Search

Esnek iplikler tekstil endüstrisi için son yıllarda artan bir öneme sahip olmuşlardır. Bu amaçla çeşitli tekstil lifleri ile elastan liflerinin karışımlar; yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda yüksek elastikiyete sahip bir polyester türü olan PBT (Poiibütilentereftaiat) lifleri de giyim ürünlerinde belli bir kullanım alanı bulmaktadır. Bu çalışmada; PBT liflerinin boyanma özellikleri üzerine etki eden bazı parametreler araştırılmıştır. Bu amaçla; farklı molekül büyüklüğüne sahip dispers boyarmaddeier ile farklı sıcaklık, süre ve pH değerlerinde yapılan boyama sonuçları karşılaştırılmıştır. Ayrıca, boyarmadde konsantrasyonunun boyama süresi üzerine etkisi ve boyama sonrası yapılan yıkama işlemleri üzerine sıcaklığın etkisi de araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlarla PBT liflerinin dispers boyarmaddelerle boyanması için optimum işlem şartlan belirlenmiştir. Recently, flexible yarns have gained an increasing importance for textiles industry. For this purpose, blends of several textile fibres and spandex fibres are widely used. At this contex, PBT (Polybuthylene teraphthaiate), a kind of high elasticity polyester fibre is also used occasionally for garment fabrics. In this study, some parameters which affect to dyeing features of PBT fibres were investigated. With this aim, the dyeing results earned out at different temperature, time and pH values by using different moleculer weight disperse dyes were compared. Furthermore, the effect of dye con centration on dyeing time and effect of washing temperature on washing- off process were also investigated. Optimum process conditions for disperse dyeing of PBT fibres were determined with the results obtained.

ÖZET Bu çalışmada Politrimetilen Teraftalat (PTT)/Elastan kanşımı kumaşlann boyanma özellikleri araştırılmıştır. Çalışmada öncelikle PTT/Elastan karışımı kumaşlann ısıl fiksaj özellikleri ve ön fiksaj sıcaklığının renk değerleri üzerine etkisi incelenmiştir. Ardından PTT/Elastan ve PET/Elastan karışımı kumaşlann çeşitli yumuşatıcılarla renk ve haslık değerlerindeki değişimler incelenmiştir. Yapılan deneysel çalışmalar sonucunda, PTT/Elastan karışımı kumaşların fıksajı için 160 °C'nin uygun olduğu ve ön fiksaj sıcaklığının renk ve haslık değerlerini önemli derecede etkilemediği sonucu bulunmuştur. Ayrıca PTT/Elastan karışımı kumaşlardaki elastan kısım, PET/Elastan karışımındakine oranla daha az kirlenmektedir. Yapılan çalışmada elde edilen diğer bir sonuçta, PTT/Elastan karışımı kumaşlar ve PET/Elastan karışımı kumaşlar için en uygun yumuşatıcı tipinin mikro silikon yumuşatıcılar olduğu, en uygun kurutma sıcaklığının da PTT/Elastan karışımları için 140 °C, PET/Elastan karışımları için 160 °C olduğu sonucuna vanlmıştır. ANAHTAR KELİMELER: PTT, PET, Polyester, fiksaj, dispers boyarmadde, elastan, haslık. 11 ABSTRACT An investigation of dyeing properties of fabrics made of PTT(Polytrimethylene terephtalate)/Elasthane mixtures. In this study, dyeing properties of PTT/Elasthane fabrics were investigated. For this aim, the effects of pre-fixation on dyeing and fastness properties of PTT/Elasthane fabrics were evaluated. Then the dyeing properties of elastane part of the fabric both in PTT/Elasthane and PET/Elasthane fabrics were investigated. Also, the effects of drying temperatures after treatment with different softeners were evaluated. As a result, the optimum fixation temperature was found at 160 °C for PTT/Elasthane fabrics. In addition, the results showed that the elasthane part take more dye up in comparison to elasthane part of PET/Elasthane fabrics and therefore the K/S values are higher of elasthane yarns in PTT/Elasthane fabrics. Finally, the best softener was found micro silicone type for both PTT/Elasthane and PET/Elasthane fabrics. KEYWORDS: PTT, PET, polyester, disperse dyes, pre-fixation, elasthane, fastness properties 146

ÖZET Tıp araştırmalarında ölçümlerin tekrar elde edilebilirliği, birden fazla ölçüm aracı veya değerlendiricinin ölçüm sonuçları arasındaki tutarlılığı, kararlılığı ya da benzerliği önemli bir rol oynamaktadır. Üzerinde çalışılan değişken kategorik olduğunda iki farklı araştırmacının yaptığı ölçümlerin uyumu veya aynı araştırmacının iki kez yaptığı ölçümlerin uyumu Cohen's kappa ile ölçülmektedir. Üzerinde çalışılan değişken sürekli olduğunda ise intraclass korelasyon katsayısı (ICC) ve concordance korelasyon katsayısı (CCC) ölçüm güvenilirliğinin saptanmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışma ile ICC'nın ve CCC'nın etki büyüklüğünden ve varyanstan etkilenme durumlarım araştırmak amacıyla bir simülasyon çalışması yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda, hem ICC'nın hem de CCC'nın varyansın değişmesi durumunda pearson korelasyon katsayısına eşit olduğu, etki büyüklüğü arttıkça bu iki korelasyon katsayılarının azaldığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler : İntraclass korelasyon katsayısı, Concordance korelasyon katsayısı, Güvenilirlik, Tekrar elde edilebilirlik. VI ABSTRACT In clinical studies, the repeatability of measures, the consistence, stability and similarity of more than one measures tools and raters between the measurement results plays an important role. The need to quantify agreement between two raters or two methods of maesuring a response often arises in research. Cohen's kappa statistics is an appropriate measure of agreement when levels of the categorical variable are nominal. Whereas the intraclass correlation coefficient is commanly used when the data are measured on a continuous scale. In this study, a simulation method was used to examine the condition (state) of ICC and CCC's affecting from the effect size and the variance. As a result, both the ICC and the CCC are equal to pearson correlastion coefficient when the variance changes, whereas they decrease when the effect size increases. Key Words: Intraclass correlastion coefficient, Concordance correlation coefficient, Reliability, Repeatability. Vll 92

ÖZET Esnek iplikler tekstil endüstrisi için son yıllarda artan bir öneme sahip olmuşlardır. Bu amaçla çeşitli tekstil lifleri il© ©faştan liflerinin karışımlar; yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda yüksek elastikiyete sahip bir polyester türü olan PBT (Poiibütilentereftaiat) lifleri de giyim ürünlerinde belli bir kullanım alanı bulmaktadır. Bu çalışmada; PBT liflerinin boyanma özellikleri üzerine etki ©den bazı parametreler araştırılmıştır. Bu amaçla; farklı molekül büyüklüğüne sahip dispers boyarmaddeier ile farklı sıcaklık, süre ve pH değerlerinde yapılan boyama sonuçları karşılaştırılmıştır. Ayrıca, boyarmadde konsantrasyonunun boyama süresi üzerine etkisi ve boyama sonrası yapılan yıkama işlemleri üzerine sıcaklığın etkisi de araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlarla PBT liflerinin dispers boyarmaddelerle boyanması için optimum işlem şartlan belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: PBT Lifleri, Dispers boyarmaddeier, Boyama ABSTRACT Recently, flexible yarns have gained an increasing importance for textiles industry. For this purpose, blends of several textile fibres and spandex fibres are widely used. At this contex, PBT (Polybuthylene teraphthaiate), a kind of high elasticity polyester fibre is also used occasionally for garment fabrics. In this study, some parameters which affect to dyeing features of PBT fibres were investigated. With this aim, the dyeing results earned out at different temperature, time and pH values by using different moleculer weight disperse dyes were compared. Furthermore, the effect of dye con centration on dyeing time and effect of washing temperature on washing- off process were also investigated. Optimum process conditions for disperse dyeing of PBT fibres were determined with the results obtained. KEY WORDS: PBT fibres, Disperse dyestuffs, Dyeing 74

The ink-jet printing properties of cotton cationised with 2,3-epoxypropyltrimethylammonium chloride have been studied. Cyan, magenta, yellow and black reactive inks were used to print untreated and cationised cotton fabrics. The effect of cationic reagent concentration, steaming time, ink (colour) and print resolution were investigated, together with possible differences between the behaviour of the four inks. Colour yields, staining of the white grounds, penetration behaviour, print quality and fastness properties were evaluated.

ÖZET Bu çalışmada, konfeksiyon işletmelerinde yapılan ütüleme şartlarının PES ve PES / Selüloz karışımı kumaşların haslıkları üzerine etkileri araştırılmıştır. Çalışmada öncelikle, polyester lifleri; polyester liflerinin boyanması, ısıl işlemler sırasında ortaya çıkan ve haslık problemlerine neden olan termomigrasyon olayı konusunda detaylı bir kaynak araştırması yapılmıştır. Deneylerde % 100 Polyester mikrolif ve Polyester / Selüloz karışımı kumaşlar kullanılmıştır. İşletme şartlarında dört farklı renge boyanmış olan kumaş numunelerine, konfeksiyon işletme şartlarında farklı sıcaklıklarda (140-200°C) ütüleme işlemi uygulanmıştır. Ayrıca bu dört farklı kumaşa bitim maddesi ( yumuşatıcı ) uygulanarak konfeksiyonda tekrar ütüleme işlemine tabi tutulmuştur. Daha sonra bu iki grup kumaş numunelerinin zamana bağlı olarak ( 1 gün, 10 gün, 20 gün sonra ) yıkama haslık testleri ve sürtünme haslık testleri yapılmış ve sonuçlar hem istatistiksel olarak hem de grafiksel olarak değerlendirilmiştir. Yapılan araştırmalar ve deneysel çalışma sonuçlarına göre; konfeksiyon şartlarında ütüleme işlemi uygulanan kumaşlarda renk değişimi gözlenmektedir. Açık renklerde daha kolay renk farklılıkları meydana gelmektedir. Uygulanan ütüleme sıcaklıkları yaş haslıkları da etkilemektedir.Ütüleme sıcaklığının artmasıyla yaş haslıklarda kötüleşme meydana gelmekte ve komşu beyaz polyester kumaş lekelenmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Termomigrasyon, haslıklar, dispers boyarmadde, ütüleme sıcaklığı, bitim maddeleri, polyester kumaş. II ABSTRACT An investigation on the effect of ironing conditions on the fastness properties of the poliester and poliester-cellulose blend fanrics. In this study, the effects of ironing conditions which treated in confection, were investigated, on fastness of PES and PES / Cellulose mixture fabrics. In the study, firstly PES fibres, dyeing of PES fibres and in the subject of thermomigration which arised during heat treatments and caused problems of fastness, were did a literature investigation in details. In the experimental study, 100% PES Mcrofibre and Polyester/ Cellulose mixture fabrics were used. Fabrics samples which were dyed in four different colors in dyehouse conditions, were applied ironing operation in different temparatures (140-200°C ) at confection conditions. Additionally, four different fabrics were treated with finishing agents ( softener ) and were ironed in confection conditions again. And then, of these two groups of fabric samples, measurements of color change, wetfastness test and rubfastness test which dependent on the time ( after 1, 10, 20 days ) were performed and results estimated as both statistical and graphical representations. According to in this experimental study and investigation's results; fabric's colors which were applied ironing operations in confection conditions, changes more easy. Ironing temparatures effect also wetfastness. When ironing temparatures increase, wetfastness was deteorated and white polyester fabric was stained. KEYWORDS: Thermomigration, fastness, disperse dyes, ironing temparatures, finishing agents, polyester fabrics. 210

ÖZET Bu çalışmada reaktif baskı sonu ard işlemlerinde etkili olan parametreler deneysel olarak incelenmiştir. Birinci bölümde konunun önemi ve çalışmanın amaçları ortaya konmuştur, ikinci bölümde reaktif baskıcılık ve reaktif baskı sonu yıkamasında etkili olan faktörler konusunda yapılan literatür çalışması yer almaktadır. Deneysel çalışmada, iki farklı boyarmadde için hazırlanmış baskı patıyla %100 pamuklu kumaşa baskı yapılmış ve daha sonra fiksaj işlemi gerçekleşmiştir. Fiksaj işleminin ardından yapılan reaktif baskı sonu yıkamaları; farklı tip yıkama maddeleriyle sabit bir prosesle yıkama yapılması durumu, yıkamaya sıcakta başlanarak farklı tip yıkama maddeleriyle çalışılması durumu, sabit bir prosesle 2. banyoda pH kontrolü yapılması durumu, sabit bir prosesle 3. banyoda pH kontrolü yapılması durumu, kaynar yıkama banyosunda işlem süresinin etkisinin incelenmesi ve banyo sayısını azaltmak amacıyla yeni bir takım prosedürlerin denenmesi durumları için karşılaştırmalı olarak yapılmıştır. Sonuçların değerlendirilmesi; elde edilen deney numuneleri üzerinden ölçülen renk koyuluğu ( K/S ), yıkama haslığı, kuru ve yaş sürtünme haslığı, zemin kirletme davranışı, çözgü ve atkı için eğilme uzunluğu, ve yıkama çözeltilerinden alınan numunelerin absorbaıis ölçümleriyle yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER Reaktif baskıcılık, reaktif baskı sonu yıkamaları, yıkama maddesi, yıkama, pH, yıkama süresi, farklı yıkama prosedürleri, absorbans değeri, yaş haslıklar, zemin kirletme davranışı, eğilme uzunluğu ABSTRACT In this study, the parameters which are effective in washing-off of reactive printing had been searched experimantly. In the first chapter, the importance of the subjects and the objectives of the study had been proved. In the second chapter, study of literature about the factors which are effective in reactive printing and washing-off takes place. In the experimantal study, it had been printed on %100 cotton fabric with printing paste which has been prepared for two different pigments, and then fixation had happened. Washing-off of reactive printing, that's made after fixation process, had been made comperatively for some new procedures situations with an eye to situation of washing-off in fixed process with different types of washing-off agents, situation of studying with different types of washing-off agents as they are being started to be washed in hot, the situation of checking pH in 2nd batch with a fixed process, the situation of checking pH in 3rd batch with a fixed process, searching the effect of duration in boiled washing batch and decreasing batch numbers. The evaluation of results had been made by deepness of colour ( K/S ), washing fastness, dry and wet rubbing fastness, smuding of the white areas, length of flexure for warp and weft which are obtained from measured experimantal species and mesurements that's obtained from washing-off solutions. KEY WORDS Reactive printing, washing-off of reactive printing, washing-off agent, washing-off, pH, duration time, different washing-off procedures, absorbance, wet fastness, smuding of the white areas, flexure length. 74

ÖZET Bu çalışmada, kostikleme işleminin polyester kumaşların baskı sonuçlan üzerine etkileri araştırılmıştır. Polyester kumaşlar farklı oranlarda ağırlık kaybına uğrayacak şekilde kostiklenrmş ve bunlar üzerine dispers baskı yapılarak sonuçlar çeşitli test yöntemleri ile değeriendirihmştir. Baskı işlemleri üç ayrı seri hafinde yapılmıştır. Birinci seride tüm kumaş tiplerine sabit şartlar altında baskı yapılmış ve ikinci seride farklı ağırlık kaybına uğratılmış kumaşlara sabit baskı patı aktarmak (basmak) için gerekli öten baskı şartlan optimize edilmiştir. Üçüncü seride, optimize edilmiş şartlarda baskılar yapılarak sonuçlar değerlerıdirilrnişir. Anahtar Kelimeler Kostikleme, Dispers Baskı, Polyester, Renk Verimi, Egalite, Kontür Netliği, Haslık Testleri 11 ABSTRACT Ih this study, the effect of alkali treatment conditions on the behavior of the polyester fabrics during printing with disperse dyes has been investigated. Polyester fabrics have been deweigthed at different rates and tested the effects on the printed fabrics. Three different stages have been routed. In the first, under the san» printing conditions have been worked. In the second, worked under different printing conditions, with the same amount of paste transferred on the samples, which gave the optimum colour yield, have been found. In tile last, at the optimum conditions, the printing qualities of the printed samples have been tested. Keywords: Alkali Treatment, Disperse Printing, Polyester, Color Yield, Levelling, Sharpness of Outlines, Fastness Tests. 92

Bu çalışmada, tekstil baskıcılığında önemli bir konu olan pat hazırlama işleminin gerçek ihtiyaca en yakın şekilde hesaplanması ele alınmıştır. Bunun için basılacak desen kumaş yada desen kağıdından tarayıcıda taranır ve desenin renk oranlan bulunur. Deseni oluşturan renklerin oranlarım bulma işlemi ya burada verilen program vasıtasıyla yapılır ya da bu oranlan veren CAD sistemlerinin sonuçlan kullanılır. Daha önceden deneysel çalışma ile tespit edilen, belli baskı parametreleri ile baskı yapıldığında birim alana aktarılan pat miktarı da bilgisayar programında oluşturulan veri dosyasında kayıtlı bulunmaktadır. Bu veriler ışığında program çalıştırıldığında, her renk için hazırlanacak pat miktarı ve toplam pat ihtiyacı tespit edilir. Tezin ilk kısmında, pat aktarımına etki eden faktörler ve baskı sistemlerinde pat tüketimini optimum hale getiren gelişmeler incelenmiştir. Bir sonraki bölümde sabit disk yada bir diskette kayıtlı bulunan desen için, deneysel çalışma sonucu elde edilen veriler kullanılarak pat tüketimi tahmin edilmektedir. Bu program Delphi 4.0 programlama dilinde yazılmıştır. Son bölümde deneysel çalışmanın sonuçlan toplu halde verilmiş ve programın çalışması esnasındaki ekran görüntüleri sunulmuştur. ANAHTAR KELEMLER: Baskı Patı, Baskı Makinası, Baskı İşlemi Parametreleri, Desen, Viskozite, Penetrasyon In this study, exact determination of print paste demand, a subject to be very important in textile printing, is studied. To calculate this before the printing process, the design is scanned from either a fabric or a paper and the ratio of each color is found. This done via the programme written here or the results of a CAD system, giving the ratios of each color. The paste demand for the unit area of the fabric used under different printing parameters was found in the experiments done and they were saved in a data file formed in the programme. As the programme is run, paste demand for each color is calculated as well as the total print paste demand. In the first part of the thesis, factors effecting the paste application and the developments in the printing systems that optimise the paste consumption are examined. In the following chapter, paste demand for a design saved in the hard disc or a floppy disc is calculated using the experimental data in the programme is calculated. This programme is written in Delphi 4.0. In the final part, the results of the experimental study and the screen visions are given. KEYWORDS: Print Paste, Printing Machine, Printing Process Parameters, Design, Viscosity, Penetration 78

Because of the rapidly increasing pollution in Lake Uluabat, which is one of the significant shallow lakes of Turkey and has been announced to be a Ramsar Area, eutrophic state evaluation based on geographic information system was performed. The eutrophication level of the lake is determined with the help of a 0 – 100 scale based on TSI calculations and secchi disc depth (SD), chlorophyll-a (Chl-a), total phosphorus (TP) and total nitrogen (TN) parameters. Between 0 - 30 represents oligotrophic level, 30 – 40 represents lower mesotrophic level 40 – 50 mesotrophic, 50 – 60 upper mesotrophic, 60 – 70 eutrophic, 70 – 80 hypereutrophic and 80 – 100 extremely hypereutrophic. The TSI maps of four parameters were created using the Inverse Distance Weight (IDW) interpolation method. The final map showing the spatial distribution of trophic level was generated by synthesising the thematic maps of each indicator on the cell basis with the overlay technique. From the final map, the trophic level of the entire lake was characterised as eutrophic or more in all seasons studied during the year.

An untreated wool fabric was bleached both with sodium borohydride (SBH) in the presence of sodium bisulphite (SBS) solution and with a commercial H2O2 bleaching method. The concentration effects of SBH and SBS, bleaching time, pH and temperature on SBH bleaching process were investigated. Whiteness, yellowness and alkali solubility results were assessed for both bleaching methods. The results showed that whiteness degrees obtained with SBH bleaching was comparable with that of H2O2 bleaching method; whereas the alkali solubility values of the SBH bleaching was superior to the H2O2 bleaching.