Search

Prispevek sledi razumevanju pojma tema/izhodišče oz. jedro/rema v Toporišičevih slovnicah (npr. 2000). Njegova zapletenost se izkaže takoj, ko ga uporabimo pri analizi različnih besedilnih vrst ali žanrov. Zato razpravni del prispevka obravnava Toporišičeve definicijske in razločevalne kriterije za določanje tem v besedilu. Na koncu z razčlenitvijo dveh izbranih besedilnih odlomkov, ki se uvrščata v žanr navodil, ponazorimo povezanost teme z žanrom. This paper explains the notion Theme or Rheme as it is conceptualised in the Slovene grammars by Toporišič (e.g. Slovene Grammar, 2000). The complexity of the concept of Theme is proven as soon as it is applied to the analysis of texts belonging to different genres. Thus the discussion section of the paper considers how Toporišič defined and identified Theme. Finally, we analyse two examples of the genre of instructions in order to show the relation between Theme and genre.

Tesis doctoral en tecnologías de la información y las comunicaciones realizada por Mónica Domínguez Bajo en la Universidad Pompeu Fabra bajo la dirección del Dr. Leo Wanner y la Dra. Mireia Farrús Cabecerán. El acto de defensa tuvo lugar el viernes 17 de noviembre de 2017 ante el tribunal formado por los doctores Bernd Möbius (Universidad de Saarland), Pilar Prieto Vives (Universidad Pompeu Fabra) y Catherine Lai (Universidad de Edimburgo). Obtuvo la calificación de Sobresaliente. PhD thesis in communication and information tecnologies written by Mónica Domínguez Bajo at the University Pompeu Fabra under the supervision of Dr. Leo Wanner and la Dra. Mireia Farrús Cabecerán. The author was examined on Friday, 17th November 2017 by a committee formed by the doctors Bernd Möbius (University of Saarland), Pilar Prieto Vives (University Pompeu Fabra) y Catherine Lai (University of Edinburgh). It obtained the grade of Excellent. La autora ha recibido financiación durante la tesis de las siguientes entidades: la Universidad Pompeu Fabra mediante una beca predoctoral del departamento de tecnologías de la información y las comunicaciones, el Ministerio de Economía y Competitividad mediante el programa de excelencia María de Maeztu (MDM-2015-0502) y la Comisión Europea a través del proyecto KRISTINA (H2020-RIA-645012).

This dissertation presents an empirical study on the information structure– prosody interface based on: (i) a formal description of hierarchical thematicity within a systematic language model for natural language generation within the Meaning-Text Theory; and (ii) two approaches to prosodic representation, namely, ToBI labels and acoustic parameters. A corpus of read speech by twelve native speakers of American English is used to test the viability to approach prosody generation in synthesized speech from a communicative perspective. To this end, statistical, classification and implementation experiments are carried out. The main technical contribution consists in two tools: a data-driven module for thematicitybased prosody enrichment in a speech synthesizer and an automatic prosody tagger developed under an extension of Praat for feature annotation. Results prove that thematicity spans have distinct prosodic characteristics, as previously suggested in theoretical studies, and that a tripartite hierarchical thematicity is a more appropriate representation of information structure than traditional binary flat thematicity approaches for its integration in speech technologies., Esta tesis presenta un estudio empírico de la interfaz estructura informativa– prosodia basado en: (i) una descripción formal de la tematicidad jerárquica que se enmarca en un modelo del lenguaje sistemático para la generación automática del lenguaje natural dentro del marco de la Teoría Sentido-Texto; y (ii) dos representaciones prosódicas utilizando etiquetas ToBI y parámetros acústicos. Se emplea un corpus de habla leída por doce hablantes nativos de inglés americano para comprobar la validez de la generación de prosodia en síntesis de voz a partir de características comunicativas. Con este objectivo, se presentan experimentos estadísticos, de clasificación y de implementación. La principal contribución técnica consiste en dos herramientas: un módulo basado en datos para el enriquecimiento prosódico de voz sintética a partir de la tematicidad y un etiquetador automático de prosodia implementado en una extensión de Praat para la anotación de características lingüísticas. Los resultados demuestran que los segmentos de tematicidad están caracterizados por rasgos prosódicos distintivos, como se había sugerido en estudios teóricos previos y que la tematicidad tripartita jerárquica es una representación más adecuada de la estructura informativa que las anteriores propuestas tradicionales de tematicidad binaria plana para su integración en las tecnologías del habla.

El treball es basa en l'anàlisi de la traducció ja existent de dues obres teatrals: August, de Tracy Letts, traduïda per Joan Sellent i Pygmalion, de Bernard Shaw, traduïda per Xavier Bru de Sala. L'objectiu és identificar els trets sintàctics característics de l'estructura informacional de l'oració (tòpic, focus). Aquests trets són presents en la sintaxi i interpretació d'aquestes dues llengües, però contrasten fortament, en la seva expressió sintàctica. L'anglès és aparentment menys expressiu en aquest sentit (almenys en forma escrita) i, per aquest motiu, el traductor ha de recórrer al context per a establir l'equivalència adequada, mentre corre el perill d'infrautilitzar el ventall de possibilitats que ofereix el català Este trabajo se basa en el análisis de la traducción ya existente de dos obras teatrales: August, de Tracy Letts, traducida por Joan Sellent y Pygmalion, de Bernard Shaw, traducida por Xavier Bru de Sala. El objectivo es identificar los rasgos sintácticos característicos de la estructura informacional de la oración (tópico, foco). Estos rasgos son presentes en la sintaxis e interpretación de ambas lenguas, pero contrastan notablemente en su expresión sintáctica. El inglés es aparentemente menos expresivo en este sentido (por lo menos en su forma escrita) y, por esta razón, el traductor debe recorrer al contexto para poder establecer la equivalencia adecuada, corriendo el peligro de infrautilizar el amplio abanico de posibilidades que ofrece el catalán This thesis is based on the analysis of the existing translation of two theatrical plays: August, by Tracy Letts, translated by Joan Sellent and Pygmalion, by Bernard Shaw, translated by Xavier Bru de Sala. The objective is to identify the syntactical characteristic features of the informational structure of a sentence (topic, focus). This features are existent within the syntax and interpretation of both languages, however they contrast heavily on their syntactical expression. Apparently, English is less expressive in this regard (in its written form, at least) and, because of this, the translator must take context into account to be able to establish the right equivalence, while being at risk of under-using the wide variety of options Catalan language offers

This thesis analyzes the focus of the sentences in contemporary Spanish. The theoretical part presents definitions of key terms such as Czech and Spanish word order, Prague School Theory, Topic and comment etc. The second part of the thesis is practical and focuses on a detailed analysis of a few selected Spanish articles.

Šiame straipsnyje nagrinėjami du teksto lingvistikai svarbūs aktualiosios skaidos dalykai: sakinio dala - atkarpų skyrimas informatyvumo, komunikacinio reikšmingumo atžvilgiu; temos ir remos požymiai, vaidmuo plėtojant mintis ir komponuojant jas į tekstą. Dirbant remtasi įvairių stilių ir žanrų sakytiniais ir rašytiniais tekstais: televizijos laidomis, grožine ir publicistine literatūra, spektakliais, buitiniais pokalbiais ir kt. Tiriamoji medžiaga įrašyta į diktofoną ir specialiai parengta įvairiems projekto „Kompleksinis lietuvių kalbos teksto prozodijos tyrimas: intonacija, ritmas ir loginis kirtis“ darbams atlikti, tarp jų ir šiam rašiniui parengti.

Aktualioji sakinio skaida – prasminis sakinio skaidymas pagal turinį, išskiriant temą ir remą – buvo viena iš projekto „Kompleksinis lietuvių kalbos teksto prozodijos tyrimas: intonacija, ritmas ir loginis kirtis“ sudedamųjų dalių. Straipsnis skirtas teoriniams darbams apie aktualiąją sakinio skaidą apžvelgti, rašytinio teksto temos ir remos vietai sakinyje, siejimo ypatumams, temos ir remos santykiui su loginiu kirčiu aptarti. Darbe remiamasi 35 valandų trukmės įvairių stilių tekstų įrašų perrašyta ir anotuota medžiaga. Tyrimas parodė, kad lietuvių kalboje tekstai dažniausiai siejami grandininiu būdu, kai tema eina prieš remą (77 proc. visų išanalizuotų sakinių). Sakiniai, kuriuose rema eina prieš temą, ir rema laikytini nepilnieji, elipsiniai sakiniai sudaro 23 proc. tirtų sakinių; pastarojo modelio sakiniai dažnesni meninio ir buitinio stilių, dialoginės kalbos tekstuose. Tipiškos siejimo priemonės yra įvairaus pobūdžio kartojimas, įvardinis pakeitimas, apibendrinamąją reikšmę turintys žodžiai ir žodžių junginiai. Adresanto ketinimų, konteksto nulemtą galimą keleriopą temos ir remos skirtį parodo sintagmos pauzė. Pagrindiniai sakinių aktualiosios skaidos rodikliai yra neutralioji arba atvirkštinė žodžių tvarka ir loginis kirtis. Remoje beveik visada būna loginį kirtį turintis žodis arba žodžių junginys. Įprastos žodžių tvarkos sakiniuose loginis kirtis kartais būna vienintelis remos rodiklis. Loginiu kirčiu paryškinamas ir ilgesnių sakinių temos bei remos centras. Functional sentence perspective – the organization of a sentence in terms of the role of its elements in distinguishing between old and new information, the division of a sentence into theme and rheme – was one of the constituent parts of the project "Integrated Lithuanian language text prosodic analysis: intonation, rhythm and logical stress". The article is intended to provide the review of theoretical works on functional sentence perspective, to discuss the place of theme and rheme in a sentence of a written text, linking features, the relationship of theme and rheme with logical stress. The work is based on the rerecorded and annotated material of 35 hour recordings of texts in different styles. The analysis showed that the Lithuanian language texts are usually constructed using chainlinking, when the theme precedes the rheme (77 per cent of analysed sentences). Sentences, where the rheme precedes the theme, and incomplete, elliptical sentences that are considered to be the rheme represent 23 per cent of analysed sentences; the sentences of the latter model are more frequent in the texts of fiction, everyday style and dialogues. The typical linking devices are various kinds of repetition, pronoun change, words and phrases of generalising meaning. The theme-rheme distinction determined by the intention of the addresser and context is shown by the phrase pause. The key indictors of functional sentence perspective are direct and inverted word order and logical stress. The rheme usually contains a word or phrase with a logical stress. In sentences of direct word order the logical stress sometimes is the only indicator of the rheme. The logical stress also highlights the theme-rheme centre of longer sentences.

This diploma thesis analyses instances of the initial position of the information focus, the rheme, in present-day English. Initial placement of the rheme is found in structures that go against the principle of end-focus. The aim of this work is to identify which clause constituents, and under what circumstances may function as the initial rheme. The initial section of the theoretical part deals with a description of word-order, and the basic concepts of functional sentence perspective, such as communicative dynamism. Then it continues with the rheme and the factors affecting FSP, and, particularly, with cases where initial rheme occurs. The practical part contains analysis of examples of initial rheme in different genres and text types, including oral communication. The frequency of occurrence is summarized at the end of the work.

The aim of the present thesis is to analyze the Norwegian existential construction (presenteringskonstruksjonen) with regard to syntax, static semantics, dynamic semantics, and functional sentence perspective (FSP). The thesis first introduces the firbasian FSP theory in general, demonstrating the concepts on Norwegian examples. Then the theories most relevant for the study of the existential construction are summarized. The analysis is carried out on a sample of 1000 instances (500 taken from fiction and 500 excerpted from academic prose), and focuses mainly on the notional subject, the verb, and a possible adverbial. The syntactic analysis includes the position and the structure of the notional subject and adverbials. In addition, the lexical semantics of the head words and static semantics of adverbials were observed. The FSP analysis focused on the FSP functions of the individual clause elements and the FSP patterns the existential construction may realize. In addition, the dynamic semantic roles were studied in relation to the static semantic roles. The aim of the analyses is to find out in what circumstances the existential construction may realize the presentation scale or the quality scale, and what functions the construction may perform. The thesis observes the application of FSP on real...

The subject of the presented paper is the analysis of the position of scene-setting adverbials based on parallel texts. The aim of the study is to find out the most typical position for placing of such adverbials realized by verbless construction and to determine the factors influencing the position in both languages with respect to differences between the Czech and English word order. The theory is based on the functional approach described in Brno linguistic school and is applied to 200 examples from the corpus Intercorp. Out of the given number of examples, exactly one hundred tokens belong to the translation direction from En to Cz and the second half to the opposite direction of translation. With respect to the English word order, which takes over some of the grammatical functions resulting in relative rigidity, scene-setting adverbials are usually placed in the final position. However, it is assumed that most languages have a tendency to place the most important information to the end of the sentence. It follows that one of the goals of this work is to describe the factors allowing these adverbials to be placed in this position with no effect on the communicative dynamism of the adverbials themselves as well as on other sentence elements. The term 'scene-setting' suggests that these adverbials...

Júlia Černáčková, Vyjadrenie aktuálneho členenia vety v češtine a v japončine Abstract (in English): The aim of the present thesis is to investigate the differences between the articulation of functional sentence perspective in selected Czech and Japanese texts. Examined fields are the following: linear modification, semantic and contextual factors and the use of thematizers and rhematizers. Using four texts- two original texts and their translations- the main differences in the functional sentence perspective articulation in Czech and Japanese are defined. The first, theoretical part of the thesis presents the basic concepts of the theory of functional sentence perspective and their practical application in the Japanese language. The theoretical background of the present thesis is based mainly on the publication Functional Sentence Perspective in Written and Spoken Communication by Jan Firbas, but other works related to this area are used and quoted as well. In the second, practical part, comparisons of the results concerning the functional sentence perspective articulation in Czech and Japanese obtained from the analysed texts are presented. Analysed are the distinctions in the functional sentence perspective articulation in thematic, transitional and rhematic layer of the texts and the main differences...

The purpose of this study was to analyze Lithuanian existential sentences and their translations into English with the aim of evaluating the susceptibility of the two languages to the principle of functional sentence perspective (FSP), or the communicative principle. Existential processes inherently involve one participant – Existent - which is the most important information in a communicative situation describing existence. In producing existential sentences, existential verbs take one argument which performs the function of subject and appears in sentence final position as is determined by the priniple of FSP. In other words, the Predicate-Subject sequence at the syntactic level corresponds to the Theme-Rheme sequence at the communicative level. Languages vary with respect to the realization of existential meaning. The method chosen for the investigation of the selected sentences is content analysis. The research demonstrated that the Lithuanian existential sentences are structured in accordance with the pattern of the communicative principle. The corresponding English sentences did not always have Theme–Rheme sequence but in the majority of cases they reflected the communicative structure of the Lithuanian existential sentences. The communicative adequacy of the translation was effected with the help of particular syntactic and semantic transformations.Context also played an important role. It appears to be a powerful means of realization of FSP in English when the... [to full text] Šiame darbe, remiantis vertimu iš lietuvių į anglų kalbą , nagrinėjama aktualiosios skaidos (AS) realizavimas lietuvių ir anglų kalboje. Nors AS žodžių tvarkos dėsnis yra aktualus visoms kalboms, skirtingos struktūros kalbose jo raiška skiriasi. Sintetinės kalbos, turinčios laisvą žodžių tvarką, turi galimybę paklusti AS dėsniui, tuo tarpu analitinės kalbos daugeliu atvejų vadovaujasi sakinio dalių gramatiniais santykiais, t.y. gramatiniu žodžių tvarkos dėsniu. Darbo tikslas - palyginti dviejų struktūriškai skirtingų kalbų aktualiąją sakinio skaidą ir atskleisti, kaip kalbos imlumas paklusti AS dėsniui lemia minties eigą vertimo metu. Tyrimo metodologinis pagrindas – sisteminė funkcinė teorija, nagrinėjanti sakinį kaip trijų pakopų visumą, apimančią sintaksinį, semantinį ir komunikacinį sakinio lygmenis. Semantinė sakinio struktūra – atspirties taškas tiriant sakinius, o sintaksinė atlieka tarpinį vaidmenį tarp semantinio ir komunikacinio sakinio lygmenų. Tyrimu, paremtu gretinamąja dviejų kalbų grožinės literatūros tekstų komunikacine analize, nustatyta, kad komunikacinė egzistencinio sakinio struktūra lietuvių kalboje sudaryta iš dviejų elementų. Pirmasis - žinoma informacija, Vietos aplinkybė, atliekanti pagrindinės temos funkciją. Ji yra pranešimo išeities taškas ir paprastai yra sakinio pradžioje. Antrasis - nauja arba aktuali informacija, Egzistentas, atliekantis pagrindinę remos funkciją, kuri paprastai užima sakinio pabaigos vietą. Tyrimas patvirtina... [toliau žr. visą tekstą]

Revisión diacrónica de la teoría de la información, centrada especialmente en los conceptos “tema” y “rema”, con relación a los mecanismos de atenuación. La investigación expone la evolución de las unidades de información en la oración con el objetivo de ofrecer un marco teórico sobre el que estudiar las estructuras cognitivas que la atenuación demanda. Se plantea la hipótesis de concebir la atenuación como “proceso de neutralización del foco”, distinguiendo así dos tipos, atendiendo al carácter novedoso o conocido del mensaje atenuado. A partir la interacción entre el eje sintáctico y el eje psicológico, se plantean fases desde la advertencia del daño potencial de un mensaje hasta la reestructuración atenuada de éste. Por último, apoyado en estudios sobre las funciones y sentidos de la mitigación, presenta una selección de ejemplos que ilustran los mecanismos atenuantes más frecuentes en actos directivos, actos asertivos, actos comisivos y actos expresivos., Diachronic review of information theory, especially focused on the concepts “theme” and “rheme” and their influence on mechanisms of attenuation. This study reveals the evolution of the units of information in a sentence so as to offer a theoretical framework which can be used to analyse the cognitive structures which are demanded by attenuation. Attenuation is also conceived as "a process of neutralization of the focus", which will let us differentiate two different types of attenuation whether the attenuated message is either known or new. Thanks to the interaction of the syntactic and the psychological perspectives, two clear stages can be recognised from the moment that the potential damage of a message is identified to the moment this message is eventually attenuated. Finally, studies of the functions and senses of mitigation are used to present an assortment of examples to illustrate the most frequent mechanisms of attenuation in directive, assertive, comissive and expressive acts., Révision diachronique de la théorie de l’information surtout sur les concepts “tema” et “rema”, en ce qui concerne les mécanismes d’atténuation. La recherche montre l’évolution des unités de l’information dans la phrase dans le but d’offrir un cadre théorique sur lequel étudier les structures cognitives que l’atténuation demande. On pose l’hypothèse de concevoir l’atténuation comme “le procédé de neutralisation du centre”, différenciant donc deux types, par rapport au caractère nouveau ou connu du message atténué. À partir de l’interaction entre l’axe syntaxique et l’axe psychologique, on propose des phases de l’avertissement du mal potentiel d’un message à la restructuration atténuée de cela. Finalement, appuyé sur des études sur les fonctions et sens de la mitigation, on présente une sélection d’exemples qui illustrent les mécanismes atténuants plus fréquents dans des actes directifs, des actes assertifs, des actes commissifs et des actes expressifs.

Revisión diacrónica de la teoría de la información, centrada especialmente en los conceptos “tema” y “rema”, con relación a los mecanismos de atenuación. La investigación expone la evolución de las unidades de información en la oración con el objetivo de ofrecer un marco teórico sobre el que estudiar las estructuras cognitivas que la atenuación demanda. Se plantea la hipótesis de concebir la atenuación como “proceso de neutralización del foco”, distinguiendo así dos tipos, atendiendo al carácter novedoso o conocido del mensaje atenuado. A partir la interacción entre el eje sintáctico y el eje psicológico, se plantean fases desde la advertencia del daño potencial de un mensaje hasta la reestructuración atenuada de éste. Por último, apoyado en estudios sobre las funciones y sentidos de la mitigación, presenta una selección de ejemplos que ilustran los mecanismos atenuantes más frecuentes en actos directivos, actos asertivos, actos comisivos y actos expresivos., Diachronic review of information theory, especially focused on the concepts “theme” and “rheme” and their influence on mechanisms of attenuation. This study reveals the evolution of the units of information in a sentence so as to offer a theoretical framework which can be used to analyse the cognitive structures which are demanded by attenuation. Attenuation is also conceived as "a process of neutralization of the focus", which will let us differentiate two different types of attenuation whether the attenuated message is either known or new. Thanks to the interaction of the syntactic and the psychological perspectives, two clear stages can be recognised from the moment that the potential damage of a message is identified to the moment this message is eventually attenuated. Finally, studies of the functions and senses of mitigation are used to present an assortment of examples to illustrate the most frequent mechanisms of attenuation in directive, assertive, comissive and expressive acts., Révision diachronique de la théorie de l’information surtout sur les concepts “tema” et “rema”, en ce qui concerne les mécanismes d’atténuation. La recherche montre l’évolution des unités de l’information dans la phrase dans le but d’offrir un cadre théorique sur lequel étudier les structures cognitives que l’atténuation demande. On pose l’hypothèse de concevoir l’atténuation comme “le procédé de neutralisation du centre”, différenciant donc deux types, par rapport au caractère nouveau ou connu du message atténué. À partir de l’interaction entre l’axe syntaxique et l’axe psychologique, on propose des phases de l’avertissement du mal potentiel d’un message à la restructuration atténuée de cela. Finalement, appuyé sur des études sur les fonctions et sens de la mitigation, on présente une sélection d’exemples qui illustrent les mécanismes atténuants plus fréquents dans des actes directifs, des actes assertifs, des actes commissifs et des actes expressifs.

The aim of this work is to analyse functions of French articles as a part of the text in comparison with the means of Czech language. The theoretical part defines determinants as a word class in French language as well as its function in conjunction with nominal group, ways of linking in the text and structure of the text. All of this is based on the works of French and Czech authors concerned in the question of articles. The comparative part was done on the text accessible in both languages. The texts were analysed in the same way and then they studied all the questions from the theoretical part i.e. functions of the article in the text and its language means in Czech. The results were put into two tables. First table presents Czech equivalents of nominal group. Second table presents Czech equivalents of the way of linking in the text.

El propósito de esta investigación fue determinar la relación entre la estructura gramatical, la clase de verbo y el sistema temático con la posición del sujeto en el español de Venezuela. Se plantearon varios objetivos específicos y un conjunto de preguntas para su consecución. El marco teórico reposa en las investigaciones sobre los principios formales del orden de los constituyentes oracionales y sobre los aspectos pragmáticos. En cuanto a la metodología, se seleccionaron, aleatoriamente, 30 artículos de opinión. Cada texto fue analizado en función de las categorías gramaticales y comunicativas que constituían variables del estudio. Se evidenciaron, entre otros aportes, que (a) el sujeto no sólo cumple función de tema o rema dentro del dinamismo comunicativo, su ubicación depende de motivos pragmático-textuales, y los factores gramaticales influyen en menor medida; (b) existen estructuras lingüísticas especializadas para la expresión de contenidos remáticos; (c) algunos tipos de verbos parecieran favorecer la posposición del sujeto, aunque siguen prevaleciendo los motivos pragmáticos; y (d) sistema temático y sistema de la información son una sola función textual, por lo cual la posición del sujeto depende de su papel en el dinamismo comunicativo y no simplemente de aspectos posicionales formales. The aim of this research was to determine the relationship between the grammatical structure, verb class and thematic system and the subject position in Venezuelan Spanish. Several specific objectives and a set of questions were formulated. The theoretical framework lies upon research on formal principles of sentence-constituent order and on pragmatic aspects. With regards to research methodology, 30 opinion articles were selected at random. Each text was analyzed in terms of grammatical and communicative categories that constituted our variables. It was made evident that, among other aspects, (a) not only does the subject fulfills the function of theme or rheme within discourse dynamics, but also its placement depends on pragmatic and textual reasons, grammatical aspects have less influence; (b) there exist specialized linguistic structures for the expression of rhematic contents; (c) some types of verbs seem to favor the post-positioning of the subject, though the pragmatic reason continue to predominate; and (d) both thematic and information systems are a single textual function, so the position of the subject depends on its role in the communicative dynamism and not on simple aspect of formal position. Le but de cette recherche a été de déterminer le rapport entre la structure grammaticale, la catégorie de verbe et le système thématique avec la position du sujet dans l’espagnol du Venezuela. On s’est posés plusieurs objectifs spécifiques et des questions pour y réussir. La théorie est fondée sur des recherches étudiant les principes formels de l’ordre des constituants propositionnels et les aspects pragmatiques. En ce qui concerne la méthodologie, on a aléatoirement choisi 30 articles d’opinion. Chaque texte a été analysé en fonction des catégories grammaticales et communicatives qui constituaient des variables de l’étude. On a pu remarquer, entre autres, que (a) le sujet n’a pas seulement une fonction de thème ou rhème dans le dynamisme communicatif, son placement dépend des raisons pragmatique - textuelles, et les facteurs grammaticaux ont une influence mineur ; (b) il existe des structures linguistiques spécialisées pour l’expression de contenus rhématiques ; (c) il semblerait que certains verbes favorisent la postposition du sujet, bien que les raisons pragmatiques continuent de prévaloir ; et (d) système thématique et système d’information sont une seule fonction textuelle, c’est pourquoi la position du sujet dépend de son rôle dans le dynamisme communicatif et non simplement d’aspects positionnels formels.

Prancūzų kalbos sakinio žodžių tvarką, struktūrą ir semantiką keičia sintaksinės konstrukcijos, kurios suteikia sakiniui ekspresyvumo. Straipsnyje išsamiau nagrinėjama viena iš dažniausių ir seniausių prancūzų kalbos pabrėžiamųjų sintaksinių konstrukcijų c’est...qui/ c’est...que (structure clivée), aptariama jos stilistinė funkcija, nustatomas vartojimo dažnis prancūzų kalbos trijų funkcinių stilių tekstuose (meniniame, publicistiniame ir moksliniame), analizuojamos vertimo į lietuvių kalbą ypatybės. Pabrėžimo perteikimas verčiant sintaksines konstrukcijas c’est...qui/ c’est...que tiriamas remiantis aktualiąja sakinio skaida, o stilius traktuojamas kaip kalbos priemonių pasirinkimą vertimo tekste determinuojantis veiksnys. Straipsnyje nagrinėjami pabrėžiamųjų sintaksinių konstrukcijų c’est…qui/ c’est…que vertimo polinkiai. Aptariamas svarbus vertėjo vaidmuo, jo lingvistinis įžvalgumas, leidžiantis deramai įvertinti semantines ir stilistines sintaksinės konstrukcijos ypatybes, paradigmiškai ir sintagmiškai parinkti tinkamiausią vertimo kalbos vienetą, nepažeidžiant lietuvių kalbos normos. The word order, structure and semantics of sentences in the French language are replaced with constructions bringing more expression to the sentence. The article thoroughly analyses one of the most common and oldest emphasising syntactic constructions of the French language – c’est...qui/ c’est...que (structure clivée), discusses its stylistic function, defines the frequency of the use thereof in texts of the three functional styles of the French language (artistic, publicist and scientific), and analyses peculiarities of translation into the Lithuanian language. The conveyance of emphasis when translating the syntactic construction c’est...qui/ c’est...que is analysed based on the actual spread of the sentence, and the style is approached as the factor determining the selection of language tools in the source text. The article analyses tendencies in translation of the emphasising syntactic constructions c’est…qui/ c’est…que. The important role of the translator and his linguistic perception allowing to properly evaluate peculiarities of the semantic and stylistic syntactic construction and to paradigmically and sintagmatically chose the most suitable item of the source language without violating the norms of the Lithuanian language is discussed.

Straipsnyje nagrinėjamas veiksmažodinių leksinių konversyvų, tokių kaip pirkti - parduoti, duoti - imti, atspindėti - atsispindėti, angl. lease - rent, bequeath - inherit ir t.L, funkcionavimas rišliame tekste. Abu konversinės poros nariai retai vartojami viename ir tame pačiame kontekste - paprastai pasirenkamas vienas arba kitas konversyvas. Darbe siekiama nustatyti, kas nulemia vieno ar kito konversyvo pasirinkimą, remiantis fokuso išskyrimo ir aktualiosios sakinio skaidos principais. Straipsnyje teigiama, kad leksiniai konversyvai, kaip ir neveikiamoji rūšis (gramatinė konversijos priemonė), atlieka tą patį vaidmenį komunikaciniame lygmenyje, o būtent, yra priemonė pabrėžti svarbiausią situacijos dalyvį, apiforminant jį pavadinantį daiktavardį sakinio veiksniu. Daroma išvada, kad vieno ar kito konversinės poros nario pasirinkimas priklauso nuo komunikacinio kalbėtojo tikslo, kurį, savo ruožtu, įtakoja ankstesnis kontekstas ir tolesnė minties slinktis. Kai kuriais atvejais kontekstas labai griežtai apriboja konversyvo pasirinkimą; kitais atvejais informacinė struktūra išlaikoma, todėl vieno konversyvo pakeitimas kitu yra galimas, jei nepakeičiama pagrindinė sakinio reikšmė. The paper explores the functioning of such lexical verb conversives as pirkti – parduoti, duoti – imti, atspindėti – atsispindėti, English: lease – rent, bequeath – inherit, etc. in a coherent text. Both members of the conversion pair are rarely used in the same context: one or another conversive is typically selected. The paper attempts to establish what determines the choice of one or another conversive, basing on the principles of distinguishing the focus and the functional sentence perspective. The paper states that lexical conversives, like the passive voice (grammatical means of conversion), perform the same role in the communication level, namely, it is the means to emphasise the most important participant of the situation by executing the noun denoting it as the subject of a sentence. A conclusion can be drawn that the choice of one or another member of a conversive pair depends on the communication goal of the speaker, which in turn is influenced by the previous context and further development of the thought. In some cases the context very strictly limits the choice of a conversive; in other cases, the information structure is retained, thus replacement of one conversive with another is possible, unless the main meaning of the sentence is changed.

Straipsnyje nagrinėjamos vokiečių kalbos neveikiamosios rūšies formos, visų pirma sakiniai su konstrukcijomis werden + Partizip II su išreikštu subjektu, bei jų atitikmenys lietuvių kalboje, aprašomi frazės aktualiosios skaidos reiškimo būdai vokiečių ir lietuvių kalbose. Vokiečių kalboje aktualioji skaidą reiškiama ne tik žodžių tvarka bei intonacinėmis priemonėmis, bet ir pasyvo formomis. Lietuvių kalboje gi neveikiamosios rūšies formos temos arba remos paryškinimo funkcijos neatlieka. The article examines the passive voice forms in the German language, first of all the sentences with the structures “werden + Partizip II” with the prominent subject and their equivalents in the Lithuanian language and describes the ways of expression of the actual dissemination of a phrase in the German and Lithuanian languages. The actual dissemination in the German language is expressed not only by the word order and the intonation means, but also by passive forms while in the Lithuanian language the passive voice forms perform no function of highlighting of the subject or the rheme.