Search

In dit onderzoek is in drie provincies (Gelderland, Overijssel en Limburg) verkend welke strategieën deze provincies ontwikkelen om het natuurbeleid na de decentralisatie te vermaatschappelijken. Vergroten van de maatschappelijke betrokkenheid is een thema in de drie provincies, terwijl ze tegelijkertijd hun beleidsinspanningen willen toeleggen op de internationale verplichtingen in het natuurbeleid. Het blijkt dat provincies vooral in de internationale natuur veel verwachten van de samenleving en maatschappelijke partners, met name van professionele maatschappelijke organisaties die de provincie werk uit handen kunnen nemen. De manier waarop de provincies deze partners benaderen en met hen samenwerken verschilt. Een andere groep maatschappelijke actoren die provincies uitnodigen om groen te ontwikkelen, zijn ondernemers in het buitengebied, veelal buiten het Natuurnetwerk Nederland. Provincies ondersteunen ook groene burgerinitiatieven, maar burgerinitiatief en betrokkenheid van burgers bij besluitvorming over Natura 2000-gebieden lijken niet te zijn toegenomen

Status A is de door Wageningen UR, Wettelijke Onderzoekstaken Natuur en Milieu (WOT N&M) ontwikkelde norm voor de kwaliteit van de modellen en bestanden die ingezet worden voor haar Wettelijke Onderzoekstaken. Om te kunnen beoordelen wat moet gebeuren om het GIS-bestand HISTAND aan kwaliteitsstatus A te laten voldoen, is beschreven hoe het bestand scoort op de vragen van de checklist kwaliteitsstatus A. Daarbij is geconcludeerd dat het zinvol is om te investeren in kwaliteitsstatus A voor het onderdeel landschapstypologie, maar dat dit voor het onderdeel mate van verandering niet zinvol is.

Het rijk wil natuurdoelen realiseren met een grotere inzet van agrariërs. Er is echter veel kritiek op de effectiviteit van agrarisch natuurbeheer. Agrariërs blijken meestal de lichtere pakketten uit de subsidiiregelingen te kiezen, terwijl vooral zware pakketten nodig zijn om de beoogde natuurdoelen te halen. Ook het landschapsbeheer is onvoldoende om het landschap te behouden. Wij constateren dat voor natuur- en landschapsbehoud grote aanpassingen in de bedrijfsvoering nodig zijn waarvoor de subsidieregelingen geen vergoedingen bieden.

Het Planbureau voor de Leefomgeving wilde voor haar verkenning Leren van het energieke platteland inzicht in wat de bijdrage van de landbouw zou kunnen zijn voor natuur en landschap. Hiervoor is eerst in beeld gebracht welke hoofdontwikkelingsrichtingen er binnen de landbouw onderscheiden kunnen worden en vervolgens welke motivaties er achter de ontwikkeling van de hoogproductieve landbouw onderscheiden kunnen worden, welke verschijningsvormen er zijn, welke knelpunten er zijn en welke bijdrage aan natuur en landschap verwacht kan worden, en ten slotte welke overheidsinterventies denkbaar zijn om de duurzame ontwikkeling van de hoogproductieve landbouw te ondersteunen. Hierbij is met name gekeken naar het aspect schaalvergroting. Het onderzoek heeft vooral gebruik gemaakt van interviews en workshops als informatiebronnen. Om deze informatie beter te kunnen plaatsen en gebruiken, is ook gebruik gemaakt van bestaande literatuur en van een analyse van informatie uit de Landbouwtellingen (GIAB).

Met de ontwerp-Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) laat het Kabinet het landschapsbeleid aan de provincie. Het landschapsbeleid van het Rijk komt daarmee te vervallen. De ervaring die het Rijk tot dusverre heeft opgedaan met de juridische kanten van zijn landschapsbeleid kan zeer wel bruikbaar zijn voor de provincies. Deze juridische kanten zijn samen met provinciale ervaringen op een rij gezet. WOt-paper 12 gaat in op de rechtsontwikkelingen van de afgelopen twee jaar in het landschapsbeleid.

Volledige rechterlijke toetsing aan landschapswaarden vindt vooralsnog niet plaats. Zonder juridische sturing door afdwingbare wetgeving zoals een algemene maatregel van bestuur of en provinciale ruimtelijke verordening blijkt het landschapsbeleid bij de rechter krachteloos. Enkel beleidsnota’s (pseudowetgeving) volstaan juridisch gezien niet. Landschapsrecht is deel van het ruimtelijke ordeningsrecht. Voor verklaarde rijksbelangen of provinciale belangen is daarmee een tendens zichtbaar in de richting van voortgaande centralisatie en regulering, mogelijk gemaakt door de nieuwe wetgeving. Waar het Rijk (bijvoorbeeld landschap) en provincies geen belangen zien, is juist sprake van een verdere decentralisatie en deregulering van beleid. De reactieve aanwijzing uit de Wet ruimtelijke ordening (Wro) kan blijkens de landschapsjurisprudentie als effectief toezichtsinstrument worden gebruikt door provincies en Rijk.

De publicatie Landschap beschermen en ontwikkelen: evaluatie en beleidsopties is een beknopte studie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) naar het landschapsbeleid in Nederland. Het PBL brengt deze notitie uit naar aanleiding van de Kamerbehandeling van de Agenda Landschap. En de conclusie luidt: Zowel op het gebied van de algemene landschapskwaliteit, van de Nationale Landschappen als ook de balans tussen rood en groen rond de steden is de kans om binnen de gestelde termijnen de gewenste doelen te bereiken zeer beperkt

De processen achter de verstening van het buitengebied zijn in beeld gebracht door een combinatie van interviews, archiefonderzoek en geografische informatie. Het studiegebied bestaat uit de gemeenten Boxtel, Schijndel en Sint-Oedenrode. Bebouwing is vooral mogelijk door de ruimte die bestemmingsplannen biedt volledige te gebruiken. Ook wordt er voor economische belangen afgeweken van bestemmingsplannen met instemming van gemeenten en provincie. Toch wordt er vooral gebouwd op bestaande bouwblokken in het buitengebied en ontstaan er relatief weinig nieuwe bouwblokken. Trefwoorden: landschap, verstening, verspreide bebouwing, oude WRO, bouwvergunning, handhaving, Groene Woud

In een terugblik van 15 jaar beschrijft de Natuurbalans 2006 toenemende stedelijkheid van het platteland. Het oppervlak bebouwd gebied is met ongeveer 20% toegenomen, voor een belangrijk deel bestaand uit bedrijventerreinen. Deze worden door mensen laag gewaardeerd. Toch kan gezegd worden dat het restrictieve beleid heeft geleid tot concentratie van verstedelijking, en dat de aantasting van het landschap veel groter had kunnen zijn. Naast deze ontwikkelingen worden andere trends in de landbouw en recreatie beschreven.

In het kader van het beleidsondersteunende onderzoek van LNV wordt er in het project `Sturing op landschapskwaliteit¿ onderzoek gedaan naar hoe de veranderingen in het landschapsbeleid bezien vanuit het perspectief van de Nota Ruimte en WRO2 effect hebben op de wijze van sturen op landschapkwaliteit van rijk, provincies en gemeenten. Hoe wordt er met de veranderingen omgegaan? Hoe loopt het? Hoe kan het mogelijk anders of beter? Vanuit het motto `ontwikkelen met kwaliteit¿ dient de `basiskwaliteit¿ van landschap een belangrijke rol te spelen. Bij het opstellen van ruimtelijke plannen is het uitgangspunt dat de ontwikkeling leidt tot kwaliteit. Bij aanvang van het project zijn twee vragen of doelstellingen geformuleerd: 1 - Hoe gaat men om met landschapskwaliteit? 2 - Hoe stuurt men op landschapskwaliteit (en hoe kan het beter)? Het blijkt dat er over het concept van ontwikkelen met kwaliteit nog veel onduidelijkheid bestaat gezien de zeer verschillende wijze van invulling zoals die tot uiting komt in een serie voorbeelden.

Het Milieu- en Natuurplanbureau wil voor landschap een monitorsysteem gaan opbouwen. In dit rapport staat de vraag centraal, of beschikbare landsdekkende bestanden gebruikt kunnen worden, ter vervanging van veldwaarnemingen en luchtfoto's

Voorliggende rapportage is het resultaat van een het project Indicatoren voor Landschapskwaliteit. Doel van het project is om inzichtelijk te maken hoe de beschreven kernkwaliteiten uit de Nota Ruimte op generiek en specifiek niveau zich verhouden tot het bestaande materiaal voor landschapsmonitoring. In dit project zijn drie doelstellingen benoemd: 1) Beschrijven van bestaande en in ontwikkeling zijnde monitorsystemen op het gebied van landschapskwaliteit 2) Koppelen van de informatie uit monitorsystemen met de kernkwaliteiten, inclusief enkele voorbeelden; 3) Advies over monitoring van de generieke en specifieke kernkwaliteiten.

Nieuwe bebouwing tast de openheid van het landschap aan en verlaagt de belevingswaarde. Op basis van berekeningen en veldwaarnemeningen is vastgesteld dat het areaal aan zogenaamde ¿zeer open gebieden¿ tussen 1989 en 2000 met 4% is afgenomen. De toekomstige bedreiging is in hoge mate afhankelijk van de mate van spreiding. Bij 50% meer spreiding dan tussen 1989 en 2000 is het effect twee keer zo groot.

ertoe geleid dat in de directe omgeving van steden grote open gebieden onbebouwd zijn gebleven. Bovendien zijn er grote groene recreatiegebieden aangelegd die zeer in trek zijn bij omwonenden. Planologische onduidelijkheid, onvoldoende bestuurlijke regie en, daarmee samenhangend, ontwikkelingen op de grondmarkt hebben ertoe geleid dat de aanleg van groengebieden de afgelopen jaren stagneert. Recentelijk is het rijksbeleid overgedragen aan provincies. Deze hebben echter nog moeite om de integrale ontwikkeling van grote groengebieden in samenhang met rood te regisseren. Vooral ervaring en middelen ontbreken. Omdat projectontwikkelaars inmiddels aanzienlijke grondposities in strategische delen van de bufferzones hebben verworven, moeten provincies publiek-private samenwerking opzetten om de geplande groengebieden te realiseren. Trefwoorden: ruimtelijke ordening, randstadgroen, rijksbufferzone, recreatie

Dit rapport doet verslag van een studie naar actuele veranderingen in het Nederlandse landschap waarbij de graadmeters ruimtegebruik, aardkunde en cultuurhistorie centraal staan. De Steekproef Landschap beoogt door middel van een steekproef van beperkte omvang statistisch onderbouwde uitspraken te doen over actuele veranderingen in het landschap. Resultaten vanuit de steekproef zijn gepresenteerd op het niveau van Nederland; `hoog¿ en `laag¿ Nederland en tenslotte ook enkele resultaten over de landschapstypen. Op enkele steekproefgebieden na zijn overal veranderingen geconstateerd. Tevens blijkt dat de veranderingen of zeer grootschalig zijn of zeer beperkt van omvang zijn. In Nederland blijkt de toename van bebouwing; woonwijken en bedrijventerreinen de belangrijkste categorie in veranderingen van het ruimtegebruik te zijn. De terreinvormen en de cultuurhistorische relicten gaan in beide perioden van monitoring sterk achteruit.

Dit plan ontwikkeld door het Natuurplanbureau, geeft een visie op drie modellen voor de graadmeters landschap, beleving en recreatie. Het gaat om: KELK (kennismodel effecten landschapkwaliteit); monitoringsysteem schaalkenmerken; belevingsGIS. Met het huidige systeem kunnen de gevolgen van veranderingen in grondgebruik aangegeven worden voor: herkenbaarheid van de ontstaansgeschiedenis, de belevingswaarde en de (recreatieve) gebruikswaarde

Corine based inventory of HNV farming systems (HNV= High Nature Value) within the European Union Countries

Dit rapport beschrijft een methode voor het bepalen van schade aan landschaps-, natuur-, en cultuurhistorische waarden door overstroming van dijkringgebieden voor het hoogwaterinformatiesysteem van de Dienst Weg- en Waterbouwkunde. Voor vier aspecten zijn op basis van expertkennis schadecategorieën onderscheiden, waarvoor schadefuncties zijn opgesteld. De schade is vooral afhankelijk van de waterdiepte, maar ook van het zoutgehalte van het water en van de duur van de overstroming. In een protoype vande HIS-LNC-module zijn de schadefuncties gekoppeld aan ruimtelijke gegevens over de waterdiepte tijdens overstroming en aan gegevensbestanden van de aspecten. Voor twee dijkringgebieden is voor overstroming door zoet en door zout water de schade bepaald.Inzicht in de verschillen tussen gebieden is relevant voor keuzes ten aanzien van dijkonderhoud en veiligheidsniveaus.

Met als uitgangspunt de door RIVM, Vrije Universiteit en DLO ontwikkelde Ruimtescanner, is het NPG 1.0-model ontwikkeld door de functionaliteit voor natuurscenario’s uit te breiden, natuurspecifieke criteria en strategieën inpasbaar te maken en de gebruiksvriendelijkheid te vergroten

De NatuurPlanGenerator 1.0 (NPG 1.0) is gerealiseerd in het kader van de ontwikkeling van graadmeters en standaard-modellen vanuit de NatuurPlanbureau-funtie. Deze ontwikkeling is een direct gevolg van de behoefte die bestaat aan een model om toekomstige scenario’s voor nieuwe natuur te modelleren in afhankelijkheid van sociaal-economische ontwikkelingen en natuur-, milieu-, ruimtelijke ordening- en waterbeleid. Ook voor scenario onderzoek vanuit andere vraagstelling is een dergelijk instrument relevant (zie ook bijlage A). Met als uitgangspunt de door RIVM, Vrije Universiteit en DLO ontwikkelde Ruimtescanner, is het NPG 1.0-model ontwikkeld door de functionaliteit voor natuurscenario’s uit te breiden, natuurspecifieke criteria en strategieën inpasbaar te maken en de gebruiksvriendelijkheid te vergroten