on the other. A tentative analysis has been carried out by means of two scenarios on the financial consequences of the possible extension of the Life-insurance fund. Results: Extending the Life-insurance fund, for 1995-1997 scenarios indicate an average extra yearly demand for life insurance, varying from dfl. 20.5 to 31.5 million. The demand is expressed in terms of insured amounts for three types of life insurance (pension, mortgage and temporary risk). Mortgage insurance is reponsible for almost 80% of the amounts. Homo/bisexual men are responsible for 67-74% of the demand in the scenarios. Discussion and Conclusions: The demand in 1995-1997 is a "catching up" demand. For later years a relevantly lower demand is projected of maximally dfl. 15 million. An indication for the extra size of the extended Life-insurance Fund amounts to dfl. 125 million to cover the payments connected to the demand of the period 1995-2005 (present value calculation). The size of the current Life-insurance fund amounts to dfl. 5 million.

RIVM rapport:Objectives: 1) To get information about the spread of HIV among drug users in the Netherlands outside Amsterdam and 2) to develop tools for surveillance research among drug users. Methods: In 1991-1992 273 drug users with (protocol 1 ; n=181) and without contact with the methadonepost (protocol 2 ; n=92, 'on the street') were interviewed on their drug using and sexual behaviours and tested by blood (only protocol 1), fingerprick and saliva. To estimate the number of drug users in the population a capture-recapture method was developed. Results: The prevalence of HIV-infection in Arnhem is estimated at 2% (3/139) among intravenous drug users (IDUs) (95%CI 0.4-6.3%) and 0% (0/134) among non-intravenous drug users (95% CI 0.0-2.8%). All testresults were concordant. Of recent injectors (n=86) 42% report recent sharing of needles or syringes. Of all participants 67% report never using a condom in non-commercial sexual contacts. Among recent injectors borrowing needles or syringes was associated with a longer history of injecting drug use, not being tested for HIV previously, and not using needle exchange facilities consistently. Most IDUs can be contacted at the methadone post but IDUs who are not in contact with the methadonepost report more risk behaviour and have different social-demographic characteristics. IDUs who were previously tested for HIV infections report more risk behaviour longer than 6 months ago, but less recent risk behaviour. The number of drug users in Arnhem is estimated to be between 720 and 1380 (95% CI ; point estimate 1050) ; the number of IDUs between 300 and 570 pointestimate 431) ; the number of HIV-infected drug users between 5 and 27 (point estimate 9). Conclusions The spread of HIV among IDUs in Arnhem is limited so far. Risk behaviour, however, is frequent, which which possibly lead to further spread. Therefore, prevention and surveillance among IDUs are of great importance. The saliva test is very suitable for prevalence research among ID

RIVM rapport:In the Arnhem area, with 830.000 inhabitants, the RPHL is the only laboratory performing anti-HIV tests. In the automated administration of the RPHL all relevant (standard) information on the HIV test, the physician requesting testing and the tested individual are selected for anonymous analysis. Between April 1989 and July 1993 12,219 anti-HIV tests (252 or 2.1% positive) were performed for 10,972 individuals (86 men and 21 women, i.e. 1.0% positive). In 41.6% testing was done for screening purposes, usually for life assurances (1/3,434 seropositive), and these are disregarded in subsequent analyses. Heterosexual risk behaviour was the reason for the test in 2,477 out of 4,818 tests for clinical purposes ; seven infections were found in this group: 3 out of 47 persons with a seropositive partner, 3 out of 460 with a partner in a risk group and 1 out of 1,970 with multiple heterosexual partners. Although only 13.8% of the tests were performed among homo/bisexual men, 50.7% of all infections were found in this group (34 out of 336 homosexual men tested, seroprevalence 10.1%). Among 169 intravenous drug users, 6 infections were found (3 men and 3 women, seroprevalence 3.6%). Among 312 persons who stayed in HIV-endemic areas, 4 were infected (seroprevalence 1.3%). The methodology used in this surveillance programme allows for extension to other regions and other infectious diseases.