Search

Prevremeni porođaj je onaj porođaj koji se dogodi pre navršene 37. nedelje trudnoće. Prevalenca prevremenog porođaja u svetu se kreće od 5% do 13.3%. Prevremeni porođaj može biti uzrokovan mnogobrojnim patološkim procesima kao i bolestima majke ili fetusa. Jedan od prepoznatih uzroka prevremenog porođaja je intraamnionska infekcija. Intraamnionska infekcija indukuje produkciju proinflamatornih citokina karakterističnih za terminski porođaj uključujući factor nekroze tumora alfa (TNF)-α, IL-8, IL-6, IL-1β i PGE2. U nekim slučajevima prevremenog porođaja u amnionskoj tečnosti se ne mogu detektovati mikrobiološki agensi ni gajenjem u kulturi ni drugim osetljivijim mikrobiološkim tehnikama uprkos povećanim nivoima citokina u amnionskoj tečnosti. Literaturni podaci ukazuju da se, u slučajevima prevremenog porođaja sa sterilnom antramnionskom inflamacijom, citokini produkuju u procesu infekcije ili inflamacije na udaljenom mestu u organizmu. Na taj način stvoreni citokini cirkulacijom dospevaju do feto-placentarne jedinice, prolaze placentarnu barijeru i u momentu kada dostižu kritičnu koncentraciju stimulišu porođaj. Ova zapažanja su u skladu sa Miller-ovom (Miller) teorijom žarišta iz 1891. Godine. Mikrobiološka i imunološka istraživanja kao i studije na animalnom modelu ukazuju da periodontalni procesi mogu uticati na fetoplacentarnu jedinicu I indukovati prevremeni porođaj. Perodontalna oboljenja su infektivna oboljenja čiji je ishod inflamacija specifičnih tkiva koja okružuju zub i predstavljaju njegovu potporu. Postoje dve glavne kategorije periodalnog oboljenja: a) gingivitis-nedestruktivna i reverzibilna inflamacija gingival i b) periodontitis-destruktivna inflamacija potpornog tkiva zuba. Gingivitis je reverzibilna i nedestruktivna inflamacija gingiva prouzrokovana nespecifičnim bakterijama. Ako gingivitis perzistira kasnije može dovesti do periodontitisa... Preterm birth (PTB) is defined as a delivery prior to the completed 37th week of gestation. The global prevalence rate of preterm birth is ranging from 5% to 13.3%. PTB is associated with multiple pathological processes such as medical conditions of the mother or fetus.Intra-amniotic infection has been causally linked to PTB. Intra-amniotic infection induces the production of pro-inflammatory cytokines, involved in term delivery, including tumor necrosis factor (TNF)-α, IL-8, IL-6, IL-1β, and PGE2. In some cases of PTB microorganisms cannot be detected by cultivation and other microbiology techniques despite high levels of cytokines in amniotic fluid. Literature data suggest that in cases of PTB with sterile intra-amniotic inflammation, cytokines are produced in distant part of the body due to infection and inflammation, cross the placental barrier, and when they reach appropriate quantities stimulate labor. This statement is in accordance with Miller’s focal infection theory published in 1891. Microbiological, immunological and animal model studies suggested that periodontal processes may influence to the feto-placental unit and induce preterm delivery. Periodontal diseases are infectious diseases that result in the inflammation of the specialized tissues that both surround and support the teeth. There are two major categories of periodontal diseases: a) Gingivitis – non-destructive and reversible gingival inflammation and b) Periodontitis – destructive inflammation of teeth supporting tissues. Gingivitis is a mainly reversible and nondestructive gingival inflammation related to a non-specific bacterial challenge. When gingivitis is persistent, it can further lead to periodontitis. Periodontitis is a destructive inflammatory disease of the supporting tissues of the teeth. Pro-inflammatory cytokines (IL-1β, IL-6, and TNF-α) and prostaglandins (PGE1 and PGE2) are produced in response to infection. Vascular permeability is also increased – allowing the diffusion of cytokines into the blood flow which may have systemic effects on the host. During the second and third trimester of pregnancy, the gingival/periodontal inflammation often becomes more severe. Analysis of amniotic fluid obtained at the time of preterm birth without chorio- amnionitis shows elevated levels of inflammatory cytokines...

Ishod postupka savremenih tehnika asistirane reprodukcije, a pre svega in vitro fertilizacije i intracitoplazmatske injekcije spermatozoida (ICSI) predstavlja, u velikom broju slučajeva, multifetalna trudnoća sa dva i više embriona. Multifetalne trudnoće sa dva fetusa su povezane sa visokim perinatalnim morbiditetom i mortalitetom, jer je verovatnoća povoljnog ishoda multiple trudnoće (ţivo i zdravo novoroĎenče), trajanje gestacije i telesna masa novoroĎenčeta obrnuto proporcionalna broju fetusa1. Kod blizanačkih trudnoća je daleko veći procenat prevremenog poroĎaja, spontanog pobačaja, komplikacija u vidu pojave gestacijske hipertenzije, gestacijskog dijabetes melitusa, krvarenja u drugom, a posebno trećem trimestru (veća incidenca placente previje i abrupcije posteljice), kao i pojave antepartalne i postpartalne hemoragije, intrauterusne smrti jednog ili oba ploda (FMU - 17%). Prenatalni neinvazivni fetalni skrining kod pacijentkinja sa blizanačkim trudnoćama nastalim postupkom vantelesne oplodnje vrši se putem ultrasonografskog pregleda oba fetusa i analizom vrednosti hormona u serumu pacijentkinje izraţenih u MoM ima, ustanovljenih prilikom standardnog biohemijskog skrininga hromozomopatija fetusa putem Double, Triple ili Quadriple testa. Biohemijski markeri su povezani sa različitim spoljašnjim faktorima, kao što su ţivotna dob pacijentkinje i partnera, demografski podaci, tok i ishod prethodnih trudnoća, posebno prevremenih poroĎaja, spontanih pobačaja, perinatalnog morbiditeta i mortaliteta, podaci o vantelesnom oploĎenju, vrstu vantelesnog oploĎenja (IVF, ICSI), broj prethodnih neuspelih pokušaja, (eventualna donacija oocita), tok aktuelne trudnoće, kao i prisustva simptoma koji ukazuju na preteći pobačaj ili poroĎaj. I dalje su veoma aktuelna istraţivanja koja ispituju korelaciju izmeĎu vrednosti hormona u krvi pacijentkinja sa navedenim entitetima. Prenatalni neinvazivni fetalni skrining ima značajnu ulogu u predikciji kongenitalnih anomalija fetusa, kao i u predikciji nepovoljnog toka i ishoda blizanačkih trudnoća nastalih postupkom vantelesnog oploĎenja. Ciljevi studije su da se ispita da li postoji korelacija izmeĎu spoljašnjih faktora i vrednosti neinvazivnog fetalnog skrininga (hormoni u serumu trudnica sa blizanačkim trudnoćama) sa pojavom kongenitalnih anomalija fetusa, kao i pojavom komplikacija u toku blizanačke trudnoće i nepovoljnim ishodom trudnoće... The outcome of the process of modern techniques of assisted reproduction, and above all in vitro fertilization and intracytoplasmic injections of spermatozoids (ICSI), is in many cases multifetal pregnancy with two or more embryos. Multifetal pregnancies with two fetuses are associated with high perinatal morbidity and mortality, as the probability of a favorable outcome for multiple pregnancies (live and healthy newborns), the duration of gestation and the body weight of the newborn are reversely proportional to the number of fetuses. In twin pregnancies, the percentage of premature birth, spontaneous abortion, complications in the form of gestational hypertension, gestational diabetes mellitus, bleeding in the second, and especially in the third trimester (higher incidence of placenta and abruption of the placenta), and the occurrence of antepartum and postpartum haemorrhage, intrauterine deaths of one or both fetuses (FMU - 17%). Prenatal non-invasive fetal screening in patients with twin pregnancies resulting from under-fertilization is performed by ultrasonographic examination of both fetuses and the analysis of the hormone value in the serum of the patient expressed in MoM has been established during the standard biochemical screening of fetus chromosome analysis through the Double, Triple or Quadriple test. Biochemical markers are associated with a variety of external factors, such as the patient's and partner's lifespan, demographic data, the flow and outcome of previous pregnancies, especially premature births, spontaneous abortion, perinatal morbidity and mortality, fertilization data, insemination (IVF, ICSI), the number of previous unsuccessful attempts, (possible donation of the oocyte), the current pregnancy, and the presence of symptoms that indicate a predominant abortion or birth. There are still very current research that examines the correlation between the hormone values in the patient's blood with the indicated entities. Prenatal non-invasive fetal screening plays an important role in the prediction of congenital fetal anomalies, as well as in the prediction of adverse flow and outcome of twin pregnancies caused by the method of in vitro fertilization. The aims of the study are to examine whether there is a correlation between external factors and the value of non-invasive fetal screening (hormone in the pregnant woman with twin pregnancies) with the appearance of congenital fetal anomalies, as well as the occurrence of complications during twin pregnancy and adverse pregnancy outcome...

izolaciju populacija u refugijumima za vreme glacijalnih maksimuma, i nakon toga rekolonizaciju šireg dela Evropskog kontinenta za vreme povlačenja lednika. Da bi se ova paradigma testirala, analizirani su filogenetski obrasci unutar tri šumske vrste ptica (Phylloscopus collybita, Prunella modularis i Certhia familiaris) koje su rasprostranjene širom Evroazije. Obrasci geografske varijacije jednog mitohondrijalnog i jednog nuklearnog gena su analizirani kod običnog zviždka (P. collybita). Kod običnog popića (P. modularis) u istraživanjima je korišćen jedan mitohondrijalni gen i 10 nuklearnih gena, dok kod kratkokljunog puzića (C. familiaris) tri mitohondrijalna i tri nuklearna gena. Analiza mitohondrijalnog gena kod običnog zviždka je pokazala postojanje šest filogenetskih linija koje odgovaraju postojećim podvrstama. Kod običnog popića, analize mitohondrijalnog gena, kao i analize nuklearnih gena i razgraničavanja podvrsta su ukazale na postojanje tri odvojene evolutivne linije: jedna je rasprostranjena na prostoru Pirinejskog poluostrva, druga na području Kavkaza i treća na području Apeninskog, Balkanskog poluostrva i ostatka Evrope. Kratkokljuni puzić se sastoji od dve filogenetske linije koje su se razdvojile u srednjem Pleistocenu: jedna paleoendemična koja ima alopatričko rasprostranjenje ograničeno na ostrvo Korzika i region Kavkaza i drugu, mlađu i široko rasprostranjenu, koja je prisutna u većem delu Evroazije i severnog dela Kine. Rezultati dobijeni u ovom istraživanju naglašavaju značaj glacijacija u oblikovanju evolucione istorije sve tri istraživane vrste ptica na prostoru Evroazije. Hewitt’s paradigm for effects of Pleistocene glaciations on European populations assumes their isolation in peninsular refugia during glacial maxima, followed by recolonization of broader Europe during interstadials. To test this paradigm, we analyzed the phylogenetic relationships within three forest bird species (Phylloscopus collybita, Prunella modularis and Certhia familiaris) which ranges includes parts of Eurasia. For Common Chiffchaff (P. collybita) the patterns of intraspecific geographic variation in one mitochondrial and one nuclear gene were analyzed, for Dunnock (P. modularis) one mitochondrial and 10 nuclear genes and for Eurasian Treecreeper (C. familiaris) three mitochondrial and three nuclear genes. Common Chiffchaff subspecies were differentiated in their mtDNA, and formed six distinct mtDNA lineages. Regarding Dunnock, mtDNA gene tree, multilocus species tree and species delimitation analyses indicate the presence of three distinct lineages: one in the Iberian refugium, one in the Caucasus refugium, and one comprising the Italian and Balkan refugia and broader Europe. Eurasian Treecreeper comprises of two lineages that diverged during the mid-Pleistocene: one palaeoendemic lineage has an allopatric range nowadays restricted to the Corsica Island and the Caucasus region whereas the second one, more recent and widespread, is distributed over most of Eurasia and in northern China. Results obtained in this study highlight the importance of glaciations in shaping the evolutionary history of these three forest bird species in Eurasia.

Epidemiološke studije dovele su u vezu prenatalno izlaganje efektima imune aktivacije izazvane virusnim, bakterijskim ili parazitskim infekcijama sa povećanim rizikom od nastanka neurorazvojnih poremećaja poput shizofrenije. Ova saznanja dovela su do razvoja animalnih modela prenatalne imune aktivacije sa ciljem da se u njima modeluju simptomi i patofiziološki mehanizmi relevantni za određena neurorazvojna oboljenja. Utvrđeno je da primena lipopolisaharida (LPS), imunogene komponente ćelijskog zida gram-negativnih bakterija, gravidnim ženkama glodara izaziva febrilni odgovor i indukciju više citokina, čime utiče na balans pro- i antiinflamatornih medijatora koji je neophodan za pravilan razvoj mozga fetusa. U proučavanju etiologije shizofrenije akcenat je nedavno pomeren ka ispitivanjima poremećaja GABA-ergičkog sistema, a deficiti GABA-ergičke transmisije koji su zabeleženi kod pacijenata obolelih od shizofrenije nađeni su i u modelima prenatalne primene LPS-a gravidnim ženkama pacova. Od posebnog značaja za ispitivanja predstavljena u ovoj disertaciji stoje informacije da se vreme primene LPS-a u našem istraživanju poklapa sa periodom prvobitne ekspresije α5GABAA receptora u fetusnom mozgu pacova, kao i da prenatalna primena LPS-a u tim danima gestacije rezultira smanjenjenjem GABA-ergičke transmisije u hipokampusu potomaka u periodu preadolescencije. Otkrivanje ranih poremećaja u razvoju CNS-a leži u osnovi strategije prevencije razvoja shizofrenije i srodnih poremećaja, koja podrazumeva farmakološko delovanje na neurorazvojne promene u nastanku, pre ispoljavanja prvih simptoma. U ovoj studiji, LPS (serotip O111:B4, Escherichia coli) je primenjivan gravidnim ženkama Wistar pacova 15. i 16. dana gestacije u dozi od 100 μg/kg. Prenatalna inflamacija je detektovana kroz porast nivoa citokina TNF-α u krvi majke i placentalnom tkivu, i povećanje koncentracije IL-6 u krvi majke i amnionskoj tečnosti, dok fetusna neuroinflamacija posredovana ovim citokinima nije potvrđena. Ipak, istovremeno sa porastom koncentracije IL-6 u amnionskoj tečnosti zabeležen je porast nivoa GABA-e i smanjenje nivoa glutamata u fetusnim mozgovima... Epidemiological studies have linked the exposure to the effects of maternal immune activation induced by viral, bacterial or parasitic infections, with the emergence of schizophrenia and several other neurodevelopmental disorders. These findings led to the development of animal models of prenatal immune activation designed to model symptoms and pathological mechanisms relevant to certain neurodevelopmental disorders. It has been shown that administration of lipopolysaccharide (LPS), an immunogen component of the cell wall of gram-negative bacteria, to pregnant rodents causes febrile response and cytokine induction, thus affecting the balance between pro- and anti-inflammatory mediators which is necessary for regular development of the fetal brain. Within the studying of etiology of schizophrenia, a focus of investigation has recently been shifted to abnormalities observed in GABA-ergic system, and deficits of GABA-ergic transmission recorded in schizophrenia patients have also been found in rats tested in models of prenatal LPS administration. Some GABA-related findings are of special interest for investigation presented in this dissertation: the time of LPS administration in our protocol is the very time of primary expression of α5GABAA receptors in rat fetal brain, and prenatal LPS administration the selected days of gestation results in a decrease of GABA-ergic transmission in the hippocampus of preadolescent offspring. The discovery of early disturbances in the development of CNS underlies the strategy for prevention of schizophrenia and related disorders, which implies a pharmacological treatment of neurodevelopmental changes at their occurrence, before the manifestation of first symptoms. In this study, LPS (serotype O111:B4, Escherichia coli) was administered to pregnant Wistar rats at 15th and 16th day of gestation, at the dose of 100 μg/kg. Prenatal inflammation was detected via the elevation of TNF-α concentration in maternal blood and placenta, and IL-6 concentration in maternal blood and amniotic fluid, while fetal neuroinflammation mediated with these cytokines was not confirmed...

Poremećaji raspoloženja, uključujući i depresiju, predstavljaju ozbiljne zdravstvene probleme i prema podacima Svetske zdravstvene organizacije do 2020. godine postaće vodeći uzrok radnog onesposobljavanja na globalnom nivou. Poznato je da je hiperaktivnost osovine hipotalamus-hipofiza-nadbubreg (HPA) čest pratilac depresivnih poremećaja, kao i da je hronična izloženost stresu vodeći faktor rizika u razvoju ovih bolesti. Jedan od najvećih problema farmakoterapije depresije predstavlja prilično veliki procenat neadekvatnog odgovora pacijenata na terapiju selektivnim inhibitorima preuzimanja serotonina (SSRI), koji predstavljaju lekove prvog izbora. Stoga, identifikacija biomarkera povoljnog odgovora na terapiju atnidepresivima, kao i pronalaženje eventualnog dodatnog tretmana koji bi povećao verovatnoću dobrog odgovora na terapiju od velikog je kliničkog značaja. Poslednjih godina pokazano je da hormon oksitocin učestvuje u modulaciji ponašanja i raspoloženja kao i da ima ulogu u adaptaciji organizma na hronični stres. Cilj istraživanja obuhvaćenih ovom doktorskom disertacijom bio je da se ispita uticaj oksitocina na ponašanje i parametre aktivnosti HPA osovine u modelu hroničnog stresa/depresije indukovane dugotrajnom primenom kortikosterona kod pacova Wistar soja. Takođe, cilj je bio i da se u navedenom modelu ispita efekat dodatnog tretmana oksitocinom uz antidepresiv citalopram, lek iz grupe SSRI. Da bi se realizovali postavljeni ciljevi, istraživanja su podeljena u tri faze. U prvoj fazi, ispitivan je uticaj različite dužine tretmana kao i različitih doza oksitocina na ponašanje i nivo biogenih amina u plazmi pacova. U drugoj eksperimentalnoj fazi, ispitivan je uticaj tretmana oksitocinom u dozi 10 IU/400 μL, s.c., tokom 14 dana na ponašanje i parametre aktivnosti HPA osovine u modelu hroničnog stresa/depresije izazvane primenom kortikosterona u dozi 100 mg/L, per os, tokom 21. dana... Mood disorders, with depression leading the way, are severe health problems and according to the World Health Organization, depression is becoming the leading cause of disability worldwide. It is known that depressive disorders are frequently accompanied with hyperactivity of the Hypothalamic-Pituitary-Adrenal (HPA) axis, as well as that the chronic stress is one of the most important risk-factors for its development. One of the most important problems of depressive disorders pharmacotherapy is that fairly large percentage of patients does not respond adequately to the therapy with selective serotonin reuptake inhibitors (SSRI), which are the first-line treatment drugs. Therefore, the identification of biomarkers of favorable response to antidepressant therapy, as well as discoveries of potential additional treatments, which would increase the probability of favorable response to the primary therapy is of the major clinical importance. In recent years, it has been shown that the hormone oxytocin modulates mood and behavior, and mediates adaptation feedback-response against chronic stress. The aim of the doctoral dissertation research was to evaluate the influence of oxytocin on the behavior and parameters of HPA axis activity, in the model of the long-term corticosterone administration-induced depression-like symptoms in adult male Wistar rats. Furthermore, the aim was to examine the potential beneficial effect of administering oxytocin alongside citalopram, an antidepressant from SSRI group, in this animal model. In order to fulfil these aims, the experimental work has been conducted in three phases. In the first phase, the effects of different treatment durations and dosages of oxytocin on behavior and plasma levels of biogenic amines were evaluated. In the second experimental phase, the effects of 14-day long oxytocin treatment (10 IU/400 μL, s.c.) on behavior and HPA axis activity in the model of chronic stress/depression induced by 21-day long corticosterone administration (100 mg/L, per os) were investigated...

Preeclampsia is a pregnancy-specific disorder clinically characterized by hypertension and proteinuria that occurs after 20 weeks of gestation. Affecting 5% of pregnancies, it remains one of the leading causes of both maternal and fetal morbidity and mortality worldwide. Preeclampsia covers a spectrum of conditions, with eclampsia (its convulsive form) and HELLP syndrome representing its most severe forms. Despite recent advances in the field of angiogenesis and anti-angiogenesis in preeclampsia, urine and serum measurements of circulating angiogenic proteins have not provided a reliable screening tool for preeclampsia with current techniques. Emerging evidence suggests that podocyte plays a critical role in the evolution of kidney injury in this disorder. Studies of human tissue show that the expressions of podocyte-specific proteins (including nephrin and synaptopodin) are severely affected by preeclampsia. In addition, the detection of podocyte products and live podocytes in the urine (podocyturia) may serve as clinically useful tools for prediction and diagnosis of preeclampsia. Identification of podocytes using the techique of culturing and staining of urinary sediments is time consuming and requires special expertise. To overcome these limitations, a new technique using Mass spectrometry was developed that allows to confirm the presence of urinary podocytes trough identification of the podocyte-specific proteins. In addition, it was shown that women with preeclamptic pregnancies demonstrate signs of small vessel disease and less favorable cardiovascular risk profile both at the time of delivery and years after their affected pregnancies. One possible mechanism for this relationship is that hypertensive pregnancy disorders (preeclampsia, in particular) and CVD share several common risk factors (obesity, diabetes mellitus, and renal disease) or, alternatively, hypertension in pregnancy may induce long-term metabolic and vascular abnormalities that may increase and overall risk for cardiovascular disease later in life... Preeklampsija je oboljenje koje se javlja u trudnoći i klinički se karakteriše pojavom hipertenzije i proteinurije nakon dvadesete nedelje trudnoće. Javlja se u 7 – 10% svih trudnoća i čini vodeći uzrok mortaliteta i morbiditeta trudnica i fetusa. Klinička slika ovog oboljenja varira od lakih do najtežih formi, koje mogu da se manifestuju pojavom konvulzija tj. razvojem eklampsije, kao i razvojem hemolize, poremećaja funkcije jetre i koagulacije u okviru tzv. HELP sindroma. Uprkos nedavnom napretku u razumevanju uloge proteina angiogeneze u patofiziologiji preeklampsije, postojeći dokazi iz kliničkih studija još uvek su nedovoljni za korišćenje u ranom otkrivanju trudnoća koje su pod rizikom za razvoj preeklampsije. Prvi objavljen rad iz serije radova o dijagnostičkom i prognostičkom značaju podociturije kod žena sa preeklampsijom pokazao je da je pojava proteinurije u preeklampsiji povezana sa podociturijom, odnosno pojavom i gubitkom glomerularnih epitelnih ćelija (podocita) u mokraći, kao i sa promenama u ekspresiji strukturnih proteina (nefrina i sinaptopodina) ovih ćelija. Ovi klinički podaci uputili su na zaključak da se podociturija javlja pre proteinurije i hipertenzije, te da može da posluži kao rani pokazatelj i dijagnostički marker ovog oboljenja. S obzirom da je tehnika identifikacije podocita koja se bazira na kulturi sedimenta urina komplikovana i da zahteva posebnu obučenost za interpretaciju rezultata, u nastavku studije razvijena je nova tehnika identifikacije podocita koja se bazira na masnoj spektrometriji. Ovom tehnikom, potvrđeno je da se podociturija moze dijagnostikovati identifikacijom peptida koji je specifičan za podocin...

Intrauterusni zastoj rasta (IUZR) je jedan od vodećih uzroka perinatalnog morbiditeta i mortaliteta. Hipertenzija, insulinska rezistencija (IR), dijabetes mellitus tip 2 (T2DM), metabolički sindrom (MS), nizak rast i osteoporoza se dovode u vezu sa IUZR. Skorašnje kliničke i eksperimentalne studije su rasvetlile ulogu koju masno tkivo igra u razvoju insulinske rezistencije i MS kao posledica fetalnog programiranja in utero Cilj ove studije je bio da ispita da li je koncentracija adipokina u krvi pupčanika (P) i u trećem danu (d3) povezana sa usporenim fetalnim rastom i nivoom lipida kod blizanaca sa IUZR. Testirana je povezanost nivoa leptina i adiponektina sa somatskim parametrima i IR na roĎenju i u d3 kod diskordantnih i konkordantnih blizanaca. U studiju je uključeno 36 diskordantnuh (razlika u poroĎajnoj telesnoj masi-TM≥20% računato u odnosu na većeg blizanca) i 42 konkordantna para blizanaca (razlika u TM≤10%), roĎenih≥32 gestacionih nedelja (GN). TM manjeg blizanca je bila ispod 10. percentila (IUZR blizanac) udruženo sa abnormalnim protocima u umbilikalnoj arteriji. Iz venske krvi iz pupčanika kao i iz venske krvi uzete u trećem danu pre jela (d3) su odreĎivani nivoi hormona (leptin, adiponektin, insulin) i bihemijski parametri (glukoza, ukupni holesterol-TC, high density lipoprotein holesterol –HDL C, low density lipoprotein holesterol-LDL C i trigliceridi-TG). Indeksi body mass index-BMI, ponderalni indeks-PI, homeostasis model assesment insulin resistance index-HOMA IR, TG/HDL C i glukoza/insulin (G/I) su izračunati a poslednja tri predstavljaju markere insulinske rezistencije/senzitivnosti. Rezultati: U diskordantnoj grupi nivoi leptina i leptina/TM u krvi iz pupčanika i d3 bili su uporedivi izmeĎu IUZR i blizanaca sa odgovarajućim rastom (appropriate for gestational age-AGA). Kada smo poredili blizance roĎene posle 35 GN koncentracije leptina su bile značajno niže kod IUZR blizanaca u d3 (p=0,011). Nivoi leptina i L/TM u d3 su bili značajno viši kod diskordantnih u odnosu na konkordantne blizance (razlike izmeĎu grupa) (AGA vs. veći, p=0,001 i IUGR vs. manji p=0,004; p=0,001 i p=0,001 respektivno). Koncentracije adiponektina i insulina izmerene na roĎenju i u d3 kao i u podgrupi≥35 GN nisu se statistički značajno razlikovale izmeĎu IUZR i AGA blizanaca. MeĎutim adiponektin/TM je bio viši kod IUZR blizanaca kako u odnosu na AGA blizance tako i u odnosu na manje konkordantne blizance u oba merenja (p=0,002 i p=0,035 respektivno unutar parova i p=0.022 i p=0.002 izmeĎu parova)... Intrauterine growth restriction (IUGR) is one of the leading causes of perinatal morbidity and mortality. Hypertension, insulin resistance (IR), type 2 diabetes mellitus (T2DM), metabolic syndrome (MS), short stature and osteoporosis were found to be associated with IUGR. The recent clinical and experimental studies have highlighted the role of adipose tissue (AT) in the development of insulin resistance and MS as consequences of fetal programming in utero. The aim of this study was to explore whether adipokines concentrations in cord blood (CB) and on day3 (d3) were related to impaired fetal growth and lipids in IUGR twins. The relationship between leptin and adiponectin levels with somatic parameters and IR at birth and on d3 in discordant and concordant twins were tested. Patients and methods: 36 discordant (birth weight BW discordance ≥20% calculated in relation to the heavier cotwins) and 42 concordant (birth weight discordance ≤10%) twin pairs≥32 gestational weeks (GW) were included. BW of the smaller twins was less than 10th percentile (IUGR twins) with abnormal umbilical artery Doppler velocimetry. Umbilical venous CB and venous blood samples on d3 were obtained from each pair of twins in the fasting state both for hormone determination (leptin, adiponectin and insulin) and biochemical analysis (glucose, total cholesterol-TC, high density lipoprotein cholesterol –HDL C, low density lipoprotein cholesterol-LDL C and triglyceride-TG). Indices body mass index-BMI and ponderal index- PI,. homeostasis model assessment insulin resistance index HOMA IR, TG/HDL C and glucose/insulin (G/I) ratio were calculated as a markers of insulin resistance/sensitivity. Results: Within the discordant group leptin and leptin/PTM levels in cord blood and on d3 were comparable between AGA (appropriate for gestational age) twins and IUGR twins. When we compared late preterm and term twins (≥35 GW) on d3 leptin concentration was significantly lower in IUGR twins (p=0,011). Leptin levels and L/BW were higher in discordant as compared to concordant twins (interpair difference) on day 3 (AGA vs. larger, p=0.001 and IUGR vs. smaller, p=0.004; p=0,001 and p=0,001 respectively). Adiponectin and insulin concentration measured in AGA and IUGR twins as well as in≥35 GW discordant twins at birth and on d3 showed no statistically significant differences. However, adiponectin/BW was higher in IUGR twins as compared to AGA cotwins and to smaller concordant twins in CB and on d3 (p=0,002 and p=0,035 respectively for intrapair and p=0.022 and p=0.002 for interpair difference)...

UVOD: Trudnice sa urođenom trombofilijom imaju veći rizik za razvoj venskih tromboembolijskih komplikacija, spontanih i habitualnih pobačaja, peeklampsije, intrauterusnog zastoja u rastu ploda i abrupcije posteljice. Etiopatogeneza obstetričkih komplikacija kod trombofilije nije jasno definisana, što je i jedan od razloga povremenih neuspeha terapije. Ključni faktor za normalan razvoj trudnoće je kontakt između fetalne i maternalne cirkulacije, kao i ravnoteža između koagulacije i fibrinolize u posteljici na nivou hemohorionske membrane. Najčešće se govori o trombozi fetoplacentne cirkulacije kao uzroku obstetričkih komplikacija kod trudnica sa urođnom trombofilijom. S obzirom na značajan broj neuspelih trudnoća i uz primenjenu antikoagulantnu terapiju, evidentno je da postoje i drugi uzroci opstetričkih komplikacija u trudnoćama sa naslednom trombofilijom. Obstetričke komplikacije tokom drugog i trećeg trimestra kod trudnica sa trombofilijom su slične komplikacijama preeklampsije. Kod trudnica sa preeklampsijom je dokazan porast koncentracije reaktivnih kiseoničkih vrsta kao i smanjena aktivnost enzima zaštite od oksidacionih oštećenja, što za posledicu ima endotelijalnu disfunkciju, neadekvatnu invaziju trofoblasta i hipoperfuziju posteljice što pojačava oksidativni stres. Hipoteza studije bi bila, da je u trudnoćama sa naslednom trombofilijom oksidativni stres uzrok komplikacija. CILJ RADA: Uticaj primene LMWH kod pacijentkinja sa opterećenom akušerskom anamnezom i dokazanom urođenom trombofilijom na broj živorođene dece i pojavu komplikacija u trudnoći (spontani pobačaj, intrauterusna smrt ploda, abrupcija posteljice, PE, IUGR, VTE). Ispitati i uporedi aktivnost antioksidativnog enzimskog zaštitnog sistema u krvi trudnica obolelih od trombofilije i zdravih trudnica nakon porodjaja. METODOLOGIJA: Longitudinalnom studijom je obuhvaćeno 60 trudnica koje su bile hospitalizovane i kontrolisane u GAK “Narodni Front” u Beogradu u toku 2013 godine, a kod kojih je dijagnoza urođene trombofilije postavljena pre ispitivane trudnoće. Svim trudnicama uključenim u ispitivanje prvi put je ordinirana antikoagulantna terapija u vidu nisko molekularnog heparina... BACKGROUND: Pregnant women with inherited trombophylia have a higher risk for developing venous embolic complications, spontaneous and habitual miscarriages, preeclamspia, IUGR, and placental abruption. Genesis of obstetric complications is not clearly defined, and as such may present one of the reasons for therapy failure. The key for the development of a normal pregnancy is the contact between the fetal and maternal circulation, as is the balance between coagulation and fibrinolysis in the placenta at the chorionic membrane level, Usualy we target fetoplacental thrombosis, as the main cause for obstetrical complication in pregnant women with congenital thrombophilia. Considering the number of unsuccesfull pregnancies, even when using anticoagulant therapy, it becomes evident that other causes exist for obstetric complications in pregnancies with inherited trombophylia. Obstetric complications during the second and third trimester, in pregnancies with inherited thrombophilia are similair to eclamptic complications, An elevated level of reactive oxygen is found in pregnant patients with preeclampsia, and an impaired enzyme protection from oxidative damage, which effect in endothelial dysfunction, less than adequate trophoblast invasion and a hypoperfussion of the placenta, which all increase oxidative stress. THE GOALS: To examine the influence of LMWH application in patients with inherited trombophylia on the number of live born children and number of manifest complkications in pregnancy (spontaneous abortion, intrauterine fetal death, placental abruption, PE, IUGR, VTE). To investigate the activity of enzyme antioxidative protection system in patients with trombophylia and to compare with healthy patients after live birth. METHODS: Through this longitudinal study 60 gravide patients were followed. These patients were hospitalized and/or controlled in GAK “Narodni Front” in Beograd during 2013., with a diagnosis of inherited trombophylia prior to pregnancy. For all of the patients this was the first administration of low molecular heparin. All examinations and blood sampling was performed during planed hospitalizations: in first, second, third trimester, prior to childbirth and two days after delivery.

Uvod: Cilj ovog istraživanja je mogućnost predikcije razvoja preeklampsije (PE), intrauterusnog zastoja u rastu ploda (IUZR), abrupcije placente (AP) i intrauterusne smrti ploda (FMU) pojedinačnom i kombinovanom upotrebom niskih vrednosti plazma-proteina-A povezanog sa trudnoćom (PAPP-A) i slobodne beta-subjedinice humanog-horionskog-gonadotropina (free-βHCG), kao i visokih srednjih vrednosti doplerskog pulsatilnog-indeksa (PI) uterinih arterija u prvom trimestru trudnoće. Metodologija: Serumski PAPP-A, free-βHCG i srednji doplerski-PI su određivani tokom 11-13+6 nedelja gestacije kod normotenzivnih nulipara sa jednoplodnom trudnoćom. Pacijentkinje su ispunjavale minimum jedan od tri navedena kriterijuma: ekstremno niske vrednosti PAPP-A (PAPP-A≤0.52MoM), free-βHCG (free-βHCG≤0.56MoM) i ekstremno visok srednji doplerski-PI (PI≥2.52). Rezultati: Od 85 trudnica, njih 14 (16.5%) je razvilo PE , 14 (16.5%) IUZR, 7 (8.2%) AP i 1 (1.2%) FMU. ROC-analiza je identifikovala PAPP-A i PI, kao kontinualne varijable, sa značajnom prediktivnom moći za razvoj PE (p=0.001; p=0.002), IUZR (p=0.045; p=0.004) i AP (p=0.009; p=0.011). Ista analiza je utvrdila da free-βHCG nema prediktivnu moć za razvoj PE (p=0.709), IUZR (p=0.142) i AP (p=0.141). Kombinovani prediktivni model kategorijalnih varijabli (PAPP-A≤0.52MoM+PI≥2.52) je pokazao značajnu prediktivnu moć za razvoj PE (OR=5.83, 95%CI=1.217-27.297, p=0.027), ali ne i zarazvoj IUZR (OR=2.171, 95%CI=0.622-7.576, p=0.224) i AP (OR=5.143, 95%CI=0.591-44.742, p=0.138). Zaključak: Ova istraživanje je pokazalo da niske vrednosti PAPP-A i povišene sdrednje vrednosti doplerskog-PI prvog trimestra trudnoće, kao pojedinačne varijable, imaju značajan prediktivni kapacitet za razvoj PE, IUZR i AP. Ekstremno niske vrednosti PAPP-A i ekstremno visoke srednje vrednosti 6 doplerskog-PI u kombinovanom prediktivnom modelu prvog trimestral trudnoće, pokazuju značajnu prediktivnu moć za razvoj PE...

Uvod: Prevalencije gojaznosti i preosetljivosti na hranu u poslednjim decenijama beleže porast. Veza između stanja uhranjenosti i alergijskih bolesti opažena je i u ranijim istraživanjima, ali je procena povezanosti stanja uhranjenosti sa reakcijama preosetljivosti na hranu retko bila predmet interesovanja istraživača. Obeležavanje namirnica je jedna od najvažnih javno-zdravstvenih mera imajući u vidu rastuću prevalenciju bolesti povezanih sa ishranom. Podaci studija ukazuju na pozitivnu vezu između korišćenja deklaracije i pravilnije ishrane. Veza stanja uhranjenosti i čitanja, korišćenja i razumevanja deklaracije je slabo poznata. Ciljevi: Utvrditi povezanost reakcija preosetljivosti na hranu i stanja uhranjenosti. Utvrditi stavove ispitanika o obeležavanja upakovanih prehrambenih proizvoda i proceniti razumevanje datih informacija (nutritivne informacije i informacije o mogućim alergenima) u zavisnosti od stanja uhranjenosti. Metod: Istraživanje je obuhvatio 1300 pacijenata Savetovališta za ishranu Insitituta za higijenu Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Svim pacijentima izvršena su antropometrijska merenja i procena stanja uhranjenosti. Na osnovu Indeksa telesne mase – BMI ispitanici su klasifikovani u tri kategorije: pedgojazni (BMI 25 – 29.9 kg/m²), gojazni (BMI 30.0 – 39.9 kg/m²) i "masivno" gojazni (BMI ≥ 40.0 kg/m²). Putem specifičnog upitnika evidentirano je postojanje preosetljivosti na hranu kao i drugih alergijskih bolesti u prošlosti. Pacijentima koji su prijavili preosetljivost na hranu određivani se nivoi specifičnih imunoglobulina E na alergene hrane. Za procenu stavova i znanja o deklarisanju namirnica korišćen je upitnik prilagođen ovom istraživanju. Aktuelna problematika sagledana je predhodnom analizom deklaracija na 2138 upakovanih prehrambenih proizvoda prisutnih na našem tržištu... Introduction: The prevalence of both obesity and food hypersensitivity has been increasing over the last decades. A relationship between obesity and allergic disease has been observed before, and food sensitization has rarely been examined in relation to body weight. Having in mind the growing prevalence of diet-related diseases, one of the most important preventive measures is promoting nutrition labeling. Observational studies have consistently found a positive correlation between using nutrition labels and healthier diets. Little is known about correlation between nutritional status and reading, using and understanding food labels. Aims: To determine the correlation between food hypersensitivity and nutritional status. To examine respondents attitudes on the labeling of pre-packaged foods and to examine the understanding of the information (nutrition information and information on potential allergens) depending on the nutritional status. Methods: The study included 1300 patients who were treated at the Dietetic Unit, Institute of hygiene and medical ecology, School of medicine Belgrade University. For all participants anthropometric parameters and data of nutritional status were collected. According to body mass index – BMI respondents were classified into three categories: overweight (BMI 25 – 29.9 kg/m²), obese (BMI 30.0 – 39.9 kg/m²) and "massive" obese (BMI ≥ 40.0 kg/m²). To get data about food hypersensitivity and other allergic diseases in the past specific questionnaire was applied. The specific IgE test for food allergens was done to those who were suspected to have food hypersensitivity. To assess consumers’ attitudes and knowledge on food labells specific questionnaire adapted to this study was used. To asses current problems on food labells, 2138 pre-packaged food products in the our territory were analyzed.

Cilj: Sve veća primena i rasprostranjenost metoda asistirane reprodukcije IVF/ICSI, dovodi i do očekivanog interesovanja o bezbednosti metode i stanju dece iz ovakvih trudnoća. Prvi opšti ciljevi obuhvataju ispitivanje uticaja faktora asistirane reprodukcije na tok i ishod jednoplodnih i blizanačkih trudnoća, kao i trajanje i način završavanja trudnoća, u poređenju sa spontanom populacijom. Drugi deo prvog opšteg cilja obuhvata novorođenče iz ART, njegovo stanje, prisustvo kongenitalnih malformacija, epigenetskih poremećaja, mortaliteta i morbiditeta u odnosu na spontanu populaciju novorođenčadi. Drugi opšti cilj obuhvata poređenje uticaja specifične metode asistirane reprodukcije IVF i ICSI na trudnoće, tok, ishod i pojavu komplikacija u okviru populacije nastale asistiranom reproduktivnom tehnologijom. Takođe, poređenje uticaja vrste metode asistirane reprodukcije IVF ili ICSI na novorođenčad međusobno, nastalih ovim metodama u pogledu njihovog stanja, pojave kongenitalnih malformacija, hromozomopatija, epigenetskih sindroma, kao i mortaliteta i morbiditeta, posebno za jednoplodne i blizanačke trudnoće. Metodologija: Delom retrospektivna, delom prospektivna studija je sprovedena na Klinici za ginekologiju i akušerstvo, Kliničkog centra Srbije u periodu od 01.01.2001. do 31.12.2011. godine i odnosi se na populaciju 1441 trudnice, starih do 45 godina, porođenih nakon 24. nedelje gestacije sa trudnoćom nastalom IVF i ICSI metodom asistirane fertilizacije, bez prisustva težih i sistemskih bolesti, sa jednoplodnom (881) i blizanačkom trudnoćom (560). Kao kontrola su korišćene trudnice, porođene na KGA KCS u istom vremenskom periodu (u toku istog meseca), odgovarajućeg godišta, obrazovanja, pariteta, sa odgovarajućim brojem plodova, i spontano nastalom trudnoćom, svakoj pojedinačnoj ispitanici je dodeljena pojedinačna kontrola. Pod postupkom asistirane fertilizacije se podrazumevaju samo sveži ciklusi IVF i ICSI sa embriotransferom, sa celokupnom dokumentacijom. Kod kontrola korišćenje agensa za stimulaciju ovulacije ili intervencije intrauterine inseminacije je isključivalo definiciju spontano začete trudnoće, i nisu uzimane u obzir... Objective: With widespread use and more demand tendency for ART all over the world, there is growing concern regarding safety of the method. First, we want to determine whether in vitro fertilization/ intracytoplasmic sperm injection (IVF/ICSI) singleton and twin pregnancies are at increased risk for maternal pregnancy and fetal complications than spontaneous singleton and twin conceptions. Also, we want to investigate the neonatal outcome of singletons and twins after IVF/ICSI comparing with spontaneous neonatal population in the categories of congenital malformation, chromosomopathies, and admission to neonatal intensive care unit. Second, it is necessary to determine the possible negative effect on the ART singletons and twins according to the use of different method IVF or ICSI on perinatal outcome and occurrence of maternal and fetal complications. Also, our purpose is to determine the influence of the method of ART, IVF or ICSI on the neonatal outcome of ART children (singletons, twins) in the frequency of admission to NICU, congenital malformations, mortality rates. Methods: The obstetrical outcome of 881 consecutive singleton and 560 consecutive twin pregnancies (1441) after IVF/ICSI, delivered at the Clinic for Gynaecology and obstetrics, Clinical Centre of Serbia, beyond 24th weeks of gestation, from the period 1st January, 2001 to 31st December 2011, were compared to 881 and 560 matched controls (spontaneously conceived singletons and twins), matching one to one by age, education, parity, time and place of delivery in the retrospective and prospective study. Only pregnancies resulting from fresh IVF/ICSI and embryotransfer cycles were included in the study, and those with oocyte donations and cryopreserved embryos were excluded. Details on patients demographics, life style, and pregnancy outcome, and IVF procedure were collected from clinical protocols, patients charts and previous patients documentation. All pregnancies were monitored according to clinical perinatal protocols by outpatient visits, hospitalisation stay, by ultrasonography, laboratory tests and regular exams...

Uvod: Termin metabolički sindrom (MS), sindrom insulinske rezistencije i sindrom X, koristi se za precizno definisanje udruženih abnormalnosti koje su povezane sa povećanim rizikom za razvoj dijabetes melitusa tipa 2 i aterosklerotskih kardiovaskularnih bolesti. Uniformna definicija MS ne postoji. Ciljevi rada: Utvrđivanje učestalosti MS u ispitivanom uzorku; ispitivanje povezanosti između osnovnih socio - demografskih karakteristika trudnica i MS; prisustva specifičnih navika trudnica i MS; ispitivanje pojedinih komponenti MS u trudnoći; ispitivanje prognostičkog značaja metaboličkog sindroma u proceni toka i ishoda trudnoće. Materijal i metode: Prospektivna, kohornta studija je obuhvatila 135 trudnica, hospitalizovanih u periodu 2013. i 2014. godine. Korišćena je medicinska dokumentacija Klinike za ginekologiju i akušerstvo, Kliničkog centra Srbije, kao i posebno, formiran strukturalni upitnik. Za analizu rezultata korišćene su deskriptivne i analitičke statisitičke metode. Rezultati: Učestalost MS u populaciji trudnica bila je 31,1%. Nakon kontrole na poznati konfaunding faktor uzrast, registrovano je da su trudnice sa MS imale 1,685 puta veću šansu za da im se porođaj završi carskim rezom (OR=1,685, p=0,048), da je MS bio statistički značajan prognostički faktor ranijih nedelja gestacije na porođaju (p=0,001), te da je MS bio statistički značajan prognostički faktor niže vrednosti Apgar skora novorođenčadi (p=0,003). Zaključak: Rana detekcija MS tokom trudnoće smanjuje perinatalni morbiditet i značajan je činilac kako toka tako i ishoda trudnoće. Introduction: The term metabolic syndrome (MS), syndrome of insulin resistance and syndrome X has been used to precisely define the associated abnormalities which are associated with an increased risk for the development of type 2 diabetes mellitus, as well as atherosclerotic cardiovascular disease. The uniform definition of the MS does not exist. Objectives: Determining the incidence of MS in the tested sample; testing connectivity between the main socio - demographic characteristics of pregnant women and MS; the presence of specific habits of pregnant women and MS; testing of individual components of MS in pregnancy; the prognostic significance of the metabolic syndrome in assessing the course and outcome of pregnancy. Material and methods: Prospective cohort study included 135 pregnant women hospitalized in the period 2013 and 2014 year. Medical documentation of the Clinics for Gynecology and Obstetrics, Clinical center Serbia was used, as well the structural question - mark for pregnant women. Data analysis included descriptive and analytical methods. Results: The incidence of MS in the population of pregnant women was 31,1%. After controlling for the known confounding factor of age, we confirmed that women with MS had 1,685 times more likely to finish their birth by caesarean section (OR = 1.685, p = 0.048); that the MS was statistically significant prognostic factor in the earlier weeks of delivery (p = 0.001); also that the MS was statistically significant prognostic factor of lower Apgar scores in newborns (p = 0.003). Conclusion: The early detection of MS during pregnancy reduces perinatal morbidity and is an important factor for the pregnancy outcome.

Uticaj različitih antepartalnih, intrapartalnih i ranih neonatalnih faktora rizika, značajan je za tok i ishod trudnoće, za rani neonatalni period i za kasniji rast i razvoj deteta. Oštećen plod u trudnoći i/ili porođaju nije samo problem akušera i neonatologa već i izuzetan (veliki) problem sociologa, porodice i društva. Sve ovo nameće potrebu za ranim prepoznavanjem problema ploda sa rizikom u cilju smanjivanja perinatalnog (antenatalnog) morbiditeta i mortaliteta i omogućavanja normalnog rasta i razvoja deteta. Aloimunizacija označava postojanje cirkulišućih antitela majke protiv eritrocita fetusa, koja nastaju kao odgovor na postojanje stranog antigena na membrani eritrocita fetusa. O problemu aloimunizacije u svetu je dosta pisano i rađeno, a ima i zemalja, posebno onih sa razvijenom zdravstvenom zaštitom gde aloimunizacije više nema. U Srbiji, međutim, slično kao i okolnim Balkanskim državama, aloimunizacija je i dalje prisutna i predstavlja jedan od gorućih problema perinatalne kontrole. Hemolitička bolest definisana Rh(D) aloimunizacijom zauzima značajno mesto u perinatalnom morbiditetu i mortalitetu), ona predestavlja oboljenje sa genetskom predispozicijom. Hemolitička bolest fetusa/neonatusa (HBFN), je proces stvaranja IgG anti-D antitela u krvi Rh(D) negativne trudnice koja prelaze u cirkulaciju Rh(D) pozitivnog ploda, apsorbuju se na D pozitivne eritrocite ili ostaju slobodna u fetalnom serumu. Ovako apsorbovana antitela predstavljaju hemolizine koji razaraju eritrocite. Izvesni klinički aspekti Rh(D) aloimunizacije bili su poznati stotinama godina, ali etiologija oboljenja otkrivena je sredinom prošlog veka, što je uslovilo veliki napredak u razumevanju, dijagnostici i terapiji ovog problema. Rh faktor otkrilli su Landsteiner i Weiner 1940. godine, kada su utvrdili da se u serumu eksperimentalnih zečeva, prethodno imunizovanih eritrocitima Rhesus majmuna, stvara antitelo koje aglutiniše ne samo eritrocite majmuna već i eritrocite 85% ljudi bele rase; imunizujući antigen je dobio ime Rhesus antigen. Levine i sar. 1941. godine, pokazali su da je imuni odgovor Rh-negativne trudnice na prisustvo Rh-pozitivnih fetalnih eritrocita uzrok nastanka HBFN, koja je tada nazvana erytroblastosis fetalis (EBF). Landsteiner i Levin daju odgovore na etiologiju i imunohematologiju Rh(D) aloimunizacije, 1940. godine. Pažnja se usmerila ka prevenciji (saznanju da se pojava Rh(D) aloimunizacjie majke na Rh(D) antigen fetusa može sprečiti primenom odgovarajuće količine hiperimunog anti- D imunoglobulina), antenatalnoj dijagnostici i terapiji intrauterusna intravaskularna transfuzija (IUIVT). Napredak medicine tokom poslednjih 20 godina i usavršavanje dijagnostičkih i terapijskih procedura i tehnika izmenio je prognozu života ove dece. Razvoj dijagnostike u trudnoćama sa Rh imunizacijom i terapije HBFN-a obeležilo je pet dostignuća u literaturi poznatih kao "pet velikih skokova unapred": eksangvinotransfuzija (EST), prevremeni porođaj, spektrofotometrija plodove vode, ultrazvučna dijagnostika, pristup fetalnoj cirkulaciji-kordocenteza... The impact of different antepartal, intrapartal and early neonatal risk factors is significant for the course and outcome of a pregnancy, for an early neonatal period and for later growth and development of a child. The case of fetal damage during pregnancy and/or childbirth is a significant problem not only for obstetricians and neonatologists but also for sociologists, family and society as a whole. This calls for an early problem identification of fetus with a risk in order to decrease perinatal (antenatal) morbidity and mortality, and enable normal growth and development of a child. Allo-immunization indicates the existence of maternal circulating antibodies against fetal erythrocytes, that emerge in response to the existence of extraneous antigen on the fetal erythrocyte membrane. Around the world, a great deal of scientific and practical work has been dedicated to the problem of allo-immunization, and there are countries, especially those with developed health care systems, where alloimmunization is no more existent. However, in Serbia and its neughboring Balkan countries allo-immunization is still present and represents one of the vital problems of perinatal contol. Тhe hemolytic disease defined by Rh(D) allo-immunization contributes significantly to perinatal morbidity and mortality. The hemolytic disease of fetus/neonate is the disease (HDFN) with genetic predisposition and it represents a process of production of IgG anti-D antibodies in blood of a Rh(D) negative pregnant woman that go over into the circulation of Rh(D) positive fetus, get absorbed on D positive erythrocytes or stay free in fetal serum. Antibodies absorbed in this way represent hemolysins that destroy erythrocytes. Certain clinical aspects of Rh(D) allo-immunization have been known for hundreds of years, but the disease etiology was discovered in the middle of 20th centuary, and that greatly improved understanding of the problem, and its diagnostics and treatment. Rh factor was discovered by Landsteiner and Weiner in 1940, when in the serum of experimental rabbits, previously immunized by Rhesus monkey erythrocytes, they determined procreation of an antibody which agglutinates not only monkey erythrocytes but also erythrocytes of 85% of Caucasians; the immunizing antigen was called the Rhesus antigen. In 1941, Levine et al. showed that the immune response of Rh negative pregnant woman to the presence of Rh positive fetal erythrocytes is the cause of the hemolytic disease of fetus/neonate, that has since been called erytroblastosis fetalis (EBF). In 1940, Landsteiner and Levine gave answers regarding etiology and immunohematology of Rh(D) allo-immunization. The focus has then turned to the prevention (knowledge that Rh(D) allo-immunization of a mother to Rh(D) fetal antigen can be prevented by application of sufficient quantity of hyperimmune anti-D immunoglobulin), to antenatal diagnostics and to intrauterine intravascular transfusion (IUIVT) treatment...

U članku se postavlja teza da je jedan od osnovnih uvjeta uspješnosti neophodnih promjena u našim školama, reforma nastavničkih fakulteta. Individualizacija i humanizacija odgojno - obrazovnog rada, je zapravo krajnji cilj svih inovacija i promjena u našim školama. Taj cilj nije moguće realizirati ako nastavnički fakulteti i dalje budu po strani, opterećeni tradicionalnim oblicima i načinima rada. Znanstveni doprinos: Skrenula sam pozornost pedagoškim stručnjacima kao i široj pedagoškoj javnosti da ako zaista želimo promijeniti školu i kreirati nove odnose u njoj, onda te promjene trebaju biti cjelovite, sistematične i dobro isplanirane.