Search

Bu makalede 19. yüzyıl İngiliz Ahlak düşüncesinin iki önemli düşünürü olan William Whewell ile John Stuart Mill arasındaki polemiği konu ediniyorum. Whewell Lectures on the History of Moral Philosophy in England adlı eserinde Bentham ve faydacı teoriye çeşitli eleştiriler yöneltmiştir. Mill de bu eleştirileri cevaplamak için “Whewell on Moral Philosophy” başlıklı bir yazı kaleme almıştır. Whewell genel olarak faydacılığı eylemleri haz ve acı temelinde değerlendirmesi, Bentham’ı da haz ve acı üzerine bir ahlak teorisi inşa etmekle suçlarken; Mill ise Whewell’i sisteminin temel ahlaki ilkeleri için gerekçeler üretirken faydacı sebeplere müracaat etmekle itham eder. Her iki düşünürün de sıklıkla retorik hilelere müracaat ettiği bu kalem kavgası, görüşlerin teknik olmak-tan ziyade popüler argümanlarla desteklendiği bir polemiktir. Bu polemikte Whewell’in genel amacı, faydacılığın zannedildiği kadar güçlü temellere sahip olmadığını göstermekken, Mill’in amacı ise Whewell’in eleştirilerinin önyargılara dayandığını göstermektir. Bu anlamda her iki teo-rinin de mutlak savunusu olarak kabul edilmemesi gerektiğini düşündüğüm bu tartışmada Mill’in verdiği cevaplarla Whewell’in bir adım önüne geçtiği söylenebilir., This article deals with the polemic between William Whewell and John Stuart Mill, two major thinkers of 19th century British moral thought. In his work, Lectures on the History of Moral Philosophy in England, Whewell criticized Bentham and utilitarianism. Mill also wrote an article titled "Whewell on Moral Philosophy" to answer these criticisms. Whewell generally accuses utilitarianism of evaluating actions on the basis of pleasure and pain and Bentham of building a moral theory on pleasure and pain; Mill accuses Whewell of solving the relation between self-interest and duty by appealing to God, and of appealing to utilitarian reasons when generating justifications for the basic moral principles of his system. This polemic, in which both thinkers often apply rhetorical tricks, is a polemic in which opinions are supported by popular arguments rather than technical ones. In this polemic, Whewell's main purpose is to show that utilitarianism does not have as strong foundations as it seems, while Mill's aim is to present that Whewell's criticisms are based on prejudices. In this context, based on the answers given, it can be said that Mill is more successful than Whewell, which I think should not be accepted as the absolute defense of both theories.[You may find an extended abstract of this article after the references.]

This article focuses on the moral development ideal of William Whewell, one of the most important intellectual figures of the 19th century Britain. According to Whewell, morality is an ideal of development. This is a process that continues throughout human life in which there is true happiness at the end. In every moment we live, we have the opportunity to be a more virtuous and better person. According to him, the most important task of human beings is to realize this ideal of development. The motivation behind this ideal is to bring morality, science and religion together in a rational system in harmony with each other. The source of this motivation is the criticism of irrationality and inconsistency directed by utilitarian thinkers (especially, John Stuart Mill), the most important opponents of ethical intuitionism. As a way of making these three areas consistent with each other, Whewell bases morality and science on a theological basis. Accordingly, God, the creator of the universe and human beings, has laid down certain principles that will regulate both nature and human actions. The duty of morality and science is to discover these principles. Therefore, morality and science are simply a process of discovery. Whewell argues that the basic principles of morality can only be known intuitively. The main reason why Whewell is considered within the ethical intuitionist tradition is this view. But this process of knowing the basic principles does not in any way imply an irrationality. The basic power that intuitively perceives these principles is reason. Conscience is a faculty that approves the judgments of reason. However, in Whewell's philosophy, conscience corresponds to an aspect of reason rather than being a faculty separate from reason. Thus, Whewell is distinguished from the intuitive moral thinkers who regard conscience as a faculty separate from reason, which grasps the basic principles of morality. According to Whewell, conscience is the guide of a human being but the judgments of conscience can sometimes be mistaken. Therefore, conscience must be constantly controlled and developed by reason. This point is where Whewell bases his moral philosophy. Because one’s duty is to continuously improve their conscience and make all their judgments in accordance with the highest rule. This corresponds to moral development. The concepts of the highest good, duty, and virtue are extremely important in moral development. The ultimate rule in Whewell's philosophy expresses the will of God. The obligation to obey God's commands corresponds to duty, and fulfilling the duty corresponds to virtue. Thus, any violation of duty is a violation of God's command. Failing to do the duty is to go against the will of God. In a religious context, this corresponds to sin. Whewell argues, however, that the ideal of moral progress cannot be fulfilled by reason alone. The main reason for this is the limited structure of reason. Therefore, reason needs the help of revelation in this process. Nevertheless, in order to preserve the rational ground of his moral philosophy Whewell prioritizes reason over revelation and natural religion over revealed religion. However, Whewell still argues the help of revelation necessary for the fulfillment of the ideal of progress. He even says that those who do not accept this help of revelation and do not believe in revelation should be condemned. Because, according to him, this ideal of development can be completed with the information beyond the reach of reason that can only be bestowed by revelation. Whewell goes so far as to argue that no one was able to complete their moral evolution before Jesus Christ descended on earth. He also shows that revelation did not occur at that time as a justification. The question of whether Whewell's claim has an impact on the rationality of his philosophy is the main problem of this article. Here I argue that Whewell's approach that the ideal of moral development cannot be completed without the help of revelation makes his philosophy controversial, even if it does not completely remove the rational ground of moral theory., Bu makalenin konusunu 19. yüzyıl Britanya’sının en önemli entelektüel figürlerinden birisi olan William Whewell’in ahlaki gelişim ideali oluşturmaktadır. Whewell’e göre ahlak bir gelişim idealini ifade eder. Bu gelişim ideali, sonunda gerçek mutluluğun bulunduğu, insan yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir. Çünkü yaşadığımız her an daha erdemli, daha iyi bir insan olma imkânımız vardır. Ona göre insanın en önemli görevi, bu gelişim idealini gerçekleştirmektir. Bu gelişim idealinin altında Whewell’in ahlak, bilim ve dini birbirleriyle uyumlu olacak şekilde rasyonel bir sistem içerisinde bir araya getirme motivasyonu yatar. Bu motivasyonun kaynağı ise o dönemde en önemli muhalifleri olan faydacı düşünürlerin özellikle de John Stuart Mill’in sezgici ahlaka yönelttiği gayri rasyonellik ve tutarsızlık eleştirileridir. Bu üç alanı birbirleriyle tutarlı hale getirmenin yolu olarak Whewell, tıpkı dinde olduğu gibi ahlak ve bilimi de teolojik bir temele dayandırmakta görür. Buna göre evrenin ve insanın yaratıcısı olan Tanrı, hem doğayı hem de insanların eylemlerini düzenleyecek belirli ilkeler vaz etmiştir. Burada ahlak ve bilime düşen görev bu ilkeleri keşfetmektir. Bu nedenle ahlak ve bilim temelde bir keşif sürecini ifade eder. Whewell, ahlakın temel ilkelerinin ancak sezgisel olarak bilinebileceğini savunur. Whewell’in sezgici ahlak geleneği içerisinde değerlendirilmesinin temel nedeni de bu kabulüdür. Fakat temel ilkelerin bu bilinme aşaması, herhangi bir şekilde gayri rasyonel bir süreci ifade etmez. Bu ilkeleri sezgisel olarak kavrayan temel yeti akıldır. Vicdan ise aklın yargılarını onaylayan bir yetidir. Ancak Whewell’in sisteminde vicdan, akıldan ayrı bir yeti olmaktan ziyade aklın bir yönüne tekabül eder. Böylelikle Whewell, vicdanı ahlakın temel ilkelerini kavrayan akıldan ayrı bir yeti olarak kabul eden sezgici ahlak düşünürlerinden ayrılır. Whewell’e göre vicdan insanın rehberidir fakat vicdanın yargıları zaman zaman yanılabilir. Bu nedenle de vicdanın sürekli olarak akıl tarafından kontrol edilip geliştirilmesi gerekir. İşte Whewell’in ahlaki gelişim idealini temellendirdiği nokta da burasıdır. Çünkü insana düşen görev, vicdanını sürekli olarak geliştirip tüm yargılarını en üstün kurala uygun hale getirmektir. İşte bu da ahlaki gelişime tekabül eder. Ahlaki gelişimde en yüksek iyi, ödev ve erdem kavramları son derece önemlidir. Whewell’in sisteminde en üstün kural ise Tanrı iradesini ifade eder. Tanrı’nın emirlerine itaat etme yükümlülüğü ödev, ödevi yerine getirmek ise erdeme karşılık gelir. Bu nedenle ödevin ihlali bir anlamda Tanrı’nın emrinin ihlalidir. Ödevi yerine getirmemek, Tanrı’nın iradesine karşı gelmektir. Dinî bağlamda ise bu, günaha tekabül eder. Fakat Whewell, ahlaki gelişim idealini aklın tek başına gerçekleştiremeyeceğini savunur. Bunun temel nedeni, aklın sınırlı yapısıdır. Bu nedenle akıl, bu süreçte vahyin yardımına ihtiyaç duyar. Fakat Whewell, sisteminin rasyonel zeminini muhafaza edebilmek için vahiy karşısında akla, vahyedilmiş din karşısında akla dayanan doğal dine öncelik verir. Ancak Whewell, yine de gelişim idealinin tamamlaması için vahyin yardımını zorunlu görür. Hatta öyle ki vahyin bu yardımını kabul etmeyen, vahye inanmayan kişilerin kınanması gerektiğini söyler. Çünkü ona göre bu gelişim ideali, aklın ulaşamayacağı ve ancak vahiy tarafından verilebilecek bilgilerle tamamlanabilecektir. Whewell, bu noktada o kadar ileri gider ki İsa Mesih’in yeryüzüne inişinden önce hiçbir insanın ahlaki tekamülünü tamamlayamadığını ileri sürer. Buna da gerekçe olarak vahyin o dönemlerde olmamasını gösterir. Whewell’in bu iddiasının kendi sisteminin rasyonelliğini etkileyip etkilemediği makalenin temel tartışma alanını oluşturmaktadır. Kanaatimizce Whewell’in vahyin yardımı olmaksızın ahlaki gelişim idealinin tamamlanamayacağı şeklindeki yaklaşımı, ahlak teorisinin rasyonel zeminini tamamen ortadan kaldırmasa bile ciddi biçimde tartışmalı hale getirmektedir.

This article focuses on the relationship between morality and law through the debate between William Whewell (1794-1866) and John Stuart Mill (1806-1873), two important moral philosophers of 19th century Britain. Whewell belongs to a tradition maintaining that the basic moral principles can be known intuitively through an inherent faculty such as moral sense or conscience. In the meantime, Whewell argues that the process of knowing these basic principles intuitively is not an irrational process and that the reason is active throughout the whole process of knowing. In this context, the reason is the most basic concept of Whewell's system. In Whewell's system, the will of God is the highest/ultimate good. Relatedly, action in accordance with the will of God is morally right action. On the other hand, utilitarianism, to which Mill belongs, is a moral theory that determines the greatest happiness of the highest number of people as the criterion for morally right action. This theory does not include any metaphysical and theological elements, which argues that morality should be based on experience and introspection. Utilitarianism rejects the claim that there are basic moral principles that can be intuitively known. This approach of utilitarianism makes these two theories natural opponents of each other. One of the topics of the Whewell-Mill debate is the juncture of morality and law. In this context, Whewell's views on the moral-law relationship, Mill's criticism of Whewell on this issue and Whewell's responses to Mill constitute the subject of the article. The main purpose of this study, in which the comparative method is adopted, is to gain new perspectives on the relationship between morality and law. When we focus on the Whewell-Mill debate, we see that Whewell deals with the moral-law relationship on the basis of the concept of right, while Mill deals with the concept of justice. According to Whewell, it is impossible to talk about morality unless there are rights determined by law. In this regard, justice basically means compliance with the law. Like Whewell, Mill accepts that justice is not static but dynamic, and argues that only the utility can determine what just is. Mill objects to Whewell's views on three main criticial points. These are; according to Mill, Whewell first makes law the basis of morality by claiming that it is not possible to talk about morality where there are no laws. Whewell, objecting to this criticism of Mill, states that he does not make law the basis of morality; he says that he needs law to put moral principles into the practice. The second criticism of Mill is that Whewell makes laws the criterion of moral righteousness, which narrows morality down to rights and therefore to law compliance. Whewell objects to Mill, saying that moral rightness is much broader concept than legal rightness. For him, obedience to the law is only part of moral righteousness. Mill’s last criticism is that Whewell made obedience to the law a moral duty, even if it is not just. In Whewell's system, obedience to laws confirming slavery is made a moral duty. Whewell, on the other hand, admits that laws may be immoral from time to time, but states that obedience to these laws is more reasonable than disobeying them; because the problems that will arise from non-compliance with the laws are much greater. What needs to be done is to make sure that more just laws are legislated. However, according to Whewell, legislation is the duty of the jurist, not the moralist. These criticisms made by Mill against Whewell are actually criticisms that is related Mill's own system. Mill neither himself can give satisfactory answers to these criticisms. In conclusion, in the polemic between Whewell and Mill, it is possible to find other different answers of both thinkers regarding the relationship between morality and law. However, it cannot be said that these answers completely solved the problems stated above., Bu makalede 19. yüzyıl Britanya’sının en önemli iki ahlâk düşünürü olan William Whewell (1794-1866) ve John Stuart Mill (1806-1873)’in ahlâk ile hukuk ilişkisine dair görüşleri konu edinilmektedir. Whewell, ahlâka temel teşkil eden ilkelerin ahlâki duyu ya da vicdan gibi insan doğasında bulunan bir yeti aracılığıyla doğrudan sezgisel olarak bilinebileceğini savunan bir geleneğe mensuptur. Bununla birlikte Whewell, söz konusu bu temel ilkelerin sezgisel olarak bilinme sürecinin gayri rasyonel bir süreç olmadığını, aklın tüm bu süreç boyunca aktif olduğunu savunur. Bu anlamda akıl, Whewell’in sisteminin en temel kavramı olarak karşımıza çıkar. Whewell’in sisteminde Tanrı iradesi en yüksek iyiyi temsil eder. Buna göre Tanrı iradesine uygun eylem ahlâki olarak doğru eylem olmaktadır. Whewell, akıl ile Tanrı iradesi arasında doğal bir birlikteliğin olduğunu ileri sürerek, akla uygun eylemde bulunmanın Tanrı iradesine uygun olarak davranmak anlamına geldiğini savunur. Buna karşılık Mill’in mensubu olduğu faydacılık ise en yüksek sayıda insanın en büyük mutluluğunu ahlâki olarak doğru eylemin ölçütü olarak belirleyen bir ahlâk teorisidir. Ahlâkın olgusal temelde deneyime ve içgözleme dayanması gerektiğini savunan faydacılık, hiçbir metafizik ve teolojik unsura sistemi içerisinde yer vermez. Faydacılık, ahlâki sezgiciliğin temel ahlâki ilkelerin sezgisel olarak bilinebileceği iddiasını reddeder. Faydacılığın bu yaklaşımı bahse konu iki teoriyi birbirinin doğal rakibi haline getirir. İşte bu rekabetin bir sonucu olan Whewell-Mill tartışmasının konularından biri de ahlâk-hukuk arasındaki ilişkidir. Bu bağlamda Whewell’in ahlâk-hukuk ilişkisine dair görüşleri, Mill’in Whewell’e bu konudaki eleştirileri ve Whewell’in Mill’e verdiği yanıtlar makalenin konu sınırlarını oluşturmaktadır. Karşılaştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmadaki temel amaç, ahlâk-hukuk ilişkisine yeni bakış açıları kazandırmaktır. Whewell-Mill tartışmasına odaklandığımızda, Whewell’in ahlâk-hukuk ilişkisini hak kavramı, Mill’in ise adalet kavramı temelinde ele aldığını görürüz. Whewell’e göre yasalar tarafından belirlenmiş haklar olmadıkça ahlâktan bahsetmenin imkânı yoktur. Bu bağlamda adalet de temelde yasaya uygunluğu ifade eder. Mill de tıpkı Whewell gibi adaletin sabit olmayıp, değişken olduğunu kabul eder ve adil olanın ancak faydanın belirleyebileceğini ileri sürer. Mill, Whewell’in ahlâk-hukuk ilişkisine dair görüşlerine itiraz eder ve ona bu konuyla ilgili olarak birbirinin devamı niteliğinde üç eleştiri yapar. Mill’e göre Whewell ilk olarak, yasaların olmadığı yerde ahlâktan bahsetmenin mümkün olmadığını iddia ederek, hukuku ahlâkın temeli haline getirmiştir. Whewell, Mill’in bu eleştirisine itiraz ederek, kendisinin hukuku ahlâkın temeli haline getirmediğini, ahlâki ilkelerin uygulanması için hukuka ihtiyaç duyulduğunu söylediğini belirtir. Mill’in ikinci eleştirisi ise Whewell’in yasaları ahlâki doğruluk ölçütü haline getirdiği ve bunun da ahlâkı haklara, dolayısıyla da yasalara riayete indirgediği şeklindedir. Whewell, ahlâki doğruluğun hukuki doğruluktan çok daha geniş olduğunu söyleyerek Mill’e itiraz eder. Ona göre yasalara itaat, ahlâki doğruluğun yalnızca bir kısmıdır. Mill’in son eleştirisi ise Whewell’in adil olmasalar bile yasalara itaati ahlâkî bir ödev haline getirdiğine dairdir. Öyle ki Whewell’in sisteminde köleliği onaylayan yasalara itaat dahi ahlâki bir ödev haline gelmektedir. Whewell ise yasaların zaman zaman gayri ahlâki olabileceğini kabul etmekle birlikte söz konusu yasalara itaatin itaat etmemeye nazaran daha makul olduğunu belirtir. Zira yasalara uymama durumunun ortaya çıkaracağı sorunlar çok daha büyüktür. Yapılması gereken daha adil yasaların yapılmasını sağlamaktır. Fakat Whewell’e göre yasaları adil hale getirmek ahlâkçının değil hukukçunun görevidir. Mill’in Whewell’e yönelttiği bu eleştiriler, aslında Mill’in kendi sistemini de ilgilendiren eleştirilerdir. Bu eleştirilere Mill’in kendisi de tatmin edici cevaplar verememektedir. Sonuç olarak Whewell ile Mill arasında ahlâk ile hukuk arasındaki ilişkiye dair gelişen bu tartışmada ahlâk-hukuk ilişkisiyle ilgili olarak her iki düşünürde de farklı cevaplar bulmak mümkündür. Fakat bu cevapların mezkûr sorunları çözüme kavuşturduğunu söylemek pek mümkün görünmemektedir.

In this study, it is aimed to increase both seedling quality and seedling growth process to a level that can combat conventional rivals in organic seedling growing. Using of materials that comply with organic agriculture legislation and contain natural growth regulators, higher quality, healthier and early seedling production is targeted. For this purpose, seaweed extract and liquid vermicompost fertilizer applications were made. In addition, these applications have seen used in trials in different doses and mixtures. In the experiment, the effects of different fertilizer applications on seedling growth were investigated. In the study, 16 different application doses and mixes, including control, were determined on the basis of 3 repetitions. At the end of the seedling development period, the root, stem and leaf dry weights of the tomato plant were determined. Direct and positive effects of seaweed and liquid vermicompost in the individual applications, on seedling growth increase in root, stem and leaf dry weights. According to the results obtained, SW3 application became prominent with the value of 0.445 g in terms of total dry weight of tomato seedlings. It was observed that the highest root weight ratio (RWR) value in seaweed applications was SW3 (0.225). In terms of stem weight ratio (SWR), the highest value in tomato was determined in 0.237 with V3+SW1 application. When leaf weight ratio (LWR), data were examined, the highest value was determined in SW2 (0.614) application. Considering the important criteria in terms of seedling quality, SW3 application was determined as the recommended application.

This study was created in potted conditions with the aim of determining the use possibilities for solid worm manure and washed waste mushroom compost in pepper cultivation as well as the peat used as an environment in soilless agricultural applications. For this purpose, three different applications, namely chemical fertilizer application, chemical fertilizer + seaweed mixture application and control, were carried out in 3 repetitions. During the vegetation period, chlorophyll, plant height and stem thickness were measured weekly, the number of fruits at harvest, yield, fruit wall thickness and fruit meat hardness were measured. According to the data obtained, the growing environment and fertilizer application were found statistically significant on the yield and quality of pepper. In the study data, the highest plant height (61 cm) and stem diameter (13.44 mm), yield per plant (1803.75 g), number of fruits (12.80 pieces), fruit width (86.35 cm), fruit meat hardness (8.44 kg) and fruit meat SG2 application in terms of thickness (8.48 mm) was determined to be statistically significant. In terms of chlorophyll content, the application of MK1 (68.96) during the harvest yielded the best results statistically. Fruit size (71.90 cm) and average fruit weight (155.79 g) reached the highest values in MK2 application. Vermicompost, which stands out in terms of many parameters as a growing medium, and seaweed as fertilizer found to be recommended., Bu çalışma, topraksız tarım uygulamalarında ortam olarak kullanılan torfun yanı sıra katı solucan gübresi ve yıkanmış atık mantar kompostunun biber yetiştiriciliğinde kullanım olanaklarının belirlemesi amacı ile saksı şartlarında oluşturulmuştur. Bu amaçla kimyasal gübre uygulaması, kimyasal gübre ile deniz yosunu karışımı uygulaması ve kontrol olmak üzere üç farkı uygulama 3 tekerrür olarak gerçekleştirilmiştir. Vejetasyon dönemi boyunca klorofil, bitki boy ve gövde kalınlığı haftalık ölçülmüş, hasatta meyve sayısı, verim, meyve et kalınlığı ve meyve et sertliği ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen verilere göre yetiştirme ortamının ve gübre uygulamasının biberin verim ve kalitesi üzerine istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Çalışma verilerinde en yüksek bitki boyu (61 cm) ve gövde çapı (13.44 mm), bitki başına verim (1803.75 gr), meyve sayısı (12.80 adet), meyve eni (86.35 cm), meyve et sertliği (8.44 kg) ve meyve et kalınlığı (8.48 mm) açısından SG2 uygulaması istatistiksel açıdan önemli şekilde öne çıktığı belirlenmiştir. Klorofil miktarı açısından çalışmada hasat döneminde MK1 (68.96) uygulaması istatistiksel açıdan en iyi sonucu vermiştir. MK2 uygulamasında meyve boyu (71.90 cm) ve ortalama meyve ağırlığı (155.79 gr) en yüksek değerlere ulaşmıştır. Yetiştirme ortamı olarak birçok parametre açısından öne çıkan vermikompost ve gübre olarak deniz yosunu tavsiye edilebilir bulunmuştur.

This study was carried out to determine the effects of using additional light sources on sunlight on the quality of cucumber (Beith Alpha F1) seedlings. In the study, incandescent lamp (IL), high pressure sodium lamp (HPS) and light emitting diode (LED) lamp were used as additional light sources, and no additional lighting applications were used for control plants. While growing cucumber seedlings, each additional light source was applied for 6 hours / day (06: 00-09: 00/18: 00-21: 00). The highest seedling height (SH) (16.17 cm), stem weight ratio (SWR) value of 0.3196 and leaf area ratio (LAR) (99.65 cm2g-1) values were obtained from seedlings grown under IL light source. In the study, the highest leaf weight ratio (LWR) value was obtained from seedlings grown under LED application with a value of 0.5123 and leaf area (YA) value of 28.86 cm2, specific leaf area (SLA) value of 212.51 cm2g-1. In the study the highest root length (RL) 19.42 cm, leaf dry weight (LDW) 0.1575 g, seedling stem dry weight (SDW) 0.1015 g, seedling root dry weight (RDW) 0.0996 g, total seedling dry weight (TDW) 0.3587 g, root weight ratio (RWR) 0.2778 and leaf thickness (LT) 0.0070 g/cm2 were obtained in seedlings grown under HPS application. As a result of the study, it has been determined that the additional lighting made with HPS lamps in terms of growth criteria has been significantly highlighted and can be recommended., Bu çalışma güneş ışığına ek ışık kaynakları kullanımının hıyar (Beith Alpha F1) fidelerinin kalitesi üzerine etkilerinin tespiti amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada akkor telli lamba (ATL), yüksek basınçlı sodyum buharlı lamba (HPS) ve ışık yayan diyot (LED) lamba ek ışık kaynağı olarak kullanılmış, kontrol bitkileri için hiçbir ek ışıklandırma uygulaması kullanılmamıştır. Hıyar fideleri yetiştirilirken her bir ek ışık kaynağı 6 saat/gün (06:00-09:00/18:00-21:00) olarak uygulanmıştır. Hıyarda en yüksek fide boyu (16.17 cm), oransal gövde ağırlığı (OGA) değeri 0.3196, özgül yaprak alanı (ÖYA) değeri 212.51 cm2g-1 ve oransal yaprak alanı (YAO) (99.65 cm2g-1) değerleri ATL ışık kaynağı altında yetiştirilen fidelerden elde edilmiştir. Çalışmada en yüksek oransal yaprak ağırlığı (OYA) değeri 0.5123 ve yaprak alanı (YA) değeri 28.86 cm2 ile LED uygulaması altında yetiştirilen fidelerden elde edilmiştir. Çalışmada en yüksek kök uzunluğu (KU) 19.42 cm, yaprak kuru ağırlığı (YKA) 0.1575 g, fide gövde kuru ağırlığı (GKA) 0.1015 g, fide kök kuru ağırlığı (KKA) 0.0996 g, toplam fide kuru ağırlığı (TFKA) 0.3587 g, oransal kök ağırlığı (OKA) 0.2778 ve yaprak kalınlığı (YK) 0.0070 g/cm2 değerleri ile HPS uygulaması altında yetiştirilen fidelerde elde edilmiştir. Çalışma sonucunda büyüme kriterleri açısından genel olarak HPS ile yapılan ek aydınlatmanın önemli derecede öne çıktığı belirlenmiş ve tavsiye edilebilir nitelikte görülmüştür.

© 2020, TUBITAK. All rights reserved.Many newly built tunnels contain many technological infrastructures in terms of management and tunnel safety to provide high-standard services. Tunnel management and tunnel safety are expected to be at a high level since tunnels, especially built in recent years, are required to meet many expectations such as having low operating costs, being economical for drivers, being safe, and having comprehensive control and management systems. Within the scope of this study, a total of 17 tunnels with different characteristic features between Gümüşhane and Trabzon provinces that are located in the Eastern Black Sea Region, where the number of tunnels is quite high, and including mostly new tunnels, were examined in detail and separately in terms of safety and operational features for the traffic directionally of tunnels and driver behaviors in tunnels. Thus, it was aimed to reveal the existing safety and operational problems in tunnels and the effects of existing problems in tunnels on driver behaviors, and attention was drawn to considerations for the prevention of accidents. According to the results obtained, it was observed that Turkey made significant progress not only regarding the construction of tunnels but also regarding the use and application of technological infrastructures that provide their safety and operation. Based on the examinations, it was determined that new technological systems facilitated the operation of newly built tunnels and increased their safety. However, there were still different problems in terms of safety and driver behaviors in some tunnels. Within the scope of the study, these problems were examined in detail, and suggestions were made for the solution of the problems.

Konteyner terminalleri konteyner yüklerinin dağıtıldığı, toplandığı, ulaştırma türünün değiştirildiği yerlerdir ve ülkelerin dış ticaret performansı için önemli birer ulaştırma yapılarıdır. Günümüzde konteyner birim yükünün ve türler arası ulaştırma olanaklarının gelişmesi farklı ulaştırma türlerinin kombine bir şekilde kullanılabilmesinin önünü açmıştır. Bu durum kombine yük taşımacılığında avantaj sağlayan demiryolu taşımacılığının önemini giderek daha da arttırmıştır. Bu gelişmelere rağmen bazı ülkelerde demiryolu taşımacılığı yerine karayolu taşımacılığının halen etkin bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Diğer ulaştırma türleri ile karşılaştırıldığında konteyner terminallerinde karayolu taşımacılığı, bağlantılı karayolu altyapısında trafik sıkışıklığı, gürültü kirliliği, hava kirliliği vb. trafik ve çevre sorunlarına yol açmaktadır. Bu problem özellikle limanların çevresinde ağır vasıtaların park etme arayışları ve konteyner terminallerinde yük almak ya da boşaltmak için kuyruğa girmesiyle ciddi trafik ve çevresel problemlere neden olabilmektedir. Bu çalışmada belirtilen bu problemlerin çözümünde katkı sağlayabilmek amacıyla tipik bir konteyner terminali için ağır vasıta park sahası tasarımı gerçekleştirilmiştir. Saha kapasitesi için öncül bir kapasite optimizasyon çalışması, simülasyon modeli desteği ile yapılmıştır. Park saha kapasitesinin belirlenmesi için bir maliyet optimizasyonu yöntemi geliştirilerek, simülasyon model çıktıları ile kapasite optimizasyonu hedeflenmiştir. Çalışma sonucunda simülasyon optimizasyon yöntemi ile ağır vasıtaların yol ağlarında ve limanlarda beklemelerini önleyebilmek amacıyla optimum park sahası kapasitesinin belirlenebildiği ortaya konmuştur., Container terminals are important infrastructures for trade performance of countries where containers are distributed, collected and change their transportation modes. Today, the development of the intermodal transportation and emerge of the marine containers has enabled the use of different transportation modes in a combined way. Therefore the importance of railway transportation, providing significant advantage for intermodal transportation, has gradually increased. Unfortunately, the road transport is still the leading transportation model in several countries. When compared with other modes of transport, road freight transportation cause severe traffic congestion problems and contributes to the environmental problems such as noise and air pollution. This problem is especially vigorous due to the truck parking and pooling phenomena around the container terminals and terminal gates. In this study, a typical capacity optimization study was conducted for a heavy vehicle parking are within a container terminal using a simulation model. A cost optimization procedure was proposed for determination of the optimum parking area capacity by utilizing the simulation model output. In the study, it was revealed that the optimum heavy vehicle parking area capacity can be determined by simulation optimization method coupled with a cost model.

Bumakale özellikle Anglo-Sakson geleneğin hâkim olduğu kültürlerde oldukça etkinolan Utilitarianism ve Pragmatism’in akademik dünyamıza alımlanmasında ortayaçıkan iki temel problemi tartışmaktadır: İsimlendirme ve indirgeme. İlkproblemi akademik yazınımızda Utilitarianism için “Faydacılık”, “Yararcılık”,“Utilitarist Ahlak” kavramlarının adlandırılması; Pragmatism için ise“Faydacılık”, “Pragmacılık”, “Pragmatizm” kavramlarının kullanılmasıoluşturmaktadır. İkinci problemi ise daha çok gündelik dilimizde Utilitarianismve Pragmatism kavramlarının zaman zaman en eşanlamlı olarak ve sanki aynıteorilermiş gibi kullanılması, ayrıca her iki teorinin Egoizm olarak ifadeedebileceğimiz bencil, çıkarcı ve ben-merkezci yaklaşımları ifade eder tarzdaanlaşılması oluşturur. Makalemizde ilk problemin çözüm önerisi olarakUtilitarianism için “Faydacılık”, Pragmatism için ise “Pragmatizm”kavramlarının kullanılmasını öneriyoruz. İkinci probleme ilişkin olarak ise heriki teorinin ortak ve farklı yönlerine dikkat çekerek teorilerin hembirbirlerine hem de Egoizm’e indirgenmesine neden olan yanlış anlamalarıortadan kaldırmayı amaçlıyoruz., This article discusses two main problems about embracing Utilitarianism andPragmatism, which are quite widespread theories in the cultures dominated by theAnglo-Saxon tradition: naming and reduction. The first problem is that Utilitarianismis translated into Turkish as “Faydacılık”, “Yararcılık”, “Utilitarist Ahlak” and similarlyPragmatism is translated into Turkish “Faydacılık”, “Pragmacılık”, “Pragmatizm”. Inour daily usage, sometimes that Utilitarianism and Pragmatism are used as if they weresame theory and synonymous concepts and furthermore both theories were understoodas selfish, egocentric and self-seeking namely something like Egoism causes the secondproblem. Our solution offer for the first problem is that “Faydacılık” should be used forUtilitarianism and “Pragmatizm” for the Pragmatism. As to second problem, byaddressing of the similarities and differences of both theories so we aim to eliminate themisunderstandings causing both being reduced of Utilitarianism and Pragmatism toeach other and Egoism.

AYDIN, Metin Mutlu/0000-0001-9470-716X; Gunay, Banihan/0000-0002-4640-417X; AYDIN, Metin Mutlu/0000-0001-9470-716X WOS: 000472481600010 High vehicular speeds are one of the most frequent complains in urban roads. Lack of obedience to speed limits results in many fatal accidents. Traffic calming measures have been widely used in many developed countries to reduce accidents, the negative effects of speeding and traffic noise in urban roads. In the scope of this study, horizontal calming measures, namely chicanes, which are not in use in Turkey yet, have been studied by using a driving simulator for the aim of controlling and reducing vehicular speeds. For this purpose, Akdeniz University campus was selected as the pilot case area and a number of different roads in the campus have been modeled in 3D. It was determined from the speed data that for divided four lane carriageways, chicane number 10 (K10) which has 3 m effective width and 45 square entry and exit angles, for undivided two lane carriageways, chicane number 2 (K2) which has 2.7 m effective width and 60 square entry and 30 square exit angles, gave the best outcome from the driving tests in accordance with the characteristics of Turkish drivers. Furthermore, based on the findings, common driver errors are identified and a number of recommendations are made.

Bu çalışmanın amacı Bağlanma Türleri ile Yaşamın Anlamı ve Amacı İlişkisinin araştırılmasıdır. Araştırma nicel olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, Ümraniye İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı Mebruke Salih Koçak Ortaokulu ve Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı Özel Üsküdar Sınav Koleji İlkokulu, Ortaokulu ve Lisesi velilerinden toplam 252 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın objektifliği açısından iki okul veli sayıları eşit tutulmuştur. Araştırma dâhilinde velilere Sosyo-demografik Veri formu, Erişkin Bağlanma Biçimi Ölçeği, Yaşamda Anlam Ölçeği ve Yaşam Amaçları Ölçeği Kısa Formu uygulanmıştır. Araştırma Güç Analizi G*POWER 3.1 sürümü ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan araştırmada ilişki analizleri sonucunda bağlanma alt boyutlarından güvenli bağlanmanın yaşam anlamı ve amacı üzerinde olumlu etkisi, kaygılı-ikircikli ve kaçıngan bağlanma tiplerinin hem yaşam amacı hem de yaşam anlamı üzerinde olumsuz etkileri belirlenmiştir. Ayrıca, güvenli bağlanma arttıkça kaygılı-ikircikli ve kaçıngan bağlanmanın azaldığı görülmüştür. Sonuçlar literatür verileri ışığında tartışılmış, gelecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Bağlanma Biçimleri, İçsel Amaçlar, Dışsal Amaçlar, Var Olan Anlam, Bulunmaya Çalışılan Anlam The aim of this study is to investigate the relationship between attachment types and the meaning and purpose of life. The research was designed quantitatively. The sample of the study consisted of 252 parents from Mebruke Salih Koçak Secondary School of Ümraniye District National Education Directorate and Uskudar Sınav College Primary School, Secondary School and High School parents of Üsküdar District National Education Directorate. For the objectivity of the study, the number of parents of two schools was kept equal. Socio-demographic Data Form, Adult Attachment Style Scale, Meaning Scale in Life, Long form of Life Goals Scale and Short form of Life Goals Scale were applied to parents in the study. Research was performed with Power Analysis G * POWER version 3.1. In the study, as a result of the relationship analysis, the positive effect of secure attachment on the meaning and purpose of life, and the negative effects of anxious-ambivalent and avoidant attachment types on both life purpose and life meaning were determined. In addition, it was observed that as secure attachment increased, anxious-ambivalent and avoidant attachment decreased. The results were discussed in the light of literature data and recommendations for future researches were presented.Key Words: Attachment style, Internal Purposes, External Purposes, Existing Meaning, Seeking of Meaning 125

We have calculated the solvent effects on the ground state and the lowest triplet state absorption spectra of meso-tetraphenylporphyrin (TPP), meso-tetrakis(p-sulfonatophenyl)porphyrin (TSPP) and their diprotonated forms (H4TPP and H4TSPP) in thirty-nine different solvent using time-dependent-DFT density functional theory (TD-DFT) coupled with CPCM method. The results of the calculations show that the Q-bands and Soret-bands (or B-bands) in the absorption spectra of these compounds substantially change as function of solvent dielectric constant (ε) up to 20.493 (acetone), but become stabile in high polar solvents with dielectric constants ε > 20. The relative shifts in the B-bands are more significant than that in the Q-bands. The magnitude of the shifts in the spectral position of the Q and B bands are in the following order: H4TSPP > H4TPP > TPP > TSPP for the B-bands and H4TSPP > H4TPP > TSPP > TPP for the Q-bands. We also have determined that the energy-gaps between the B/Q-bands and their nearest triplet states are also solvent dependent for ε 

Technological developmentsand wide communication possibilities increase the possibility of peopleperceive and criticize the events that occur in their environment.Particularly, events are spreading rapidly and universally through social mediaplatforms which allow people to comment on their content and express theiropinions in a short period of time. Social media platforms widely used inTurkey and world and they allow people to create and organize social mediagroups in different subjects for easy communication and information. In thisstudy, social media platforms that arewidely used in our country and in the world, Facebook's use of drivers in manyaspects of traffic and their impact on urban transportation has been examined. Forthis purpose, effective parameters on “Traffic-Radar'' group member numbers inFacebook, that are established in 81 cities in Turkey, have been examined andthe current number of users in the groups were determined. Then, the effectiveparameters on group member numbers related to the cities have been modeled byusing Adaptive Network-Based Fuzzy Inference System (ANFIS). Asa second step, the increase in the number of groups was investigated by thecorrelation analysis between traffic accidents and the effects on thepunishments. With ANFIS analysis, the coefficient of determination for 62cities were estimated as R2 = 0.90. Correlation analysis is alsoperformed in order to examine the relationship between dependent (number ofmembers for "Traffic-Radar" Facebook group) and independent variables(Education level ratio, Employee ratio, Motor vehicle ratio and Licensed driverratio) and coefficient of determination value for the regression analysis hasbeen obtained as 0.80. According to the results of the analysis, motor vehicleratio (number of vehicles per person) are found to be the most effectiveparameter on the number of members of Facebook "Traffic-Radar" groupand it was determined that there is a positive and significant relation betweenthem at a high level (r = 0.777). The use of social media has examined whetherthere has been a change in traffic fines and traffic accident numbers; it isnecessary to carry out a more detailed study on the effects of traffic finesand accidents., Teknolojik gelişmeler ve beraberinde getirdiğigeniş iletişim olanakları, insanların çevrelerinde ortaya çıkan olaylarıalgılama ve bu olaylar üzerine yorum yapabilme olanağını artırmaktadır. Bilgiler,sosyal medya platformları ile hızlı ve evrensel düzeyde yayılmakta; kısa süreiçerisinde insanların bu içeriklere yorum yapıp kendi görüşlerini ifadeedebilmelerine olanak sağlamaktadır. Sosyal medyanın bilgiyi kitlelere kolayulaştırması ve grup kurma olanağı sunması; insanların belirli konularda bu türmecralarda yaygın şekilde örgütlenmesini sağlamaktadır. Bu çalışma kapsamında, Ülkemizdeve Dünya’da yaygın olarak kullanılan sosyal medya platformlarından Facebook’untrafikle ilgili birçok konuda sürücüler tarafından kullanımı ve kentiçiulaşımda etkileri incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla ilk aşamada Türkiye’de81 ilde kurulan ve hızla yayılan Facebook “Trafik” gruplarının üye sayısıüzerinde etkili parametreler araştırılmıştır. Gruplardaki güncel kullanıcısayıları tespit edilmiş; üye sayıları, incelenen illerle ilgili parametrelerinetkisi, Adaptif Ağ Tabanlı Bulanık Çıkarım Sistemi (Adaptive Network FuzzyInference System, ANFIS) ile modellenip tahmin edilmiştir. İkinci aşama olarak,grup sayısında yaşanan artışın trafik kazaları ve cezaları üzerindeki etkisikorelasyon analizi ile incelenmiştir. Bağımlı (Facebook “Trafik” grup üyesayısı) ve bağımsız (eğitim düzeyi oranı, çalışan oranı, motorlu taşıt oranı veehliyetli sürücü oranı) değişkenler arasındaki ilişkiyi inceleyebilmek amacıylakorelasyon analizi yapılmış ve regresyonun açıklama gücü 0,77 olarak eldeedilmiştir ANFIS analizinde 62 il için belirlilik katsayısı R2=0,90olarak tahmin edilmiştir. İkinci aşamada, sosyal medya kullanımı ile trafikceza sayılarında ve trafik kaza sayılarında bir değişim olup olmadığı araştırılmıştır;trafik ceza ve kaza sayıları üzerindeki etki için daha detaylı mekânsalverilere ihtiyaç duyulduğu, gelecekteyapılacak çalışmalarda kaza olan kesimlerdeki sosyal paylaşım verilerinintoplanarak incelenmesi gerektiği görülmüştür.

Börükçü Nekropolü, Karia Bölgesi'nin önemli kentlerinden biri olan Stratonikeia ile Lagina arasında bulunan kutsal yol üzerinde, doğu-batı yönde eğimli bir yamaç üzerinde yer almaktadır. 2002 ile 2009 yılları arasında yapılan kazı çalışmalarında Klasik Dönem'e tarihlenen 9 farklı tipte, 95 adet mezarın kazısı yapılmıştır. Nekropolün bulunduğu arazi yapısı mezarların düzenlenmesinde etkili rol oynamıştır. Doğu-batı yönde eğimli arazi üzerine kurulan nekropol düzenlenirken belirli teraslar oluşturulmuş ve bu teraslara mezarlar inşa edilmiştir. Bu çalışmanın amacı Börükçü Nekropolü'ndeki Klasik Dönem mezarların mimari özellikleri bakımından gruplandırılarak mezar tipolojisinin oluşturulması ayrıca gömme gelenekleri ve uygulanan ritüellerin belirlenmesidir. Bu kapsamda, mezar tipolojisi ve ölü gömme geleneği birlikte ele alınmıştır. Nekropolde uygulanan ölü gömme biçimleri ile mezar tipolojisi arasında bulunan ilişki üzerine tespitlerde bulunulmuştur. Nekropol buluntuları mezar ve ölü hediyeleri olarak iki gruba ayrılarak değerlendirmeye alınmıştır. Sayısal anlamda yoğun buluntuya sahip olan mezarların kullanım süreçleri belirlenmiş, buluntuların kullanım amaçlarına göre mezar ve ölü hediyeleri üzerine tespitler yapılmıştır. Mezar buluntuları kendi içlerinde sınıflandırılmış, mezarda aynı kontekstte yer alan diğer buluntu grupları ile birlikte değerlendirilerek tarihlendirilmiştir., The Börükçü Necropolis is located on a steep slope, east-west on the sacred road between Stratonikeia and Lagina, one of the most important cities of the Karia Region. 95 different graves of 9 different types were excavated, which are dating to the Classical Period, at the excavations between 2002 and 2009. The structure of the necropolis has an effective role in regulating the tombs. The tombs were built on these terraces, while the necropolis was built on the sloping land in the east-west direction. The purpose of this research is to determine the burial traditions and the applied rituals by grouping the tomb typologies in terms of their architectural characteristics of the Classical Period tombs at the Börükçü Necropolis. In this context, grave typology and the burial tradition are considered together. The relationship between the burial forms applied to the necropolis and the grave typology were determined. The necropolis goods were divided into two groups, graves and dead gifts. The graves with intensive goods were determined and according to the usage purposes of the goods, the tombs and dead gifts were identified. The grave goods were classified between themselves and dated together with other find groups in the same context in the grave.

Anlatıma güç katmak amacıyla her dönemde kullanılmış olan deyimler, Klasik Türk edebiyatı şâirleri tarafından da sıkça tercih edilen dil yapılarıdır. Anlamı zenginleştirmek ve soyut ifadeleri daha anlaşılır hale getirmek gibi birçok fonksiyonu olan deyimler 18. yüzyılın önemli şâirlerinden Mirzâ-zâde Sâlim tarafından da sıklıkla kullanılmıştır. Bu makalede şâirin divanında geçen deyimler tespit edilerek anlamlandırılmış ve geçtiği yerler belirtilmiştir.&nbsp

Jeremy Bentham and John StuartMill are two of the most important figures of utilitarianism, one of theforemost theories of morality in the last two hundred years. These two thinkershave disagreements on utilitarian theory in some respects, although they agreeon many issues. The most important of these issues is the concept of pleasure,which is the most basic concept of the theory. Mill, in contrast to Bentham, alsomakes a qualitative distinction between pleasures in addition to quantity anddivides pleasures into higher and lower pleasures. This distinction gives thegeneral form of Mill's virtue theory. According to his virtue theory, peopleonly desire happiness, and all that is desired, including virtues, is basicallydesirable in terms of being a means for happiness. But on the other hand, Millalso claims that the virtues are the aims to be desired in themselves. Thisapproach of Mill leads to a paradoxical situation in which virtues are at thesame time both means and aims. This paradoxical situation is criticized byinterpreters from various aspects. The basis of these criticisms is that thedistinction between means and aims has been removed, and the virtues areclaimed by Mill as both aims and means. This article justifies the assertionthat regardless of how virtues are understood, they only have instrumentalvalue in Mill’s system., Ahlak alanında son iki yüz yılın önde gelen teorilerinden biri olanfaydacılığın en önemli iki figürü Jeremy Bentham ve John Stuart Mill’dir. Buiki düşünür, faydacı teori ile ilgili olarak, birçok konuda hem fikirolmalarına rağmen, bazı hususlarda fikir ayrılıkları yaşarlar. Bu hususlardanen önemlisi, teorinin en temel kavramı olan haz konusundadır. Mill, Bentham’ınaksine hazlar arasında niceliğin yanında niteliksel bir ayrıma da gider vehazları yüksek ve alçak hazlar olmak üzere ikiye ayırır. Bu ayrım, Mill’inerdem teorisine genel şeklini verir. Onun erdem teorisine göre, insanlar sadecemutluluğu arzularlar ve bunun dışında erdemler de dâhil olmak üzere arzulananher şey, temelde mutluluğa araç olmaları bakımından arzulanır. Fakat diğertaraftan Mill, erdemlerin sırf kendilerinde arzulanması gereken amaçlarolduğunu da iddia eder. Mill’in bu yaklaşımı erdemlerin aynı anda hem araç hemde amaç olmaları gibi paradoksal bir duruma neden olur. Bu paradoksal durum,yorumcular tarafından çeşitli açılardan eleştirilir. Bu eleştirilerin temelini,amaç ile araç arasındaki ayrımın ortadan kalktığı, erdemlerin Mill tarafındanhem amaç hem de araç olarak kabul edildiği iddiası oluşturur. Bu makale,erdemler her nasıl anlaşılırsa anlaşılsın Mill’in sisteminde sadece araçsal birdeğere sahip olduğu iddiasını gerekçelendirir.