Search

Hoofdstuk 2 beschrijft de wijze hoe bij RVO een machtiging toegekend kan worden, een account aangemaakt kan worden in Akkerweb en gegevens van de KringloopWijzer gereed gemaakt kunnen worden voor gebruik in de BedrijfsWaterWijzer. Deze gegevens kunnen in de BedrijfsWaterWijzer geïmporteerd worden. Voor dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van een door de organisatie Projecten LTO Noord reeds eerder geschreven handleidingen. Voor de continuïteit van het invoeren is deze handleiding (bijna) integraal overgenomen in deze handleiding van de BedrijfsWaterWijzer. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving hoe via de applicatie Akkerweb ingelogd kan worden. Ook wordt beschreven hoe binnen de BWW van bedrijf gewisseld kan worden zonder dat het laatst gebruikte bedrijf (account) weer automatisch wordt opgestart . Hoofdstuk 4 bevat een beschrijving hoe eerst de onderdelen percelen en sloten moeten worden ingevoerd en bewerkt en hoe percelen en sloten aan elkaar gekoppeld moeten worden. Daarna volgt per module een beschrijving van het invoeren en bewerken van detail gegevens voor de BWW. Module 1 in hoofdstuk 4 (Erfwater) wordt ingevuld in de AgriWijzer van Broos Water. Dit is een bestaand internet-programma dat al eerder ontwikkeld was en dat breed beschikbaar is. De AgriWijzer is in overleg met Koeien en Kansen aangepast zodat het programma optimaal aansluit bij de BWW doelen. Hiertoe is in de AgriWijzer een nieuwe aansluiting op de BWW gebouwd. Vervolgens is de ‘gebruikers-route’ en de informatie-uitwisseling tussen AgriWijzer en BWW geprogrammeerd.

Hoofdstuk 2 beschrijft de wijze hoe bij RVO een machtiging toegekend kan worden, een account aangemaakt kan worden in Akkerweb en gegevens van de KringloopWijzer gereed gemaakt kunnen worden voor gebruik in de BedrijfsWaterWijzer. Deze gegevens kunnen in de BedrijfsWaterWijzer geïmporteerd worden. Voor dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van een door de organisatie Projecten LTO Noord reeds eerder geschreven handleidingen. Voor de continuïteit van het invoeren is deze handleiding (bijna) integraal overgenomen in deze handleiding van de BedrijfsWaterWijzer. Hoofdstuk 3 geeft een beschrijving hoe via de applicatie Akkerweb ingelogd kan worden. Ook wordt beschreven hoe binnen de BWW van bedrijf gewisseld kan worden zonder dat het laatst gebruikte bedrijf (account) weer automatisch wordt opgestart . Hoofdstuk 4 bevat een beschrijving hoe eerst de onderdelen percelen en sloten moeten worden ingevoerd en bewerkt en hoe percelen en sloten aan elkaar gekoppeld moeten worden. Daarna volgt per module een beschrijving van het invoeren en bewerken van detail gegevens voor de BWW. Module 1 in hoofdstuk 4 (Erfwater) wordt ingevuld in de AgriWijzer van Broos Water. Dit is een bestaand internet-programma dat al eerder ontwikkeld was en dat breed beschikbaar is. De AgriWijzer is in overleg met Koeien en Kansen aangepast zodat het programma optimaal aansluit bij de BWW doelen. Hiertoe is in de AgriWijzer een nieuwe aansluiting op de BWW gebouwd. Vervolgens is de ‘gebruikers-route’ en de informatie-uitwisseling tussen AgriWijzer en BWW geprogrammeerd.

Presentatie in Groningen over bewustwording van (water)verbruik en hoe mee te werken aan een duurzamere samenleving.

In low lying deltaic areas in temperate climates, groundwater can be brackish to saline at shallow depth, even with a yearly rainfall excess. For primary production in horticulture, agriculture, and terrestrial nature areas, the fresh water availability may be restricted to so-called fresh water lenses: relatively thin pockets of fresh groundwater floating on top of saline groundwater. The persistence of such fresh water lenses, as well as the quantity and quality of surface water is expected to be under pressure due to climate change, as summer droughts may intensify in North-West Europe. Better understanding through modelling of these fresh water resources may help anticipate the impact of salinity on primary production. We use a simple model to determine in which circumstances fresh water lenses may disappear during summer droughts, as that could give rise to enhanced root zone salinity. With a more involved combination of expert judgement and numerical simulations, it is possible to give an appraisal of the hazard that fresh water lenses disappear for the Dutch coastal regions. For such situations, we derive an analytical tool for anticipating the resulting salinization of the root zone, which agrees well with numerical simulations. The provided tools give a basis to quantify which lenses are in hazard of disappearing periodically, as well as an impression in which coastal areas this hazard is largest. Accordingly, these results and the followed procedure may assist water management decisions and prioritization strategies leading to a secure/robust fresh water supply on a national to regional scale.

In dit rapport zijn ontwikkelingen op het gebied van waterkwaliteit, technologie en regelgeving geschetst die in de toekomst van belang kunnen zijn voor de beleidsvorming en uitvoering op het gebied van drinkwater.

A Subak irrigation scheme, primarily in Bali, Indonesia concerns an irrigation system of which the construction, operation and management are based on agreed principles of technology, management of agriculture and religious community. Subak systems have been well known since the 9th Century. As a manifestation of the Cultural Landscape of Bali Province the Subak schemes are since June, 2012 included in the World Heritage List of UNESCO. These systems are managed by a Subak Association based on the Tri Hita Karana philosophy - harmony between human beings and God, harmony between people and nature, and harmony between people and people. The problem of insufficient water in the dry season developed in the Yeh Ho River Basin. Because of this the main objective of this study was to develop an optimal reservoir operation strategy in relation to the water supply of the Subak irrigation schemes, capable to support agricultural productivity at upstream, midstream and downstream level. Based on a Generic Algorithm the RIBASIM model was applied using the dependable 80% of discharge and shifting the start of land preparation. The results provide evidence that the cropping pattern of the fifth scenario results in an overall optimal agriculture production of the Subak schemes. The recoverable flow considered in the river basin scheme model plays an important role in the optimisation. Nevertheless, if a normal hydro-climate occurs, the other scenarios, especially the first scenario, can be applied as well. This reflects the applicability of the Tri Hita Karana philosophy on harmony among people and harmony among people and nature.

The performance of publicly funded canal irrigation systems or more commonly called national irrigation systems (NIS) in the Philippines remained below expectations despite considerable system rehabilitation and improvement efforts. The continued suboptimal performances were attributed to technical, managerial, institutional and policy issues and constraints, and in recent years, to climate change. Irrigation modernisation is recognized as strategic option to improve the irrigation system performance. It is defined as a process of technical, management and institutional transformation to improve irrigation services to farmers. The main objective of the research study was to formulate a strategy for developing a modernisation plan for national irrigation systems in the Philippines. The research methodology was framed with deliberately selected assessment and characterization procedures, which were adoptively modified and integrated to critically analyse the state of coherence among the three fundamentals of irrigation system water delivery: design, operation and water supply; and to identify solutions for any inconsistency. It included, among others an analysis of the process, nature and impacts of rehabilitation projects; diagnostic assessment of the irrigation systems; revalidation of design assumptions on water balance parameters; characterization of irrigation management, service and demands; and identification of options for improvements. The developed methodology for examining the different aspects of planning and operations of NIS with an end view of modernising the systems provides a more comprehensive and applicable methodology for drawing up of a more relevant plan for NIS modernisation. The knowledge gained on case study systems provides a sound basis for planning of appropriate modernisation solutions for the case study systems and in cases of ungauged, small-scale NIS. The methodology developed in this study could serve as a blueprint for modernisation program for NIS.

De afgelopen jaren hebben het Rijk en de provincies onderzocht hoe ze drinkwaterbronnen beter kunnen beschermen. Inmiddels is landelijk besloten om gebiedsdossiers in te zetten voor het halen van de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Afgesproken is om vóór 2015 voor iedere winning een gebiedsdossier op te stellen. Dit helpt om in ruimtelijke planvorming het belang van schoon drinkwater zwaarder mee te laten wegen, de bewustwording van een winning bij de regionale partijen te vergroten en actoren aan te zetten om afspraken te maken over lokale maatregelen. De Provincie Utrecht gebruikt dit moment om haar dossiers te vernieuwen en de gebiedsaanpak te verstevigen. Daar werden twaalf jaar geleden al voorlopers van gebiedsdossiers opgesteld voor kwetsbare winningen. De ervaring in Utrecht leert dat zulke dossiers pas gaan leven als ook structureel met de betrokken partijen gewerkt wordt aan een gebiedsaanpak.

De zorgen over de strijd om water en de toekomstige balans tussen vraag en aanbod in gebruiksfuncties zijn wijd verspreid, zeker in het licht van klimaatverandering, bevolkingsgroei, technologische en economische veranderingen. Instituties die duurzamer zijn en goed met onzekerheden omgaan kenmerken zich door mechanismen die snelle aanpassing aan veranderingen mogelijk maken. Monitoren van de waterkwaliteit kan verrassingen voorkomen. Het is een geschikte methode, die zowel aansluit op de behoefte aan adaptief beheer als inzichten oplevert die leiden tot een beter resultaat. Ter illustratie dient een studie die in het noorden van Tanzania is uitgevoerd naar een drinkwatersysteem dat wordt beheerd door een lokale Maasai-gemeenschap

Humuszuren zijn stoffen die bij enkele drinkwaterproductie bedrijven van Vitens in water voorkomen. Vanuit esthetisch oogpunt worden deze humuszuren bij de desbetreffende drinkwaterproductie bedrijven uit het drinkwater verwijderd. Dit levert een vloeibare zwarte reststroom op die, vanwege de complexe molucuulstructuur van de humuszuurfractie, chemisch en fysisch lastig af te breken is. In dit onderzoek is in samenwerking met WUR Plant Breeding onderzocht of de humuszuurfractie biologisch afgebroken kan worden. Hierbij zijn verschillende houtrotschimmels getest die onder specifieke chemische en fysische omstandigheden de humuszuurfractie grtoendeels kunnen ontkleuren. Ontkleuring duidt indirect op afbraak van humuszuur. Met name de houtrotschimmel T/ suavelens blijkt het humuszuur tot 70% te kunnen ontkleuren. Volledig ontkleuring wordt vervolgens verkregen na het toevoegen van een sterke oxidator, zoals chloorbleekloog. Deze experimenten zijn in een laboratorium setting uitgevoerd. Voor een grootschalige toepassing van deze technologie, is nog veel onderzoek nodig. In een gelijktijdige studie is aangetoond dat de humuszuurfractie ingezet kan worden als nuttige voedingsstof voor de landbouw. Hierdoor is het voor Vitens niet meer interssant om de humuszuurresstroom af te breken met houtrotschimmels. echter kan deze technologie, het afbreken van complexe moleculen door houtrotschummels, mogelijk wel interessant zijn complexe reststromen vanuit andere industrieën.

Water quality and water supply are essential for organic greenhouse grown crops to prevent soil contaminationby undesirable chemicals and microorganisms, while providing a sufficient amount of water for plant growth.The absence of natural precipitation combined with higher evapotranspiration due to higher temperatureand longer cropping period requires an adequate supply of water. Water quality is commonly defined by itschemical, physical, and biological attributes. It is closely linked to the soil/rock native components, surroundingenvironment and land use. The runoff from urban, industrial, farming, mining, and forestry activities alsosignificantly affects the quality of water available for greenhouse horticulture. High water quality is particularlyimportant in organic greenhouse production in order to prevent soil salinization and ensure optimal soil biologicalactivity. Indeed, unbalanced organic fertilizer inputs may contribute to soil salinity, while soil microbial activitiesresponsible for nutrient mineralization, soil suppressiveness and plant health, are affected by soil pH, ions, andcontaminants. Poor water quality can also result in drip and micro irrigation clogging, plant toxicity, and productcontamination by human pathogen or illicit compounds.To achieve sustainable water management, good knowledge of crops' water requirements is essential as isknowledge of the soil water characteristics that determine the irrigation scheduling. Moreover, the adequacyof the irrigation distribution system determines the accuracy of the water supplied. Crop water needs areoften determined on the basis of daily evapotranspiration and solar radiation levels. Different irrigation controltools such as soil moisture sensors, plant sensors, lysimeters and models contribute to the optimization of theirrigation management of organic greenhouse crops. In addition to determining crop productivity, water qualityand water management also impact on product quality.In this booklet we first illustrate the water flows through different organic greenhouse growing systems. Westate the importance of water quality for organic greenhouse horticulture and give some guidelines regardingthe required water quality attributes in terms of inorganic, organic and microbial loads as well as hazardousmicroorganisms and compounds. We also define advantages and disadvantages of different water resourcesand describe the important drivers for crop and soil water demand. We then report the effects of salinity on soilmineralisation and crop development in organic greenhouse production systems. The main irrigation technologyused for organic greenhouse horticulture is described along with the most important management aspects forirrigation. Because quality attributes of greenhouse products drive consumer demand for organic products, wedefine the impact of water quality and irrigation management on product quality. Organic farming should usecultural practices that maintain land resources and ecological balance, in addition to promoting biodiversity,biological cycles, and soil biological activity. We therefore state the importance of water resources and their usefor organic greenhouse system sustainability. We then conclude by summarizing main aspects of water qualityand irrigation management, and by identifying knowledge gaps.Better prediction of the temporal dynamics of plant and soil microbial water needs in relation to sustainableproductivity and high water use efficiency is needed for greenhouse horticultural crops. It is also importantin terms of reduced attractiveness to pests and susceptibility to diseases. A reduction in spatial and temporalcrop heterogeneity should result from improved growing systems and better water and crop management.Nevertheless, advances in irrigation management for conventional greenhouse crops and development of newcontrol tools can be adapted for use in organic greenhouse horticulture. Similarly, some water treatmentsof drained or collected waters such as thermal, UV, ozone and biological treatments can be used by growersaccording to their organic regulation. Consequently, research is needed in different areas of organic greenhousehorticulture: (i) water quality in terms of relevant thresholds for contaminants and potential risks related toplant and human pathogens; (ii) efficient measures to prevent clogging of the irrigation systems; (iii) alternativewater treatments and system cleaning products; (iv) better knowledge and guidelines for non-leaching systems;(v) affordable and highly efficient control tools to assist growers; and (vi) knowledge about the environmentalimpact of different water management and water sources used for organic greenhouse horticulture to helpgrowers fulfilling the organic principles and improve their sustainability.

In het Deltaprogramma Zoetwater is het lastig gebleken economische analyses te maken voor de programmering van maatregelen en/of de beleidsmatige afweging rond waterbeschikbaarheid. Een van de knelpunten is het gemis aan inzicht in de droogte- en zoutschade in landbouw en natuur. De zoutschade aan landbouwgewassen is nog niet goed in beeld; er zijn veel getallen in omloop, maar de manier waarop deze tot stand zijn gekomen en/of gerapporteerd is niet eenduidig. Daarom is de tussen 1950 en 2015 in Nederland beschikbaar gekomen informatie geanalyseerd. Het resultaat is specificatie van zouttolerantiedrempels voor 35 gewassen en gewasgroepen, gekoppeld aan het zoutgehalte van beregeningswater.

In deltaic areas with saline seepage, freshwater availability is often limited to shallow rainwater lenses lying on top of saline groundwater. Here we describe the characteristics and spatial variability of such lenses in areas with saline seepage and the mechanisms that control their occurrence and size. Our findings are based on different types of field measurements and detailed numerical groundwater models applied in the south-western delta of the Netherlands. By combining the applied techniques we could extrapolate measurements at point scale (groundwater sampling, temperature and electrical soil conductivity (TEC)-probe measurements, electrical cone penetration tests (ECPT)) to field scale (continuous vertical electrical soundings (CVES), electromagnetic survey with EM31), and even to regional scale using helicopter-borne electromagnetic measurements (HEM). The measurements show a gradual mixing zone between infiltrating fresh rainwater and upward flowing saline groundwater. The mixing zone is best characterized by the depth of the centre of the mixing zone Dmix, where the salinity is half that of seepage water, and the bottom of the mixing zone Bmix, with a salinity equal to that of the seepage water (Cl-conc. 10 to 16 g l−1). Dmix is found at very shallow depth in the confining top layer, on average at 1.7 m below ground level (b.g.l.), while Bmix lies about 2.5 m b.g.l. The model results show that the constantly alternating upward and downward flow at low velocities in the confining layer is the main mechanism of mixing between rainwater and saline seepage and determines the position and extent of the mixing zone (Dmix and Bmix). Recharge, seepage flux, and drainage depth are the controlling factors.

Zonder tegenmaatregelen zullen in 2050 gebruik en verspilling van zoet water op wereldschaal minstens drie keer groter zijn dan nu. Het watertekort op de planeet beperkt dan de voedselvoorziening en brengt nog meer schade toe aan ecosystemen. Er moet sterk worden ingezet op hergebruik van water, door het sluiten van kringlopen. Hier wordt een start gegeven vanuit de Millieu- en Watertechnologie. Wie reikt de technologen de hand vanuit Landinrichting en Planning, om een geïntegreerde aanpak te helpen ontwikkelen?.

De zoetwatervoorziening van de landbouw in Nederland staat hoog op de beleidsagenda. Het Rijk verbreedt het zoeken naar oplossingen voor het zoetwatervraagstuk van alleen kijken naar aanbod vanuit het hoofdwatersysteem naar ook het verkennen van de mogelijkheden voor grotere zelfvoorzienendheid. De vraag, die in dit artikel wordt behandeld, is of vasthouden van het neerslagoverschot in zoetwaterbekkens op bedrijfsniveau een redelijk alternatief vormt voor wateraanvoer

De afgelopen jaren hebben het Rijk en de provincies onderzocht hoe ze drinkwaterbronnen beter kunnen beschermen. Inmiddels is landelijk besloten om gebiedsdossiers in te zetten voor het halen van de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Afgesproken is om vóór 2015 voor iedere winning een gebiedsdossier op te stellen. Dit helpt om in ruimtelijke planvorming het belang van schoon drinkwater zwaarder mee te laten wegen, de bewustwording van een winning bij de regionale partijen te vergroten en actoren aan te zetten om afspraken te maken over lokale maatregelen. De Provincie Utrecht gebruikt dit moment om haar dossiers te vernieuwen en de gebiedsaanpak te verstevigen. Daar werden twaalf jaar geleden al voorlopers van gebiedsdossiers opgesteld voor kwetsbare winningen. De ervaring in Utrecht leert dat zulke dossiers pas gaan leven als ook structureel met de betrokken partijen gewerkt wordt aan een gebiedsaanpak.

Good irrigation water is in Dutch horticulture essential for optimal crop growth and the reduction of the emission of fertilizers and pesticides. The most important source of water is rain water, but additional water sources are necessary in order to ensure the water supply. This study examined the prospects of (new) alternative water sources at the company level. There is specifically looked at the odds of CHP condensate collected in a combined heat and power (CHP) with a flue gas condenser. Dissolved heavy metals may pose a problem. Efficient use of available water resources is an important first step in the water supply. This can be achieved by a well-dimensioned water system and proper management. An adequate strategy to keep the nutrient solution in balance prevents discharge of water. On company measurements were performed on CHP-condensing water and laboratory experiments have been conducted with different types of steel and coated steel. The low discharge standards can hardly be met in practice. The measured concentrations of heavy metals did not lead to crop damage. Metal coating reduces the water pollution by heavy metals. The knowledge acquired is insufficient for concrete technical advices. Recommendation to the sector and the water boards to schedule the problem of the discharge of heavy metals for discussion

De afgelopen jaren hebben het Rijk en de provincies onderzocht hoe ze drinkwaterbronnen beter kunnen beschermen. Inmiddels is landelijk besloten om gebiedsdossiers in te zetten voor het halen van de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Afgesproken is om vóór 2015 voor iedere winning een gebiedsdossier op te stellen. Dit helpt om in ruimtelijke planvorming het belang van schoon drinkwater zwaarder mee te laten wegen, de bewustwording van een winning bij de regionale partijen te vergroten en actoren aan te zetten om afspraken te maken over lokale maatregelen. De Provincie Utrecht gebruikt dit moment om haar dossiers te vernieuwen en de gebiedsaanpak te verstevigen. Daar werden twaalf jaar geleden al voorlopers van gebiedsdossiers opgesteld voor kwetsbare winningen. De ervaring in Utrecht leert dat zulke dossiers pas gaan leven als ook structureel met de betrokken partijen gewerkt wordt aan een gebiedsaanpak.

De zorgen over de strijd om water en de toekomstige balans tussen vraag en aanbod in gebruiksfuncties zijn wijd verspreid, zeker in het licht van klimaatverandering, bevolkingsgroei, technologische en economische veranderingen. Instituties die duurzamer zijn en goed met onzekerheden omgaan kenmerken zich door mechanismen die snelle aanpassing aan veranderingen mogelijk maken. Monitoren van de waterkwaliteit kan verrassingen voorkomen. Het is een geschikte methode, die zowel aansluit op de behoefte aan adaptief beheer als inzichten oplevert die leiden tot een beter resultaat. Ter illustratie dient een studie die in het noorden van Tanzania is uitgevoerd naar een drinkwatersysteem dat wordt beheerd door een lokale Maasai-gemeenschap

Hoe goed kunnen landbouwgewassen tegen brak water? Waterbeheerders hanteren in overleg met de landbouw al decennialang conservatieve normen voor zouttolerantie. Er zijn echter steeds meer aanwijzingen dat met name vollegrondsteelten (veel) beter tegen zout kunnen dan de normen suggereren. Er liggen grote kansen om het waterbeheer flexibeler en goedkoper te maken.

Water Matters is het kenniskatern van H2O. Het verschijnt twee keer per jaar, als bijlage bij Vakblad H2O. De uitgave van Water Matters (een initiatief van Koninklijk Nederlands Waternetwerk) wordt mogelijk gemaakt door: Alterra Wageningen UR, ARCADIS, KWR Watercycle Research Institute, Royal HaskoningDHV en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA).

Dit rapport beschrijft de resultaten van het project ‘Economische analyse van de zoetwatervoorziening in Nederland’ uitgevoerd door Deltares, Stratelligence en het LEI in het kader van het Deltaprogramma Zoetwater in opdracht van het Programmabureau Zoetwater en begeleid door RWS-WVL. Het rapport bestaat uit verschillende onderdelen: Ontwikkeling van een algemene methodiek - Historische analyses (Scheepvaart, Drinkwatervoorziening, Natuur) - Toolontwikkeling welvaartseffecten Landbouw - Casestudie Rijnland.

In deze STOWA publicatie ‘Zoek het zelf uit’: Kleinschalige oplossingen voor een robuustere regionale zoetwatervoorziening wordt een overzicht gegeven van de maatregelen die waterbeheerders en watergebruikers in de regio kunnen treffen om de zelfvoorzienendheid op het gebied van zoetwater te vergroten. Dit sluit aan bij de ambities die in het Deltaprogramma zijn geformuleerd om de watertekorten die in de toekomst worden verwacht naast de maatregelen in het hoofdwatersysteem met lokale maatregelen in de regio te ondervangen. Er is een groot aantal van dit soort maatregelen beschikbaar om de neerslag die in een gebied valt beter te benutten, waarmee de zelfvoorzienendheid kan worden vergroot. Een flink aantal pilot studies loopt nog of zijn in het recente verleden afgerond.

Nederland staat voor forse opgaven op het gebied van waterveiligheid en zoetwatervoorziening. Er worden de komende jaren miljarden euro’s geïnvesteerd om die opgaven te realiseren. Juist nu liggen er dan ook grote kansen voor slimme combinaties van water- en natuuropgaven. Wat is er voor nodig om die kansen maximaal te benutten? In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken deed Alterra hier onderzoek naar. Dit artikel vat de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen uit deze studie samen

Hoe goed kunnen landbouwgewassen tegen brak water? Waterbeheerders hanteren in overleg met de landbouw al decennialang conservatieve normen voor zouttolerantie. Er zijn echter steeds meer aanwijzingen dat met name vollegrondsteelten (veel) beter tegen zout kunnen dan de normen suggereren. Er liggen grote kansen om het waterbeheer flexibeler en goedkoper te maken.

De landbouw wordt geconfronteerd met een aantal belangrijke knelpunten, onder andere klimaatverandering, de beschikbaarheid van voldoende water en afhankelijkheid van fossiele energie. Het praktijknetwerk Duurzaam elektrisch beregenen wil bijdragen aan kennisontwikkeling en kennisverspreiding over duurzame methoden van beregening. Als doel wil het praktijknetwerk beoordelen de economische en milieutechnische duurzaamheid van twee beregeningstechnieken. Als eerste de reguliere beregening met beregeningshaspel aangedreven met dieselmotor en als tweede een beregeningshaspel met een elektrische pomp voor de watervoorziening en aandrijving. Tevens wil het praktijknetwerk een dak met zonnepanelen in de optie meenemen, zodat de installatie vanuit eigen zonnepanelen kan worden voorzien van energie.

A major problem of sustaining freshwater supply from freshwater lens is the invasion of saline groundwater into a fresh groundwater body. In many coastal areas saltwater intrusion has led to well closure and reduced freshwater supply. Furthermore, in the future saltwater intrusion is expected to increase due to sea level rise, climate change, land subsidence, and increasing population density in coastal areas. In the Netherlands, these stresses will also have a severe impact on the fresh coastal groundwater reserves. In view of this, a research project within the Dutch research program ’Knowledge for Climate’ was defined in 2010, aimed at: 1. Improving the insight into the modeling of freshwater lenses. 2. Defining measures to increase freshwater supply from freshwater lenses. In this thesis the results of four studies related to these objectives are presented.

De landbouw wordt geconfronteerd met een aantal belangrijke knelpunten, onder andere klimaatverandering, de beschikbaarheid van voldoende water en afhankelijkheid van fossiele energie. Het praktijknetwerk Duurzaam elektrisch beregenen wil bijdragen aan kennisontwikkeling en kennisverspreiding over duurzame methoden van beregening. Als doel wil het praktijknetwerk beoordelen de economische en milieutechnische duurzaamheid van twee beregeningstechnieken. Als eerste de reguliere beregening met beregeningshaspel aangedreven met dieselmotor en als tweede een beregeningshaspel met een elektrische pomp voor de watervoorziening en aandrijving. Tevens wil het praktijknetwerk een dak met zonnepanelen in de optie meenemen, zodat de installatie vanuit eigen zonnepanelen kan worden voorzien van energie.

Hoe goed kunnen landbouwgewassen tegen brak water? Waterbeheerders hanteren in overleg met de landbouw al decennialang conservatieve normen voor zouttolerantie. Er zijn echter steeds meer aanwijzingen dat met name vollegrondsteelten (veel) beter tegen zout kunnen dan de normen suggereren. Er liggen grote kansen om het waterbeheer flexibeler en goedkoper te maken.

In deze STOWA publicatie ‘Zoek het zelf uit’: Kleinschalige oplossingen voor een robuustere regionale zoetwatervoorziening wordt een overzicht gegeven van de maatregelen die waterbeheerders en watergebruikers in de regio kunnen treffen om de zelfvoorzienendheid op het gebied van zoetwater te vergroten. Dit sluit aan bij de ambities die in het Deltaprogramma zijn geformuleerd om de watertekorten die in de toekomst worden verwacht naast de maatregelen in het hoofdwatersysteem met lokale maatregelen in de regio te ondervangen. Er is een groot aantal van dit soort maatregelen beschikbaar om de neerslag die in een gebied valt beter te benutten, waarmee de zelfvoorzienendheid kan worden vergroot. Een flink aantal pilot studies loopt nog of zijn in het recente verleden afgerond.

Nederland staat voor forse opgaven op het gebied van waterveiligheid en zoetwatervoorziening. Er worden de komende jaren miljarden euro’s geïnvesteerd om die opgaven te realiseren. Juist nu liggen er dan ook grote kansen voor slimme combinaties van water- en natuuropgaven. Wat is er voor nodig om die kansen maximaal te benutten? In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken deed Alterra hier onderzoek naar. Dit artikel vat de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen uit deze studie samen

Good irrigation water is in Dutch horticulture essential for optimal crop growth and the reduction of the emission of fertilizers and pesticides. The most important source of water is rain water, but additional water sources are necessary in order to ensure the water supply. This study examined the prospects of (new) alternative water sources at the company level. There is specifically looked at the odds of CHP condensate collected in a combined heat and power (CHP) with a flue gas condenser. Dissolved heavy metals may pose a problem. Efficient use of available water resources is an important first step in the water supply. This can be achieved by a well-dimensioned water system and proper management. An adequate strategy to keep the nutrient solution in balance prevents discharge of water. On company measurements were performed on CHP-condensing water and laboratory experiments have been conducted with different types of steel and coated steel. The low discharge standards can hardly be met in practice. The measured concentrations of heavy metals did not lead to crop damage. Metal coating reduces the water pollution by heavy metals. The knowledge acquired is insufficient for concrete technical advices. Recommendation to the sector and the water boards to schedule the problem of the discharge of heavy metals for discussion Efficiënt gebruik van de beschikbare waterbronnen is de eerste stap in de watervoorziening. Dit is te bereiken door een goede dimensionering van het watersysteem met een goed gebruik en beheer. Een adequate water- en bemestingsstrategie moet de voedingsoplossing in balans houden en lozing voorkomen. Praktijkmetingen zijn uitgevoerd aan wkk-condenswater en laboratorium experimenten zijn uitgevoerd met verschillende typen staal en gecoat staal. De lage lozingsnormen voor zware metalen zijn in de praktijk moeilijk te halen. De gemeten concentraties zware metalen leidden niet tot gewasschade. Metaalcoating vermindert de verontreiniging van het water met zware metalen. De verkregen kennis is ontoereikend voor een concreet technisch advies. Geadviseerd wordt aan de sector en de waterschappen om het knelpunt van de lozing van zware metalen te agenderen voor overleg.

Dit rapport beschrijft de resultaten van het project ‘Economische analyse van de zoetwatervoorziening in Nederland’ uitgevoerd door Deltares, Stratelligence en het LEI in het kader van het Deltaprogramma Zoetwater in opdracht van het Programmabureau Zoetwater en begeleid door RWS-WVL. Het rapport bestaat uit verschillende onderdelen: Ontwikkeling van een algemene methodiek - Historische analyses (Scheepvaart, Drinkwatervoorziening, Natuur) - Toolontwikkeling welvaartseffecten Landbouw - Casestudie Rijnland.

A major problem of sustaining freshwater supply from freshwater lens is the invasion of saline groundwater into a fresh groundwater body. In many coastal areas saltwater intrusion has led to well closure and reduced freshwater supply. Furthermore, in the future saltwater intrusion is expected to increase due to sea level rise, climate change, land subsidence, and increasing population density in coastal areas. In the Netherlands, these stresses will also have a severe impact on the fresh coastal groundwater reserves. In view of this, a research project within the Dutch research program ’Knowledge for Climate’ was defined in 2010, aimed at: 1. Improving the insight into the modeling of freshwater lenses. 2. Defining measures to increase freshwater supply from freshwater lenses. In this thesis the results of four studies related to these objectives are presented.

Nederland staat voor forse opgaven op het gebied van waterveiligheid en zoetwatervoorziening. Er worden de komende jaren miljarden euro’s geïnvesteerd om die opgaven te realiseren. Juist nu liggen er dan ook grote kansen voor slimme combinaties van water- en natuuropgaven. Wat is er voor nodig om die kansen maximaal te benutten? In opdracht van het Ministerie van Economische Zaken deed Alterra hier onderzoek naar. Dit artikel vat de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen uit deze studie samen

De zorgen over de strijd om water en de toekomstige balans tussen vraag en aanbod in gebruiksfuncties zijn wijd verspreid, zeker in het licht van klimaatverandering, bevolkingsgroei, technologische en economische veranderingen. Instituties die duurzamer zijn en goed met onzekerheden omgaan kenmerken zich door mechanismen die snelle aanpassing aan veranderingen mogelijk maken. Monitoren van de waterkwaliteit kan verrassingen voorkomen. Het is een geschikte methode, die zowel aansluit op de behoefte aan adaptief beheer als inzichten oplevert die leiden tot een beter resultaat. Ter illustratie dient een studie die in het noorden van Tanzania is uitgevoerd naar een drinkwatersysteem dat wordt beheerd door een lokale Maasai-gemeenschap

Water Matters is het kenniskatern van H2O. Het verschijnt twee keer per jaar, als bijlage bij Vakblad H2O. De uitgave van Water Matters (een initiatief van Koninklijk Nederlands Waternetwerk) wordt mogelijk gemaakt door: Alterra Wageningen UR, ARCADIS, KWR Watercycle Research Institute, Royal HaskoningDHV en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA).

Grondwater wordt in Nederland voornamelijk onttrokken door drink waterbedrijven, industrie en door de landbouw. Onttrekking van grondwater beïnvloedt het grondwaterpeil. Een laag peil kan een negatief effect hebben op de natuur (verdroging), op gewassen en op de kwaliteit van grondwater gebruikt voor drinkwater bereiding. In 1995 is in Nederland de grondwaterbelasting (GWB) in het leven geroepen; met een verhoogde prijs op grondwateronttrekkingen zouden de onttrekkingen dalen. Deze belasting viel onder de Wet belastingen op milieugrondslag (Wbm). De naam gaf het idee dat het hier om een ‘groene’ maatregel ging, maar de belasting had eveneens het doel om jaarlijks een bepaalde opbrengst voor de overheidskas te halen. In 2012 is de GWB afgeschaft. In dit artikel wordt de spanning omschreven tussen de twee doelen van een ‘groene’ belasting: genereren van opbrengsten voor de overheid versus positieve milieu-effecten. De opbouw is als volgt: Eerst zal de achtergrond van de GWB besproken worden. Vervolgens worden de effecten op een rij gezet, zowel de financiële effecten als de milieu effecten. Daarna komt het proces rond de afschaffing aan bod, en als laatste volgt de conclusie

A limited number of Member States in the EU have gained experience with establishing co-operative agreements between agriculture and the water sector. Their main aim is to reduce or prevent water pollution caused by intensive farming practices. The research has shown that significant changes in farming practices have been achieved as a result of negotiation between farmers and water suppliers. Consequently, in many catchment areas improvements in water quality can be observed. Co-operative agreements have the important advantage that the measures taken can be tailored to the different local conditions in catchment areas. Reducing diffuse pollution resulting from intensive agriculture is one of the main issues of the EU Water Framework Directive. The current paper builds on the results of a EU-wide research project which examines the role co-operative agreements can play in water policy and the Common Agricultural Policy.

Het klimaat verandert en dat heeft de nodige consequenties voor de zoetwatervoorziening en de verwerking van neerslagpieken. Inmiddels wordt al volop gewerkt aan plannen om Nederland klimaatbestendiger te maken, onder meer in het Deltaprogramma. In deze fase worden strategische keuzen rond lange termijn veiligheid en zoetwatervoorziening voorbereid. In dat kader past ook het verkennende onderzoek naar de watervoorziening in de Gronings-Drentse Veenkoloniën. Met een hydrologisch model is nagegaan of water vasthouden in regionale retentiegebieden een realistisch alternatief kan bieden voor het verminderen of zo mogelijk volledig stoppen van wateraanvoer vanuit het IJsselmeer.

De Stuurgroep Zuidwestelijke Delta werkt samen met ondernemers en maatschappelijke partijen al jaren aan één doel: een veilig, economisch aantrekkelijk en ecologisch vitaal deltagebied met voldoende zoetwater, nu en in de toekomst. De Stuurgroep heeft daarbij vier opdrachten: een langetermijn verkenning in het Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, Gebiedsontwikkeling Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, en het Voortschrijdend Uitvoeringsprogramma. Met deze integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta geeft de Stuurgroep invulling aan de opdracht voor het Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, met belangrijke raakvlakken met de andere sporen. De Stuurgroep biedt deze Voorkeursstrategie ten behoeve van het Deltaprogramma 2015 aan de Deltacommissaris aan en brengt haar in in de nationale Stuurgroep Deltaprogramma.

Summary Since 1945 to date the governance of the rural water sector in Tanzania has passed through multiple phases, from the colonial era to the times characterized by liberalization, decentralisation and privatization. Generally, changes in the policies and governance strategies reflect a correspondence with national and international reforms in the political and economic spheres. In turn, these changes made the sector to experience pendulum swings over time in terms of policies and achievements. The main objective of this study was to examine how gender, household and community shape the appropriateness, accessibility and sustainability of domestic water schemes in rural Tanzania, and to explore whether and in what ways domestic water services take women’s gender needs into account. The study aimed at a critical analysis of the policy-practices nexus in terms of appropriateness, accessibility and sustainability in the contexts of the household and the community as representing the water users and hosting local water management structures, respectively. The theoretical pillars of the study are ecological modernisation theory, gender theory, the concept of users’ perspective, and the community management model. These were blended into one theoretical framework. The fieldwork for the study was conducted between October 2011 and September 2012 in the rural districts of Kondoa and Mpwapwa in Dodoma region, in central Tanzania. It consisted of three overlapping phases in which quantitative and qualitative research methods were used to collect data from multiple units of analysis. Data collection for primary data was done through the household survey, focus group discussions, interviews with key informants, village and women case studies, participatory sketch mapping, and field observation. Secondary data was collected through the analysis of information from relevant documents at the village, district and national levels. Overall a total number of 334 respondents were involved in the study. The study found that accessibility to the improved domestic water services is associated with seasonality and that, surprisingly, the average distance to the water distribution points increases during the rainy season. This is because then few water distribution points are operational. The mean number of users per water point is higher than the standard set by the policy guidelines, because the planning and designing of the water schemes rely on population projections and do not take migration and the spatial distribution of the population into account. It was found that there is a difference between the existing water policy and practices related to domestic water uses and management at the micro levels of the household and the village. Within the household, the provision and use of domestic water is organised based on the gendered division of labour in domestic production. At the community level, the same pattern of the gendered division of labour influences men’s and women’s participation in the management of the public water schemes. At both levels the gendered division of labour and performance of men and women is shaped by social norms and traditions that are rooted in patriarchal culture. Women relate to domestic water more closely than men because they are the managers, providers and users of water for carrying out their reproductive roles in the household. This makes women knowledgeable about the appropriateness of water for domestic uses. However, women’s preferences and perceptions on the appropriateness of the domestic water are rarely integrated in the designing and planning phases of water projects. The government, in collaboration with the international community, has established women quota to ensure women’s participation in local decision-making spaces and management structures. However, the informal structures which are embedded in the normative traditions within and beyond the household, explicitly and implicitly deter women’s involvement in the public management of the water schemes. Water users’ participation, and women’s participation in particular, was very minimal in the pre-implementation phase of village water projects. Hence, the users’ perspectives are poorly represented in the early stages of the water schemes. In general, there was low community participation not only before but also after implementation of the water schemes. Additionally, the sustainability of the rural water infrastructures is endangered mainly because water using communities have been assigned technical and managerial roles without being equipped with the corresponding capabilities. The district water departments which are responsible to provide technical support to the villages, are also confronted with shortages of human and financial resources plus inadequate transport facilities. The findings from this study reveal the need to review the existing water policy and change the current community management approach. This thesis concludes by identifying ways forward through research, programs and policies to improve the rural domestic water provision in Tanzania.

Het Rijk overweegt om het Volkerak-Zoommeer weer zout te maken, omwille van ecologische redenen en problemen die er zijn geweest met de waterkwaliteit. Voorwaarde voor een zout Volkerak-Zoommeeer is dat een alternatieve zoetwatervoorziening wordt aangelegd voor de gebieden die nu voor de zoetwatervoorziening afhankelijk zijn van het Volkerak-Zoommeer. Bij de afweging van een zout Volkerak-Zoommeer is één van de vragen wat de baten zijn van de alternatieve zoetwatervoorziening voor de landbouw.

Binnen Kennis voor Klimaat worden kleinschalige oplossingen ontwikkeld om de zoetwatervoorziening te verbeteren. In deze studie zijn de mogelijkheden voor opschaling onderzocht. Het gaat om de oplossingen (1) drains2buffer (D2B), (2) regelbare en klimaatadaptieve drainage (RD/KAD), (3) kreekruginfiltratie (KRI), (4) freshmaker (FM), (5) verticale ASR (VASR), (6) waterconservering door stuwen (WCST) en (7) waterconservering door slootbodemverhoging (WCSB).

Bij ondertekening van de ruimtelijke visie op de maritieme zone van Delfzijl stelden de natuurbeschermingsorganisaties voor om een alternatief spuimiddel bij de Pier van Oterdum te combineren met een zoetzout overgang met vismigratievoorzieningen. Het consortium Ecoshape hebben een verkenning uitgevoerd naar een mogelijke inrichting voor deze nieuwe spuilocatie met zoet-zoutnatuur. Het schetsontwerp maakt onderscheid in: een spuikanaal als verbinding tussen het Oosterhornkanaal en de nieuwe spuilocatie, het spuimiddel en voorziening voor vismigratie, een zoet-zout overgang en kwelder. Het minimale ruimtebeslag dat benodigd is (spuikanaal en spuimiddel met vismigratievoorziening bedraagt: ca.15 ha.

Voor een effectieve bescherming van beschikbare (zoet)waterbronnen is het opvangen en benutten van regenwater op regionale schaal noodzakelijk, evenals het vergroten van de regionale zelfvoorzienendheid. Deze studie op het terrein van luchthaven Schiphol laat zien dat regenwateropvang van verschillende oppervlakten haalbaar is, maar dat voor volledige dekking een vrij grote berging noodzakelijk is.

De Stuurgroep Zuidwestelijke Delta werkt samen met ondernemers en maatschappelijke partijen al jaren aan één doel: een veilig, economisch aantrekkelijk en ecologisch vitaal deltagebied met voldoende zoetwater, nu en in de toekomst. De Stuurgroep heeft daarbij vier opdrachten: een langetermijn verkenning in het Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, Gebiedsontwikkeling Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, en het Voortschrijdend Uitvoeringsprogramma. Met deze integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta geeft de Stuurgroep invulling aan de opdracht voor het Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, met belangrijke raakvlakken met de andere sporen. De Stuurgroep biedt deze Voorkeursstrategie ten behoeve van het Deltaprogramma 2015 aan de Deltacommissaris aan en brengt haar in in de nationale Stuurgroep Deltaprogramma.

Summary Since 1945 to date the governance of the rural water sector in Tanzania has passed through multiple phases, from the colonial era to the times characterized by liberalization, decentralisation and privatization. Generally, changes in the policies and governance strategies reflect a correspondence with national and international reforms in the political and economic spheres. In turn, these changes made the sector to experience pendulum swings over time in terms of policies and achievements. The main objective of this study was to examine how gender, household and community shape the appropriateness, accessibility and sustainability of domestic water schemes in rural Tanzania, and to explore whether and in what ways domestic water services take women’s gender needs into account. The study aimed at a critical analysis of the policy-practices nexus in terms of appropriateness, accessibility and sustainability in the contexts of the household and the community as representing the water users and hosting local water management structures, respectively. The theoretical pillars of the study are ecological modernisation theory, gender theory, the concept of users’ perspective, and the community management model. These were blended into one theoretical framework. The fieldwork for the study was conducted between October 2011 and September 2012 in the rural districts of Kondoa and Mpwapwa in Dodoma region, in central Tanzania. It consisted of three overlapping phases in which quantitative and qualitative research methods were used to collect data from multiple units of analysis. Data collection for primary data was done through the household survey, focus group discussions, interviews with key informants, village and women case studies, participatory sketch mapping, and field observation. Secondary data was collected through the analysis of information from relevant documents at the village, district and national levels. Overall a total number of 334 respondents were involved in the study. The study found that accessibility to the improved domestic water services is associated with seasonality and that, surprisingly, the average distance to the water distribution points increases during the rainy season. This is because then few water distribution points are operational. The mean number of users per water point is higher than the standard set by the policy guidelines, because the planning and designing of the water schemes rely on population projections and do not take migration and the spatial distribution of the population into account. It was found that there is a difference between the existing water policy and practices related to domestic water uses and management at the micro levels of the household and the village. Within the household, the provision and use of domestic water is organised based on the gendered division of labour in domestic production. At the community level, the same pattern of the gendered division of labour influences men’s and women’s participation in the management of the public water schemes. At both levels the gendered division of labour and performance of men and women is shaped by social norms and traditions that are rooted in patriarchal culture. Women relate to domestic water more closely than men because they are the managers, providers and users of water for carrying out their reproductive roles in the household. This makes women knowledgeable about the appropriateness of water for domestic uses. However, women’s preferences and perceptions on the appropriateness of the domestic water are rarely integrated in the designing and planning phases of water projects. The government, in collaboration with the international community, has established women quota to ensure women’s participation in local decision-making spaces and management structures. However, the informal structures which are embedded in the normative traditions within and beyond the household, explicitly and implicitly deter women’s involvement in the public management of the water schemes. Water users’ participation, and women’s participation in particular, was very minimal in the pre-implementation phase of village water projects. Hence, the users’ perspectives are poorly represented in the early stages of the water schemes. In general, there was low community participation not only before but also after implementation of the water schemes. Additionally, the sustainability of the rural water infrastructures is endangered mainly because water using communities have been assigned technical and managerial roles without being equipped with the corresponding capabilities. The district water departments which are responsible to provide technical support to the villages, are also confronted with shortages of human and financial resources plus inadequate transport facilities. The findings from this study reveal the need to review the existing water policy and change the current community management approach. This thesis concludes by identifying ways forward through research, programs and policies to improve the rural domestic water provision in Tanzania.

De watervoorziening van de glastuinbouw in Haaglanden staat onder druk door toekomstige ontwikkelingen zoals klimaatverandering (langere perioden van droogte en toename verzilting), veranderingen in het beheer van het hoofdwatersysteem en verschuivingen in de zoet-zout grens (uitvoering kierbesluit en planvorming voor een zout water Volkerak-Zoommeer) en de discussie rondom het infiltreren van brijn in de ondergrond. Dit heeft zowel betrekking op de beschikbaarheid van regenwater als ook van voldoende en geschikt oppervlaktewater.

De Stuurgroep Zuidwestelijke Delta werkt samen met ondernemers en maatschappelijke partijen al jaren aan één doel: een veilig, economisch aantrekkelijk en ecologisch vitaal deltagebied met voldoende zoetwater, nu en in de toekomst. De Stuurgroep heeft daarbij vier opdrachten: een langetermijn verkenning in het Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, Gebiedsontwikkeling Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, en het Voortschrijdend Uitvoeringsprogramma. Met deze integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta geeft de Stuurgroep invulling aan de opdracht voor het Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, met belangrijke raakvlakken met de andere sporen. De Stuurgroep biedt deze Voorkeursstrategie ten behoeve van het Deltaprogramma 2015 aan de Deltacommissaris aan en brengt haar in in de nationale Stuurgroep Deltaprogramma.