Search

Bu makalede geçen yüzyılın son çeyreğinden günümüze kadar uygulanan neo-liberal ekonomi politikalarının çeşitli ülke grupları açısından sonuçları değerlendirilecektir. Makalede neo-liberal küresel dönemin sanayileşme stratejisi olan ihracata yönelik sanayileşme stratejisinin neden bazı azgelişmiş ülkeler açısından bekleneni vermediği, neden kısıtlı bazı ülkelerde sonuç alınabildiği sorgulanmıştır. Küresel dönemde Washington Konsensüsü olarak bilinen süreçle birlikte dünyada likidite genişlenmesi tarihte en üst seviyesine ulaşmıştır. Likidite genişlemesiyle artan kısa vadeli sermaye hareketleri ve bu vesileyle kısa vadeli borçlanma yolunu seçen ülkelerde ulusal paralar aşırı değerlenmiş; bu değerlenme ile ihracat caydırılırken, ithalatta da patlama yaşanmıştır. Bu süreçte kısa vadeli borçlanma yolunu seçen ülkeler; ihracata dayalı sanayileşmede hedeften uzaklaşıp, ithal ürünleri tüketimine dayalı birer tüketim toplumu haline gelmişlerdir. Uygulanan stratejiden beklenenin tersine bu ülkelerin dışa bağımlılıkları ve borç stokları artmıştır. Makalede ihracata yönelik sanayileşme ile birlikte kısa vadeli finansman gibi sonuçları açısından iki çelişik politikanın birlikte uygulanmasının olumsuz sonuçlarına vurgu yapılacaktır, Results of the export-oriented industrialization strategy has been successful some underdevelopment countries. But the export-oriented industrialization strategy has created collapse effects for some other underdevelopment countries. In this article we discuss why two different results have been appearing. Can an underdevelopment country which is carry on the export-oriented industrialization strategy carry on with short term borrowing policy together at the same time?

Neo-liberal iktisat politikalarının hâkim olduğu 1980’lerde başlayan yeni küreselleşme döneminde, serbest dış ticaret, uluslararası işbölümü ve ihtisaslaşma savunuları tüm dünyada okutulan iktisat derslerinin ve uluslararası iktisadın temelini oluşturmuştur. Serbest ticaretin yaygın olduğu küresel dönemde uygulama, kısa sürede beklenenin aksine ekonomilerde genel olarak bir kırılganlık hali ve krizlere yatkınlık yaratmıştır. 1990’lardan itibaren gelişmekte olan ülkeler ardı ardına ekonomik krizler yaşamıştır. Türkiye ekonomisi de bu bağlamda ilk krizle 1994’de karşılaşmıştır. Bu kırılganlık süreci, nihayetinde gelişmiş ülkeleri de merkezine alıp tüm dünyayı saran 2008 krizinin patlak vermesi ile pik noktasına ulaşmıştır. 2008 yılında başlayıp da yatay seyirde süregelen ve bu günlerde Covit 19 Pandemisi ile derinleşen kriz, neo-liberalizmin temel savunularını da tartışmaya açmıştır. Bu makalede ise, bu vesileyle, ana akım iktisadın temel savunuları olan; serbest ticaretin refah artırıcı etkisi, uluslararası işbölümünün nimetleri gibi savların ülke ekonomileri açısından sonuçları ve pandemiyle mücadelede olumlu/olumsuz etkileri yönüyle tekrar sorgusu hedeflenmektedir, Neo-liberal economic policies have been spread during the globalization. In global period free trade and privatization have been some negative results for underdevelopment countries since 1980’s. We can observe that to be more clear these negative effects in pandemic period nowadays. In this article we try to discuss which is invalid in main stream economy’s theoretical base for underdevelopment countries. Why are full free trade and privatization wrong policy for underdevelopment countries? Why are agriculture, education and health sector to be more critic and more important in this pandemic period?

Bölgesel gelişmişlik farklarının II. Dünya Savaşı’ndan sonra kendini göstermesi ve giderek dünya üzerinde yayılması bölgesel kalkınma anlayışına gereksinim duyulmasına neden olmuştur. Bölgesel dengesizliklerin giderilmesi için plan ve projeler uygulanarak çözüm aranmıştır. Ancak kurumsal bir yapı oluşturulamadığından bu çalışmalar özellikle finansal destekten yoksun kalmıştır. Bu aşamada yeni bir oluşuma gidilmesi öngörülerek kalkınma ajansları kurulmuştur. Başta Amerika ve Avrupa’da olmak üzere dünya üzerinde bu kuruluşların kurulması yaygınlaşmıştır. Bu çalışmada, bölgesel kalkınmanın kurumsal yanı olan kalkınma ajanslarının dünya üzerinde seçilen ülkelerdeki uygulamaları incelenmiştir. Dünyada, bölgesel ekonomik gelişmeyi harekete geçiren kalkınma ajansları, Türkiye’de kurulan ajanslar da bölgeler arası farklılıkların ortadan kalkması için uğraşmaktadır. Her ne kadar bölgesel dengesizliğe çözüm olarak kurulmuş olsalar da kalkınma ajansları gelişmiş ülkelerde bölgesel rekabet edebilirlik ve cazibe merkezi olma hedeflerini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Türkiye gibi bölgeler arası gelişimin farklı olduğu ülkelerde ise bölgenin mevcut durumuna göre faaliyet göstermektedirler. Görece olarak geri kalmış bölgelerde eğitim ve sağlık temalı projeler yer alırken; çevresine göre gelişmiş sanayi, turizm, tarım sektörüne sahip olan bölgelerde ise uluslararası bir statüde yer almak için uğraş vermektedirler. Regional disparities Show itself after the II. World War, and gradually over the globe has led to calls for he understanding of regional development. Are solved by applying the plans and projects to eliminate regional disparities. Especially in the financial support of a corporate structure can not be formed, but these studies have lacked. At this stage, a new order was established by foreseeing the regional development agencies. Especiaally the United States and Europe, including the estaslishment of these institutions has become widely over the world. In this study, the development of the regional development agencies as a corporate practices in selected countries around the world are examined. Around the world, stimulate the development of regional disparities in Turkey for the disappearance of established agencies also engaged. Although they are set up as a solution to the imbalance in regional development agencies, regional competitiveness in developed countries, and aims to achieve the target of being the center of attraction. Development between regions in different countries such as Turkey, that are active in the region according to the current state. Relatively backward areas, while education and health themed projects, developed regions industryi tourism, agriculture sector located in regions with a status of an international effort to give. İÇİNDEKİLER ÖZET………….……ii ABSTRACT…………….…...iii İÇİNDEKİLER……….....iv TABLOLAR LİSTESİ…………..vii KISALTMALAR…….....viii ÖNSÖZ……….....x GİRİŞ………..…….1 BİRİNCİ BÖLÜM TEORİDE VE UYGULAMADA İKTİSADİ BÖLGE KAVRAMI VE BÖLGESEL POLİTİKALAR 1. TEORİK ÇERÇEVE….…..……5 1.1. Bölgesel Kalkınma Teorileri………………..8 1.1.1. Keynesyen Bölgesel Politikalar………..8 1.1.2. Neo-Liberal Bölgesel Politikalar………9 1.1.3. Yeni Bölgeselcilik………….10 2. BÖLGE KAVRAMI VE BÖLGE TÜRLERİ…………..11 2.1.Bölge Kavramı…………..11 2.2.Bölge Tanımları...……………..12 2.2.1. Homojen Bölge…………..12 2.2.2. Polarize Bölge…………...13 2.2.3. Plan Bölge………………13 3. BÖLGESEL GELİŞMİŞLİK FARKLARI…………..15 4. BÖLGESEL KALKINMA POLİTİKLARI…………...16 4.1.Avrupa Birliği’nde Uygulanan Bölgesel Politikalar……….....16 4.1.1. Genel Olarak AB’nin Bölgesel Politikasına Bakış…....20 4.1.2. Avrupa Birliği’nde NUTS Uygulaması…………20 4.2.Türkiye’de Uygulanan Bölgesel Politikalar……………21 4.2.1. Türkiye’de Bölgesel Gelişme Planları ve Projeleri………28 4.2.2. Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması Uygulaması……………..….30 5. TÜRKİYE İLE AB MALİ İŞBİRLİĞİ KAPSAMINDAKİ BÖLGESEL KALKINMA PROGRAMLARI………….32 5.1.Doğu Anadolu Kalkınma Programı…..……32 5.2.TR82, TR38 ve TRA1 Düzey 2 Bölgeleri Kalkınma Programı..……….33 5.3.TRA2, TR72, TR52 ve TRB1 Düzey 2 Bölgeleri Kalkınma Programı....34 5.4.GAP Bölgesel Kalkınma Programı………..…….35 5.5.Yunanistan-Türkiye Sınır Ötesi İşbirliği Programı..…36 5.6.Türkiye-Bulgaristan sınır Ötesi İşbirliği Programı...………37 İKİNCİ BÖLÜM BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI VE TÜRKİYE UYGULAMALARI 1. GENEL OLARAK BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI………..………38 1.1.Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Türleri..…………40 1.1.1. Kuruluş Biçimlerine Göre Kalkınma Ajansları……….…………..40 1.1.2. Faaliyet Alanlarına Göre Kalkınma Ajansları………….40 1.1.3. Fonksiyonlarına Göre Kalkınma Ajansları…………41 1.1.4. Mali Kaynaklarına Göre Kalkınma Ajansları…………….41 1.2.Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Özellikleri………………41 1.2.1. Kurumsal Bir Kimliğe Sahip Olma…………….41 1.2.2. Kamusal Bir İşlemle Kurulma……………..42 1.2.3. Siyasi İrade Karşısında Özerk veya Yarı Özerk Olma………..…..42 1.2.4. Esnek ve Şeffaf Bir Yapıya Sahip Olma……….…………………42 1.2.5. Sınırları Çizilmiş Belli bir Coğrafi Bölgeyi Kapsama…………….42 1.2.6. Sosyo-Ekonomik Yönde Faaliyet Gösterme………...…………….43 1.2.7. Yönetimde Farklı Toplum Kesimlerine Yer Verme ve İşbirliğini Geliştirme…….43 1.2.8. Kamu Tarafından Finanse Edilme…………….44 1.3.Kalkınma Ajanslarının Amaçları………………..45 1.4.Kalkınma Ajanlarının Görev ve Fonksiyonları…………45 2. TÜRKİYE’DE KALKINMA AJANSLARI UYGULAMASI…………..47 2.1.Kalkınma Ajansı Deneyimleri…………49 2.1.1. GAP-Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezleri (GİDEM)……… …..49 2.1.2. Ege Bölgesi Kalkınma Ajansı Çalışmaları EGEV ve EBKA……..50 2.1.3. Doğu Anadolu Projesi Ekonomik Kalkınma Ajansı Önerisi EKA..51 2.1.4. Mersin Kalkınma ve İşbirliği Konseyi (MEKİK) …....51 2.2.Kalkınma Ajanslarının Kurulması……53 2.3.Kalkınma Ajanslarının İdari Yapısı………..54 2.3.1. Kalkınma Kurulu………..54 2.3.2. Yönetim Kurulu……….55 2.3.3. Genel Sekreterlik……….56 2.3.4. Yatırım Destek Ofisleri…….57 3. TÜRKİYE’DE UYGULANAN KALKINMA AJANSLARINDAN ÖRNEKLER………………58 3.1.Çukurova Kalkınma Ajansı…………58 3.2.İzmir Kalkınma Ajansı……….62 3.3.İstanbul Kalkınma Ajansı…………..66 3.4.Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı………69 3.5.Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı………..71 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DÜNYADA KALKINMA AJANSI UYGULAMALARI 1. KALKINMA AJANSLARININ GELİŞİMİ………….79 2. DÜNYADA UYGULANAN KALKINMA AJANSLARINDAN ÖRNEKLER……………………81 2.1. Amerika Örneği...…… ……81 2.2. İngiltere Örneği……………83 2.3. İtalya Örneği…………..88 2.4. Fransa Örneği…...……………91 2.5. Avusturya Örneği……………93 2.6. Japonya…………………….95 2.7. Pan Aweil Kalkınma Ajansı………………..97 3. ÜLKE ÖRNEKLERİYLE KALKINMA AJANSLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ……………..99 SONUÇ………………….105 KAYNAKLAR……………….109

Kaba doğum hızının azalması, tıp ve ilaç endüstrisinde meydana gelen gelişmeler ortalama ömrün uzamasına ve buna bağlı olarak yaşlı nüfusun artışına yol açmıştır.,. Dünya genelinde yaşlı nüfusun hızlı artışının ekonomik, kültürel, sosyal ve politik pek çok izdüşümü bulunmaktadır. Tüm bu alanları etkileyebilecek örneklerden biri de toplumlarda 65 yaş üstü bireylerin siyasi parti tercihleri ve oy verme davranışlarında görülmektedir. Başta 2016‘daki ABD‘deki başkanlık seçimleri ve 2018‘de Birleşik Krallık’taki Bresi oylamalar olmak üzere dünya genelinde yaşlıların muhafazakâr partilere ve adaylara oy verme eğilimde olması ve söz konusu parti ve adayların zaferi, seçmen genelinde yaşlıların sayısal gücünün artışı ile ilişkilendirilmektedir. Dolayısıyla yaşlı nüfus artışı ile muhafazakâr partilerin yükselişi arasında bir bağlantı olduğu düşüncesi yaygınlaşmaktadır. Bu çalışma politik tercihler ve yaş grupları arasındaki ilişkiyi 65 yaş üstü bireylerin oy verme davranışları temelinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaca ulaşmak için Pierre Bourdieu‘nün ―habitus‖ ve ―sermaye‖ kavramları ile Dehşet Yönetimi Kuramının kesişiminden yararlanılacaktır., The decrease in the rate of crude birth and the developments in the medical and pharmaceutical industry lead to prolonged life expectancy and, accordingly, an increase in the elderly population. There are many economic, cultural, social, and political projections of the rapid increase of the elderly population worldwide. One of the examples that can affect all these areas is seen in the political party preferences and voting behaviors of individuals over 65 years of age. The tendency of the elderly to vote for conservative parties and candidates around the world, especially the presidential elections in the USA in 2016 and the Brexit voting in the UK in 2018, and the victory of the parties and candidates are associated with the increase in the numerical power of the elderly among voters. Therefore, the idea that there is a connection between the increase in the elderly population and the rise of conservative parties is becoming widespread. This study aims to analyze the relationship between the political preferences and age groups on the basis of voting behavior of individuals over 65. To achieve this goal, the intersection of Pierre Bourdieu's “habitus” and “capital” concepts and the Terror Management Theory will be used.

İnşaat sektörü gerek yarattığı katma değer olsun, gerekse sağlamış olduğu istihdam olanakları olsun ülkelerin ekonomileri için oldukça önemli bir yere sahiptir. İnşaat sektörünün diğer sektörlerle ilişki içerisinde olması bu önemi daha çok arttırmaktadır. Ancak küreselleşen dünyada rekabet ortamının ciddi olarak artması inşaat sektörü pazarında kâr oranlarını düşürmüş, hatta piyasada tutunabilmeyi güçleştirmiştir. Artan maliyetler karşısında maliyetlerini azaltmak isteyen firmalar çeşitli çözüm yolları arayışlarına girmiştir. Bu çalışmada firma maliyetlerinde önemli bir yere sahip olan işçilik giderlerinin; uygulamaya konulan yeni teşviklerin yürürlüğe girmesi sonucu personel maliyetleri üzerindeki olumlu etkisi üzerinde durulmuştur. Örnek bir uygulama ile personel maliyetleri teşvikli ve teşviksiz olarak hesaplanmış ve de yürürlükteki teşvik uygulamalarının inşaat sektöründeki maliyetleri önemli bir ölçüde azalttığı ancak bu olumlu etkiyi ekonomik kalkınma hedeflerinde göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. The construction sector has a very important place for the economies of the countries, both it is the added value it creates or the employment opportunities it provides. The fact that the construction sector is in relation to other sectors increases its importance even more. However the significant increase in the competitive environment in the globalized world has reduced the profit rates in the construction sector market an even made it difficult to exist in the market. Companies that want to reduce their costs against of the increasing costs have started to explore for solutions. In this study focused to the positive effect of labor costs, which have an important place in company costs, on personnel costs as a result of the implementation of the incentives put into practice. With an exemplary practice, staff costs are calculated as incentives and non- incentives, and it has been concluded that current incentive practices significantly reduce costs in the construction industry, but do not have this positive impact on economic development goals 120

`Türkiye ve Rusya Arasındaki Ticari İlişkiler` konulu tez çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde, önce Osmanlı İmparatorluğunun üç kıtaya yayıldığı ve Karadeniz'in bir Osmanlı - Türk gölü haline dönüştüğü 17. Yüzyıldan itibaren o dönemlerde Rus Çarlığı olarak adlandırılan Rusya Devleti arasındaki ilişkiler özetlenmektedir. İkinci bölümde ise, dış ticaret konusunun teorik çerçevesi incelenmektedir. Üçüncü bölümde, `Uluslararası Ticarette Türkiye - Rusya Arasındaki Dış Ticaret ve Analizi` başlığı altında; Rusya hakkındaki genel bilgiler derlenecek, Türkiye-Rusya ticaret ilişkileri ile iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik nitelikteki anlaşmalar ele alınacaktır. `Foreign Trade Relations Between Turkey and Russia` on our thesis consists of three parts. The first part of the study summarizes the relations between the Russian State, which was called the Russian Tsarist at that time, since the 17th century, when the Ottoman Empire spread over three continents and the Black Sea turned into an Ottoman – Turkish lake. In the second part, the theoretical framework of foreign trade is examined. In the third chapter, `International Trade in Turkey – Trade between Russia and Analysis` under the heading; General information will be compiled on Russia, Turkey and agreements on trade-economic characteristics between the two countries and trade relations with Russia will be discussed. 87

Küreselleşen dünya ekonomisinde finansal piyasaları ayıran sınırların ortadan kaldırılmaya başlamasıyla zamanla uluslararası sermaye akımları da hızla serbestleşme sürecine girmiştir. Bu anlamda birçok gelişen ve gelişmekte olan ülke de sermaye hareketlerini hızlandırmak adına bir liberilazsyon sürecine dâhil olmuştur. Bu uluslararası mal ticaretinin liberalizasyonu ile birlikte seyretmiştir. Birçok gelişmekte olan ülke özellikle 1980'li yıllar itibariyle İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisi ve dışa açık ticaret politikalarını uygulamaya başlamışladır. Bu çalışmanın amacı, Cumhuriyet'ten bu yana Türkiye'nin gelişen sanayileşme deneyimini ana hatlarıyla, ekonomideki yapısal değişimin boyutlarını ve yansıyan kırılma noktalarını derinlemesine irdelemek ve Türkiye ekonomisi üzerine etkilerini detaylı bir biçimde sorgulamaktır. Aynı zamanda Güney Kore ve Arjantin ülkeleriyle kıyaslamalı bir analiz gerçekleştirerek, stratejilerin uygulamadaki faydaları ve zararlarını analiz etmek amaçlanmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, sanayileşme kavramından yola çıkarak; ithal ikame stratejisi ve ihracata yönelik sanayileşme stratejilerine yönelme nedenleri, araçları, sonuçları ve etkileri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, Cumhuriyet'in ilanından günümüze kadar geçen süreçte tercih edilen kalkınma stratejilerinin ülke ekonomilerine etkileri, dönemler itibariyle etkileri, krizler ve beraberindeki durgunlukların Türkiye ekonomisine etkileri detaylandırılmıştır. Üçüncü bölümde ise, Güney Kore ve Arjantin devletlerinin dış ticaret performansları değerlendirilmiş olup, Türkiye ekonomisiyle bir kıyaslamalı analiz gerçekleştirilmiştir. İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisinde ülkelerin uyguladıkları politikalar, üstün ve zayıf yönleri tespit edilerek, devlet mekanizmasının stratejiler üzerindeki etkinliği tartışılmıştır. In the global world economy, international capital flows bega to liberate rapidly with the elimination of the borders seperating the financial markets. In this sense, many developed and developing countries have also been involved in a liberalization process to accelerate capital movements. This followed with the liberalization of international trade of goods. Many developing countries have started to imllement export-oriented industrialization strategy and export-oriented trade policies especially in the 1980. The aim of this study is to examine the developments in industrialization since the republic of Turkey, the dimensions of structural change in he economy and refractive points reflected in the Turkish economy and to question its effects in detail. At the sometime, it is aimed to analyze the benefits and disadvantages of strategies in implementation by performing a compratire analysis with the countries of South Korea and Argentina. In the first pont of the study, bosed on the concept of industrialization, the roosans, tods, results and effects of the import substitution srtategy and the industrialization strategies for exports were discussed. The second section details the effects of the preferred development strategies on the economies of the country in the period from the republic's announcement to the present, the effects of the periods, the crises and the stagration with them on the Turkish economy. In the third part, the foreign trade performances of South Korea and Argentina were evaluated and a comperative analyses of the Turkish economy was carried out. In the industrialization strategy for exports, the policies implemented by the countries, the effectiveness of the state mechanism on the strategres were discussed. ÖZET --i ABSTRACT --ii TEŞEKKÜR --.iii ŞEKİLLER LİSTESİ --viii TABLOLAR LİSTESİ --…..viii GRAFİKLER LİSTESİ --…….ix KISALTMALAR --…xi GİRİŞ --…1 BİRİNCİ BÖLÜM SANAYİ KAVRAMI ve DIŞ TİCARET TEMELİNDE SANAYİLEŞME STRATEJİLERİ 1.1. SANAYİ KAVRAMININ KAPSAMI VE GELİŞİMİ. 4 1.2. SANAYİLEŞME STRATEJİLERİ 8 1.2.1. İthal İkamesine Dayalı Sanayileşme Stratejisi. 8 1.2.1.1. İthal İkamesine Dayalı Sanayileşme Stratejisinin Aşamaları 15 1.2.1.2. İthal İkamesine Dayalı Sanayileşme Stratejisinin Araçları 18 1.2.1.3. İthal ikamesine Dayalı Sanayileşmenin Sonuçları ve Etkileri . 21 1.2.2. İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisi 25 1.2.2.1. İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisine Yönelme Nedenleri.. 31 1.2.2.2. İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisinin Politika Araçları .. 34 1.2.2.2.1. Döviz Kuru Politikası.. 36 1.2.2.2.2. Vergi İadesi .. 38 1.2.2.2.3. Vergi Muafiyeti ve İstisnası . 38 1.2.2.2.4. İhracatçı Kredileri ve Faiz İndirimi.. 39 1.2.2.2.5. İmalatçı İhracatçılara Proje Bazında Döviz Tahsisi. 39 v 1.2.2.2.6. Kamu Yatırımları .. 40 1.2.2.3. İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisinin Sonuçları ve Etkileri.. 40 İKİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE’DE İTHAL İKAMECİ VE İHRACATA YÖNELİK SANAYİLEŞME SRATEJİSİNİN UYGULAMASI 2.1.TÜRKİYE’NİN 1923-1980 YILLARI ARASINDA SANAYİLEŞME HAREKETLERİ.. 43 2.1.1. Cumhuriyet’in İlk On Yılında Sanayileşmedeki Gelişmeler . 44 2.1.2. İthal İkameci ve Korumacı Dönem-Devletçi Sanayileşme Yılları (1933-1946). 49 2.1.3. İlk Liberal Deneyim (1946-1960) .. 54 2.1.4. Planlı Kalkınma Dönemi (1963-1980). 57 2.2. 1980 SONRASI TÜRKİYE’DE SANAYİLEŞME. 62 2.2.1. 1980-1989 Arası Dönem.. 63 2.2.1.1. 24 Ocak 1980 İstikrar Programı ve Amaçları . 65 2.2.1.2. 24 Ocak 1980 İstikrar Programının Sonuçları 67 2.2.1.3. 1980-89 Arası Dönemin Genel Sonuçları .. 70 2.2.1.4. 32 Sayılı Karar--75 2.2.2. 1989-1994 Arası Dönem.. 77 2.2.3. 5 Nisan 1994 İstikrar Programı 80 2.2.4. 1995-2000 Arası Dönem.. 87 2.2.4.1. Gümrük Birliği’ne Geçiş Dönemi. 89 2.2.4.2. 9 Aralık 1999 Enflasyonla Mücadele Programı. 91 2.2.5. 2000 Yılı ve Sonrasında Türkiye Ekonomisi . 94 2.2.5.1. 2000 Kasım Krizi .. 95 2.2.5.2. 2001 Şubat Krizi 98 vi 2.2.5.3. Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı. 100 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE İHRACATA YÖNELİK SANAYİLEŞMEDE KIYASLAMALI ANALİZ 3.1. İYSS’DEN SONRA TÜRKİYE EKONOMİSİNİN MAKRO GÖSTERGELERİNDEKİ DEĞİŞİMLER . 104 3.1.1. Dış Ticaret Yapısı ve Dengesi Açısından Değerlendirilmesi.. 104 3.1.2. İYSS’den Sonra Büyüme-Yatırım-Tasarruf Performansının Değerlendirilmesi .. 115 3.1.3. İYYS’den Sonra Enflasyon Açısından Değerlendirilmesi 120 3.2. GÜNEY KORE’DE SANAYİLEŞME DENEYİMİ.. 122 3.2.1. Güney Kore Ekonomisine Genel Bir Değerlendirme . 122 3.2.1.1. İçe Dönük İthal İkamesi Sanayileşme Dönemi (1948-1962). 122 3.2.1.2. İhracata Yönelik Sanayileşmeye Geçiş (1962-1971). 123 3.2.1.3. Dışa Dönük Sanayileşmenin İthal İkamesi Dönemi (1972-1979) 124 3.2.1.4. İYSS’ne Geçiş (1979-1980) 127 3.2.2. Güney Kore’nin İYSS’den Sonraki Dönemde Dış Ticaret Yapısı ve Dengesi Açısından Değerlendirilmesi--29 3.2.2.1. Güney Kore’nin Dış Ticaretinin Değerlendirilmesi 129 3.2.2.2. Türkiye-Güney Kore Dış Ticaret Yapısının Kıyaslamalı Analizi 135 3.2.3. İYSS’den Sonra Büyüme-Yatırım-Tasarruf Performansının Değerlendirilmesi .. 141 3.2.3.1. Güney Kore’nin Ekonomisinin Değerlendirilmesi . 141 3.2.3.2. Türkiye- G. Kore Büyüme-Yatırım-Tasarruf Performansının Kıyaslanması …..143 3.2.4. Güney Kore Enflasyon Yapısının İncelenmesi .. 147 3.2.4.1. Güney Kore’nin Enflasyon Değerlendirmesi. 147 3.2.6.2. Türkiye-Güney Kore Enflasyon Değerlerinin Kıyaslaması 148 vii 3.3. ARJANTİN EKONOMİSİNDE SANAYİLEŞME DENEYİMİ 149 3.3.1. Arjantin Ekonomisine Genel Bir Değerlendirme.. 149 3.3.2. Arjantin’in Dış Ticaret Yapısı ve Dengesi Açısından Değerlendirilmesi. 152 3.3.2.1. Arjantin’in Dış Ticaret Yapısının Değerlendirilmesi. 152 3.3.2.2. Türkiye- Arjantin Dış Ticaret Yapısının Kıyaslaması .. 156 3.3.3. Arjantin’in Ekonomik Büyüme-Yatırım-Tasarruf Performansının Değerlendirilmesi161 3.3.3.1. Arjantin Ekonomisinin Değerlendirilmesi .. 161 3.3.3.2. Arjantin-Türkiye Ekonomisinin Kıyaslanması . 162 3.3.4. Arjantin’in Enflasyon Yapısının İncelenmesi. 167 3.3.4.1. Arjantin Enflasyon Değerlendirmesi.. 167 3.3.4.2. Türkiye-Arjantin Enflasyon Değerlerinin Kıyaslanması . 168 3.4. SANAYİLEŞME DENEYİMİNDE KIYASLAMALI ANALİZ--171 3.4.1. Türkiye - Güney Kore - Arjantin Ülkelerinin Dış Ticaret Yapısı ve Dengesi Açısından Değerlendirilmesi--.171 3.4.2. Türkiye - Güney Kore - Arjantin Ülkelerinin Büyüme - Yatırım-Tasarruf Açısından Değerlendirilmesi--175 3.4.3. Türkiye -Güney Kore -Arjantin Ülkelerinin Enflasyon Açısından Değerlendirilmesi.179 SONUÇ 181 KAYNAKÇA 189

İkinci Dünya Savaşı sonrasında ülkeler arası ve hatta bölgeler arası gelişmişlik farklarının belirgin bir sorun haline gelmesi kalkınma iktisadına olan eğilimi daha da artırmıştır. Oluşan eşitsizliğin tanımlanmasında ve bunu gidermede başlangıçta geleneksel sermaye türleri kullanılmaya çalışılmıştır. Geleneksel sermaye türlerinin eşitsizliği giderme hızını açıklamadaki yetersizliği nedeniyle araştırmacılar, konuya başka yollarla açıklama bulmaya yoğunlaşmışlardır. Yeni sermaye türü olarak da en çok ilgilerini çeken sosyal sermaye olmuştur. Sosyal sermaye kavramı üzerinde literatürde birden fazla tanımlama yer almaktadır. Bunun nedeni ise sosyal sermayenin disiplinler arası bir niteliğe sahip olmasıdır. Sosyal sermaye diğer sermaye türlerine nazaran kullandıkça azalmayan ve oluşturulması da maliyetli olmayan bir sermaye türüdür. Çünkü oluşması sosyal ilişkilere ve güvene dayanmaktadır. Bu çalışmada, sosyal sermaye ve kalkınma arasındaki ilişki, Çorum İlinin sanayisinin gelişiminde sosyal sermayenin payının ne olduğu sorgusunun yanında, gelişen teknoloji ve dünya düzeninde sosyal sermaye algısının farklı bir platforma kayması konusu da sorgulanmaktadır. After the Second World War, the sophisticated disparties become a significant problems which tend to be further increased in economic development between countries and even between regions. The traditional types of capital have been studied for use of identification of resulting inequality and removing it. The cause of the types of traditional capital inequality in the description of due to the inability researchers focus on finding other ways of explanations for this issues. Social capital has been the most draw attention as a new type of capital. There are multiple definitions in the literature on the concept of social capital. The reason of this is its interdisciplinary nature of social capital. Social capital is not the kind of capital cost reductions as you use compared to other species and the creation of capital. Social capital compared to other types of capital, it has not got any cost in order to form it and by using social capital it wouldn't get loss/ reduce. Because of formation of social capital is based on the social relationships and trust. The study investigated that the relationship between social capital and development, to find influence of social capital in industrial development of Çorum's province and questioned that the perception of social capital over the world order high technology that shifts the different platform. İÇİNDEKİLER ÖZET --İ ABSTRACT--.İİ TEİEKKÜR -- İİİ İÇİNDEKİLER --.İV TABLOLAR DİZİNİ-- Vİİ İEKİLLER DİZİNİ--. Vİİİ KISALTMALAR --.X GİRİŞ --. 1 BİRİNCİ BÖLÜM: GENEL OLARAK SOSYAL SERMAYE‟YE İLİİKİN KAVRAMSAL VE KURAMSAL ÇERÇEVE-- 5 1. 1. SOSYAL SERMAYE‟YE İLİİKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE -- 5 1.1.1. Sosyal Sermayenin Muğlak Yönü -- 18 1.1.2. Sosyal Sermayenin Türleri--. 19 1.1.3. Sosyal Sermaye‟ye Yöneltilen Eleştiriler-- 26 1. 2. SOSYAL SERMAYE‟YE İLİİKİN KURAMSAL ÇERÇEVE --. 26 1.2.1. Sosyal Sermayenin Ekonomik Etkileri-- 26 1.2.2. Sosyal Sermaye Düzeyleri ve Türleri -- 27 1.2.3. Sosyal Sermayenin Ölçülmesi -- 30 1.2.4. Fordizm‟in Sosyal Sermaye Üzerine Etkisi-- 33 1.2.5. Taylorizm‟in Sosyal Sermaye Üzerine Etkisi--. 34 1.2.6. Endüstriyel Grup Teorisi ve Sosyal Sermaye -- 34 1.2.7. Türkiye‟de Sosyal Sermaye -- 35 İKİNCİ BÖLÜM: İKTİSADİ KALKINMA VE SOSYAL SERMAYE 38 2.1. İKTİSADİ KALKINMA-- 39 2.1.1. İktisadi Kalkınma ve İktisadi Büyüme Arasındaki Farklılıklar--. 41 2.1.2. İktisadi Kalkınmanın Tanımsal Ayrımları-- 42 2.1.3. İktisadi Kalkınma Teorileri-- 45 2.1.4. Türkiye‟de Kalkınma Politikası Aşamaları -- 50 2.1.5. Kalkınma ve Sanayileşme Stratejileri-- 53 v 2.1.6. Kalkınma Planlarında Sosyal Sermaye‟ ye Bakış--. 54 2.1.7. Kalkınma ve Sosyal Sermaye İlişkisi -- 55 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ÇORUMUN SANAYİ YAPISI VE SOSYAL SERMAYENİN ROLÜ--. 59 3. 1. ÇORUM İLİNİN GENEL YAPISI VE DEĞERLENDİRMESİ-- 59 3.2. ÇALIİMANIN YÖNTEMİ-- 61 3.2.1. Yüz Yüze Görüşme Yöntemi-- 65 3.2.2. Örneklem Alanı--. 65 3.2.3. Analiz ve Tahmin Yöntemi-- 66 3.3. ÇORUM ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ SOSYAL SERMAYE ÖLÇÜMÜNE YÖNELİK YÜZ YÜZE GÖRÜİME UYGULAMASININ ANALİZİ --. 66 3.3.1. Firmaların Sektörel Dağılımı-- 66 3.3.2. Firma Sahiplerinin Çorumlu Olup Olmama Durumu -- 68 3.3.3. Firmaların Mülkiyet Durumu-- 70 3.3.4. Firmaların Ortak Seçmedeki Öncelikleri--. 71 3.3.5. Mali Açmaz Durumunda Firmaların BaĢvurdukları Kaynaklar -- 73 3.3.6. Firmaların İĢ Yaptığı KiĢilere Olan Güveni --. 75 3.3.7. Firmaların Aralarındaki İĢ Birliği -- 77 3.3.8. Firmaların Güvene Dayalı İĢ Kabiliyeti--. 79 3.3.9. Firmaların Bilgisayar ve İnternet Kullanımları -- 81 3.3.10. Firmaların Teknolojiyi İzleme Durumları -- 82 3.3.11. Firmaların Teknolojiyi İzlemelerinin Üretim Süreçlerine Yansımaları . 82 3.3.12. Firmaların Sosyal İletiĢim Ağlarını Kullanım Durumları--. 83 3.3.13. Firmaların Aynı Sektördeki Firmalarla Bilgi PaylaĢma Durumu. 84 3.3.14. Firmaların Teknoloji Transfer Yöntemleri --. 86 3.3.15. Firmaların Sosyal Sorumluluk Kapsamında Etkinlik Grupları-- 86 3.3.16. Firmaların Burs Verme Durumları -- 88 3.3.17. Firmaların Stajyer Öğrenci ÇalıĢtırma Durumları-- 90 3.3.18. Firmaların Devamlılığı Durumu -- 92 3.3.19. Firmaların Üniversite Sanayi İĢ Birliği Hakkında DüĢünceleri 94 3.3.20. Firmaların Aldıkları Özel Sektör DanıĢmalık Hizmetleri--. 95 vi 3.3.21. Sanayi Kamu İliĢkisi Değerlendirilmesi -- 96 3.3.22. Belediye Sanayi İliĢkisi --. 96 3.3.23. Firmaların Sivil Toplum, Meslek Odası İliĢkileri--. 97 3.3.24. Genel Değerlendirme-- 97 SONUÇ -- 99 KAYNAKÇA--. 103 EK-1: SORU SETİ--. 112

ÖZETŞAHİN, Ülkü. Kısa Vadeli Finansman ve Kırılganlık İlişkisi: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2014. Küreselleşme süreciyle dünya ekonomisi 1980'li yıllardan itibaren yeniden yapılanmaya başlamıştır. Gelişmiş ülkeler sermayeleri için daha kârlı alanlar bulmak için, gelişmekte olan ülkelere yönelmişlerdir. Gelişmekte olan ülkeler de kalkınmalarının finansmanı için finansal piyasalarını serbestleştirmişlerdir ve sıklıkla dış borç yoluyla kaynak bulma yöntemini seçmişlerdir. IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşlar, Washington Uzlaşması altında finansal serbestleştirmeye yönelik politikaları devreye sokmuştur. Böylelikle, likidite genişlemesi yaşanmış, finansal sermayenin dünyadaki dolaşımı hız kazanmıştır. Dolayısıyla 1990 sonrası sermaye hareketlerinin türü, yönü, şekli ve boyutu değişmiştir.1990'larda sermaye hareketlerinin ana unsuru ve bu hareketleri hızlandıran etken, ulusal piyasalarda faiz haddi ve döviz kuru arasındaki dengesizliklerden kaynaklanan arbitraj öğesine dayanan kısa vadeli sermaye hareketleri olmuştur.Spekülatif nitelikli kısa vadeli sermaye hareketlerinin yoğunluğu aralarında Türkiye de olmak üzere birçok gelişmekte olan ülkelerde krizlerle sonuçlanmıştır. Türkiye'de 1980'li yıllarda başlayan finansal serbestleşme sürecinin 1989 yılında 32 Sayılı Karar ile yasal zemini oluşturulmuştur. 1989 sonrasından itibaren ekonomiye yüksek miktarda kısa vadeli ve spekülatif nitelikli sermaye girişi yaşanmıştır. Sermaye girişlerinin olduğu dönemlerde ekonomik olarak büyüyen Türkiye kısa vadeli sermaye çıkışlarından sonra 1994 Nisan, 2000 Kasım ve 2001 Şubat'ında olduğu gibi ekonomik krizler yaşamıştır. Bu çalışmada, zaman içinde hacmi büyüyen, spekülatif ve kısa vadeli sermaye hareketlerinin Türkiye'deki ekonomik etkileri açıklanmaya çalışılmıştır.Anahtar sözcükler: Finansal serbestleşme, Washington uzlaşması, Faiz haddi, 32 Sayılı Karar, Kısa vadeli ve spekülatif sermaye, Kırılganlık, Kriz. ABSTRACTŞAHİN, Ülkü. Short-Term Financing and Fragility Relationship: Turkish Case, Master's Thesis, Ankara, 2014. Since 1980's, World economy has started to reform with the globalization process. Developed countries have targetted to developing countries for finding more profitable areas to capital. The developing countries, for financing of their development and have deregulated their financial markets and have chosen the method of finding resource by external debt. Corporations like IMF and World Bank have started to some politics for liberalisation under Washington Consensus. By the way, liquidity expansion has occured and the circulation of financial markets has been accelarated all over the world. So, after 1990, the size, way and kind of capital movements have changed. In the 1990's, the main and accelerating component of capital movements has been happened short term movements including arbitrage which has resulted from imbalances between interest rate and exchange rate. Because of intensive short termed capital movements with speculative character, many crises have been occured in Turkey and the other developing countries. It has been placed process of financial liberalization, starting in the 1980's, on a statutory footing by Law number 32. Since the year, short term capital movements with speculative character has started to flow in considerable amount. Turkey economically having grown up in this term was experienced with economic crisis as happened in April 1994, November 2000 and February 2001 after outflow of fragile short term capital.In this study, it has been tried to explain with tables and charts the economic effects of speculative and short-term capital movements in Turkey. Key Words: Financial liberalization, Washington consensus, Interest rate, Law Number 32, Short termed and speculative capital, Fragility and Crisis. 162

Dış borçlanma, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin iç tasarruf yetersizliği nedeniyle ekonomik kalkınmalarında yoğun olarak kullandığı bir finansal kaynaktır. Dış borçlar alındığında ülke ekonomisine ek kaynak niteliği taşımaktadır. Alınan dış borçlar üretken ve verimli alanlarda kullanıldığında yatırım ve ihracat artar ve borç servisi finansmanında da kullanılabilmektedir. Aksi takdirde alınan dış borçlar üretime dönüştürülemeyip dış borçlar finanse edilemediğinde ülkeler krize sürüklenmektedir. 1980?den sonra dışa açılma ve liberalleşme politikalarına ağırlık veren Türkiye, Meksika, Arjantin ve Brezilya?nın da içinde bulunduğu birçok ülke 1980?lerde ve özellikle 1990?lı yıllarda krizlerle karşılaşmıştır. Bu çalışmada da krizlerin önemli bir sebebi olan dış borçlanmayı çeşitli dış borçluluk göstergeleri ile analiz ederek krizle olan ilişkisinin Türkiye açısından incelenmesi amaçlanmış ve bazı ülkelerle de kıyaslanması yapılmaya çalışılmıştır.Çalışmada 1994 ve 2001 krizlerini yaşayan Türkiye?nin dış borçla olan ilişkisi kırılganlık göstergeleriyle rakamsal olarak ele alınmıştır. Dış Borç Stoku / GSYH, Dış Borç Stoku / İhracat, Dış Borç Servisi / İhracat ve Faiz Servisi / İhracat oranlarını IMF ve Dünya Bankası tarafından belirtilen kritik düzeye göre incelenmiş ve Türkiye?nin yaşadığı krizlerle ağır borçluluk hali arasındaki ilişki açıklanmıştır. Anahtar Sözcükler: Dış Borç, 1994-2001 Krizi, Dış Borç Göstergeleri External debt, due to the lack of internal savings in developing countries such as Turkey, is intensively used as a financial resource for economic growth. When the external debt is taken, it will an additional source for the country?s economy. When the external debts are used in productive and efficient areas, investment and exports will increase. It can be also used in the financing of debt service. Otherwise, if the external debt cannot be financed and cannot be converted to production, countries will be involved in economic crisis. After 1980, there are many countries focusing on international expansion and liberalization policies. Turkey, Mexico, Argentina and Brazil are some of these countries and they were faced to economic crisis in the 1980s and especially in 1990s. In this study, external debt, a major cause of the crisis, is analyzed by a variety of external debt indicators. And it is intended to examine the relationship between external debts of Turkey?s. Also, it has been made the comparison with other some countries.In this the study, It is discussed crises of 1994 and 2001 living in Turkey and after those crisis Turkey?s external debt relationship is discussed by quantitative indicators of fragility. External Debt /Gross Domestic Product (GDP) , External Debt / Exports, Foreign Debt Service / Exports and interest service / export ratios are examined according to a critical level set by the IMF and World Bank, and it is described the relationship between Turkey experienced crises and Turkey over indebtedness?Key Words: External Debt, 1994-2001 Crisis, External Debt Indicators 188

Sanayileşme sektörel gelişim modeli kapsamımda önemli bir paya sahiptir. Sanayide ki artış ekonomik büyüme hızına ivme kazandırmaktadır. Ekonomik gelişme süreci ile birlikte toplumda sektörel bazda değişiklikler meydana gelmektedir. Uluslar sanayileşirken sektörlerin bir sektörden diğer bir sektöre kaymasını Colin Clark kaçınılmaz olarak ifade eder. Ekonomik gelişme ile birlikte tarımda istihdam edilenler, sanayi sektörüne nazaran; sanayi sektöründe istihdam edilenler hizmet sektörüne nazaran azalma eğilimine girer ki bu gözlem Clark-Fisher Hipotezi olarak bilinir. Günümüzde ise gelişmekte olan ülkelerde sanayi sektörü milli gelirde yüksek paylar edinemezken hizmet sektörünün payı giderek yükselmektedir. Sanayisizleşme olarak adlandırılan bu durumun gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. İstihdamın sektörel dağılımı ve sektörlerin GSYH içindeki paylarına ait veriler bu çalışmada değerlendirilmeye çalışılmıştır. Gelişmekte olan ülke ekonomileri arasında yer alan Türkiye açısından ise veriler Türkiye’nin sanayileşmeden sanayisizleşme sürecine girdiğini işaret etmektedir. İşte bu tez çalışmasının asıl amacı bu savı sorgulamaktır. Industrialisation has an important share as an sectorel development model. It is possible that the development in industry uprises the level of growing. There occurs sectorel changes in society with the development process of economy. Colin Clark states the fact that it is inevitable going under changes from one sector to another because of the deindustrialisation. There occurs decreases in agriculture employment according to the industry sectors and there are also decreases in industry sectors according to the serice sectory with the development of economy, this supervision is known as Clark Fisher Hypothesis. Nevertheless, developing countries have not a high share in indusrty sector;service sector‟s share takes more and more rises.It is aimed to supervise this process called as “deindustrialisation” in term of Turkey and other developing countries. It is also aimed to evaluate sectoral distribution and the data added value of sectors in GDP. From the angle of Turkey, one of the developing counrties, the data shows the fact that Turkey enters in the process of deindustrialisation from the industrialisation. İÇİNDEKİLER -- ÖZET, ii -- ABSTRACT, iii -- TEİEKKÜR, iv -- İÇİNDEKİLER, v -- TABLOLAR DİZİNİ, ix -- ŞEKİLLER DİZİNİ, xi -- KISALTMALAR DİZİNİ, xii -- ÖNSÖZ, xiv -- GİRİŞ, 1 BİRİNCİ BÖLÜM EKONOMİDE SEKTÖR TANIMLARI VE HİZMET SEKTÖRÜ -- 1.1. EKONOMİDE SEKTÖRLERİN TANIMLANMASI, SINIFLANDIRILMASI VE HİZMET SEKTÖRÜ. 5 -- 1.2. SEKTÖRLERİN TANIMLANMASI VE SINIFLANDIRILMASI, 7 -- 1.2.1. Hizmet Sektörünün Tanımı, 9 -- 1.2.1.1. Mal - Hizmet Ayrımı, 10 -- 1.2.1.2. Uluslararası Ticarette Hizmet Kapsamı, 13 -- 1.2.1.2.1. Dünya Ticaret Örgütü’nde Hizmet Tanımı ve Sınıflandırılması, 13 -- 1.2.1.2.2. Avrupa Birliği’nde Hizmet Tanımı ve Sınıflandırılması, 14 -- İKİNCİ BÖLÜM SEKTÖRLERİN SINIRLARINDAKİ DEĞİİİM VE SANAYİSİZLEŞME -- 2.1. EKONOMİK GELİŞİM VE SEKTÖREL DEĞİŞİM, 16 -- 2.1.1. Dünyada Sektörlerin GSYH’deki Payları ve Sektörel Büyüme Oranları, 19 -- 2.1.2. Sektörel Değişimin İstihdam Yapısı Üzerindeki Etkileri, 26 -- 2.2. SANAYİSİZLEŞME KAVRAMI VE NEDENLERİ, 27 -- 2.2.1. Tüketim, 27 -- 2.2.2. Uluslararası Ticaret, 28 -- 2.2.3. Verimlilik, 28 -- 2.2.4. Orta Gelir Tuzağı, 29 -- 2.3. SEKTÖRLER ARASI İLİŞKİ, 30 -- 2.3.1. Tarım – Sanayi İlişkisi, 30 -- 2.3.2. Hizmet – Sanayi İlişkisi, 31 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BAZI SANAYİLEŞME SÜRECİNDEKİ ÜLKE EKONOMİLERİNDE SEKTÖREL GELİİMELER VE SEKTÖREL YAPI -- 3.1. ÇİN EKONOMİSİ VE SANAYİSİZLEŞME OLGUSU, 33 -- 3.1.1. ÇİN EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ, 33 -- 3.1.1.1. Büyüme, 33 -- 3.1.1.2. İstihdam, 35 -- 3.1.1.3. Enflasyon, 36 -- 3.1.1.4. Dış Ticaret, 37 -- 3.1.2. ÇİN EKONOMİSİNİN SEKTÖREL YAPISI, 39 -- 3.1.2.1. Tarım Sektörü, 39 -- 3.1.2.2. Sanayi Sektörü, 40 -- 3.1.2.3. Hizmet Sektörü, 40 3.1.3. ÇİN’DE SEKTÖREL GELİŞMELER VE İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMININ İNCELENMESİ, 42 -- 3.2. HİNDİSTAN EKONOMİSİ VE SANAYİSİZLEŞME OLGUSU, 46 -- 3.2.1. HİNDİSTAN EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIİ, 46 -- 3.2.1.1. Büyüme, 47 -- 3.2.1.2. İstihdam, 48 -- 3.2.1.3. Enflasyon, 48 -- 3.2.1.4. Dış Ticaret, 49 -- 3.2.2. HİNDİSTAN EKONOMİSİNİN SEKTÖREL YAPISI, 50 -- 3.2.2.1. Tarım Sektörü, 50 -- 3.2.2.2. Sanayi Sektörü, 51 -- 3.2.2.3. Hizmet Sektörü, 51 3.2.3. HİNDİSTAN’DA SEKTÖREL GELİŞMELER VE İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMININ İNCELENMESİ, 52 -- 3.3. BREZİLYA EKONOMİSİ VE SANAYİSİZLEŞME OLGUSU, 57 -- 3.3.1. BREZİLYA EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ, 57 -- 3.3.1.1. Büyüme, 57 -- 3.3.1.2. İstihdam, 58 -- 3.3.1.3. Enflasyon, 58 -- 3.3.1.4. Dış Ticaret, 59 -- 3.3.2. BREZİLYA EKONOMİSİNİN SEKTÖREL YAPISI, 60 -- 3.3.2.1. Tarım Sektörü, 60 -- 3.3.2.2. Sanayi Sektörü, 61 -- 3.3.2.3. Hizmet Sektörü, 62 3.3.3. BREZİLYA’DA SEKTÖREL GELİŞMELER VE İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMININ İNCELENMESİ, 64 -- 3.4. MEKSİKA EKONOMİSİ VE SANAYİSİZLEŞME OLGUSU, 68 -- 3.4.1. MEKSİKA EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ, 68 -- 3.4.1.1. Büyüme, 68 -- 3.4.1.2. İstihdam, 69 -- 3.4.1.3. Enflasyon, 70 -- 3.4.1.4. Dış Ticaret, 71 -- 3.4.2. MEKSİKA EKONOMİSİNİN SEKTÖREL YAPISI, 72 -- 3.4.2.1. Tarım Sektörü, 72 -- 3.4.2.2. Sanayi Sektörü, 73 -- 3.4.2.3. Hizmet Sektörü, 73 3.4.3. MEKSİKA’DA SEKTÖRLEREL GELİİMELER VE İSTİHDAMIN -- SEKTÖREL DAĞILIMININ İNCELENMESİ, 75 -- DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME -- 4.1. TÜRKİYE EKONOMİSİNE GENEL BİR BAKIŞ, 80 -- 4.1.1. Büyüme, 80 -- 4.1.2. İstihdam, 82 -- 4.1.3. Enflasyon, 82 -- 4.1.4. Dış Ticaret, 83 -- 4.2. TÜRKİYE EKONOMİSİNDE SEKTÖRLER VE SEKTÖREL GELİŞMELER, 84 -- 4.2.1. Türkiye’de Tarım Sektörü, 85 -- 4.2.1.1. Planlı Döneme Kadar Tarım Sektörü, 85 -- 4.2.1.2. Planlı Dönemde Tarım Sektörü, 86 -- 4.2.1.3. Dışa Açılma Yıllarıyla Birlikte Tarım Sektörü, 88 -- 4.2.1.4. 1990’lı Yıllarda Türkiye Tarımı, 89 -- 4.2.1.5. 2000’li Yıllarda Türkiye Tarımı, 90 -- 4.2.2. Türkiye’de Sanayi Sektörü, 91 -- 4.2.2.1. Planlı Döneme Kadar Sanayi Sektörü, 91 -- 4.2.2.2. Planlı Dönemde Sanayi Sektörü, 95 -- 4.2.2.3. Dışa Açılma Yıllarıyla Birlikte Sanayi Sektörü, 97 -- 4.2.2.4. 1990’lı Yıllarda Türkiye Sanayisi, 99 -- 4.2.2.5. 2000’li Yıllarda Türkiye Sanayisi, 100 -- 4.2.3. Türkiye’de Hizmet Sektörü, 101 -- 4.2.3.1. Planlı Döneme Kadar Hizmet Sektörü, 101 -- 4.2.3.2. Planlı Dönemde Hizmet Sektörü, 103 -- 4.2.3.3. Dışa Açılma Yıllarıyla Birlikte Hizmet Sektörü, 104 -- 4.2.3.4. 1990’lı Yıllarla Birlikte Hizmet Sektörü, 105 -- 4.2.3.5. 2000’li Yıllarla Birlikte Hizmet Sektörü, 106 -- 4.3. TÜRKİYE’DE SEKTÖRLERİN DEĞİŞİMİ VE İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMI . 107 -- 4.4. TÜRKİYE’DE SEKTÖREL DEĞİİİMLERİN NEDENLERİ, 111 -- 4.4.1. Gümrük Birliği’nin İmalat Sanayine Yansımaları, 111 -- 4.4.2. Gümrük Birliği Sonrası İmalat Sanayinde Büyüme ve İstihdam, 114 -- 4.4.3. Orta Gelir Tuzağı ve Türkiye, 116 -- SONUÇ, 122 -- KAYNAKÇA, 127

1990'lı yıllarda gelişen piyasa ekonomilerinin finansal krizlere maruz kalmaları dikkati çekmektedir. Meksika (1994), Asya (1997), Rusya (1998), Brezilya (1999) ve Türkiye (2000-2001) krizleri bu duruma örnek teşkil etmektedir. Finansal piyasalarda patlak veren kriz süreciyle karşılaşmadan önce, Meksika, Endonezya, Rusya ve Brezilya ve Türkiye'nin sürünen parite, Malezya ve Taylan'ın sürünen bant sistemi biçiminde ara kur sistemlerini uygulamış olmaları ara kur sistemlerinin sorgulanmasına neden olmuştur.Frankel (1999) çalışmasında ortaya konan İmkansız Üçleme Hipotezine? bağlı olarak Fischer (2001) çalışması ile güçlü biçimde dile getirilen ?İki Kutup? görüşü finansal küreselleşmenin gittikçe yükseldiği bu yeni dönemde gelişen piyasa ekonomilerinin kur sistemi tercihlerinin esnek kur veya sabit kur sistemlerinden birisi olması gerektiğini ifade etmektedir.Bu noktada, 2002 yılında uygulamaya geçtiği ?Güçlü Ekonomiye Geçiş? programı ile birlikte esnek kur sistemini tercih eden Türkiye için iki kutup görüşünü referans alalım:Böyle bir durumda yani sermaye hareketleri veri iken; imkânsız üçleme hipotezi üçgeninin bir köşesinde, Türkiye'nin uygulamakta olduğu esnek kur sistemi yer alırken, diğer köşesinde ise üyesi olmaya çalıştığı AB'nin para alanı olan Euro Bölgesi olmalıdır.Dolayısı ile iki kutup hipotezinin öngörüsü çerçevesinde Euro bölgesine dahil olmak Türkiye için uyguladığı esnek kur sistemi karşısındaki diğer tercih olmaktadır. Euro bölgesi bir (tek para birliği) parasal birlik olup, bir sabit kur sistemidir. Mundell (1961)'in çalışmasında ortaya konan ?Optimal Para Alanları Kuramı? parasal birlikler için kuramsal çatıyı oluşturmaktadır. Bu bağlamda bu tez çalışması Euro Bölgesinin Türkiye için optimal para alanı olup olmadığını sorgulamayı amaçlamaktadır. Tez çalışması aynı zamanda Calvo ve Reinhart (2002)'ın ortaya konan ?Dalgalanma Korkusu Hipotezi? çerçevesinde Türkiye'nin esnek kur sistemini gerçekte tam olarak uygulayıp uygulamadığını sorgulanmasını da ikincil (veya örtük) amacı olarak benimsemiştir.Türkiye'nin, esnek kur sistemi uygularken dalgalanma korkusu yaşayıp yaşamadığının saptamasına yönelik olan (bu örtük amacına yönelik olarak) Hausmann ve diğerleri (2001) çalışmasında üretilen döviz kuru oynaklık dizini (RVER) ve faiz oynaklık dizini (RVEI) dizinlerinden yararlanılmıştır.Tez çalışmasında Euro Bölgesinin Türkiye için bir optimal para alanı olup olmadığının belirlenmesinde VAR modeli ve OPA (optimal para alanı) endeksinden yararlanmıştır. VAR modeli ile Optimal Para Alanları kuramı literatürü çerçevesinde hem Türkiye ve Euro Bölgesi ülkeleri arasında, hem de Euro Bölgesi üyelerinin kendi aralarında arz ve talep şoklarının simetrisinin varlığı veya yokluğu analiz edilmiştir. Çalışmada bu analiz için gerekli olan arz ve talep şokları Blanchard ve Quah yöntemi kullanılarak her bir ülke için ayrı ayrı elde edilmiştir. OPA indeksinin hesaplanmasında ise Panel veri analizinden yaralanılmıştır.Her üç analizden elde edilen bulgulara göre, Türkiye esnek kur sistemi uygulamasına rağmen dalgalanma korkusu yaşamaktadır ve bu çerçevede esnek kur sistemini tam olarak uygulayamamaktadır. Diğer yandan hem VAR modeli bulguları hem de OPA endeksi Euro Bölgesinin Türkiye için bir optimal para sahası olmadığı yönündeki tezimizi doğrulamaktadır. Ayrıca, VAR modeli bulgularına göre Euro Bölgesi kendi içerisinde de bir optimal para sahası değildir. Dolayısıyla iki kutup görüşünün aksine tam esnek kur ve tam sabit kur sistemlerinden herhangi birini tercih etmek Türkiye için optimal çözüm sağlamamaktadır.Diğer yandan tez çalışması sonucunda Türkiye için her koşul ve zamanda geçerli bir döviz kuru sistemi önerisi olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda tez çalışmasının Türkiye için bir döviz kuru sistemi önerisi bulunmamaktadır.Tezde varılan sonuç genel olarak; Euro Bölgesinin kendi içerisinde bir optimal para sahası oluşturamadığı ve aynı zamanda Euro Bölgesinin Türkiye için bir optimal para sahası olmadığı yönündedir. Ayrıca tez çalışmasına göre Türkiye halen yürütmekte olduğu esnek kur sistemini uygulamakta da ciddi sorunlar yaşamaktadır. It is remarkable that the emerging financial markets experiencing the economical crises. Mexico (1994), Asia (1997), Russia (1998),Brazil (1999) and Turkey (2000 ? 2001) crises are the samples of those crisis. Before the experiencing the occurrence of the crisis, implementation of the intermediate currency systems that is in crawling peg form in Mexico, Indonesia, Russia, Brazil and Turkey, and in crawling band form in Malaysia and Thailand, therefore, the intermediate currency systems have been questioned.It is claimed that the emerging markets need to prefer either fixed Exchange rate system or flexible Exchange rate during the new era when the globalization rises according to the ?bipolar? approach as it was stated strongly by Fischer (2001) on the grounds of Impossible Trinity Hypothesis figured out by Frankel (1999).On that point, we consider the bipolar approach for Turkey that started to implement the flexible exchange rate in 2002 within the context of ?Transition to Strong Economics?:Under such condition where the capital movements are in; the flexible exchange rate that Turkey implements take place at a corner of the triangle of the impossible trinity and the Euro Area as the monetary area of the EU where Turkey tries to be part of should be at another corner.At the point, accession to Euro area, on the base of bipolar hypothesis, is the other choice for Turkey against the flexible exchange rate policy that is followed by Turkey. The Euro area is (currency union) a monetary union and it is a fixed exchange rate system. The ?Optimum Currency Areas? was figured out in the study of Mundell (1961) to generate the theoretical frame for currency unions. Within the context, the thesis tries to question whether the EU Area is the optimal currency area for Turkey or not. The thesis also indirectly implies whether Turkey can completely implement the flexible Exchange rate within the frame of ?Fear of Floating Hypothesis? of Calvo and Reinhart (2002).The Exchange Rate Votality Index (RVER) and Interest Rate Votality Index (RVEI) in Hausmann and others? (2001) study is used to determine whether Turkey has fear of floating during the implementation of flexible Exchange rate system fort he implicit aim of the study.The VAR model and OCA (optimum currency areas) index is used to determine whether the EU Area is optimum currency area for Turkey or not, in the thesis. The existence or nonexistence of the symmetry of the demand and supply shocks either among EU countries or between EU countries and Turkey are analysed within the frame of the literature of the optimum currency area theory and VAR model. The supply and demand shocks which are necessary fort he analysis in the study, are gathered by Blanchard and Quah method separately for each country. The Panel data analysis is used to calculate the OCA index.According to the finding of those three analyses, Turkey has a fear of floating although he implements the flexible exchange rate, so he cannot implement the flexible exchange rate system completely. On the other hand, VAR model and OCA index approves that Euro Area is not the optimum currency rate for Turkey as the theses claims. Additionally, according to the VAR model findings, Euro area is not an optimum currency area at all. Therefore, unlike the bipolar approach, it is not an optimum solution for Turkey to choose either complete flexible rate or complete fixed rate systems.The study reaches a result that there is not a Exchange rate system that is valid at any time or under any condition for Turkey. Thus, the thesis does not suggest and Exchange rate system for Turkey.The thesis concludes that Euro area could not generate an optimum currency area for itself and Euro area is not a optimum currency area for Turkey. Additionally, Turkey has experiencing serious practical problems during the implementation of the flexible Exchange rate system that is still in operation. 481

Bu çalışma, merkez ? çevre ilişkileri ekseninde Kahramanmaraş ilinin sanayileşme dinamiklerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, ölçek gözetilmeksizin, Kahramanmaraş'ta faaliyet gösteren tüm firmalara yönelik olarak anket uygulaması gerçekleştirilerek; firmaların genel durumu, yönetim yapısı, personel durumu, ihracat durumuna ilişkin bilgiler toplanmıştır. Bu amaçla, hazırlanan anketler firmalara dağıtılarak, firma sahiplerinin cevaplamaları istenmiştir. Toplanan bilgiler analiz edilerek Kahramanmaraş'taki sanayinin niteliği incelenmiştir. Kalkınmada Birinci Derecede Öncelikli İller kapsamında olan Kahramanmaraş, ildeki firmaların devletin sanayileşme ve ihracata yönelik olarak sağladığı teşvikleri doğru yönde kullanmaları ve fırsatları iyi değerlendirmeleri sonucunda, bugün sahip olduğu ekonomik ve dinamik yapıya kavuşmuştur.Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze planlı kalkınma çabalarını sürdüren Türkiye, son yıllarda hızla yayılan küreselleşme olgusunun da etkisiyle kalkınma anlayışını makro ölçekten mikro ölçeğe indirirken, şehir ve bölgeleri kalkınmanın sürükleyici unsurları olarak belirlemiştir. Bu amaçla çalışmalar yön değiştirmiş, hazırlanan planlar ?Yeni Bölgeselcilik? anlayışı üzerine kurulmuştur.Diğer taraftan, gelişme gösteren şehirlerin ve bölgelerin kendi dinamikleriyle mi gelişme gösterdiği yoksa gelişmiş, sanayi alt yapısı oturmuş şehir ve bölgelerin dinamiklerinden mi etkilendiği araştırma konusu olmuştur. Bu çalışmada gelişmiş bir sanayi şehri olan Gaziantep'in, çevresine göre gelişmekte olan Kahramanmaraş ilinin sanayileşme dinamikleri üzerindeki etkileri incelenmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışma ve analizler sonucunda Kahramanmaraş'ın iç dinamikleri sayesinde geliştiği, elinde bulundurduğu kaynakları ve teşvikleri çok iyi değerlendirdiği görülmüştür.Gaziantep sanayisindeki gelişmelerin, Kahramanmaraş sanayisindeki gelişmeler üzerinde olumsuz etkiler yaptığına ilişkin net bulgulara rastlanmadığı gibi iller arasında pazar açısından açılım yaratılmıştır kanaatine varılmıştır. Kısacası şehrin, Gaziantep'e yakınlığı üretilen malların pazarlanmasında ve dağıtımında kolaylıklar sağlanmasına yardımcı olmuştur. Öte yandan alan araştırması sonuçları; merkez ? çevre ilişkisi açısından, Kahramanmaraş ve Gaziantep illerinin sanayileri başlangıç aşamasında da olsa, bu tür bir şekillenmeye gittiklerine işaret etmektedir. Ancak yolcu ve yük taşıma ve posta hizmetlerine ilişkin bulgular henüz bu şekillenmenin olduğuna işaret etmemektedir. Belki de Kahramanmaraş'ın teşvik alması, Gaziantep'in bir periferisi olması sürecinin önünü kesecektir. This thesis is studied to examine the industrialization dynamics of Kahramanmaraş according to centre ? periphery relations. In the work, without taking account of their business scales, all the firms in Kahramanmaraş had been applied for an enquiry which includes the firms? general status, their managing structure, labour state and information about their export data. For this reason, previously prepared enquiries had been given to firm owners to get their answers. Following after analyzing the enquiries, the quality of Kahramanmaraş industry had been examined. As in the content of the provinces with first degree priority for development, Kahramanmaraş has gained its economic and dynamic position with firms? wise usage of government incitements about export and industrialization and also with their correct estimation of opportunities today.As being a country that has been continued its planned development efforts since the foundation of the Republic, Turkey has changed the policy of development from macro view to micro scale because of the globalization fact that has been spread on lately. For this situation, Turkey has decided provinces are the most important factors of development. Therefore, all the works has been changed and plans has been recognised in the view of understanding called ?New Regionalism?.On the other hand, it has always been an interesting research issue about provinces in the process of development whether if they had been developed by their own dynamics or if they had been affected by already developed cities nearby, which their industrialization state is already settled. For this reason, in this study, effects of Gaziantep (city which already has a complete developed industry) on Kahramanmaraş (city which has been in progress of development) in the view of industrialization dynamics has been examined. After analyzing results of the work, it has been decided that Kahramanmaraş has been developed by its own dynamics and it has utilized its sources and incitements in commonly correct way.There are no clues that show bad effects of industrial improvements in Gaziantep on industrial improvements in Kahramanmaraş. On the contrary, some new expansions for the market between the two provinces have been created. Briefly, being located very close to Gaziantep has been very useful for Kahramanmaraş to have a market and to distribute the products. Otherwise, zone research results show that kind of situation have been occurred between the two provinces in the view of centre ? periphery relations, even if both provinces? industries are in the first stage of improvement. However, the results of passenger and cargo transportation and postal services have not revealed that kind of relation occurred yet. Probably, taking incitements for Kahramanmaraş can stop the situation of Gaziantep of being a periphery. 180

Bu tez çalışmasında, Türkiye'de özellikle işveren kesimi tarafından gündeme getirilen bölgesel asgari ücret tartışmaları incelenmiştir. Bu çerçevede, bölgesel asgari ücret önerisinin gündeme geliş süreci üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde kavramsal olarak bölgesel asgari ücret tartışmalara giden süreç, küreselleşme kavramının tanıtılması, asgari ücretin tanım ve özellikleri, küreselleşme sürecinin bölgesel politikalara yansıması ele alınmaktadır. İkinci bölümde Türkiye'deki asgari ücret sistemi ve bölgesel politikalar incelenmektedir. Türkiye'de asgari ücret mevzuatı, asgari ücret uygulaması ve uygulanan bölgesel politikalar incelenmektedir. Üçüncü ve son bölümde ise Türkiye'de bölgesel asgari ücrete ilişkin tartışmalar üzerinde durulmaktadır. Çeşitli ülke örnekleri anlatıldıktan sonra, bölgesel asgari ücret önerisinin gündeme gelişi ve uygulanabilirliği ele alınmıştır. Bölgesel asgari ücret uygulaması ile asgari ücret geri kalmış bölgelerde daha düşük düzeyde belirlenecektir. Türkiye'de bugünkü asgari ücretin zaten açlık sınırının altında bulunduğu düşünüldüğünde, bölgesel asgari ücretin uygulanabilirliği gerçekçi olmaktan uzaktır. This master?s thesis aims to analyze the regional minimum wage debate which is especially brought up by employing class in Turkey. In this framework, the proposal of regional minimum wage on the agenda of development process has also been emphasized. In the first chapter regional minimum wage in discussions as to the conceptual process, promoting the concept of globalization, the definition of the minimum wage and their properties and the process of globalization is reflected in regional policy is discussed. In the second chapter, the minimum wage system and regional policies in Turkey are examined. In this chapter, the legislation of minimum wage, the implementation of minimum wage and the applied regional policies in Turkey are examined. In the last chapter, is focused on the discussions about the regional minimum wage in Turkey. After describing the examples of minimum wage in various countries, the regional minimum wage proposal and the feasibility of the development agenda has been examined. Regional minimum wage application with a lower minimum wage levels in underdeveloped regions to be determined. The applicability of the regional minimum wage is far from being realistic, when considered the current minimum wage in Turkey is already under the famine limit. 224

1960'lardan beri ampirik gözlemler, geleneksel uluslararası ticaret teorilerinin global ticaret kalıplarını açıklamakta yetersiz kaldığını göstermektedir. Bu çerçevede, aynı endüstri altında tanımlanmış malların eş anlı olarak ihraç ve ithal edilmesi anlamına gelen endüstri-içi ticaret (EİT) çerçevesi, dünya ticaretindeki yeni gerçekleri anlamada büyük bir öneme sahip olmuştur. Bu çalışma, EİT'in Türkiye-AB ticaretindeki önemini vurgulamaktadır.Tezin temel amacı, Türkiye-AB ticaretinde EİT oranını ampirik olarak analiz etmektir. Çalışma, temelde şu soruların cevaplanmasının ticaret yapısının analizi ve politika yapım süreçleri açısından önemli olabileceğini öngörmektedir: Türkiye'nin AB ile dış ticaretinde EİT ve endüstriler-arası ticaret (EAT) oranları hangi seviyelerdedir? Bu oranlar zaman içinde nasıl bir seyir izlemiştir?Bu amaçla, SITC 3 basamak düzeyi ticaret verileri ile 1990-2007 dönemi için Türkiye-AB ticaretinde EİT hesaplamaları yapılmıştır. Çalışma, Türkiye-AB ticaretinin kayda değer bir oranın EİT tipinde gerçekleştiğini göstermektedir. Bununla beraber çalışma, 1990-2007 döneminde, Gümrük Birliği Düzenlemesinin de sonucu olarak, EİT oranının istikrarlı şekilde artış göstermesine karşın, Türkiye'nin AB ile dış ticaretinin halen EAT yapısı şeklinde olduğunu ortaya koymuştur. Since 1960?s, the empirical studies have been shown that the traditional international trade theories have become insufficient to explain the global trade patterns. In this vein, the intra-industry trade (ITT) framework, which is defined as the simultaneous export and import of commodities classified under the same industry, has gained considerable importance in understanding new realities in the world trade. This study emphasizes the relevance of ITT for the trade between Turkey and EU.The main objective of this thesis is to empirically analyze the state of ITT in the Turkey-EU trade. The questions of whether the Turkish trade with EU has been more of ITT or inter-industry type and whether there is a structural change in its degree through time could be very important for analyzing the trade structure and policy-making process.For this aim, ITT has been calculated for Turkey-EU trade by using SITC Rev.3- 3 digit level data for 1990-2007. The study has been shown that a significant portion of trade between Turkey and EU has been taken the form of ITT. However, though there has been a steady increase in ITT level over the 1990-2007 period, inter alia, as the result of Customs Union Arrangement, the Turkey-EU trade has been still of inter-industry type rather than being of ITT. 214

Son dönemlerde dünya konjonktürüne damgasını vuran teknolojik gelişmeler, ekonomik yaşamda önemli değişimlere yol açmıştır. Hizmet üretimi ve hizmet ticareti de; teknolojik gelişmelerin, üretimin bölünebilir yapıya kavuşmasının ve tüketici taleplerinin çeşitlenmesi gibi unsurların sonucunda hızla gelişmiştir. Günümüzde ülkelerde toplam üretimin ve toplam istihdamın önemli bir kısmını hizmetler sektörü karşılamakta ve hizmet ticareti de önemini giderek arttırmaktadır. Bu çalışmada; hizmet üretimi ve sunumunun biçimleri, hizmetlerle malları birbirinden ayıran özellikler, hizmet ticareti, hizmet ticaretinde liberalizasyon ve liberalizasyon bağlamında en önemli girişimi oluşturan Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) incelenmiş, liberalizasyon sürecinin gelişmekte olan ülkelerde yol açabileceği sorunlara değinilmiş ve tüm bu konular Türkiye açısından genel olarak değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler1.Hizmetler Sektörü2.Hizmet Ticareti3.Hizmet Ticaretinin Liberalizasyonu4.GATS5.Türkiye The technological developments, which affect the world conjuncture recently, caused important shifts in economic life. The production and trade in services also improved rapidly as a result of technological developments and some other factors such as the the fragmentation of production and varied consumer demands. Today, services sector constitutes important proportions of total output and total employment in most countries and trade in services also increases its importance gradually. In this study; the types of service production and supply, different features of goods and services, trade in services, liberalization of trade in services and the General Agreement on Trade in Services (GATS) which is the most comprehensive step in the context of liberalization are analysed, the problems of liberalization process in developing countries are mentioned and all of these points are evaluated generally in terms of Turkey.Key Words1.Services Sector2.Trade in Services3.Liberalization of Trade in Services4.GATS5.Turkey 224

ÖZETTürk tekstil sektörünün Avrupa Birliği pazarındaki rekabet gücününanaliz edildiği bu araştırmada tekstil ve hazır giyim sektörünün tarihselperspektifi incelenmiş, AB pazarındaki rakip ülkelerle karşılaştırmalı olarakrekabet gücü değerlendirilmiş, yapılan analizle Türk tekstil sektörününrekabet gücüne sayısal bir çerçeve kazandırılmaya çalışılmıştır.En önemli dış ticaret kalemlerinden biri olan tekstil ve hazır giyimsektörünün AB yolundaki ilerleme sürecinde, mevcut rekabet gücünün tespitive artırılması ülke ekonomisinin geleceği için de önem arz etmektedir.2005 yılında kotaların kaldırılması sonucu oluşan yeni rekabetortamında sektörün perspektifini çizen bu çalışma güncel verileri içermesi veülke performanslarını tek tek ele alması yönüyle diğer çalışmalardanfarklılaşmaktadır.Çalışmanın birinci bölümünde sektörün tarihsel gelişimi ayrıntılı olarakele alınmıştır. İkinci bölümde maliyet unsurları ve dış ticaret performansıincelenmiştir. Son bölümde ise sayısal bir analiz yardımıyla Türkiye ve ABülkelerinin sektördeki rekabet gücü tespit edilmeye çalışılmıştır.Elde edilen sonuçlara göre Türkiye, rekabet gücü azalma trendindeolmasına rağmen, tekstil ve hazır giyim sektöründe diğer ülkelere göre dahaüstün bir rekabet gücüne sahiptir. ABSTRACTIn this research that competition of the Turkish textile and clothingsector in EU market has been analyzed; the historical perspective of textileand clothing sector has been reviewed, competition of sector has beencomparatively evaluated and analyzed by the rival countries in EU market.It has been tried to give a numerical frame to competition of theTurkish textile and clothing sector. It is extremely important that determiningand improving the competition of Turkish textile and clothing sector in theperiod of EU integration process.This research framing perspective of the sector, in the newcompetition conditions that emerged as a result of the abolishment of thequotas, is differentiated from its similar researches in terms of containingcontemporary statistics and reviewing performances of the countries one byone.In the first section of research, the historical development of the sectorhas been evaluated in details. In the second section, components of costsand foreign trade performance have been reviewed. In the last section ofresearch, it has been tried to determine the competition of Turkey and theother EU countries by the help of a numerical analysis.It has been found out that Turkey?s competition is superior to othercountries, although it has a decreasing trend. 123

175 ÖZET 20. YY'ın son çeyreğinde hızla gelişen küreselleşme, bir yandan da lokal entegrasyonları bünyesinde geliştirmiştir. En önemli ekonomik bütünleşme türü, Gümrük Birliği'dir. Bilindiği gibi, Gümrük Birliği üye ülkeler arasında malların ve hizmetlerin serbestçe dolaşımının ve üye olmayan ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifesinin uygulanmasıdır. 1996 yılında Türkiye, Gümrük Birliği'ne katılmıştır. Gümrük Birliği'nin ülkeler üzerindeki ekonomik etkileri, statik veya dinamik olabilir. Türkiye ile Avrupa Birliği açısından, tekstil sektörü özelinde, Gümrük Birliği'nin statik etkilerinden ticaret yaratıcı etki Avrupa Birliği lehine gerçekleşmiştir. Gümrük Birliği öncesinde de Türkiye'nin en önemli pazarı olan Avrupa Birliği ülkelerinin, Gümrük Birliği sonrasında da aynı yerde olması, ticaret saptırıcı etkinin yaşanmadığına işaret etmektedir. Dinamik etkilerin en önemlilerinden olan pazar genişlemesi etkisinin Türkiye'de yaşandığı düşünülmektedir. Zira, Gümrük Birliği sonrası tekstil girdileri ithalatında artış gerçekleşmiştir. Türkiye, Avrupa Birliği'ne üye olmadan Gümrük Birliği'ni kabul eden ilk ülke olma özelliğini taşımaktadır. Türkiye'nin Gümrük Birliği'ne girmesi Avrupa Birliği ile olan ticaretinde önemli bir rol oynamıştır. Burada en önemli sektörlerden biri, tekstil sektörüdür. Türkiye'nin Avrupa Birliği üyesi ülkelere gerçekleştirdiği tekstil ihracatı, Gümrük Birliği ile önemli gelişmeler göstermiştir. Buna paralel olarak, Türkiye toplam tekstil ihracatında Avrupa Birliği'nin oransal payı da artmıştır. öte yandan, tekstil sektörü Denizli için önemli bir lokomotif sektördür. Tekstil üretimi uzun bir geçmişe dayanan Denizli'de, 1984 sonrası ihracata ilişkin uygulamalarda önemli adımlar atılmıştır. Çalışmamızda da gördük ki; Denizli'nin Avrupa Birliği ülkelerine gerçekleştirdiği tekstil ihracatında,176 Gümrük Birliği'nden sonraki ilk yıllarda hızlı bir artış yaşanmıştır. Denizli tekstil ihracatında uzun yıllardır ilk sırayı Avrupa Birliği almaktadır. Yukarıdaki bilgiler ışığında hazırladığım çalışmamın, birinci bölümünde ekonomik bütünleşmeler ve Gümrük Birliği Teorisi anlatılmaktadır. İkinci bölümde Türkiye tekstil sektörü incelenerek, Gümrük Birliği'nin sektöre olan etkileri tablolar yardımıyla açıklanmaktadır. Üçüncü bölümde ise, Gümrük Birliği'nin Denizli tekstil sektörü üzerindeki etkisi, anket çalışmasından da yararlanılarak ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. 177 SUMMARY In the last quarter of 20th century, fast growing globalization improved local integrations (in its own). Most important economic integration is Customs Union. As known, Customs Union is the free circulation of goods and services between member countries and application of common external tariff for non-member countries. In 1996, Turkey have joint to Customs Union. Economic effects of Customs Union can be static or dynamic. Trade Creative and Trade Diversion Effects are both static effects of Customs Union. This effects have been improved on the side of European Union in textile sector. Before Customs Union, most important market of Turkey is European Union Countries. It is thought that -one of most important dynamic effect- market enlargement effect have seen in Turkey. Although, imports of textile incomes had been improved after Customs Union. Turkey is the first country which accepted Customs Union before non- member of European Union. After entering of Customs Union, textile imports of Turkey to the European Union Countries showed important developments. Although, total textile imports of Turkey, portion rate of European Union have increased. However, textile sector is an important leader sector for Denizli. Textile production is leading against a long history in Denizli. After 1984, there have been important events in trading application. As we have seen in our study; textile import of Denizli to the European Union Countries increased. In textile import of Denizli, European Union takes first place for long years. According to the knowledge at the upper section, first part of my study includes Customs Union Theory. In the second part, textile sector of Turkey178 is examined and effects of Customs Union in the sector explained with the help of the charts. In chapter three, effects of Customs Union in textile sector of Denizli are studied in detail and inspired from inquiry work. 178