Search

Hristiyanların sözde Doğulu dindaşlarını kurtarmak için giriştiği 1095-1291 yılları arasında gerçekleşen Haçlı Seferleri, Avrupa ile İslâm Dünyası üzerinde derin etkiler bırakmış tarihi olaylar zinciridir. Tezimize Konu olan V. Haçlı Seferi, Selâhaddîn Eyyûbî’nin Mısır’da hâkimiyetini sağlamlaştırmasının ardından, Haçlıların bölgeye yaptıkları en geniş kapsamlı askerî hareket olmuştur. Bundan sonra yapılan Haçlı Seferlerine bir de Moğol sorunu eklenince, İslam Dünyası oldukça çetin bir mücadele ile karşı karşıya kalmıştır. Müslümanlar, mevcut her iki tehlike karşısında hâkimiyetlerini korumayı başardıkları gibi, bölgedeki Latin Krallıklarına da son verebilmişlerdir. V. Haçlı Seferi 1221 yılında Haçlıların yenilgisi ile son bulmuştur. The Crusades which took place between 1095-1291 when Christians embarked to save their supposed Eastern fellows, is a chain of historical events that had a profound impact on Europe and the Islamic World The 5th Crusade, whic was the subject of our thesis, was the most comprehensive military movement of the Crusaders to the region, after Selahaddin Eyyûbî consolidate his rule in Egypt. When the Mongolian problem was added to the Crusades, which were made after that, the Islamic world remained in a very difficult situatian As well as Muslims managed to maintain their dominance in the face of both existing dangers, they were able to end the Latin Kingdoms in the region. V. Crusade ended in 1221 with the defeat of the Crusaders. İÇİNDEKİLER .. Sayfa .. ÖZET i .. ABSTRACT ii .. TEŞEKKÜR iii .. İÇİNDEKİLER vi .. SİMGELER VE KISALTMALAR vii .. ÖN SÖZ viii . GİRİŞ 1 .. A-RAŞTIRMANIN GEREKÇESİ 1 .. B-ARAŞTIRMADA İZLENEN YÖNTEM 1 .. KAYNAKLAR 1 .. TEMEL KAYNAKLAR 1 .. ÇAĞDAŞ KAYNAKLAR 5 .. BİRİNCİ BÖLÜM .. V. HAÇLI SEFERİ ÖNCESİ İSLAM VE BATI DÜNYASI .. 1.1. İSLAM DÜNYASI 7 .. 1.2. BATI DÜNYASI 21 .. İKİNCİ BÖLÜM .. V. HAÇLI SEFERİ .. 2.1. HEDEF BELİRLENMESİ 27 .. 2.1.1. Mısır’ın Sefer Üzerindeki Etkisi 28 .. 2.1.2. Sefer Hazırlıklarının Hızlanması 31 .. 2.2. DALMAÇYA LİMANINDA TOPLANMA 33 .. 2.3. AKKÂ’YA GELİŞ VE İLK FAALİYETLER 35 .. 2.3.1. Beysan’ın Zaptı ve Yağma Kavgası 36 .. 2.3.2. Banyas’ın Zaptı ve Akkâ’ya Dönüş 39 .. 2.3.3. Sayda ve Şefik’in Yağmalanması 39 .. 2.3.4. Tur Kalesine Hareket 40 .. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM .. EYYÛBÎLERİN HAÇLILARLA MÜCADELESİ .. 3.1. DİMYAT İÇİN KONSİL TOPLANTISI 44 .. 3.1.1. Sultan Âdil’in Dimyat Muhasarasına Tedbir Alması 45 .. 3.2. SİLSİLAH BURCU’NA YÖNELİŞ 46 .. 3.2.1. Silsilah Burcu’nu Haçlıların Zaptı 47 .. 3.2.2.Sultan Âdil’in Ölümü 49 .. 3.3. HAÇLILARIN LİDERLİK MÜCADELESİ 51 .. 3.3.1. Âdiliye’ye Saldırı 53 .. 3.3.2. Eyyûbî Sultanı Kâmil’e Suikast Girişimi 56 .. 3.4. HAÇLILARIN DİMYAT KUŞATMASI 57 .. 3.4.1.Kâmil’in Sulh Teklifi 59 .. 3.4.2. Eyyûbîlerin Aldığı Tedbirler 60 .. 3.4.3. Dimyat’ta Yaşanan Çatışmalar 60 .. 3.5.HAÇLILARIN FARİSKAR’A HAREKETİ 61 .. 3.5.1. Eyyûbîlerin Sulh Teklifi 62 .. 3.5.2. Dimyat’ın Zaptı 63 .. 3.5.3. Dimyat’ın Zaptı Sonrası Haçlıların Durumu 64 .. 3.5.4.Dimyat’ın Zaptı Sonrası Müslüman Dünyasında Yaşananlar 65 .. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM .. HAÇLILARIN HEZÎMETİ VE MISIR’DAN ATILMALARI .. 4.1. EYYÛBÎLERİN LİMASOL BASKINI 67 .. 4.2. KAMİL’İN EŞREF’TEN YARDIM TALEBİ 69 .. 4.3. LUDWİG’İN DİMYATA GELİŞİ 70 .. 4.3.1.Fariskar’a Yürüyüş 72 .. 4.3.2. Pelagius’un Kaçması 73 .. 4.3.3. Barış Müzakereleri 74 .. 4.4. MÜSLÜMANLARIN DİMYAT’A HÂKİM OLMASI 76 . SONUÇ 78 .. KAYNAKÇA 82 .. EKLER 93 .. EK-1. HARİTALAR 93 .. EK-2. RESİMLER VE HARİTALAR 98 ..

Bu çalışmada, Mardin Arkeoloji Müzesi'nde yer alan Sürekli Hazinesi içerisinde bulunan 50 adet altın sikkenin element oranları Taşınabilir Enerji Dağıtım X-Işını Floresans Spektrometresi (P-EDXRF) ile analiz edilmiştir. Analiz edilen bu altın sikkelerin 22' si Eyyubiler’e, 28' i ise Memlükler'e aittir. Analizler sonucunda sikkelerin kimyasal kompozisyonlarının ortaya çıkarılmış ve alaşım oranlarının tespiti yapılmıştır. Yapılan bu analizler sonucunda: Eyyûbi Sikkelerinde; ortalama ana element altın (Au) oranları % 98,05 iken, ortalama gümüş (Ag) oranları ise % 1,95 olarak tespit edilmiştir. Memlükler’e ait sikkelerde ise altın (Au) oranları % 98,68 ve ortalama gümüş (Ag) oranları % 1,31 olarak tespit edilmiştir. Bu tez çalışmasında Eyyûbi ve Memlükler’e ait olan altın sikkelerin analizleri yapılarak bu devletlerin siyasi, sosyal ve ekonomik durumları hakkında da bilgi elde edilmiştir. Özellikle, Eyyûbi Meliklerinden El Adil I. Ebu Bekir ve Memlükler’de ise El Nasır Nasreddin Muhammed I’ in dönemlerine ait sikkeler analiz edildiğinde; kendilerinden önceki ve sonraki dönemlere oranla sikkelerdeki altın miktarıında azalmanın olduğu tespit edilmiştir. El Adil I. Ebu Bekir dönemine ait 3 sikkenin analiz sonuçlarına bakıldığında, ortalama altın oranı % 96,52 iken; El Nasır Nasreddin Muhammed I dönemine ait altın sikkenin altın oranı ise % 93,43’tür. Yazılı kaynaklarda belirtildiği üzere, bahsedilen dönemlerde meydana gelen doğal afetletlerin ve salgın hastalıkların ülkelerin ekonomisine olan etkisi altın sikkelerin analizi ile de desteklenmektedir., In this study, elemental composition of 50 gold coins in the Sürekli Treasure in the Mardin Archaelogy Museum were analyzed by Portable Energy Dispersive XRay Fluorescence Spectrometer (P-EDXRF). 22 of these gold coins analyzed belong to Ayyubis and 28 to Mamelukes. As a result of the analyzes, the chemical compositions of the coins were revealed and the alloy ratios were determined. The analysis showed that in Ayyubids Coins, while the average main element gold (Au) ratios are 98,05 %, the average silver (Ag) ratio is 1,95 %. Whele gold (Au) ratio is 98,68 % and average silver (Ag) ratio is 1,31 % of the coins belonging to the Mamelukes. In this dissertation, informations were obtained on the political, social and economic conditions of Ayyubids and the Mamelukes by the analysis of the gold coins that are belonging to these states. In particular, when compared to previous and subsequent periods, a decrease in gold ratios was determinedin the coins which were minted on behalf of one of the sovereing of Ayyubids El Adil Ebu Bekir I. and one of the sovereing of Mamelukes El Nasır Nasreddin Muhammed I. According to the results of the analysis, the average gold ratio of 3 coins belonging to El Adil Ebu Bekir Iperiodis 96,52 %; the gold ratio of the coin belonging to the period of El Nasır Nasreddin Muhammed I is 93,43 %. As stated in the written sources, the effects of natural disasters and epidemics that occured in the mentioned periods on the economy of the countries are supported by the analysis of gold coins.

Eyyûbîler,askeri ve idari yönden Türk devletlerinin karakteristik özelliklerinitaşımıştır. Türk devletlerindeki tahta çıkış yöntemlerini Eyyûbîlerdede görmekteyiz. Eyyûbî tarihi için temel kaynaklardan olan İbn Vâsıl’ın Muferricu’l-Kurûbfi Ahbâr Beni Eyyûb adlı eseri, bize Eyyûbîlerdeki iktidar değişikliklerihususunda da önemli bilgiler sunmaktadır. Bu makale, Türk devlet geleneğiçerçevesinde Eyyûbîlerde iktidar değişikliğinin hangi yollarla gerçekleştiğiniele almaktadır.

Ahlatşahlar 1100 yılında Sökmen el-Kutbî tarafından Van Gölü’nün kuzeybatı sahilindeki Ahlat’ta kurulmuştur. Gürcü Krallığı bu dönemde Müslümanlardan bazı bölgeleri ele geçirmiş ve IV. David’in askerî reformları sayesinde siyasi ve askerî olarak oldukça güçlü bir ülke haline gelmişti. Ahlatşahlar ise en güçlü dönemlerine Nasıreddin II. Sökmen devrinde ulaşmışlardı. Ahlatşahlar ile Gürcüler arasındaki çıkar çatışmalarından dolayı, iki taraf arasındaki ilişkiler 1130’larda gerilmişti. Bunun ardından Ahlatşahlar diğer Müslüman beylikleri ile ittifak yapmışlar ve hep birlikte Gürcü birliklerini, Müslümanların topraklarından çıkartmak için bir dizi savaşa başlamışlardı. Bu mücadelelerden bazılarını Gürcü kuvvetleri kazanırken, bazılarını ise Türkler kazanmışlardır. 1160’larda iki taraf arasındaki ilişkilerin tekrardan gerildiği görülmektedir. Gürcülerin bazı önemli Müslüman şehirlerini ele geçirmelerinden sonra, Gürcülere karşı tekrar Müslüman beyliklerden meydana gelen koalisyonlar meydana getirilmiştir. İttifakların temel amacı, Gürcü Krallığı’nın gücünün yayılmasını engellemekti. Ahlatşahlar bu dönemde onlara karşı oluşturulan neredeyse bütün seferlere iştirak etmişlerdir. Bu mücadelelerin sonucunda Gürcü orduları ele geçirdikleri yerlerden çekilmek zorunda kalmışlardır. II. Sökmen’in oğlu olmadığından, Ahlatşahlar Devleti onun ölümünün ardından memlûk kökenli komutanlar tarafından idare edilmiştir. III. Giorgi’nin hayatını kaybetmesinden sonra, Kraliçe Tamara 1184 yılında tahta çıkmıştır. Bu dönemde Gürcü Krallığı’nın akınları çoğunlukla Ahlat ve çevresine yoğunlaşmıştı. Eyyûbîler, son Ahlatşah’ın vefatının ardından, Ahlat halkının daveti ile 1207 yılında Ahlat’ı kontrol altına almışlardır., In 1100, Ermenshahs were founded by Sukman al-Qutbi in Ahlat on the northwestern shore of Lake Van. At that time, Georgian Kingdom had seized some regions from Muslims and became a politically and militarily powerful country thanks to military reforms of David IV. As for the Ermenshahs, they reached their most powerful period in the reign of Nasr al-Din Sukman II. Because of the clash of interests between the Ermenshahs and the Georgians, the relationships between both sides strained in 1130s. After this, the Ermenshahs allied with the other Muslim principalities and they began all together a series of campaigns to expel the Georgian troops from the territories of the Muslims. Some of these struggles were won by the Georgians and some by Turks. It is seen that relationships between both sides were strained again in 1160s. After the Georgians seized some important Muslim cities, coalitions consisting of the Muslim principalities were created again against them. The main purpose of the alliances was to withstand the expanding power of the Georgian Kingdom. During this period, the Ermenshahs attended nearly all of these campaigns against them. In the consequences of these struggles, the Georgian armies were compelled to cede places where they seized. Since Sukman II had no son, the Ermenshahs were ruled by some commanders with slave origins after his death. Following the death of Giorgi III, Queen Tamar ascended the throne in 1184. In this time, the raids of the Georgian Kingdom mainly concentrated on Ahlat and its vicinity. After the death of the last Ermenshah, Ayyubids took control of Ahlat with the invitation of people of Ahlat in 1207.

Ahlatşahlar 1100 yılında Sökmen el-Kutbî tarafından Van Gölü’nün kuzeybatı sahilindeki Ahlat’ta kurulmuştur. Gürcü Krallığı bu dönemde Müslümanlardan bazı bölgeleri ele geçirmiş ve IV. David’in askerî reformları sayesinde siyasi ve askerî olarak oldukça güçlü bir ülke haline gelmişti. Ahlatşahlar ise en güçlü dönemlerine Nasıreddin II. Sökmen devrinde ulaşmışlardı. Ahlatşahlar ile Gürcüler arasındaki çıkar çatışmalarından dolayı, iki taraf arasındaki ilişkiler 1130’larda gerilmişti. Bunun ardından Ahlatşahlar diğer Müslüman beylikleri ile ittifak yapmışlar ve hep birlikte Gürcü birliklerini, Müslümanların topraklarından çıkartmak için bir dizi savaşa başlamışlardı. Bu mücadelelerden bazılarını Gürcü kuvvetleri kazanırken, bazılarını ise Türkler kazanmışlardır. 1160’larda iki taraf arasındaki ilişkilerin tekrardan gerildiği görülmektedir. Gürcülerin bazı önemli Müslüman şehirlerini ele geçirmelerinden sonra, Gürcülere karşı tekrar Müslüman beyliklerden meydana gelen koalisyonlar meydana getirilmiştir. İttifakların temel amacı, Gürcü Krallığı’nın gücünün yayılmasını engellemekti. Ahlatşahlar bu dönemde onlara karşı oluşturulan neredeyse bütün seferlere iştirak etmişlerdir. Bu mücadelelerin sonucunda Gürcü orduları ele geçirdikleri yerlerden çekilmek zorunda kalmışlardır. II. Sökmen’in oğlu olmadığından, Ahlatşahlar Devleti onun ölümünün ardından memlûk kökenli komutanlar tarafından idare edilmiştir. III. Giorgi’nin hayatını kaybetmesinden sonra, Kraliçe Tamara 1184 yılında tahta çıkmıştır. Bu dönemde Gürcü Krallığı’nın akınları çoğunlukla Ahlat ve çevresine yoğunlaşmıştı., In 1100, Ermenshahs were founded by Sukman al-Qutbi in Ahlat on the northwestern shore of Lake Van. At that time, Georgian Kingdom had seized some regions from Muslims and became a politically and militarily powerful country thanks to military reforms of David IV. As for the Ermenshahs, they reached their most powerful period in the reign of Nasr al-Din Sukman II. Because of the clash of interests between the Ermenshahs and the Georgians, the relationships between both sides strained in 1130s. After this, the Ermenshahs allied with the other Muslim principalities and they began all together a series of campaigns to expel the Georgian troops from the territories of the Muslims. Some of these struggles were won by the Georgians and some by Turks. It is seen that relationships between both sides were strained again in 1160s. After the Georgians seized some important Muslim cities, coalitions consisting of the Muslim principalities were created again against them. The main purpose of the alliances was to withstand the expanding power of the Georgian Kingdom. During this period, the Ermenshahs attended nearly all of these campaigns against them. In the consequences of these struggles, the Georgian armies were compelled to cede places where they seized. Since Sukman II had no son, the Ermenshahs were ruled by some commanders with slave origins after his death. Following the death of Giorgi III, Queen Tamar ascended the throne in 1184. In this time, the raids of the Georgian Kingdom mainly concentrated on Ahlat and its vicinity. After the death of the last Ermenshah, Ayyubids took control of Ahlat with the invitation of people of Ahlat in 1207.

Url: http://usad.selcuk.edu.tr/usad/article/view/89, Selçuklu-Eyyubi ilişkileri genellikle tâbi devletlere ve ortak düşmanlara bağlı olarak ittifak ve askeri harekât şeklinde gelişme göstermiştir. Bu ortak düşmanlardan birisi de, bölgede takip ettiği saldırgan ve tahrik edici siyasetiyle olumsuz bir rol oynayan Çukurova Ermeni Prensliği’dir. Çukurova Ermeni Prensliği'nin Selçuklu ve Eyyübiler arasında tampon bir bölge olması nedeniyle, bazen Türkiye Selçuklu Devletine bazan da Eyyübiler'e tâbi olarak hüküm sürmeye çalıştığı görülmektedir. Ermeni Prensliğinin, bölgedeki hakim güç olan bu iki devletin iç meselelerindeki karışıklıklardan faydalanarak bölgedeki nüfuzunu artırmak için siyasi hamleler yaptığı görülmektedir. Bu hamleler bölgeden geçen ticaret yollarına saldırı, hac kervanlarını vurmak, Haçlı ve Moğol istilacılar ile ittifak kurmak gibi farklı alanlarda takip edilen bir siyaset şeklinde kendisini göstermiştir. Bu siyaset sonucunda Çukurova Ermeni Prensliği hem kendi devletini hem de bölgedeki olayları şekillendirmede olumlu ya da olumsuz bir rol oynamıştır., The Relations between Turkey Seljukians and Ayyubids maked progress with alliance and military action depends on vassal states and common enemies. One of these common enemies was Cukurova Armenian Princedom that played a role in agressive and provocatives follow-up policy in the region. By the reason of Çukurova Armenian Princedom is a buffer zone between the Seljukians and Ayyubids states so it dependently reigns in Turkey Seljuq Empire and sometimes Ayyubids states. It is seen that Armenian Princedom make a political moving to raise its prestige make use of the domestic affairs between these two states which they have dominant power in the region. These political moves manifest itself a policy that is pursued in different fields such as attacks on trade routes passing through the region, beating the hadj camel train, making allience with Crusader and Mongol invaders. As a result of these politics Chukurova Armenian Princedom played a role to form its own state and shaping the events in the region either positive or negative way.

Bu çalıĢmamızda “Salâhü‟d-dünya ve‟d-dîn” lakabına mazhar olmuĢ, tarih sahnesinin önemli Ģahsiyetlerinden olan Selâhaddîn-i Eyyûbî‟nin tasavvufî yönünü detaylı bir Ģekilde incelemeye çalıĢtık. ÇalıĢmamızın giriĢ bölümünde Selâhaddîn-i Eyyûbî‟nin iktidarı devraldığı Zengîler ile Fâtımîler‟in tasavvufa bakıĢ açılarını irdeledik. Birinci bölümde Selâhaddîn-i Eyyûbî‟nin kısaca hayatını ve Ġslâm esaslarına bağlılığını anlattıktan sonra onun tasavvufî yönünü, Fâtımîlerle mücadelede mutasavvıflardan nasıl yararlandığını ve mutasavvıflara verdiği önem üzerinde durmaya çalıĢtık. Ġkinci bölümde Selâhaddîn-i Eyyûbî döneminde ortaya çıkan tarikatları ve onlarla olan irtibatlarını, Selâhaddîn-i Eyyûbî‟nin ġâm, Mısır ve Hicaz‟da inĢâ ettiği hânkâhları ele aldık. Üçüncü bölümde ise Selâhaddîn-i Eyyûbî‟nin görüĢtüğü ve istifâde ettiği mutasavvıfları kaleme aldık. Anahtar Sözcükler : Selâhaddîn, Mutasavvıf, Hânkâh, Zengîler, Fâtımîler, Eyyûbîler, Tasavvuf, Tarikatlar, Haçlı. In this work I investigated the sufistic side of Salah ad-Din Yusuf ibn Ayyub who is one of the most important persons in history and is known by his epithet Salah ad-Dunya ve‟d-Din, meaning Righteousness of the World and the Faith. He came to power after the Fatimid and Zengid dynasty. I discussed the viewpoint of Zengids and Fatimids to Sufism in the introduction of this work. In the first chapter, I examined the life of Saladin, his commitment to Islam and his sufistic side. Also, I searched that he gave particular importance to Sufis and how he benefited from Sufis on the struggle with Fatimids. In the second chapter, I hold the religious sects which was emerged in the Ayyubid period and Saladin‟s relations to these sects and hankahs where was built in Damascus, Egypt, Al-Hijaz. In the final chapter, I examined the Sufis who Saladin met and consulted with them. Key words: Saladin, Sufis, Fatimids, Zengids, Ayyubids, Hankah, Sufism, Sect, Crusade.

Hicri V. asır, siyasetin mezhep eksenli oluşturulduğu bir döneme denk gelmektedir. Bu asırda faaliyet gösteren Büyük Selçuklular ve onlardan bir asır sonra tarih sahnesine çıkan Eyyûbiler’in Sünnî siyaseti birçok açıdan benzerlik göstermektedir. Büyük Selçuklular, Sünnî Abbâsî hilâfetine tehdit oluşturan İsmâîlî Fâtımî Devleti başta olmak üzere Şiî oluşumlarla mücadele etmiştir. Selçuklular’ın başlattığı bu mücadeleyi Eyyûbiler, Fâtımî hilâfetini yıkarak zirveye eriştirmiştir. Öte yandan her iki devlet de tesis ettikleri medreselerle Eşariliği desteklemiş, onun Sünniliğin merkezine yerleşmesini sağlamışlardır. Sıkıntılı geçen bu süreçte Eşariler, daha çok Hanbelilerle mücadele etmiştir. Her iki dönemde de Eşarilerin muhalifleriyle yaşadığı bazı çekişmeler olmuşsa da, Selçuklular döneminde söz konusu çekişmeler daha fazla vuku bulmuş ve kanlı çatışmalarla sonuçlanmıştır. Selçuklular ve Eyyûbiler, Şiîlikle mücadele ve Eşariliği destekleme de benzer bir siyaset takip etmişlerse de aralarında bazı farklılıklarda mevcuttur. Eyyûbiler’de Eşarilik, sadece Şâfiilierin değil; Mâlikî, Hanefî ve bir kısım Hanbelînin de desteklediği itikadi bir mezhep olmuştur. Öte yandan Eyyûbiler, Sünnî mezhepleri buluşturmaya gayret etmiş; bütün fıkhi mezheplerin ilmi faaliyetlerini gerçekleştirebilecekleri müesseseler kurmuş, yanısıra farklı mezheplerin aynı çatı altında ders okutmalarını sağlamıştır. Selçuklular döneminde temeli atılan felsefe karşıtlığı ve tasavvufun Sünnî dünyada güçlenmesi gibi bazı durumların sonuçları, Eyyûbiler döneminde daha net ortaya çıkmıştır. Fâtımiler’in ideolojisini oluşturan Bâtıniliğin dayandığı neo platonist felsefeden dolayı, Eyyûbiler döneminde ciddi bir felsefe karşıtlığı oluşmuş, bu durumun Eşariliğin seyri üzerinde de önemli etkileri olmuştur. Öte yandan Eyyûbiler döneminde tasavvuf, tam anlamıyla halka inebilmiştir. Ayrıca devletin denetimine alınarak avam halkı kazanmada ve Şiîlikle mücadelede önemli rol oynaması sağlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Büyük Selçuklular, Eyyûbiler, Sünnî Siyaset, Şiîlik, Eşarilik The 5th Hijri century coincides with an era where politicies were founded on sectarian basis. The Sunni politics of the Great Seljuks, who were active in this era, and Ayyubids, who entered the stage of history a century later, were quite similar in several respects. Great Seljuks fought against Shiite sects, primarily with Ismaili Fatimid state that was a threat for the Abbasid caliphate. The struggle that the Seljuks had initiated reached its summit when Ayyubids overthrown the Fatimid kalifate. On the other hand, they supported Ashʿarism with the madrasahs they founded, established this approach at the center of Sunnism. In this troubled process, the Ashʿaris mostly struggled with the Hanbalis. Although there were certain conflicts between Ashʿaris and their opponents in both periods, these conflicts increased during the Seljuk and resulted in bloody wars. The Seljuks and Ayyubids have pursued a similar policy in the struggle against Shiism and in support of Ash’arism, however there are certain differences between them. During the Ayyubid dynasty, Ash’arism was a sect not only supported by the Shafi’ites, but also by Malikis, Hanafis and a certain part of Hanbalis. On the other hand, Ayyubids atempted to bring Sunni sects together; established institutes where all Islamic sects could perform relevant scientific activities, and allowed different sects to instruct under the same roof. The results of the anti-philosophical establishment and strengthening of Sufism in the Sunni world during the Seljuk period became prevalent during the Ayyubid period. Due to the Neo-Platonist philosophy on which esoteric ideology of Fatimids was rooted, a serious anti-philosophical movement developed during the Ayyubid period, which also had profound effects on the course of Ash’arism. On the other hand, during the Ayyubid period, Sufism became fully accessible by the public. Furthermore, it was controlled by the state, which facilitated its impact on common people and enforced the struggle against Shiism. Key Words : Great Seljuks, Ayyubids, Sunni Politics, Shiism, Ashʿarism

Hasankeyf Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Batman il sınırları içerisinde yer almaktadır. Hasankeyf'in tarihsel sürecine bakıldığında, üzerinde kurulduğu coğrafik yapının ve şehri adeta kuşatan Dicle Nehrinin bulunması, burada erken dönemlerden beri yerleşimin varlığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Hasankeyf Höyüğünün neolitik dönem özelliklerini taşıması, iç Kalede Urartu- Asur döneminden taş temellerin kalması yine Hasankeyf'in yerleşmeye müsait olmasının sonucudur. Hasankeyf adına ilk kez Asur kaynaklarında rastlanmaktadır. Daha sonra Hasankeyf, Roma-İran çatışmalarında önemli bir mücadele sahası haline gelmiş ve bu devletlerarasında sürekli el değiştirmiştir. İşte bu mücadeleler devam ederken Doğu Roma (Bizans) imparatoru II. Konstantinos (337-361) topraklarını Sasani saldırılarından korumak amacıyla burada bir kale inşa ettirmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu için artık bir uç kalesi olan şehrin bu tarih itibariyle stratejik öneminin daha da arttığı söylenebilir. VII. yüzyılın ilk yarısında İslâm orduları tarafından fethedilen Hasankeyf, bir süreliğine Emevi ve Abbasi valileri tarafında yönetilmiştir. Hamdani ve Mervanî hâkimiyetlerinde de yaşayan Hasankeyf, en parlak devrini Artuklu ve Eyyubi devletlerinin yönetimi altında olduğu zaman yaşamıştır. Hasankeyf, 1462 yılından itibaren yirmi yıl sürecek Akkoyunlu hâkimiyetine girmiştir. Daha sonra tekrar Eyyubi melikleri tarafından ele geçirilen şehir üzerinde bu sefer Safeviler'in ve Osmanlıların nüfuzunu artırma çabası başlamıştır. Nihayetinde ise 1516 yılında Hasankeyf, Osmanlı Devleti hâkimiyetine girmiştir. Hasankeyf'in mimari yapılarında kalitesiz malzemenin kullanılması, yapıların çabuk yıkılmasına sebep olduğu gibi dış (savaşlar, doğal etmenler ) nedenlerin de varlığı göz önüne alındığında işi daha da güçleştirmiştir. Hasankeyf şehirciliğinin anlaşılması açısından İç Kale oldukça önemlidir. Roma Döneminde Hasankeyf bir garnizon olarak inşa edildiğinde Sasanilere karşı bir üss olması hasebiyle, tipik Roma şehir planları özelliklerinin aranması doğru olmasa gerekir. İslami Dönemde yapılan cami, mescid, türbe gibi çeşitli mimari unsurların yer alması, Hasankeyf şehirciliğinin anlaşılması açısından irdelenmesi gereken mimari unsurlardır. Bu bağlamda Hasankeyf Şehri, büyük ölçüde Artuklu ve Eyyûbi dönemlerinde şekillenmiş ve Ortaçağ dünyasının önemli başkentlerinden biri olmuştur., Hasankeyf is lacated within Batman, Southeastern Anatolian. Viewing the historical period of Hasankeyf, the geographical structure of its locati on which almost sorrounds the city and being close to Tigris River provided hasankeyf to be settlement of human being in very early periods of time. İn this context, the hasankeyf mounds' having Neolithic period features and the stone foundations in inner castle which remain from Assryia-Urartu periods are the results of the convenience of hasankeyf for human being settlement. One can see the name of Hasankeyf Assryian resources for the first time. Meanwhile Assyrian were the first civilization using this name. Hasankeyf became an important field of fight between Roman Iran later on and used alter the control between these civilizations frequently. During these fights between roman and iran civilizations, the Byzantine Emperor 2. Konstantinos (337-361 ) built a castle here in order to prezerve his territory from assaults coming from Sassanids. One can claim that the city strategically became much more important for Byzantine Empire because of being a tip castle. Counqured by Islam armies in the first half of 7. Century, Hasankeyf was managed by Amayyads and Abbasids governors for a while. Controlled by Hamdani, Marwanid as well Hasankeyf, experienced the most brilliant era during the control of Artukid, Eyyûbi civilizations. Hasankeyf got into domination of Akkoyunlu state in 1462 for a period lasting for 20 years. Invaded by Eyyûbi kings again, Safavids and Ottoman started to struggle to encrease their enfluence on the city. Eventually, the city got into Ottoman domination in 1516. Poor quality of the material used in the construction of Hasankeyf and natural factors such as wars quickly led to the collapes of Hasankeyf construction. İnner castle is very important in the view of understanding of Hasankeyf urbanism. During the Roman period, Hasankeyf was built as a garrison city against the Sassanids thus it should be considered as a typical base city while measuring the feartures of the city.Various architectural elements in islamic period like mosques, masjids, tombs should be analyzed in terms of the understanding urbanism of hasankeyf . In this context, the city of Hasankeyf was greatly shaped in the period of eyyubi and artukid and city became one of the most important cities of middle ages.

Url: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/436, Mezâlim Mahkemeleri, İslâm Tarihinde daha ziyade normal mahkemelerde halledilemeyen olağanüstü davalara bakan “mahkemeler üstü bir mahkeme” gibi işlev görmekte idi. Bu mahkemelere genellikle halife veya hükümdar ya da adaletin tevzii hususunda onlara vekalet edebilecek liyâkatte kişiler başkanlık ederlerdi. Hz. Muhammed döneminde şekillenip Dört Halife döneminde kurumsallaşan bu mahkemelerin benzerlerine eski Türk devletlerinde de rastlanılmakta idi. Ancak Türkler, İslâmiyeti kabul ettikten sonra tıpkı Emeviler ve Abbasiler döneminde olduğu gibi Mezâlim geleneğini benimsediler ve hattâ bu kurumu daha da geliştirdiler. Tolunoğulları, Ihşidiler, Gazneliler, Büyük Selçuklular, Atabeyler, Türkiye Selçukluları, Eyyûbîler ve Memlûkler döneminde sultanlar, haftanın belirli günlerini mezâlime ayırarak halkın şikayetlerini bizzat kendileri dinlemeye özen gösterdiler. Osmanlılar döneminde ise “Mezâlim Divânı” veya “Mezâlim Mahkemeleri” adı altında bir kurum bulunmamakla birlikte bu kurumun görevini “Divân-ı Hümayûn” yerine getiriyordu. Osmanlı sultanları da zulme uğrayanların en büyük umudu, adaletin en keskin kılıcı idiler. Bununla birlikte Türk ve hattâ bütünüyle İslâm tarihinde ilk olarak Musul Atabeyi Nureddin Mahmud Zengi ve onun sarayında yetişip daha sonra müstakil bir devlet kuran Eyyubî hükümdarı Selahaddin, bu mahkemeler için hususî binalar inşâ ettirmiştir. Bunlara “Adalet Sarayı” manâsında “Dârü’l-Adl“ denildi. Eyyûbîler’in Mezâlim mahkemeleri hususundaki yenilikleri bu somut adımlarla sınırlı kalmadı., Atrocity Courts were such widespread Islamic superior courts that try extraordinary cases proven to be insoluble in the normal courts. They used to function under the presidency of the Caliph himself or the ruler or someone who had the right and the merit to represent them in distributing justice. Tribunals having features in common with the Atrocity Courts which had been created in Prophet Muhammad’s time and istituted in the period of Four Caliphs’ were also seen in the ancient Turkish states. After they had affiliated Islam Turks sustained the Atrocity Courts just like the Umayyads and Abbasids did, and they even improved it. Under Tulunids, Ikshidids, Ghaznavids, Great and Roman Seljuqs, Atabegs, Ayyubids and Mamluks the sultans considered it important to hear the complains of the people presiding to the Atrocity Courts in the special days of the week themselves. In the Ottomans’ time though there were no such tribunals entitled “Atrocity Courts” their functions were being fulfilled by “Divan- ı Hümayun” which was known to be the imperial council of the Ottoman State. The sultan was being reckoned as the sword of justice and a gleam of hope for those who suffered cruelty. However untill Nuraddin Mahmud Zengi of Mosul Atabegs and later Saladin Ayyubi who received training in Zengid’s palace in Mosul there had never been a special building set apart for the Atrocity Court. Zengi and Ayyubi both constructed new buildings for that purpose named as “Dârü’l-Adl“ meaning Court of Justice. Ayyubids took even further steps with respect to the Atrocity Courts in the forthcoming years.

Çalışmamızın konusunu teşkil eden Melik Eşref, bir Eyyûbî sultanı olmamakla beraber Eyyûbî hanedanı içerisinde son derece önemli bir konuma sahiptir. Melik Eşref'in hükümdarlık devrini iki büyük kısıma ayırabiliriz. İlk olarak babası Melik Adil tarafından Ruha ve Harran'a tayin edilen Melik Eşref bu dönemde Zengîler, Artuklular ve Eyyûbî ailesinin bazı üyeleri ile ilişki içinde bulunmuş, genç yaşına rağmen söz konusu devletler karşısında önemli başarılara imza atmıştır. 607/1210 yılında Ahlat ve Meyyâfarikîn'e hakim olan ağabeyi Melik Evhad'ın ölümü ile ona ait olan bu beldeleri ele geçirmiş ve bu beldeler üzerindeki haklarını babası Melik Adil'e onaylatmıiştır. Melik Eşref'in el-Cezire'deki hakimiyet devresi adını verdiğimiz bu ilk bölümde belki de onun en büyük başarısı Halep şehrini Anadolu Selçuklu sultanı I. İzzeddin Keykavus'a karşı başarıyla savunmasıdır. Halep naibesi olan kızkardeşinin çağrısı üzerine buraya gelen el-Eşref, hile ile de olsa Anadolu Selçuklu sultanını geri çekilmeye mecbur etmiş ve böylelikle Selçuklu nüfuzunun Kuzey Suriye'ye inmesini engellemiştir. Yine bu devrede o, nüfuzunu Kuzey Irak'a da yaymış ve Musul hakimi Bedreddin Lü'lü, Melik Eşref'i metbû tanımıştır. Öte yandan bu dönemde Melik Eşref, kendi hizmetinde olan ve Hakkariye Kürtlerinin lideri olan İbnü'l-Meştub'un isyanı ile de uğraşmış ve Bedreddin Lü'lü'nün de yardımıyla bu isyanı bastırmıştır.626/1229 yılında Melik Eşref'in Dımaşk'ı yeğeni Melik Nâsır Davûd'un elinden alması ile siyasî hayatının ikinci devresi olan Dımaşk'taki hakimiyet dönemi başlar. Melik Eşref, Suriye'deki Eyyûbî melikleri üzerinde otorite tesis etmiş ve Dımaşk'taki hakimiyetinin ilk yıllarında ağabeyi Melik Kâmil'le de iyi geçinmiştir. Yine Melik Eşref, kendine Azerbaycan'ı hareket üssü seçen ve buradan Kuzey Irak ile Suriye'nin yanısıra Doğu Anadolu'ya da akınlar düzenleyen Celaleddin Harîzmşah'a karşı da Anadolu Selçuklu sultanı Alaeddin Keykubad ile ittifak yapmış ve Yassıçemen savaşında Keykubad'ın Harîzmşah'ı yenmesinde önemli rol oynamıştır. Bununla beraber Anadolu Selçuklu sultanının Doğu Anadolu'da Moğollar'a karşı bir savunma setti meydana getirmek gayesiyle Melik Eşref'e ait olan Ahlat'ı alması Anadolu Selçuklular'ı ile Eyyûbî ailesinin arasının açmış ve meydana gelen bir dizi mücadeleler sonucunda Eyyûbîler Doğu Anadolu'da önemli prestij kaybına uğramışlardır. Melik Eşref'in hayatının son yıllarında ağabeyi Melik Kâmil'le de arası açılmıştır. Eyyûbî Devleti içindeki feodal yapıya son vermeyi amaçlayan Melik Kâmil'in Suriye'deki önemli merkezlerde bir dizi yeni düzenlemelere gitmesi Suriye'deki Eyyûbî meliklerinden bazılarının canını sıkmış ve bu melikler Suriye'nin en güçlü meliki olan el-Eşref liderliğinde birleşerek açıkça Melik Kâmil'e cephe almışlardır. Fakat Melik Eşref'in 635/1237 yılında ölmesi Eyyûbî ailesi içerisinde çıkması muhtemel bir iç savaşı önlemiştir.

A. Yaşadığı Dönem ve Özellikleri H. VII. asırda Eyyubîler devrinde yetişen en önemli muhaddislerden biri de İbnü's-Salâh eş-Şehrezûrîdir. Adını, hanedanın kurucusu Selahaddin’in babası Necmeddin Eyyub’dan alan Eyyubîler, Zengilerin bir uzantısıdır ve onlar vasıtasıyla Büyük Selçuklu devletine bağlanır. Mısır’a hakim olan Şiî-Fatımîlerin iç karışıklıklarla uğraşmasından faydalanan Zengi sultanı Nureddin, bu devletin iç işlerine karışmak için aradığı fırsatı buldu ve Şirkûh adındaki vezirini Mısır’a gönderdi. Şirkûh elde ettiği bir çok askeri ve siyâsî zaferden sonra, son Fatımî halifesi el- Adıd’m (ö. 566/1170) vezirliğine getirildi. Şirkûh, üç ay kadar vezirlik yaptıktan sonra öldü ve yerine yeğeni Selahaddin Eyyûbî geçti (564/1169). Selahaddin, vezirliğin kendisine verilmesiyle durumunun oldukça güçleştiğini farketti. Çünkü hem Şiî-Fatımî halifesinin veziri hem de Sünnî Dımaşk sultanının nâibi idi.

1197-98 Alman Haçlı Seferi, III. Haçlı Seferi’nin ardından Batı dünyası tarafından küçük bir olay olarak kabul görülmesine rağmen seferin I. Friedrich Barbarossa’nın seferinden daha küçük bir girişim olmadığı anlaşılmaktadır. I. Friedrich Barborossa’nın liderliğindeki Almanların başarısız olması üzerine Doğu’daki Alman nüfuzunu kurtarmak maksadıyla Hohensteufen Hanedanlığına mensup Friedrich’in oğlu Kutsal Roma Alman İmparatoru VI. Heinrich’in (1191-1197) önderliğinde planlanan sefer, vasalları tarafından Kudüs‘ü geri alma propagandası ile yürütüldü. Doğu’ya üç grup halinde gelen Haçlılar, Eyyûbî topraklarında tahribat yarattılar. Kendileri için kutsal bölgelerden ziyade liman ya da stratejik mevkilere saldırdılar. Ancak VI. Heinrich birliklerini Doğu’ya göndermesine rağmen kendi planladığı sefere iştirak edecek kadar uzun yaşamadı. Onun ve üzerinden çok geçmeden Kudüs-Akkâ kralının ölümüyle birleşik Eyyûbî ordusu karşısında sefer, akamete uğradı. Bu makale, Alman Haçlı Seferi’nin önemini, Batı’dan gelen ve Doğu’da yaşayan Haçlıların seferden farklı beklentilerini ve seferin Eyyûbîlere yansımasını ele almıştır., Although the German Crusade of 1197-98 was regarded as a minor event by the Western world in the aftermath of the Third Crusade, it is understood that it was not a smaller undertaking than Frederick I Barbarossa's campaign. After the failure of the Germans led by Frederick Barbarossa I, the expedition planned under the leadership of the Holy Roman German Emperor Henry VI (1191-1197), the son of Frederick of the Hohensteufen Dynasty, in order to save German influence in the East, was campaigned by his vassals with the propaganda of recapturing Jerusalem. Arriving in the East in three groups, the Crusaders wreaked havoc in Ayyubid lands. They attacked ports or strategic points rather than their sacred sites. However, although Henry VI sent his troops to the East, he did not live long enough to join the campaign he had planned. Demoralized by the death of the king of Jerusalem-Akka and the German emperor, the army was unable to hold out against the united Ayyubid army and the expedition failed. This article discusses the significance of the German Crusade, the different expectations of the Latin army coming from the West and living in the East, and its reflection on the Ayyubids.

Yemen coğrafyası farklı etnik kimlik ve mezheplerle karmaşık bir yapıya sahip olsa da Eyyûbî hâkimiyetine girmesiyle beraber siyasî istikrara kavuşmuştur. Öte yandan Eyyûbî melikleri Tûranşâh ve Tuğtegin dönemlerinde sağlanan düzen Tuğtegin’in ölümüyle birlikte yerine geçen oğlu el-Melikü’l-Muizz İsmâil döneminde bozulmaya başlamıştır. Bu zatın iktidara geldiği ilk günden itibaren emîrlerine ve memlûklerine karşı sergilediği menfi tutumları bölgedeki imamlar ile mahallî hanedanlıkların işine yaramış ve bunlar Yemen’deki Eyyûbî hâkimiyetine son vermek için faaliyetlere girişmişlerdir. Etrafındaki muhaliflerin artmasıyla git gide yalnızlaşan el-Muizz iktidarının son yılında halifeliğini ilan ederek halkı ve aile üyelerini kendisine biat etmeye çağırmıştır. Mamafih onun hilâfet iddiası da işe yaramamış uyguladığı yanlış ve sert politikalar yüzünden memlûkları tarafından öldürülmüştür. Bu çalışmada Eyyûbîlerin Yemen’deki hakimiyetlerinin sarsılmasında etkili olan el-Melikü’l- Muizz’in siyasî faaliyetleri ve hilâfet iddiası ele alınacaktır., Although Yemen had a complex structure with different ethnic identities and sects, it achieved political stability with the Ayyubid domination. On the other hand, the order established during the reigns of the Ayyubid maliks Tūranshāh and Tugtegin began to deteriorate during the reign of his son al-Malik al-Muizz Ismāil, who succeeded Tugtegin after his death. His unfavorable attitude towards his emirs and mamlūks from the first day he came to power played into the hands of the imams and local dynasties in the region, and they started activities to put an end to the Ayyubid rule in Yemen. In the last year of his rule, al-Muizz, who became increasingly isolated due to the increase of opponents around him, declared his caliphate and called on the people and members of his family to pledge allegiance to him. However, his claim of caliphate did not work and he was killed by his mamelukes due to his wrong and harsh policies. In this study, the political activities and caliphate claim of al-Malik al-Muizz, who was instrumental in shaking the Ayyubid rule in Yemen, will be discussed.