51. Tombstones in Greek Thrace (6th-19th cc.). tradition and typology
- Author
-
Papathanasious, Evangelos and Ertuğrul, Özkan
- Subjects
Batı Trakya ,Western Thrace ,PostBizans Kitabeleri ,Post-Byzantine Tombstones ,Post-Bizans Mezar Taşları ,Ottoman Society ,Post-Byzantine Cemeteries ,PostByzantine Inscriptions ,Post-Bizans Mezarlıkları ,Osmanlı Toplumu ,Edirne (Adrianople) region ,Edirne Çevresi - Abstract
Trakya’da yaşayan Hıristiyan halk dini inançları gereği ölen yakınlarının kemiklerini mezardan çırtma adetlerini bırakarak,Müslüman mezar taşı geleğinin etkisi, ekonomik refah ve daha başka sebebler etkili olmuştur. Bu etki ile birlikte mezar taşlarının üzerlerine çok satırlı hece ölcülü şiirler yazmaya başlamışlardır. Bu gelenekilk olarak 17 yüzyılın ilk yarısına başlamıştır. En erken tarihli mezar taşı örneği 1655'ten kalmadır. 17. yüzyılın sonlarında başlayan bu gelenekler Evros köylerinde 1960’a kadar, yani 300 yüzyıl boyunca devam etmiştir. Bu alışkanlığa 20. yüzyılda bazı yerlerde rastlanmamaktadır, bu geleneğin terk terk edilme nedeni Hristiyan ve Yunan topluluğunun Trakya bölgesinide içine alan savaşların Başlamasıdır. Özelikle II. Dünya Savasından sonra Yunanistan Trakyası’nda makine ile kesilen mezar taşları mezarlıklarda yerlerini almaya başlamışlardır. İlk bölüm genel olarak Yunanistan ve Balkan bölgelerinde Trakya dışındaki mezarlıklar ile ilgili açıklamalar yapılacaktır. Söz konusu dönemde Trakya’da bahsi gecen gelenek devam etmektedir. İkinci bölümde Batı Trakya’nın farklı yerlerindeki mezarlıklardan mezar taşları örnekleri göstereceğiz. Örnekler İskeçe Gümülcine, Maronia, Samothraki ve Evros’tan on beş köye aittir. Çalışma su şekilde gerçekleşecektir: Mezar taşı üzerindeki metinleri yunanca gösterilmesi ve yunancadan türkçeye çevrilmesi. Sonra konu hakkında kısa bir yorum yapılması, ölünün yaşamından mesleği ile ilgili temsili sahnelerin gösterilmiştir. Mezar taşları fotoğraflar ve bazen de Çizimler ile gösterilmiştir. İkinci bölümün ikinci parçasında karşılaştırma amacı ile Batı Trakya, Bulgaristan köylerinden, Filibe ve İvaylovgrad’dan (Ortaköy) ve bazı yerler Edirne ve Doğu Trakya’dan örnekler gösterilmiştir. Karşılaştırma amacı ile aynı dönem Gümülcine’den Ermeni mezar taşları fotoğraf ve çizimleri gösterilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmanın amacı Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli etnik kökenlerinin ölüm karşısında ortak sanatsal ve "anıtsal" ifadesini göstermektir. Üncünü bölümde mezar taşları sınıflandırması yapılmıştır. Yayınlanan ve yayınlamayan topladığımız mezar taşları örneklerinden hareketle dört kategori çıkardık: 1) Mezar plakaları 2) Mezar taşları 3) Haçlı mezar taşları 4) Kaideli heykel veya büst mezar taşları. Bu dört kategoriden her birinin kendine ayrı alt kategorisi vardır. Batı Trakya ve Evros’taki köyler içinde Edirne bir sanat merkezi olarak kabul edilir. Sanat, biçim, sekil ve metin açısından yeni gelişmeler Edirne’de ortaya çıkmıştır. Konstantinopolis etkisinden söz etme ihtimali de bulunmaktadır. Batı Trakya için sanat merkezi olan bir diğer yer Filibe’dir. Dördüncü bölümde mezar taşlarının zaman içerisindeki gelişimi incelenmiştir. Ayrıca, mezar taşları üzerinde yer alan bilgilerin ışığında Osmanlı döneminde, Trakya’ toplumunun etiği, mesleği ve değerleri hakkında sağladıkları bilgiler de değerlendirilmiştir. The custom of christian Thracians not to exhumate their dead, a possibe influence of the Muslim tombstones, and other factors, like some economic prosperity, are the causes that lead to the phaenomenon of the appearance of the Thracean stone inscribed and narrative burial monuments. According to the existing archaeological data, this phenomenon firstly appears in the second half of the 17th century, with the first, precisely dated, tombstone dated at 1655, when the next dated examples come from the last decade of the 17th century. This tradition keeps on at least in Evros region Greek villages until the end of the 1960s, for nearly some 300 years long. The tradition is interrupted at various times during the 20th century, depending on the place, either by the abandonment of thracean regions by the Christian or Greek population due to war vicissitudes, or, notably after World War II, when marble burial slabs cut by electric powered wheel prevail in the graveyards of the Greek part of Thrace. In the first chapter, an attempt is made for an overview to be submitted of what was happening in the cemeteries of the other Greek and Balkan regions outside Thrace at the same time when the aforementioned faenomenon was taking place in Thrace. Then, in a second chapter, examples of tombstones are presented from certain cemeteries in Western Thrace. Examples came from Xanthi, Komotini, Maroneia, Samothraki and from fifteen villages of the Evros region. The material is presented in the following manner: The Greek text of the tombstone’s inscription is transcribed verse by verse. Τhen a turkish translation of this text is given. Then a brief commentary on the content of the inscription is added. Then descriptions and commentaries also follow on any representations that usually depict narrative elements of the profession of the deceased or his/her occupation when alive. The examples are almost always accompanied by a photograph and in many cases by a drawing of the tombstone. In a second part of this chapter, for the sake of comparison, examples of the broader historical Thrace outside Western Thrace, and in particular of several villages in present-day Bulgaria, from Plovdiv (Philippoupolis) and Ivailovgrad (Ortakioi/Ortaköy), and some examples from Edirne (Hadrianoupolis) and Eastern Thrace also. In addition, for comparative reasons alone, photographs and drawings of Armenian inscriptions from the same period from Komotini are cited to illustrate the common artistic and "monumental" expression of the various ethnicities of the Ottoman Empire in the face of death. In a third chapter an attempt is made to classify thracean tombstones. Based on the published examples, but mainly based on the hundreds of unpublished examples we have registered, we have classified the tombstones into four general categories: 1) sepulchral slabs, 2) sepulchral stelai, 3) sepulchral crosses, and 4) pedestals with statues or busts. Each of these four categories has its own subdivisions. Edirne is recognized as a major center for thw diffusion of the tradition of these tombstones in Western Thrace and mainly in the villages of Evros, but also as a center for the formation of the occasional trends observed in the form, shape and content of their inscriptions. There are may be also possible influences deriving from Istanbul itself. Philippopolis is also recognized as an alternative pole shaping artisan and artistic trends on the matter and its influences on Western Thrace tombstones are detected. Chapter 4 examines the evolution of funerals over the time. It also evaluates the information these tombstones provide about the ethics, professions and values of Thracian society during the Ottoman times.
- Published
- 2019