Search

Pedagogics of Vasiliy Alexandrovich Sukhomlinskiy (1918–1970) is a particular system of education. As a true innovator, Sukhomlinskiy worked in many rural schools, since 1948 he was a headmaster of secondary school in Pavlysh. His professional attitude can be characterized, in the first place, by personalized approach to his students. Essence of this approach reflects not only intersectionality of various educational influences affecting every child (as well as orientation of educational process on formation of a creative personality with active public stance and high moral responsibility) but also education via a collective and within a collective, when pedagogical influence on both personality and collective merges in single operational technique. He created unique “School for parents” without parallels anywhere else in the world. The School provided its students not just lectures on various topics but also confidential conversations for parents’ mutual enrichment in experience of educating and upbringing of their children. Thus Sukhomlinskiy’s pedagogics elevates the problem of personality development on a global humanistic level that brings together both direct and mediated influences on a growing human personality. Pedagogika Wasilija A. Suchomlińskiego (1918–1970) to określony system wychowania dzieci i młodzieży. W.A. Suchomliński pracował w wielu wiejskich szkołach, od 1948 r. kierował szkołą pawłyską, był nauczycielem-innowatorem. Postawa pedagogiczna W.A. Suchomlińskiego charakteryzuje się przede wszystkim osobistym podejściem do wychowanków. Istota tego podejścia odzwierciedla nie tylko współzależność różnych oddziaływań wychowawczych na każde dziecko i ukierunkowanie procesu wychowawczego na kształtowanie osobowości twórczej o aktywnej postawie społecznej i dużej odpowiedzialności moralnej, ale także wychowanie przez zespół i w zespole, kiedy pedagogiczny wpływ na jednostkę i zespół jest realizowany równocześnie. Świadome podejście W. A. Suchomlińskiego do zagadnień kształtowania osobowości człowieka oznacza przede wszystkim dostrzeganie potrzeby celowego tworzenia warunków wstępnych do jego wychowania. Zdaniem pedagoga proces pedagogiczny jest realizowany tylko wtedy, gdy oddziaływanie wychowawcze zaspokaja potrzeby dziecka w zakresie rozwoju fizycznego, emocjonalnego i umysłowego. Aby zagwarantować właściwy kierunek procesowi wychowania, konieczne jest stworzenie odpowiednich warunków do realizacji tej potrzeby. Warunki te obejmują zapewnienie normalnego rozwoju fizjologicznego i umysłowego dziecka, począwszy od chwili, gdy znajduje się ono jeszcze w łonie matki. Aby zapewnić dziecku podstawowe standardy życia, konieczne jest nie tylko zapoznanie rodziców z tymi normami, ale także wzbudzenie w nich chęci do ciągłego przestrzegania tych norm. Innymi słowy, zarówno systematyczna edukacja przyszłych rodziców, jak i celowa edukacja rodzinna są według W.A. Suchomlińskiego niezbędnymi warunkami wstępnymi w procesie wychowawczego oddziaływania na dziecko. Kierując się tym przekonaniem, nauczyciel organizuje kurs „Rodzina, małżeństwo, miłość, dzieci” dla uczniów szkół średnich. Dziesiątki lat przed oficjalnymi decyzjami o potrzebie powszechnej edukacji seksualnej i wychowania dyrektor szkoły w Pawłyszu przebudowuje program, wprowadzając przedmiot o kulturze w relacjach międzyludzkich. W.A. Suchomliński, uznając życzliwość, wzajemne zaufanie i czułość za czynniki warunkujące harmonijny rozwój sił wewnętrznych i możliwości dziecka, kontynuował tradycję wielkiego polskiego nauczyciela Janusza Korczaka. Jego stosunek do dzieci stał się dla nauczyciela z Pawłysza „testamentem na całe życie”. Pozostał wierny temu przymierzu do końca swoich dni. A prawdziwie ludzkie relacje między rodzicami postrzegał jako miłość. Małżeńską miłość definiował jako wysoce moralny trud tworzenia wzajemnego szczęścia, trud samokształcenia i wychowania dzieci. Z inicjatywy W.A. Suchomlińskiego powstała unikalna, nie mająca światowych analogii, „Szkoła dla Rodziców”. W tej „Szkole” nie tylko odbywały się wykłady na różne tematy, ale także odbywały się poufne rozmowy, podczas których wzajemnie wzbogacano się o doświadczenia związane z nauczaniem i wychowywaniem dzieci. Tak więc, pedagogika W.A. Suchomlińskiego rozważa problem rozwoju osobowego na globalnym poziomie humanistycznym, wskazując bezpośrednie i pośrednie wpływy oddziałujące na rozwijającego się człowieka. Педагогика В.А. Сухомлинского (1918–1970) представляет собой определенную систему. В.А. Сухомлинский работал в многих сельських школах, с 1948 года руководил Павлышской школой, был педагогом-новатором. Педагогическую позицию В.А. Сухомлинского характеризует прежде всего личностный подход к воспитанникам. Суть этого подхода отражает не только взаимообусловленность разнообразных воспитательных воздействий на каждого ребенка и направленность воспитательного процесса на формирование творческой личности, обладающей активной общественной позицией и высокой нравственной ответственностью, но и воспитание через коллектив и в коллективе, когда педагогическое воздействие на личность и коллектив осуществляется в одном приеме. Была создана уникальная, не имеющая мировых аналогов, „Школа для родителей”. В этой „Школе” не только читались лекции на различные темы, но и велись доверительные беседы, в ходе которых происходило взаимообогащение опытом обучения и воспитания детей. Таким образом, педагогика В.А. Сухомлинского поднимает проблему развития личности на глобально-гуманистический уровень, в котором соединяются непосредственные и опосредованные влияния на подрастающего человека.

Defining upbringing as a pedagogical process of influencing an individual’s personality, it is assumed that the process is carried out as an intentional and unintentional activity by professional and non-professional educators, and also as a self-educational activity. All these activities can be perceived as a transmission of values using the tools of forming correct identity parameters, which are identification patterns (behaviour patterns) that include role models and models of behaviour. The article contains a description of these models and their interpretation as a field of values within which a specific social game is played, determining the types of influence of the patterns on the identity of an individual. The fields of values of the patterns permeate each other, which is why it is possible to explore them in search for new patterns and in extending the cognitive space. Today, in the era dominated by the Internet, the child is submerged in a world of patterns, including those institutionally imposed, those suggested by educators, and the ones the child discovered on their own. Among these, only the patterns accepted by the child are activated in the processes of transmission of educational influence based on imitation, identification and internalisation. The article presents the characteristics of this influence from the perspective of the pedagogy of upbringing and in relation to different types of patterns used., Definiując wychowanie jako proces pedagogiczny w zakresie oddziaływania na sferę osobowości jednostki zakłada się, że prowadzony jest on jako działanie intencjonalne i nieintencjonalne przez zawodowych i niezawodowych wychowawców oraz działanie samokształceniowe. Wszystkie te działania można traktować jako transmisję wartości przy użyciu narzędzi kształtowania prawidłowych parametrów tożsamościowych, którymi są wzorce identyfikacyjne (wzorce postępowania), w skład których wchodzą wzorce osobowe i wzorce zachowań. W artykule zamieszczono opis tych wzorców i ich interpretację jako pola wartości, w obrębie których prowadzona jest określona gra społeczna wyznaczająca rodzaje wpływów wzorców na tożsamość jednostki. Pola wartości wzorców przenikają się i dzięki temu jest możliwa ich eksploracja w poszukiwaniu nowych wzorców i w poszerzaniu przestrzeni poznawczych. Współcześnie, w epoce zdominowanej przez Internet, dziecko jest zanurzone w galaktyce wzorców, w tym narzuconych instytucjonalnie, sugerowanych przez wychowawców oraz własnych, odkrytych samodzielnie. Spośród nich tylko wzorce akceptowane przez dziecko są uaktywniane w procesach transmisji oddziaływań wychowawczych opartych na imitacji, identyfikacji i internalizacji. A artykule przedstawiono charakterystykę tych oddziaływań z perspektywy pedagogiki wychowania i w powiązaniu z różnymi rodzajami stosowanych wzorców.

Analiza tekstów źródłowych i wybranych opracowań biografii Kardynała Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego została dokonana z perspektywy zachodzących w Polsce A.D. 2020 procesów sekularyzacji, radykalnego ataku polityków lewicy na Kościół katolicki i jego relacje z aktualną formacją koalicji Zjednoczonej Prawicy u władzy. Uderza to w fundamenty II Soboru Watykańskiego oraz roli polskiego Kościoła w odzyskaniu przez naród wolności od socjalistycznej dominacji w 1989 roku. Autor przywołuje zatem nie tylko wyjątkowe zasługi Prymasa Polski w okresie totalitaryzmu doby Polski Ludowej w powyższym zakresie, ale i jego przesłanie dla pedagogów, praktyków, rodziców i naukowców. An analysis of source texts and selected biographical studies of Cardinal Stefan Wyszyński was carried out from the perspectives of the processes of secularization taking place in Poland in the year AD 2020, the radical attacks of left-wing politicians on the Catholic Church and its relationship with the current governing coalition known as the United Right [Zjednoczona Prawica]. This strikes at the foundations of the Second Vatican Council and the role of the Polish Church in regaining the nation’s freedom from socialist domination in 1989. The author therefore recalls not only the exceptional merits of the Polish Primate during the period of totalitarianism of the "People's Poland" [Polska Ludowa], but also his message to educator-practitioners, parents, and scientists.

Tekst prezentuje życie i myśl Erazma z Rotterdamu jako humanisty, pedagoga i osoby duchownej, by następnie spróbować opisać powstałą ze złożenia tych trzech poziomów i sposobów myślenia Erazmiańską koncepcję humanistycznej edukacji religijnej. Cel tego badania jest podwójny, z jednej strony chodzi o odtworzenie tej historycznej myśli z ambicją wydobycia jej wyróżników, ale z drugiej - zakłada się, że ta koncepcja może być przydatna nam współczesnym, zainteresowanym bądź odpowiedzialnym za dzisiejszy kształt edukacji religijnej, w teorii i praktyce. The text presents the life and thought of Erasmus of Rotterdam as a humanist, educator and clergyman, and then tries to describe the Erasmus concept of humanistic religious education arising from these three levels and ways of thinking. The purpose of this research is twofold. On the one hand, it is about recreating this historical thought with the ambition to bring out its distinguishing features, on the other - it is assumed that this concept can be useful to us today, interested or responsible for today's shape of religious education, in theory and practice.

Integralne wychowanie dziecka według Edmunda Bojanowskiego wraz z nieodłączną od niego ideą ochrony dziecka jest wyrazem twórczych przemyśleń i poszukiwań tego wybitnego polskiego społecznika i myśliciela XIX wieku. Jego myśl pedagogiczna nie utraciła swej aktualności i również współcześnie stanowi ważny punkt odniesienia dla praktyki pedagogicznej. Tekst wskazuje na oryginalność systemu wychowania Edmunda Bojanowskiego, który w swych podstawowych założeniach odwołuje się do natury, historii i religii, i może zostać pomyślnie wykorzystany jako cenne narzędzie w procesie kształtowania u dzieci mocnych i harmonijnych osobowości. Materiał i metody: Wykorzystano literaturę źródłową i opracowania dotyczące koncepcji wychowania Edmunda Bojanowskiego. Wyniki: W przekonaniu E. Bojanowskiego "sukces wychowawczy" można osiągnąć, troszcząc się o integralny rozwój i wychowanie dziecka. Wnioski: Bez dobrze pojętej "ochrony" dziecka integralny rozwój i wychowanie dziecka jest znacznie utrudnione. The article explores Edmund Bojanowski's idea of integral upbringing with its intrinsic idea of child protection. It is based on the analysis of creative thought and explorations of this 19th-century outstanding Polish social activist and thinker. His pedagogical thought keeps its relevance and nowadays remains an important reference point for pedagogical practice. The Author emphasises the originality of Edmund Bojanowski's upbringing system, which in its basic assumptions refers to nature, history and religion and can be successfully used as a valuable tool in the process of shaping strong and harmonious personalities in children. Material and methods. Source literature and studies on the concept of education of Edmund Bojanowski were used. Results. According to E. Bojanowski, "educational success" can be achieved by caring for the integral development and upbringing of the child. Conclusions. Without a well-understood "protection" of the child, the integral development and upbringing of the child is significantly hindered.

Artykuł ukazuje podstawowe założenia pedagogii jednego z wybitnych polskich pedagogów przełomu XIX i XX wieku - ks. Bronisława Markiewicza, którego myśl pedagogiczna również dzisiaj nie przestaje fascynować wielu pedagogów, czyniąc z nich mistrzów w dziedzinie wychowania. Tekst wskazuje na oryginalność założeń wychowawczych ks. Markiewicza, która wyraża się w iście nowatorskim sposobie wykorzystania tradycyjnych wartości, jakimi są powściągliwość i praca. Autor zwraca również uwagę na możliwość wykorzystania pedagogii ks. Markiewicza we współczesnej pracy pedagogicznej, gdyż stanowi ona niezwykle cenne "narzędzie" w procesie kształtowania u młodzieży osobowości dojrzałych i harmonijnych - dobrych chrześcijan i uczciwych obywateli. Materiał i metody: Analiza materiałów źródłowych i opracowań. Wyniki: Wskazanie wartości pedagogii B. Markiewicza w odniesieniu do współczesnych potrzeb edukacyjnych. Wnioski: Potrzeba upowszechniania wśród pedagogów myśli i działalności wychowawczej B. Markiewicza. The article presents the basic assumptions of Rev. Bronisław Markiewicz's pedagogy. Rev. Markiewicz was one of the outstanding Polish educationalists of the turn of the 19th and 20th centuries; his pedagogical thought even today still fascinates many educationalists, making them masters of education. The text points to the unique character of Rev. Markiewicz's pedagogic assumptions that is expressed in a really inventive way of using the traditional values of self-restraint and work. The author also points to the possibility of using Rev. Markiewicz's pedagogy in modern pedagogical work, as it is a remarkably valuable "tool" in the process of shaping mature and harmonious personality in young people - a personality of good Christians and honest citizens. Material and methods. Analysis of source materials and studies. Results. Indication of the value of B. Markiewicz's pedagogy in relation to contemporary educational needs. Conclusions. The need to disseminate among educators the thought and educational activity of B. Markiewicz.

The objective of the article is to outline the activity of the Polish kindergartens in exile during the Second World war. The research methods proper for the history of education were used in the work. Its contents were mainly based on the analysis of archival materials from the Polish Institute and Sikorski Museum in London. The author of the article proved that Polish kindergartens existed in all large colonies of refugees in Iran, India, Palestine, Central-Eastern and Southern Africa, New Zealand, Mexico, and the Polish II Corps of general Władysław Anders. The kindergartens mainly took care of orphans and children who, for various reasons, were deprived of parental care. The kindergartens in Austria and Bavaria, supervised by the Polish army, gathered the children of people who were forced to go there during the war and did not manage to get back to Poland yet. Also, they included the children of Home Army (Polish abbreviation: AK) soldiers who came from Poland. A lot of kindergartens worked 24 hours a day. Their main task was to prepare preschool children for studying in the public primary school. Kindergartens were usually organised in school buildings. Despite numerous difficulties, the organisers of those kindergartens did their best to provide them with well-qualified teaching staff. Apart from teachers, teacher’s assistants were employed. Kindergartens in exile finished their activity in the years 1945-1947 when particular colonies of Polish refugees were being closed. Summing up the work of Polish kindergartens in exile, one has to admit that they played an important role in upbringing and caring for the youngest generation of Polish refugees, they protected them against losing the national identity, and gave them the sense of warmth and stability during the war exile. The issue of kindergartens in exile requires further detailed analysis, especially as for their activity in Africa., Celem artykułu jest ukazanie w zarysie działalności polskich przedszkoli na obczyźnie w okresie II wojny światowej. W pracy zastosowano metody badawcze właściwe dla historii wychowania. Zawarte w niej treści oparte zostały w głównej mierze na rezultatach kwerendy archiwalnej w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie. W artykule wykazano, że przedszkola polskie prowadziły działalność we wszystkich większych skupiskach uchodźczych w Iranie, Indiach, Palestynie Afryce Środkowo-Wschodniej i Południowej, Nowej Zelandii, Meksyku oraz 2 Korpusie gen. Władysława Andersa. Swoją działalnością obejmowały one głównie sieroty i dzieci, które z różnych przyczyn pozbawione były opieki rodzicielskiej. Przedszkola tworzone w Austrii i Bawarii, nadzorowane przez polskie wojsko, gromadziły dzieci rodziców, którzy znaleźli się tam przymusowo podczas wojny i nie zdążyli jeszcze wrócić do kraju, oraz żołnierzy AK przybyłych z Polski. Wiele przedszkoli prowadziło opiekę całą dobę. Ich głównym zadaniem było przygotowanie dzieci w wieku przedszkolnym do pierwszej klasy szkoły powszechnej. Przedszkola organizowano przeważnie w budynkach szkolnych. Dokładano wszelkich starań, aby mimo różnorodnych trudności pracująca w nich kadra wychowawczyń miała odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Zatrudniano również pomoce wychowawczyń. Przedszkola na uchodźstwie zakończyły swoją działalność wraz z likwidacją poszczególnych osiedli w latach 1945-1947. Podsumowując pracę przedszkoli na uchodźstwie, należy stwierdzić, że pełniły one ważną funkcję w wychowaniu i opiece nad najmłodszym pokoleniem Polaków na uchodźstwie, chroniły je przed wynarodowieniem, dawały poczucie ciepła i stabilizacji na tułaczym szlaku. Zagadnienie przedszkoli na uchodźstwie wymaga dalszych szczegółowych badań, zwłaszcza ich działalności na kontynencie afrykańskim.

The subject of this article is the relation between pedagogy and ethics. The character of the article is analytical and metatheoretical. The article aims at justifying the thesis about the need of systemic presence of ethics in pedagogy. In the author’s opinion, the lack of ethics leads to the degeneration of pedagogy as a field of study in its normative aspect (level). The formulated thesis is regarded by the author as crucial in the context of discussions concerning the scientific status of pedagogy: its humanistic specificity as well as popularisation of the naturalistic paradigm of study in particular.

The article is metatheoretical and methodological and concerns the language of pedagogy. The subject of the article is the use of the category “generality” in pedagogy. The analysis covered the term and concept of “general”, and functions it performs in the field of pedagogy. The text consists of two parts. The first one contains etymological and semantic analyses concerning the analysed term, whereas in the second one there are comments related to selected problems generated by the use of the generality category in pedagogy. The text is not a systematic lecture but it is a collection of comments on the subject of the research.

Obserwowany deficyt zainteresowania i świadomego udziału młodzieży w kulturze i sztuce skutkuje niekontrolowanym rozpowszechnieniem różnorodnych zagrożeń w wymiarze indywidualnym i społecznym. Dynamika i różnorodność dokonujących się przemian sprawia, że pomimo systematycznej wieloaspektowej edukacji człowiek, zwłaszcza młody, doświadcza szeregu wątpliwości, braku stabilizacji oraz lęku wobec teraźniejszości i przyszłości. Trudno o racjonalny i w pełni skuteczny pomysł na usprawnienie takiej rzeczywistości, chociaż wydaje się, że można znacząco ją ustabilizować poprzez szersze i w pełni świadome włączenie kultury i sztuki w proces edukacyjno-wychowawczy, zwłaszcza młodego pokolenia. W tym kontekście warto podjąć wysiłek wychowawczo-edukacyjny, by młodzież odczuwała większą potrzebę uczestniczenia w kulturze i sztuce, aby kultura, sztuka i młodzież, za sprawą edukacji, stanowiła swoistą „wspólnotę” wzajemnych interesów/potrzeb. Wartość sztuki, jej artyzm, estetyka oraz utylitaryzm w najwyższym stopniu warunkują szansę konstruktywnego i holistycznego rozwoju, mobilizując różnorodne aktywności, dlatego nakazem moralnym wydaje się zorientowanie uwagi społecznej na potrzebę pełnego zaangażowania sztuki w praktykę edukacyjną poszczególnych środowisk wychowawczych, tak by kultura/sztuka stały się integralną częścią codziennego życia młodych ludzi. Prezentowane refleksje w przedmiotowym zakresie są konsekwencją obserwacji oraz analizy wyników badań własnych realizowanych wśród młodzieży akademickiej.

Propozycja niniejszych rozważań odnosi się do zagadnień związanych z przygotowaniem człowieka do uczestnictwa w ruchu drogowym. Rozważania są prowadzone z perspektywy pedagogiki społecznej. Ich fundamentem jest kategoria wychowania do odpowiedzialnego i racjonalnego korzystania z różnorodnych form, typów i sposobów transportu drogowego. Dotyczy to zarówno drogi lądowej, morskiej, jak i powietrznej. We wprowadzeniu do rozważań zarysowana jest ogólna koncepcja pedagogiki drogi. Dziedzina ta jest wpisana w obszar pedagogiki społecznej będącej subdyscypliną pedagogiki, The proposal of these considerations refers to the aspects of preparing a person to the participation in the road traffic. Reflections are conducted from the perspective of social pedagogy, and are founded on the category of upbringing directed at responsible and rational use of the various forms, types and modes of transportation. It concerns land, sea, and air transportation. In the introduction to deliberations an overall concept of the road pedagogy is defined. This field of science is an area of social pedagogy, which is a sub-discipline of pedagogy

The proposal of these considerations refers to the aspects of preparing a person to the participation in the road traffic. Reflections are conducted from the perspective of social pedagogy, and are founded on the category of upbringing directed at responsible and rational use of the various forms, types and modes of transportation. It concerns land, sea, and air transportation. In the introduction to deliberations an overall concept of the road pedagogy is defined. This field of science is an area of social pedagogy, which is a sub-discipline of pedagogy. Propozycja niniejszych rozważań odnosi się do zagadnień związanych z przygotowaniem człowieka do uczestnictwa w ruchu drogowym. Rozważania są prowadzone z perspektywy pedagogiki społecznej. Ich fundamentem jest kategoria wychowania do odpowiedzialnego i racjonalnego korzystania z różnorodnych form, typów i sposobów transportu drogowego. Dotyczy to zarówno drogi lądowej, morskiej, jak i powietrznej. We wprowadzeniu do rozważań zarysowana jest ogólna koncepcja pedagogiki drogi. Dziedzina ta jest wpisana w obszar pedagogiki społecznej będącej subdyscypliną pedagogiki.

Jeśli uprawia się pedagogikę w wiedzotwórczej więzi z analizami filozoficznymi i przestrzega kultury logicznej, to podejmując kwestie wskazane w tytule, należy zwracać uwagę na - mające konsekwencje pedagogiczne - rozstrzygnięcia ontologiczne, dotyczące sposobu istnienia społeczeństwa i ontycznych zależności między statusem bytowym społeczeństwa i jednostki. Co jest ontycznie (bytowo) prymarne: jednostka czy społeczeństwo? Jakie są ontyczne zależności między istnieniem jednostki a istnieniem społeczeństwa? Co bez czego istnieć nie może? Czy może istnieć społeczeństwo, jeśli nie będą istnieć jednostki, jeśli nie będą wchodzić z sobą w relacje, dzięki którym kształtują się i utrwalają różnego typu więzi między nimi? Ontyczną prymarność jednostki akcentuje Andrzej Niesiołowski (1889-1945), dopełniając w "Zarysie pedagogiki ogólnej" dwie tezy o rzeczywistości: (1) "zjawiska społeczne wyrastają ze stosunków między jednostkami" i (2) "zjawiska społeczne tylko w odniesieniu do jednostki są rzeczywiste". Analiza zależności ontycznej między faktem istnienia jednostki a sposobami funkcjonowania społeczeństwa otwiera pole problemowe dla refleksji pedagogicznej. Prowadzi do kolejnych doniosłych pedagogicznie kwestii. Wymagane są bowiem w refleksji pedagogicznej rozwinięcia i konkretyzacje - także z uwzględnieniem doświadczeń historycznych konstatacji o ontycznej prymarności istnienia jednostki oraz społecznotwórczej roli relacji i więzi między jednostkami. Analizy doprowadzone są w artykule do momentu, w którym można kontynuować rozwijanie propozycji kształtowania jednostki podmiotowo współuczestniczącej i współdziałającej w tworzeniu życia społecznego, które powinno nie ulegać niepożądanej alienacji. If pedagogy is pursued in the knowledge-creating relationship with philosophical analyses and respects logical culture, taking up the issues indicated in the title it should pay attention to - having pedagogical consequences - ontological decisions concerning the existence of society and ontological relations between the social status of the society and the individual. What is ontically (live) primary: individual or society? What are the ontical relationships between the existence of an individual and the existence of society? What cannot exist without what? Can there be a society if there are no individuals, if they do not enter into relations with each other, thanks to which they form and consolidate diff erent types of bonds between them? Andrzej Niesiołowski (1889-1945) accentuates the on-going primary character of the unit, completing the two theses on reality in "Outline of general pedagogy": (1) "social phenomena arise from relations between individuals" and (2) "social phenomena only in relation to the individual are real". The analysis of ontic dependence between the existence of an individual and the ways in which society functions, opens the problem area for pedagogical refl ection. It leads to further important pedagogical issues. Amplifi cations and concretization in the pedagogical refl ection - also with regard to historical experiences - are required for the conclusion of the ontical primacy of the existence of the individual and the socio-creative role of the relations and bonds between the individuals. Analyzes are carried out in the article until the moment when it is possible to continue developing the proposition of shaping a unit that participates in the co-creation and cooperates in creating social life, which should not be subject to undesirable alienation.

Artykuł porusza kwestie z pogranicza pedagogiki i filozofii, oscylując wokół pytania o rolę dobra lub wartości w wychowaniu. Argument za dobrem - dobro jest tym aspektem bytu (realności), przez które człowiek wychowuje drugiego człowieka i samego siebie. Argument za wartościami - obecność w literaturze m.in. sformułowań: "wychowanie przez wartości", "wychowanie do wartości". Artykuł jest zatem poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, czy wartości realnie istnieją, czy jedynymi, konkretnymi bytami są dobra poszczególne. Konkluzja - w ujęciu realistycznym na gruncie pedagogiki filozoficznej - zawiera się w słowach: konkretne dobro‑ cel wychowuje, natomiast dobra‑ środki wspierają wychowanka w dojściu do celu. The article touches upon the issue bordering on pedagogy and philosophy, by revolving around the question about the role of good or value in education. An argument for good - good is such an aspect of being (actuality), through which an individual educates another individual and him or herself. An argument for values - the presence of, inter alia, such phrases as "education through values", "education towards values" in literature. Thus, the article is an attempt at seeking the answer to the question whether values really exist, or whether particular "goods" are the only, concrete "beings". The conclusion - in a realistic approach on the basis of philosophical pedagogy - is included in the following words: a specific good‑ goal educates one, whereas goods‑means support a pupil in achieving the goal.

Artykuł prezentuje przegląd literatury w zakresie założeń psychopedagogicznych dotyczących profilaktyki, wskazując na jej trudności praktyczne. W dalszej części zaprezentowana jest egzemplifikacja założeń teoretycznych na działania profilaktyczne w polskich szkołach.

Tekst jako oryginalny artykuł koncepcyjny jest przyczynkiem do tytułowej kwestii (glossą w kontekście konferencji naukowej). Celem artykułu jest syntetyczne ukazanie problematyki edukacji patriotycznej i obywatelskiej, zwłaszcza w kontekście narodu, kultury narodowej (kultury polskiej) oraz religii (kultury religijnej, chrześcijańskiej) oraz sprostowanie aspektowe zagadnień przedstawionych przez organizatorów jako kwestie/tezy/pytania na konferencję. Autor posłużył się metodą historiograficzną analizy dokumentu oraz analizą logiczną. Autor syntetycznie ukazał problematykę edukacji patriotycznej i obywatelskiej w kontekście narodu, kultury narodowej (kultury polskiej) oraz religii (kultury religijnej, chrześcijańskiej, katolickiej) oraz sprostował aspektowo zagadnienia przedstawione błędnie przez organizatorów jako kwestie/tezy/pytania na konferencję. Autor ponadto dopełnił/ uzupełnił ogólną kwestię edukacji patriotycznej i obywatelskiej o takie elementy, jak: naród, państwo, religia, kultura narodowa, kultura religijna. Jak dotąd nikt z badaczy nie zajął się kwestią tytułową, stąd niniejszy tekst jako próba jej logicznego i historycznego uzupełnienia, dopełnienia i przedstawienia we właściwym, tj. realistycznym świetle. Wyniki analizy są ograniczone do edukacji patriotycznej i obywatelskiej. Wyniki analiz można zastosować w praktyce np. przez pedagogikę, dla celów dydaktycznych dla studentów, ponadto są to implikacje teoretyczne - podstawa dla dalszych badań. Wyniki analizy mają zastosowanie społeczne w edukacji, w społeczności uczniowskiej szkół. Nowa wartość, jaką wnosi dany artykuł w stosunku do dotychczasowych badań polega na logicznym wyodrębnieniu i syntetycznej eksplikacji kwestie edukacji patriotycznej i obywatelskiej w kontekście narodu (kultury narodowej) i religii (chrześcijaństwa, kultury chrześcijańskiej) w ramach pedagogiki kultury narodowej. A text as an original conceptual article is a research contribution to the title question (a note in the context of scholarly conference). The article aims at synthesis presenting the problem of patriotic and civic (citizen's) education, especially in the context of nation (ethnicity), national culture, ethnical/ethnic culture (Polish culture) and religion (religious culture, Christian culture) and aspect correction of issues presented by the organizers as question/thesis during the conference. The author applied a historiographical method of document analysis and logical analysis. The author presented shortly the problems of patriotic and civic (citizen's) education in the context of nation (ethnicity), national culture, ethnic / ethnical culture (Polish culture) and religion (religious culture, Christian culture, Catholic culture) and he corrected in some aspects the issues that were presented erroneously (falsely) by the organizers as questions/theses on the conference. Additionally, the author completed the general question of patriotic and civic (citizen's) education such elements, as nation, state, religion, national culture, ethnical culture, religious culture. Until now, any researcher did not analyse the title question, so this text is the trial of its logical and historic addition, supplement, and presentation in the proper, so realistic light. The results are limited to patriotic and civic (citizen's) education. The results of the analysis may be applied, e.g. in pedagogy for the didactic reasons, additionally there are theoretical implications - grounds for further research. These results socially are applicable in students' society of schools. New insights introduced by the article with regards to the current literature is the logical separation and short explication the question of patriotic and civic (citizen's) education in the context of nation, ethnicity (national culture, ethnical culture) and religion (Christianity, Christian culture) in the frame of pedagogy of national culture.

Artykuł prezentuje przegląd literatury w zakresie zagadnień terminologicznych dotyczących profilaktyki, wskazując na zmiany zachodzące w postrzeganiu zjawiska profilaktyki. W dalszej części zaprezentowane jest zróżnicowanie profilaktyki defensywnej i kreatywnej.

1. Rodzaj artykułu. Artykuł oryginalny, koncepcyjny, teoretyczny jest przyczynkiem do badań kwestii patriotyzmu i narodu. 2. Cel artykułu. Celem artykułu jest pokazanie kwestii nacjonizacji, narodyzacji, unarodowienia, w ramach koncepcji pedagogiki kultury narodowej (pedagogiki narodu, pedagogiki patriotyzmu). 3. Zastosowana metodologia badawcza. Tekst powstał przy użyciu historiograficznej metody analizy dokumentu i logicznej analizy istoty rzeczy (ujęcie istotnościowe). Autor w artykule użył metodologię analizy logicznej i semantycznej pojęć. 4. Główne wyniki analizy. Autor przedstawił kwestie nacjonizacji, narodyzacji, unarodowienia, jako elementy pedagogiki kultury narodowej. Tekst zawiera podstawową terminologię i definicje pojęć w kontekście teorii wychowania patriotycznego/państwowego/narodowego, pedagogiki patriotyzmu oraz pedagogiki narodu. Autor przedstawił terminologię językową - przykłady użycia (podstawowe nazewnictwo). Ponadto autor ukazał zarys teorii nacjonizacji/narodyzacji na wzór teorii socjalizacji/uspołecznienia. Tekst dotyczy takich pojęć, jak 'nacjonizacja', 'narodyzacja', 'unarodowienie', które zostały wraz z kilkudziesięcioma innymi terminami edukacyjnymi zanalizowane i zdefiniowane. 5. Ograniczenia wyników analizy. Wyniki analizy są ograniczone do zakresu pedagogiki patriotyzmu (teorii wychowania patriotycznego). 6. Implikacje praktyczne artykułu. Wyniki analiz można zastosować dla celów dydaktycznych dla studentów, ponadto są tam implikacje teoretyczne - podstawa dla dalszych badań w ramach teorii wychowania patriotycznego. 7. Implikacje społeczne artykułu. Wyniki analizy mają zastosowanie społeczne w społeczności pedagogów, socjologów, politologów, kulturoznawców. 8. Oryginalność artykułu. Nowa wartość, jaką wnosi dany artykuł w stosunku do dotychczasowych badań, polega na stworzeniu teorii od podstaw, ustaleniu pojęć nacjonizacji, narodyzacji i unarodowienia oraz terminów pokrewnych, ich zdefiniowaniu w kontekście pedagogiki kultury narodowej. 1. What kind of article. The original, conceptual, theoretical paper is a contribution to research question of patriotism and nation (ethnicity). 2. The goal of an article: The article aims at presenting question nationisation, ethnicitisation, in the frame of concept of national culture pedagogy (pedagogy of nation, pedagogy of patriotism). 3. The research method applied. The text has been written by the using the historiographical method of document analysis and logical analysis of thing essence (essential aspect). The author of the article used a method of logic and semantic analysis of terms. 4. Main results. The author presented questions nationisation, ethnicitisation, as the elements of pedagogy of national culture. The text includes the basic terminology and definitions of terms in the context of theory of patriotic/state/national upbringing, pedagogy of patriotism and pedagogy of nation. The author presented linguistic terminology, samples of the using (basic nomenclature). Additionally, the author presented an outline of theory of nationisation/ethnicitisation, following the theory of socialization. The text concerns such terms as 'nationisation', 'ethnicitisation', which were analysed and defined together with tens another educational terms. 5. The limits of the results. The results are limited to the field of pedagogy of patriotism (theory of patriotic upbringing). 6. Practical implications of the article. The results of the analysis can be applied for the didactic reasons for students, moreover, there are theoretical implications - grounds for further research in the frame of patriotic upbringing theory. 7. Social implications of the article. These results are socially applicable in society of educators, sociologists, politologists, researchers of culture. 8. The novelty of the article. New insights introduced by the article with regards to the current literature is that it created theory in the background, creation of terms such as 'nationisation', 'ethnicitisation' and similar terms, their definitions in the context of national culture pedagogy.

1. Celem artykułu jest pokazanie wybranych aspektów wychowawczych w teologii ikony o. Pawła Aleksandrowicza Florenskiego (1882-1937), rosyjskiego teologa prawosławnego. 2. Metodologia. Autor posłużył się historiograficzną metodą analizy dokumentu. 3. Główne wyniki analizy. Tekst ukazuje pewne aspekty wychowawcze koncepcji P. A. Florenskiego w kontekście pedagogii ikony jako potencjalne inspiracje dla katolickiej pedagogiki współczesnej w Polsce XXI wieku. 4. Ograniczenia wyników analizy. Wyniki odnoszą się do koncepcji teologii ikony według P. A. Florenskiego i jej aplikacji do pedagogiki (pedagogii ikony). 5. Implikacje praktyczne. Wyniki analizy można zastosować jako materiał w badaniach nad teorią pedagogiki oraz filozofią wychowania. 6. Implikacje społeczne. Wyniki analizy odnoszą się do bytu społecznego i kulturowego w aspekcie wychowania w Kościele (wychowawcze aspekty ikony). 7. Oryginalność artykułu (nowa wartość, nowość). Przyczynek jako pierwszy pokazuje potencjalne możliwości inspiracji pedagogią ikony P. A. Florenskiego dla współczesnej teorii pedagogiki katolickiej. 1. The goal of this article jest presentation of selected educational aspects in Pavel father Aleksandrovič Florenskij's theology of icon, the Russian orthodox theologian (1882-1937). 2. Methodology. An author used historiographical method for analysis of the documents. 3. The main results of analysis. This text presented some educational aspects of P. A. Florenskij's concept of icon theology in the contexts of pedagogy of icon as some inspiration for the contemporary Roman Catholic pedagogy in Poland in the 21st century. 4. Limitations of results of analysis. The results concern to P.A.Florenskij's concept of theology of icon and its application to pedagogy (pedagogy of icon). 5. Practical implications. Results of analysis may be used as material in research of educational theory and philosophy of education (philosophy of upbringing). 6. Social implications. The results of analysis concern to social and cultural being in educational aspect in the Church (educational aspects of icon). 7. The originality of the article (new value, novelty). The contribution shows (as first text) potential possibility in inspiration by P. A. Florenskij's pedagogy of icon for contemporary theory of the Roman Catholic pedagogy.

1. Celem artykułu jest pokazanie elementów uniosceptycznej koncepcji patriotyzmu w Polsce na przykładzie wybranych poglądów dwóch krakowskich polityków - Stanisława Papieża (ur. 1965) i Piotra Döerre'go (ur. 1973) z lat 2002-2003. 2. Metodologia. Autor posłużył się historiograficzną metodą analizy dokumentu. 3. Główne wyniki analizy. Tekst ukazuje argumenty P. Döerre'go i S. Papieża przeciwko wejściu Polski w Unii Europejskiej. To wynika z faktu przyjęcia określonego modelu patriotyzmu polskiego (narodowego opartego o chrześcijańską cywilizację). W tekście analizowane są wybrane kwestie dotyczące cywilizacji śmierci – aborcji i eutanazji). Autor omawia racjonalne argumenty na rzecz eurorealizmu (uniosceptycznego patriotyzmu). 4. Ograniczenia wyników analizy. Artykuł jest przyczynkiem do dyskusji patriotycznych postaw Polaków w ramach pedagogiki kultury narodowej. Ograniczenia dotyczą odniesienia do uniosceptycznego (eurorealistycznego) modelu patriotyzmu polskiego. 5. Implikacje praktyczne. Wyniki analiz można zastosować w dyskusji w polityce polskiej jako racjonalne argumenty na rzecz wzmocnienia kompetencji Państwa Polskiego (kosztem zmniejszenia kompetencji UE) i wzmocnienia patriotyzmu w Polsce (wychowanie patriotyczne). 6. Implikacje społeczne. Wyniki analiz odnoszą się do bytu narodowego Polaków i akcentują cel, w którym Polski Naród jest rzeczywistym suwerenem w Polsce. 7. Oryginalność artykułu (nowa wartość, nowość). Artykuł pokazuje źródłowo uniosceptyczną, eurorealistyczną wersję modelu patriotyzmu polskiego na przykładzie wybranych fragmentów katolicko-narodowej koncepcji Stanisława Papieża i Piotra Döerre'go (2002-2003), dwóch liderów krakowskiego Klubu "Fides et Ratio", odnoszących się racjonalnie do wybranych kwestii dotyczących Unii Europejskiej. 1. The goal of this article jest presentation some elements of Union-skeptical idea of patriotism in Poland, on example of selected opinions of two politicians: Stanislav Papiez (born 1965) and Piotr Döerre (born 1973) from Cracow in the years 2002-2003. 2. Methodology. An author used historiographical method for analysis of document. 3. The main results of analysis. This text shows arguments (right) used by P. Doerre and S. Papiez against entry Poland to the European Union. It is due to (it stems from) the fact of the adaptation of a particular model of Polish patriotism (national based on Christian civilization). In the text there are analyzed the selected questions concerning civilization of death - abortion and euthanasia. The author discusses the rational arguments in favor of Eurorealism (Union-skeptical patriotism), he is indicating - encouraged by rational arguments - critical of the European Union - national patriotism. He points idea: nation as a sovereign subject, the state as an instrument in the hands of nation. The author describes the problems of Polish patriotism in the twenty-first century, in the context of sovereignty and independence of Polish nation. 4. Limitations of results of analysis. This article is a contribution to the discussion of patriotic attitudes of Poles in the frame of the pedagogy of national culture. Restrictions (limitations) apply to references to Union-skeptical (Eurorealistic) model of Polish patriotism. 5. Practical implications. Results of analyzes may be used in the discussion in Polish politics as a rational argument for strengthening the competence of the Polish State (at the reduction of the EU competence) and the strengthening of patriotism in Poland (patriotic education). 6. Social implications. The results of analyzes related to the Polish nation and emphasize the purpose for which the Polish nation is the real sovereign in Poland. 7. The originality of the article (new value, novelty). The paper shows source-based Union-skeptical, eurorealistic version of the model of Polish patriotism, based on selected parts of the Catholic-national concept by Stanislav Papiez and Peter Doerre (in the years 2002-2003), two leaders of Krakow Club "Fides et Ratio" rationally related to the question of the European Union.

Punktem odniesienia do analizy relacji między naukami o wychowaniu a pedagogiką jest niemiecka pedagogika, gdyż to w tym kraju nauki o wychowaniu stanowią odrębną dziedzinę badań. Odwołuję się do genezy powstania nauki o wychowaniu w krajach niemieckojęzycznych, ale ukazuję ich rozwój i status w Polsce. Proponuję trzy perspektywy poznawcze w polskim podejściu do nauk o wychowaniu, gdzie można je rozwijać w roli: 1) pedagogiki jako nauki o wychowaniu, której przedmiotem badań jest wychowanie człowieka; 2) nauki o wychowaniu, czyli pedagogicznej metanauki albo metateorii wychowania i 3) nauki nauk o wychowaniu, a więc nauki integrującej wyniki badań dyscyplin z różnych obszarów i dziedzin nauki, które czynią przedmiotem swoich badań wychowanie. German pedagogy is the reference point for the analysis of the relationship between educational sciences and pedagogy, due to the fact that in Germany educational sciences constitute a distinct field of study. In my work, I refer to the origins of educational sciences in German-speaking countries and present their development and status in Poland. I offer three cognitive perspectives in the Polish approach to educational sciences. First, pedagogy as a science of education, whose purpose is human education. Second, the science of education which is like pedagogical metatheory of education or educational metascience. Third, the science of educational sciences, i.e. the science that integrates the results from different areas and fields of science which make education the subject of their research. Publikacja finansowana przez Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego.

Praca recenzowana / Peer-reviewed paper Opracowanie obejmuje dwie komplementarne warstwy: teoretyczną i empiryczną. W pierwszej zaprezentowano główne zagadnienia związane z funkcjonowaniem rodzinnych kuratorów sądowych w Polsce w świetle obecnych przepisów prawnych oraz współczesnych tendencji w profilaktyce. Najwięcej miejsca poświęcono charakterystyce zasad i metod pracy kuratorów. Warstwa empiryczna natomiast zawiera przesłanki metodologiczne oraz prezentację i ilościowo-jakościową analizę wyników badań własnych autorki, przeprowadzonych w 33 okręgach sądowych w Polsce, w grupie ponad 1000 kuratorów rodzinnych. Głównym zamierzeniem autorki było sprawdzenie, jakie przeobrażenia w obliczu kurateli sądowej nastąpiły od chwili wejścia w życie ustawy o kuratorach sądowych, pod której wpływem coraz wyraźniej artykułowana jest konieczność zmiany akcentów w funkcjonowaniu tej instytucji: z kontroli na wychowanie i profilaktykę, zgodnie z filozoficznymi założeniami case-worku. Podejmując badania, autorka odwołała się do popularnej na gruncie profilaktyki koncepcji resilience. W podjętej eksploracji zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem ankiety, wywiadu i analizy dokumentów. Główny problem badawczy sprowadzał się do dwóch komplementarnych pytań: Jakie oddziaływania profilaktyczne (poza czynnościami kontrolno-interwencyjnymi) podejmują kuratorzy w pracy z osobami nadzorowanymi? Jakie są uwarunkowania działalności profilaktycznej kuratora? Przedmiotem badań były opinie kuratorów sądowych (zawodowych, społecznych i okręgowych) koncentrujące się na następujących obszarach: miejsce kurateli w lokalnym systemie opieki, wychowania i profilaktyki; czynne zaangażowanie kuratorów rodzinnych w lokalne inicjatywy profilaktyczne oraz wykorzystywanie w sprawowaniu nadzorów czynności o charakterze prewencyjnym; efektywność podejmowanej działalności profilaktycznej i jej uwarunkowania. Wyniki eksploracji zostały poddane analizie ilościowej i jakościowej. W celu stwierdzenia istotnych zależności między zmiennymi, posłużono się kilkoma testami statystycznymi. Uzyskane rezultaty empiryczne dały podstawę do sformułowania wielu wniosków oraz postulatów dotyczących usprawnienia praktyki kuratorskiej. Stwierdzono m.in., iż badani są bardzo dobrze przygotowani pod względem merytoryczno-metodycznym i mają świadomość atrybutów profesjonalnego i kompetentnego zespołu. This study consists of two complementary layers – theoretical and empirical. The fi rst one outlines the main problems related to how family probation offi cers in Poland operate in light of present legal provisions and current trends in prevention. The largest portion of text has been devoted to characterizing the rules and methods of probation offi cers’ work. On the other hand, the empirical part is comprised of methodological presumptions, together with the presentation and quantitative-qualitative analysis of the author’s own research conducted in 33 judicial districts in Poland among 1000 family curators. The author’s main goal was to fi nd out what sort of transformations had probation offi ce undergone after the family probation offi cers’ act had come into force. The act clearly highlights the necessity for a change of emphasis in the functioning of this institution – from control to education and prevention, in line with the philosophical principles of casework. In undertaking the research, the author appealed to the concept of resilience, which is popular within the fi eld of prevention. In the undertaken exploration a diagnostic survey method with the use of questionnaires, interviews and document analysis was applied. The main research problem came down to two complementary questions: which preventive measures (apart from monitoring and interventionary steps) are taken by curators in their work with the supervised? What are the determinants of probation offi cers’ preventive activity. The subject of the research were probation offi cers’ (vocational, social and regional) opinions focusing on the following areas: the place of custody within the local system of care, education and prevention; custodians’ active involvement in the local preventive initiatives and the use of preventive activities in supervision; the effi ciency of preventive measures and their determinants. The results of this exploration were subjected to qualitative and quantitative analysis. In order to establish signifi cant relationships between variables several statistical tests were used. The empirical results gave grounds to the formulation of numerous conclusions and demands concerning the improvement of probation offi cers’ praxis. The subjects were found to have been very well prepared in terms of merits and methodology, as well as conscious of the attributes of a professional and competent team.

Autor ukazuje pewne elementy teorii człowieka (teorię antropologiczną) ks. Franciszka Karola Blachnickiego, ucznia prof. Stefana Kunowskiego, pedagoga kultury. W dorobku Blachnickiego znajdują się pewne fragmenty na temat teorii człowieka w aspekcie chrześcijańskiego wychowania religijnego. Autor wyjaśnia pewne uniwersalne elementy koncepcji człowieka u Blachnickiego w aspektach związanych z życiem wewnętrznym duszy i zewnętrznymi relacjami międzyosobowymi, takze relacjami człowieka z Bogiem - relacja poprzez modlitwę (indywidualną i we wspólnocie chrześcijańskiej). Teoria człowieka u Blachnickiego zawiera np. takie elementy antynomicznych kategorii, jak: "stary człowiek" - "nowy człowiek" (ze św. Pawła), "człowiek zewnętrzny" - "człowiek wewnętrzny", Bóg - człowiek, obraz Boga w człowieku (Imago Dei) - obraz człowieka w Bogu (imago homini), Wola Boga - wola człowieka, ludzka słabość - moc Boga, moralne defekty (wady) - moralne cnoty (zalety), fałszywość - prawda, zniewolenie - wolność, upadek - doskonalenie, pycha - pokora, osoba - wspólnota (koinonia), natura ludzka - łaska Boga, grzech - oczyszczenie z grzechu, odwrocenie się od Boga - nawrocenie do Boga (metanoia), zbawienie przez Boga - samozbawienie przez człowieka, wychowanie religijne - demoralizacja przez nadmierną konsumpcję The author shows some elements of theory of a man (anthropological theory) by rev. Franciszek Karol Blachnicki a follower of prof. Stefan Kunowski, pedagogue of culture. In Blachnicki's oeuvre there are some fragments on theme theory of a man in the aspect of Christian religious education. The author explains some universal elements of Blachnicki's concept of a man in aspects connected with internal life of soul and external interpersonal relations, also in relations a man with God relationship through prayer (individual and in Christian community). Blachnicki's theory of a man contains e.g. such elements of antynomian categories as: "an old man" - "a new man" (from St. Paul), "an external man" - "an internal man", God - a man, image of God in a man (Imago Dei) - image of a man in God (imago homini), God's Will - the human will, human weakness - power of God, moral defects - moral virtues, falsehood - truth, slavery - freedom, the fall - perfecting, humility - pride, a person - community (koinonia), human nature - the grace of God, the sin - purification from the sin, turning away from God - conversion to God (metanoia), salvation by God, self-saving by a man, religious education - demoralisation by excessive consumption.

Artykuł jest nawiązaniem do części I, podejmującej problem działań realizowanych przez szkołę na rzecz zdrowia oraz bezpieczeństwa.

Artykuł ma charakter przeglądowy i przyczynkarski. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych zagadnień z zakresu obiegu plastycznego i rozmaitych aspektów edukacji artystycznej (wychowania plastycznego). Autor używał metody historiograficznej analizy dokumentów, istotnościowej lub logicznej analizy przedmiotu. Autor przedstawił zagadnienie głównie od strony pedagogicznej i filozoficznej, wskazując na istotne jego elementy. Tekst jest w pewnym sensie rekapitulacją wątków badawczych obecnych we wcześniejszych artykułach autora, stanowiąc jakby ogólny raport z dotychczasowych szczegółowych badań autorskich prowadzonych w obszarze edukacji, sztuki i filozofii oraz religii. Autor wskazuje na relacje społeczne mistrz-uczeń (przypominające relację ojciec-dziecko), które mają miejsce także w przypadku plastyki i edukacji plastycznej. Relacje te mają charakter zapośredniczony przez dzieło sztuki plastycznej albo bezpośredni w sytuacji spotkania mistrza z uczniem, twórcy z odbiorcą. Autor stawia szereg ważnych pytań natury filozoficznej w zakresie edukacji plastycznej i proponuje nową, szczegółową terminologię. Wnioski z artykułu mają praktyczne implikacje społeczne w zakresie wychowania plastycznego, które ma miejsce także w Kościele. The paper is a contribution and a recapitulation. The goal of this article is to present selected issues of ‘plastic flow’ and various aspects of art education (artistic education, education through fine art). The author used to methods such as historiographical analysis of the documents, essential or logical analysis of the subject. The author introduced the subject mainly from the pedagogical and philosophical view, pointing to its important elements. The text is in some sense a recapitulation of current research topics presenting in the preceding articles of the author, being as if the general report of the existing author’s researches, detailed studies conducted in the area of education, the arts and philosophy, and religion. The author points to the social relations master-student (like the father-child relationship), which have also occurred in the case of art and art education. These relationships are mediated by the work of visual art or immediately in the event of a direct meeting of the master with the student, the creator with the recipient. The author introduces a number of important philosophical questions in the field of art education. He proposes new specific terminology. The conclusions of the article have practical social implications in the field of artistic education that takes place also in the Church.

Hasło w "Słowniku metod, technik i form pracy socjalnej, opiekuńczej i terapeutycznej" ukazuje zastosowanie metod wychowania muzycznego wobec osób głuchoniemych. The entry in "The dictionary of methods, techniques and forms in the social, caring and therapeutic work" shows using methods of music education (upbringing) for deaf-and-dumb persons.

Refleksja nad dyskursem podręcznikowym skonfrontowanym z dyskursem dziecięcym, która miała mi pozwolić zinterpretować obszary napięć i uwikłań, okazała się dla mnie istotna z kilku powodów: 1. zdiagnozowane rozbieżności tworzą podwaliny nowego podejścia do apriorycznie ustanowionego dyskursu podręcznikowego oraz płynnego zjawiska, jakim jest dyskurs uczniowski z jego wielorakimi uwikłaniami kulturowymi; 2. zrekonstruowanie znaczeń wpisanych w dyskurs podręcznikowy i uczniowski pozwala przełożyć na praktykę refleksję o edukacji, która zmniejsza katastrofalny rozdźwięk między skutkami działań edukacyjnych a rzeczywistymi potrzebami współczesności; 3. przyjęty model analizy uruchamia przestrzeń do myślenia o koniecznych zmianach w szkole, związanych z innym niż dotychczas rozumieniem dyskursu edukacyjnego. Reflection on the textbook discourse confronted with the children's discourse, which let me interpret the areas of tensions and entanglements, proved to be important to me for several reasons: 1. the diagnosed disparities constitute the foundations for a new approach to the priori established textbook discourse and the changeable phenomenon of the pupils' discourse with its multiple cultural entanglements; 2. reconstructing the meanings inherent in both discourses helps put into practice the reflection on education, which reduces the disastrous gap between the effects of educational activities and the actual needs of the present day; 3. the model adopted for the analysis opens the space for thinking about the necessary changes to be introduced in the school, related to another, new understanding of the educational discourse. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autor ukazuje pewne elementy teorii człowieka (teorii antropologicznej) autorstwa ks. Franciszka Karola Blachnickiego, ucznia prof. Stefana Kunowskiego, pedagoga kultury. W dorobku Blachnickiego są pewne fragmenty na temat teorii człowieka w aspekcie chrześcijańskiego wychowania religijnego. Autor wyjaśnia pewne uniweralne elementy koncepcji człowieka u Blachnickiego w aspektach związanych z życiem wewnętrznym duszy i zewnętrznymi relacjami interpersonalnymi, także w odniesieniu do relacji człowieka z Bogiem poprzez modlitwę (indywidualna i w chrześcijańskiej wspólnocie). Teoria czlowieka u Blachnickiego zawiera np. takie elementy antynomicznych kategorii jak: "człowiek stary" - "człowiek nowy" (ze św. Pawła), "człowiek zewnętrzny" - "człowiek wewnętrzny", "Bóg" - "człowiek", obraz Boży w człowieku (Imago Dei) - obraz człowieka w Bogu (imago homini), Bożą Wola - wola ludzka, ludzka slabość - moc Boga, wady moralne - cnoty moralne, falsz- prawda, niewola - wolność, upadek - doskonalenie, pokora - pycha, osoba - wspólnota (koinonia), natura ludzka - Łaska Boża, grzech - oczyszczenie z grzechu, odejście od Boga - nawrócenie się do Boga (metanoia),zbawienie przez Boga - samozbawienie przez człowieka, wychowanie religijne - demoralizacja przez nadmierną konsumpcję. The author shows some elements of theory of a man (anthropological theory) by rev. Franciszek Karol Blachnicki a follower of prof. Stefan Kunowski, pedagogue of culture. In Blachnicki’s oeuvre there are some fragments on theme theory of a man in aspect of Christian religious education. The author explains some universal elements of Blachnicki’s concept of a man in aspects connected with internal life of soul and external interpersonal relations, also in relations a man with God relationship through prayer (individual and in Christian community). Blachnicki’s theory of a man contains e.g. such elements of antynomian categories as: “an old man” – “a new man” (from St. Paul), “an external man” – “an internal man”, God – a man, image of God in a man (Imago Dei) – image of a man in God (imago homini), God’s Will – the human will, human weakness – power of God, moral defects – moral virtues, falsehood – truth, slavery – freedom, the fall – perfecting, humility – pride, a person – community (koinonia), human nature – the grace of God, the sin – purification from the sin, turning away from God – conversion to God (metanoia), salvation by God, self-saving by a man, religious education – demoralisation by excessive consumption.

Hasło w "Słowniku metod, technik i form pracy socjalnej, opiekuńczej i terapeutycznej" ukazuje zastosowanie portalu społecznoścuiowego (wortalu) w pracy socjalnej. The entry in "The dictionary of methods, techniques and forms in the social, caring and therapeutic work" shows using social portal (verticle portal) in the social work.

1. Celem artykułu jest pokazanie niektórych elementów wychowawczych w relacji mistrz-uczeń na przykładzie koncepcji prof. Katarzyny Olbrycht, użytecznej szczególnie w szkołach wyższych, uniwersytetach w kontekście pedagogiki kultury ojcostwa (pedagogiki ojcostwa duchowego). 2. Autor w swoim artykule użył filozoficznej metodologii analizy treści relacji pomiędzy mistrzem a uczniem w różnych kontekstach kulturowych, według koncepcji Katarzyny Olbrycht. 3. Główne wyniki analizy: w artykule wyjaśnia się niektóre uniwersalne elementy koncepcji K. Olbrycht dotyczące wychowania w sferze ojcostwa duchowego w kontekście filozoficznym i kontekście praktycznej organizacji edukacji różnych stopni, szczególnie uniwersytetu. Analizy ukazują przedmiot ogólnej koncepcji pedagogicznej w aspektach związanych z relacjami mistrza i ucznia (studenta). Prezentowana jest relacja mistrz-uczeń jako najważniejsza w procesie wychowania, szczególnie na poziomie wyższym (uniwersyteckim). Autor, idąc za koncepcją Katarzyny Olbrycht, wskazuje na osobowe cechy istotne dla mistrza, ukazuje nowe kwestie do teoretycznego rozwiązania. 4. Ograniczenia wyników analizy. Otrzymane wyniki są przyczynkiem do badań nad ogólną koncepcją pedeutologiczną, wyniki dotyczą relacji mistrz-uczeń głównie w uniwersytetach, szkołach wyższych, według koncepcji Katarzyny Olbrycht. 5. Implikacje praktyczne. Wyniki analizy można zastosować w praktyce wychowawczej w wychowaniu i kształceniu młodzieży akademickiej. 6. Implikacje społeczne. Wyniki analizy można zastosować do życia społecznego wspólnot akademickich. 7. Oryginalność artykułu (nowa wartość). Artykuł ukazuje elementy koncepcji edukacyjnej autorstwa Katarzyny Olbrycht dotyczące teorii wychowania, opisuje akademicką relację mistrz-uczeń w nowym świetle pedagogiki kultury. 1. The aim of this article is presentation some educational elements in relation between a master and a follower in example of professor Katarzyna Olbrycht’s conception, which is useful especially to academic education in context of pedagogy of culture of spiritual fatherhood (pedagogy of intelectual fatherhood). 2. The author in his article used philosophical methodology of content analysis of relation between a master and a follower in different cultural contexts, according to Katarzyna Olbrycht’s conception. 3. The main results of analysis. The author explains universal elements of Katarzyna Olbrycht’s conception concerning upbringing in sphere of intelectual (moral, mental, internal) fatherhood in philosophical context and context of practical organization of education in different level of education, especially at the university. Original analysis shows the subject of general pedagogical concept in aspects connected with relations between a master and a follower (a student). The autor presents relations between a master and a follower as the most important in process of education, especially on academic level. The author is following Katarzyna Olbrycht’s conception, he indicates on personal essential master’s features, he shows new questions to theoretical solution. 4. Limitations of results of analysis. Received results are a contribution to research of general pedeutological conception, results refers to relation between a master and a follower, mainly at the universities, in academic education, according to Katarzyna Olbrycht’s conception. 5. Practical implications. The results of analysis may be used to educational practice in academic youth education (teaching and upbringing of academic youth). 6. Social implications. Results of analysis may be used to social life of academic communities. 7. Originality of an article (new value). This article presents elements of educational conception of Katarzyna Olbrycht connected with theory of education, it describes academic relation ‘a master - a follower’ in new light of pedagogy of culture.

Autor w artykule ukazuje kwestie kultury artystycznej (kultury odnoszącej się do sztuk pięknych) w wychowaniu, w perspektywie aksjologicznej. Ta krótka synteza prblematyki kultury artystycznej została stworzona w analogii do kwestii kultury literackiej (instytucje, twórcy, dzieła sztuk pięknych, odbiorcy [publiczność], obieg artystyczny, wychowanie przez sztukę). Autor włączył kwestie kultury artystycznej w badania nad pedagogiką kultury, szczególnie w problematykę wartości i dóbr. An author in this article shows a question of artistic culture (culture relating to fine arts) in education, in axiological perspective. This short synthesis of a problem of artistic culture was created in analogy to a question of culture (institutions, creators, works of fine arts, the public, artistic circulation, education through art). The author incorporated questions of artistic culture in researches of pedagogy of culture, especially in a problem of values and goods.

Praca recenzowana / peer-reviewed paper

Ks. Franciszek Karol Blachnicki (1921-1987) był założycielem Ruchu "Światło-Życie" w Polsce. Stworzył pedagogikę kultury chrześcijańskiej w oparciu m. in. o antropologię chrześcijańską, aksjologię chrześcijańską (uniwersalną etykę katolicką), zakorzenioną w teologii. Autor artykułu pokazuje niektóre elementy koncepcji wartości w dziele (oeuvre) ks. Blachnickiego (zarys jego realistycznej teorii aksjologicznej). Wartości (dobra) są podzielone na grupy, tworząc obiektywną hierarchię wartości. Najwyżej umieszczone są wartości religijne (Bóg, świętość), poniżej wartości moralne (np. sumienie, patriotyzm) jako wynikające z wartości religijnych. Inne wartości (np. poznawcze, estetyczne, użytecznościowe) stoją niżej w obiektywnej hierarchii aksjologicznej i są podporządkowane wartościom religijnym i moralnym. Istnieją wartości (dobra) oraz antywartości (negaty dobra). Wychowanie człowieka nie może opierać się o antywartości. Autor artykułu próbuje zrekonstruować hierarchię wartości w aksjologicznej koncepcji ks. Blachnickiego i podaje przykłady konkretnego rozumienia poszczególnych wartości i antywartości przez niego. Autor artykułu wykorzystał aksjologiczną metodę analizy wartości (stosowaną przez prof. Bogusława Żurakowskiego) i metodę historiograficzną analizy dokumentu (dla analizy tekstów ks. Blachnickiego). Father Franciszek Karol Blachnicki (1921-1987) was the founder of the Movement 'Light-Life' in Poland. He created pedagogy of Christian culture e. g. based on Christian anthropology, Christian axiology (universal Catholic ethics), rooted in theology. The author of the article presents some elements of conception of values in father Blachnicki's oeuvre (the outline of his realistic axiological theory). The values (the good) are divided into the groups, creating the objective hierarchy of the values. There are the religious values (God, holiness) placed at the most sphere. There are below them moral values (e.g. conscience, patriotism) as resulting from the religious values. Another values (e. g. cognitive, aesthetic, useful values) are located below in the objective axiological hierarchy and they are subordinated to the religious values and the moral values. There are the values (the good) and the anti-values (the negats of the good). The education (upbringing) of a man can not based on the anti-values. The author of the article (the author of the paper) tries to reconstruct the hierarchy of the values in the axiological conception of father Blachnicki and he gives the examples of the specific understanding of the individual values and the negative values by him. The author of the article (the contribution) used the axiological method of the analysis of the values (used by professor Bogusław Żurakowski) and the historiographical method of the analysis of a document (for the analysis of the texts written by father Blachnicki).

Projekt Operacyjny Polska Cyfrowa POPC.02.03.01-00-0039/18

Praca recenzowana / peer-reviewed paper