Search

Het landelijk gebied in Laag Nederland staat voor een aantal grote uitdagingen. Welke invloed hebben de gevolgen van klimaatverandering, zoals extreme buien, langdurige droogte en zeespiegelstijging? Hoe blijven bedrijven economisch gezond en hoe houden we natuurgebieden in stand in het perspectief van een veranderend klimaat? Agrarische ondernemers, natuurbeheerders en overheden hebben behoefte aan een ontwikkelingsperspectief voor de langere termijn. In het project ‘Klimaat- en waterrobuust Laag Nederland van nu naar 2050’ (LN2050) werken agrariërs en andere gebruikers van het landelijk gebied, overheden en kennisinstellingen aan een toekomstbestendig perspectief voor de middellange en langere termijn (2050-2100). In drie voorbeeldgebieden, waaronder Schouwen-Duiveland, werken projectpartners aan maatregelen, verdienmodellen en adaptatiepaden om het bodem- en watersysteem weerbaar te maken tegen de opgaven waar het landelijk gebied van Laag Nederland voor staat. Het aanzien van Schouwen-Duiveland is vanaf de tweede helft van de 20e eeuw ingrijpend veranderd als gevolg van landschappelijke herinrichting na de Watersnood van 1953. Grote delen van het eiland kennen tegenwoordig een functioneel landschap, ingericht naar de wensen van de belangrijkste landgebruiker ter plaatse. De afgelopen decennia komen steeds meer knelpunten en opgaven van dit functionele landschap naar voren. De combinatie met de belangrijkste autonome ontwikkeling, klimaatverandering, zorgt ervoor dat het bodem- en watersysteem steeds meer onder druk komt te staan. De belangrijkste gebruikers van het landschap van Schouwen-Duiveland zijn landbouw, natuur en recreatie/toerisme. Hieronder worden voor de verschillende sectoren een aantal knelpunten en opgaven genoemd binnen de drie belangrijkste klimaateffecten op het bodem- en watersysteem: wateroverlast, droogte en verzilting. De effecten en opgaven zijn tevens in kaart gebracht aan het eind van deze synthese.

Normative scenarios for long-term (e.g., 100 years) landscape development can be very inspiring to imagine outside the box landscape futures, without being obliged to define concrete policy objectives for the shorter term. However, it remains challenging to translate such long-term visions into clear transition pathways. We draw upon a landscape-based design approach to local spatial planning to foster a transition to a well-functioning landscape, resilient to various external pressures. Inspired by a national visioning exercise for the Netherlands in 2120, two local case studies at municipal level in the Netherlands are analysed, aiming to identify in what ways the setup of a regional landscape-based design study using future visions can optimise the spatial planning process. Therefore, this comparative case study analysed the cases on the landscape-based approach, the design process, and the future visions formulated. The comparison shows that fostering abiotic differences safeguards sustainable and resilient landscapes; moreover, co-creation relying on representative local actors appears fundamental for shared solutions, while a landscape-based approach guarantees transitions to adaptive and biodiverse landscapes. We conclude that a shared long-term future landscape vision is a crucial source of inspiration to solve today’s spatial planning problems. The constellation of the stakeholder group involved and the methodological setup of a visioning process are determinative for the way a long-term vision is suited to informing spatial planning for a sustainable future.

The European Union (EU) has firmly positioned itself as a global leader in promoting and implementing nature-based solutions (NBS). The recently released EU Biodiversity Strategy for 2030, Strategy on Adaptation to Climate Change, and Forest Strategy - all representing key pillars of the ambitious European Green Deal (EGD) - rely on NBS to both preserve and restore ecosystem integrity and increase climate resilience. Although research and policy in Europe have advanced the conceptualization and operationalization of NBS, a much wider adoption is needed to reach the ambitious goals of the EGD and fulfil its vision of transforming into a sustainable, climate-neutral, climate resilient, fair, and prosperous EU by 2050. In this paper, we review recent EU-supported research, policy, and practices to identify critical dimensions that still need to be addressed for greater uptake of NBS. While recognising the multiple societal challenges NBS can target, we build on the key messages from the ‘5th European Climate Change Adaptation conference ECCA 2021′ and focus our analysis on NBS for climate change adaptation and disaster risk reduction. We screen a wide range of NBS cases across the EU and identify-three core challenges to implementation: the lack of a comprehensive evidence base on the effectiveness of NBS to address targeted challenges; the need for a greater involvement of the private sector in financing NBS; and opportunities for enhancing stakeholder engagement in the successful design and implementation of NBS. We take these challenges as the starting point for a broader reflection and critical discussion on the role of i) knowledge, i) finance, including investments in NBS and divestments from nature-negative projects, and iii) governance and policy frameworks to enable the uptake of NBS. We conclude by identifying options for the EU to foster the uptake of NBS in research, policy and practice.

Een toekomstbestendig Waterland-Oost is met name afhankelijk van de invulling van waterbeheer en het landgebruik van de veenweidegebieden. Elk toekomstscenario van het water- en bodem systeem heeft gevolgen voor het gebruik van het oppervlaktewater (recreatie), het landgebruik (landbouw, natuur, bebouwing), de zoetwatervoorraad, de ruimtelijke ordening en heeft economische effecten (investeringen, kosten, baten), maar hoe maken we het water- en bodemsysteem in Waterland-Oost klimaatrobuust? In het onderzoek Laag Nederland (LN2050) ligt voor Waterland-Oost de nadruk op het verkennen van het waterbeheer en het landgebruik in de toekomst, waarbij het adagium is: landgebruik volgt watersysteem voor veenweidegebieden, zoals aangegeven in de Omgevingsvisie Noord-Holland 2050 (Provincie Noord-Holland, 2018). Er wordt met name gekeken naar wat de veranderingen voor de diverse stakeholders betekenen en welke verdienmodellen voor de stakeholders mogelijk zijn. Daarmee kunnen ook andere aanpalende uitdagingen zoals het klimaatneutraal maken van de veenweidegebieden, het beperken van de stikstofuitstoot, etc. worden meegenomen.

Dit rapport bevat de contextbepaling van voorbeeldgebied Fryslân. Deze contextbepaling vormt de basis voor het verder werk binnen het project ‘Klimaat- en waterrobuust Laag-Nederland van nu naar 2050’ en bestaat uit een geïntegreerde beschrijving van het fysieke/ natuurlijke systeem, het sociaaleconomische systeem en het institutionele systeem. Daarnaast worden de bestaande knelpunten binnen het gebied benoemd. Op deze wijze wordt de huidige situatie beknopt beschreven en wordt, waar mogelijk, een beeld geschetst van de toekomstige veranderingen (2050 en daarna). Het doel van deze stap is om een passend beeld te krijgen van de opgave(n) en daarbij horende context in het voorbeeldgebied.

The influence of climate change on water related management challenges is felt worldwide. Backed by policies such as the European Green Deal, the UN Sustainable Development Goals and the Paris Agreement, there is a growing focus on Nature-based Solutions (NBS) and Building with Nature (BwN) to tackle current global challenges. However, the choice to implement Building with Nature rather than a traditional ‘grey’ infrastructure solution is often hampered by greater perceived uncertainty in the performance and implementation of Building with Nature. At the same time, the co-benefits of Building with Nature are well documented, and an increasing body of evidence showcases the value and functioning of Building with Nature under both daily and extreme conditions.The objective of this whitepaper is to inform practitioners of Building with Nature about the concepts of uncertainty and how to use this as a strength in the dialogue to come to sustainable solutions for coping with future global change related uncertainties. Sources of uncertainty related to the BwN solution are often more manageable than the sources of uncertainties related to predictions of the future state of the problem. For instance, uncertainties related to the question ‘how much sea-level rise can be expected’ needs to be addressed independent of the uncertainties related to the solution itself (e.g., how can a mangrove greenbelt adapt to sea-level rise of 50 cm). Key considerations for working with uncertainties in Building with Nature solutions are:1. Identification of all dimensions of uncertainty both related to the problem and solution at hand.2. Adaptivity is key to work with deeply uncertain future challenges.3. A toolkit of six enablers aids in implementing Building with Nature.4. Adaptive design and targeted monitoring are essential in the management of Building with Nature solutions.Based on a.o. the Ecoshape Building with Nature experience from over 12 years of ‘learning by doing’ at landscape

In het programma Klimaat en Energie in de Regio Noordoost Brabant is een samenwerking opgezet met overheden, maatschappelijke partijen en onderwijsinstellingen om klimaatadaptatie beleidsmatig en procesmatig te versnellen. Onderdeel van dit programma is een uitwerking van de provinciale Omgevingsvisie Brabant (2019) voor het thema beeklandschappen. Regio Noordoost Brabant heeft Wageningen University & Research benaderd om na analogie van het toekomstperspectief Nederland 2120 (WUR, 2019) een ruimtelijk beeld te schetsen van een klimaatbestendig beek(dal)landschap Noordoost Brabant (NOB) anno 2050. Dit beeld kan gebruikt worden om een dialoog op te starten over de gemeentelijke omgevingsvisies. Ter voorbereiding op het samenstellen van de verhaallijnen en het schetsen van de bijbehorende beelden is de regio met haar karakteristieke beeksystemen: de Aa, Raam en Dommel, en bijbehorende beek(dal)landschappen gekenschetst.

The Netherlands is increasingly confronted with periods of drought, heat and extreme rainfall due to climate change. Nature based solutions are areas where natural processes are the basis for adaptation to climate change. Nature based solutions have great potential, but are not yet always used in spatial planning and water management. This evaluation investigated what is needed to embed nature based solutions as a standard option in spatial policy and in water and nature management., Het klimaat verandert en Nederland krijgt steeds vaker te maken met periodes van droogte, hitte en extreme neerslag. Dat is nu al actueel. Natuurlijke klimaatbuffers zijn gebieden waar natuurlijke processen de ruimte krijgen, op deze wijze is aanpassing aan klimaatverandering voor Nederland mogelijk. Het concept ‘natuurlijke klimaatbuffer’ heeft een groot potentieel, maar wordt nog niet altijd meegenomen in planvorming. In deze evaluatie is uitgezocht wat er nodig is om de klimaatbuffer-aanpak als standaard optie in te bedden in ruimtelijk beleid en in water- en natuurbeheer.

In het IJsselmeergebied wordt gestreefd naar een robuust ecosysteem dat veerkrachtig genoeg is om klimaatverandering op te vangen en tegelijkertijd ruimte biedt aan economische ontwikkelingen. Met het project ‘Veerkracht Grote Wateren’ is er nu een raamwerk ontwikkeld dat het begrip veerkracht hanteerbaar maakt. Het raamwerk biedt strategieën om de veerkracht te vergroten en ondersteunt bij het monitoren van de gebiedsdoelen. Hiermee kunnen de ambities van de Gebiedsagenda IJsselmeergebied en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) worden geoperationaliseerd.

Decennia lang hebben we ons in Nederland bezig gehouden met waterveiligheid. En de angst voor overstromingen is nog steeds actueel. Wateroverlast komt altijd plotseling en snel en de gevolgen zijn direct voelbaar: een hoogwaterpiek in de rivieren, springtij, piekbuien enz. Dit verklaart waarom er vooral aandacht voor de pieken is en de aandacht voor een zich langzaam opbouwende droogte achter blijft. Droogte kan tezamen met andere drukfactoren/verstoringen echter leiden tot plotselinge omslagpunten naar andere zeer ongewenste toestanden van een systeem. Een niet meer watervoerende beek is daarvan een treffend voorbeeld.

Door klimaatverandering groeit de noodzaak om met concepten zoals klimaatbufferaanpak aan de slag te gaan. Met de evaluatie van drie klimaatbufferprojecten worden de leerpunten voor toekomstige projecten in beeld gebracht.

Context In today’s world, rapid environmental and economic developments and changes pose major threats to ecosystems and economic systems. Objective In this context we explore if resilience can be increased by the spatial configuration of the rural landscape in an integrated ecological-genetic-economic way. Methods We study the concept of landscape diversity from genetic, ecological and economic perspectives. Results We show that small-scale landscapes are potentially more resilient than large-scale landscapes, provided that ecosystem patch sizes are sufficiently large to support genetic diversity and ecosystem and economic functions. The basic premise underlying this finding is that more variation in a landscape generally leads to greater genetic and species diversity. This, in turn, stabilizes populations and strengthens the different ecosystem elements in the landscape. Greater variation in ecosystem elements provides for more varied ecosystem services, which may enhance the resilience of the local economy. Conclusion We conclude that a resilient landscape is shaped within the context of economic and ecological possibilities and constraints, and is determined by landscape diversity and spatial organisation.

This dataset contains data from two different studies on aeolian sediment transport. The first study was conducted in Dori, Burkina Faso, the second at Ameland, the Netherlands. The first dataset contains data from a degraded (deg), dune and valley site for 11 events. The second dataset contains data of 18 catchers for 6 different events.

Een bijna vergeten beeld: glinsterend water met daarin de slanke groene linten van zeegras. Zacht wuivend en golvend onder het wateroppervlak bij vloed, liggend met de stroom, meewijzend als het eb wordt. Prachtig. Maar zo’n ondiepe zeebodem begroeid met een tapijt van zeegras is niet alleen fraai om te zien, het is het ook nuttig. Zeker in tijden van klimaatverandering en zeespiegelstijging. Zoals helmgras langswaaiend zand kan invangen en zo duinen laat groeien, zo kan zeegras helpen de zeebodem op te hogen door zand en slibdeeltjes in te vangen. Het is een echte ‘biobouwer’. Als wadplaten hoger worden, geeft dat meer golfbreking op en vervolgens veiligheid voor de dijken. Door een virusinfectie en de aanleg van de Afsluitdijk zijn de zeegrasvelden echter bijna volledig verdwenen. Een herstelproject biedt hoop.

Klimaatbuffers zijn bedoeld om stad en land te beschermen tegen klimaatverandering. Maar klimaatbuffers gaan ook over natuurlijke oplossingen en meer kansen voor natuur en landschap. De coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers, een coalitie van zeven natuurorganisaties, zag de mogelijkheden en ging samenwerken met waterbeherend Nederland om natuurwinst te realiseren bij concrete inrichtingsprojecten die ons land klimaatbestendiger moeten maken. Dit themanummer brengt voorbeeldprojecten, opinie en verdieping bij elkaar om te onderstrepen dat dit nodig is en ook werkt.

Een samenwerkingsverband van een groene organisatie en twee commerciële partijen realiseert sinds oktober 2010 in Limburg een gebiedsontwikkeling die veel sneller en goedkoper lijkt uit te pakken dan de klassieke landinrichting. Langs private weg worden overheidsdoelen gerealiseerd op het gebied van natuurontwikkeling, recreatie, waterbeheer en verbetering van de landbouwstructuur van cruciaal belang hierbij zijn het op bouwen van een grondbank en het middel van de vrijwillige kavelruil.

In de rubriek Platform van H2O 2-2009 (pagina 31 e.v.) staan vier artikelen over verschillende manieren van het analyseren van de totale emissie vanuit het afvalwatersysteem. In veel gevallen wijkt de gevolgde aanpak af van de nu gangbare praktijk. De auteurs bekeken hun artikelen ook vanuit het oogpuntvan een vergunningverlener, een handhaver en een beleidsmedewerker bij een waterschap en een rioleur van een gemeente

Met het project Duurzaam Beheer Grote Wateren werken Rijkswaterstaat en Wageningen University & Research samen aan de vraag hoe het concept ‘veerkracht’ kan helpen bij integraal waterbeheer. Het doel is om de ecologie te verbeteren door meer inzicht te krijgen in het functioneren van de grote wateren als sociaal-ecologisch systeem. Hiervoor is een werkwijze ontwikkeld aan de hand van zeven principes van veerkracht, omschreven door het Stockholm Resilience Centre. Deze principes geven richting aan strategieën die de veerkracht van deze grote wateren kunnen versterken en vergroten ook het inzicht in de complexiteit van het sociaal-ecologisch systeem.