Search

De wens om te komen tot maatschappelijk effectieve(re) rechtspraak domineert de agenda voor de (civiele) rechtspleging. Er wordt door de gerechten volop geëxperimenteerd met varianten die hiertoe kunnen bijdragen. In een onderzoek van het Montaigne Centrum van de Universiteit Utrecht en de KU Leuven is de praktijk van de vrederechter in Frankrijk en België in kaart gebracht. In deze bijdrage geven de onderzoekers een samenvatting van het onderzoek en de resultaten. Zij zien mogelijkheden de toegankelijkheid en laagdrempeligheid van de eerstelijnsrechtspraak in Nederland te verbeteren: organiseer rechtspraak dichter bij de burger en laat de kantonrechter de rol van nabijheidsrechter vervullen.

This contribution reports on an ongoing study into the impact of the COVID pandemic on the rights of vulnerable litigants in the handling of court cases concerning supervision orders and custodial placements of juveniles. The research is based on interviews with judges, lawyers and other professionals in the youth protection chain and a survey among litigants. The central question is whether the handling of these cases should be considered acceptable from the perspective of procedural and fundamental rights. In addition, the procedural justice experienced by litigants is examined. The preliminary results, based on desk research and interviews, is that of varyingly successful improvisations with telephone and digital hearings, in which procedural and fundamental rights could not be fully realized. This is mainly due to technical problems and the complexity of judicial case management under these circumstances. The interviewees differed about whether the bottom of what is acceptable was reached and how often this was the case. The final report will take stock of this and draw lessons for the future.

This quantitative empirical research project describes how notaries evaluate disciplinary jurisdiction. Findings show that perceived procedural justice matters for notaries’ trust in the disciplinary jurisdiction of their cases. For example, those respondents who had been involved in a disciplinary case themselves, rated the disciplinary judge with a 5.3 on a 10-point scale when procedural justice was perceived by them to be relatively low. In contrast, when respondents who had been involved in a disciplinary case perceived procedural justice to be relatively high they rated the disciplinary judge with 7.6 on the same 10-point scale. This suggests that perceived procedural justice matters among an interesting type of professionals (notaries) who are involved in an interesting procedure in their profession (a disciplinary evaluation of their professional handling) in which important decisions are made. The current paper can contribute to the development of a barometer of notary disciplinary law.

In deze bijdrage wordt ingegaan op de mate van autonomie van kinderen met betrekking tot het geven van geïnformeerde toestemming voor een geneeskundige behandeling. Dit vraagstuk wordt bekeken vanuit rechtsvergelijkend perspectief. In Nederland zijn aan de bevoegdheid om toestemming te geven strakke leeftijdsgrenzen gekoppeld, terwijl in België van geval tot geval bekeken wordt of de minderjarige patiënt bekwaam is om toestemming te geven voor de medische behandeling. De auteur weegt in dit artikel de twee systemen tegen elkaar af vanuit het perspectief van het kind en bekijkt in hoeverre de beide stelsels oog hebben voor de autonomie van minderjarigen.

The Hague Child Abduction Convention aims to secure the speedy return of abducted children. Judges can use a limited number of grounds for refusal. They may not make an in-depth assessment of the merits of any custody issue. The Convention on the Rights of the Child provides that the best interests of the child shall be a primary consideration in all actions concerning children. This article analyses the use that judges make in their decisions on the concept of the best interests of the child. For this purpose it scrutinizes the case law on international child abduction of the Netherlands and England and Wales. By using software designed for qualitative research, the authors are able to make an objective and systematic analysis. This article confirms the hypothesis that the concept of the best interests of the child is often used without substance, and sometimes only to endorse conclusions that would have possibly been reached in any event.

Ons aansprakelijkheidsrecht wordt gevormd in de dagelijkse juridische praktijk. Het is belangrijk te beseffen dat in die praktijk de partijen, advocaten en rechters bloot staan aan diverse psychologische invloeden, zoals het ‘anchoring effect’. En dus is er alle reden om meer te willen weten over mogelijke verbanden tussen (privaat)recht en psychologie.

In dit inleidende hoofdstuk wordt een aantal algemene kwesties uiteengezet. We bespreken wat civilologie wat ons betreft is, schenken enige aandacht aan de doelstelling en relevantie van zowel dit boek als die civilologie, gaan iets naderin op ‘de definitie’ van gedragspresumptie en gedragseffect, bespreken de verdere indeling van dit boek en bieden een eerste methodologische verantwoording bij de bijdragen.

De ‘Wet prejudiciële vragen aan de Hoge Raad’ maakt het voor de feitenrechter mogelijk om prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad. In het onderhavige empirische onderzoek stond de rol van die feitenrechter centraal: zou de feitenrechter tijdig herkennen dat zich de mogelijkheid van een prejudiciële vraag aandient, zou deze vervolgens op de juiste wijze de juiste vraag stellen en zou deze tevens bereid zijn de vraag te stellen? De belangrijkste les is dat het succes of falen van de nieuwe wet staat of valt met hoe de Hoge Raad als ‘leidinggevende’ de handschoen oppakt.

Uit onderzoek op het gebied van de cognitieve en sociale psychologie blijkt dat cognitieve illusies, in de vorm van ‘heuristics’ en ‘biases’, in veel gevallen een belangrijke invloed uitoefenen op onze besluitvormingsprocessen. Dit geldt niet alleen voor alledaagse beslissingen in de privésfeer, maar ook voor oordeels- en besluitvorming in de professionele sfeer, zoals bij rechterlijke beslissingen. In deze bijdrage trachten wij te achterhalen welke cognitieve illusies specifiek bij de bewijswaardering in civiele zaken van belang zijn of zouden kunnen zijn, hoe het Nederlandse burgerlijke procesrecht daarmee omgaat, indien dat al gebeurt, en hoe dat eventueel anders of beter zou moeten/kunnen. Wij bieden dus een schets van het te bespreken juridisch domein, de bewijswaardering, schetsen vervolgens de psychologische inzichten op dat vlak, en koppelen dan beide (voorzichtig) aan elkaar: waar wringt het en hoe is die wrijving eventueel op te lossen? Daarbij gaan wij in het bijzonder in op de ‘confirmation bias’, het ‘anchoring effect’ en het ‘primacy effect’ en aanverwanten, zoals het ‘recency effect’ en andere ‘order effects’. Ook bezien wij of eventuele spanningen tussen de psychologische en de juridische inzichten wellicht oplosbaar zijn door psychologische bijsturing (‘debiasing’) of door een verandering op juridisch vlak.

In deze bijdrage wordt ingegaan op de mate van autonomie van kinderen met betrekking tot het geven van geïnformeerde toestemming voor een geneeskundige behandeling. Dit vraagstuk wordt bekeken vanuit rechtsvergelijkend perspectief. In Nederland zijn aan de bevoegdheid om toestemming te geven strakke leeftijdsgrenzen gekoppeld, terwijl in België van geval tot geval bekeken wordt of de minderjarige patiënt bekwaam is om toestemming te geven voor de medische behandeling. De auteur weegt in dit artikel de twee systemen tegen elkaar af vanuit het perspectief van het kind en bekijkt in hoeverre de beide stelsels oog hebben voor de autonomie van minderjarigen.

The Hague Child Abduction Convention aims to secure the speedy return of abducted children. Judges can use a limited number of grounds for refusal. They may not make an in-depth assessment of the merits of any custody issue. The Convention on the Rights of the Child provides that the best interests of the child shall be a primary consideration in all actions concerning children. This article analyses the use that judges make in their decisions on the concept of “the best interests of the child”. For this purpose it scrutinizes the case law on international child abduction of the Netherlands and England and Wales. By using software designed for qualitative research, the authors are able to make an objective and systematic analysis. This article confirms the hypothesis that the concept of the best interests of the child is often used without substance, and sometimes only to endorse conclusions that would have possibly been reached in any event.

Ons aansprakelijkheidsrecht wordt gevormd in de dagelijkse juridische praktijk. Het is belangrijk te beseffen dat in die praktijk de partijen, advocaten en rechters bloot staan aan diverse psychologische invloeden, zoals het ‘anchoring effect’. En dus is er alle reden om meer te willen weten over mogelijke verbanden tussen (privaat)recht en psychologie.

In dit inleidende hoofdstuk wordt een aantal algemene kwesties uiteengezet. We bespreken wat civilologie wat ons betreft is, schenken enige aandacht aan de doelstelling en relevantie van zowel dit boek als die civilologie, gaan iets naderin op ‘de definitie’ van gedragspresumptie en gedragseffect, bespreken de verdere indeling van dit boek en bieden een eerste methodologische verantwoording bij de bijdragen.

De ‘Wet prejudiciële vragen aan de Hoge Raad’ maakt het voor de feitenrechter mogelijk om prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad. In het onderhavige empirische onderzoek stond de rol van die feitenrechter centraal: zou de feitenrechter tijdig herkennen dat zich de mogelijkheid van een prejudiciële vraag aandient, zou deze vervolgens op de juiste wijze de juiste vraag stellen en zou deze tevens bereid zijn de vraag te stellen? De belangrijkste les is dat het succes of falen van de nieuwe wet staat of valt met hoe de Hoge Raad als ‘leidinggevende’ de handschoen oppakt.

Uit onderzoek op het gebied van de cognitieve en sociale psychologie blijkt dat cognitieve illusies, in de vorm van ‘heuristics’ en ‘biases’, in veel gevallen een belangrijke invloed uitoefenen op onze besluitvormingsprocessen. Dit geldt niet alleen voor alledaagse beslissingen in de privésfeer, maar ook voor oordeels- en besluitvorming in de professionele sfeer, zoals bij rechterlijke beslissingen. In deze bijdrage trachten wij te achterhalen welke cognitieve illusies specifiek bij de bewijswaardering in civiele zaken van belang zijn of zouden kunnen zijn, hoe het Nederlandse burgerlijke procesrecht daarmee omgaat, indien dat al gebeurt, en hoe dat eventueel anders of beter zou moeten/kunnen. Wij bieden dus een schets van het te bespreken juridisch domein, de bewijswaardering, schetsen vervolgens de psychologische inzichten op dat vlak, en koppelen dan beide (voorzichtig) aan elkaar: waar wringt het en hoe is die wrijving eventueel op te lossen? Daarbij gaan wij in het bijzonder in op de ‘confirmation bias’, het ‘anchoring effect’ en het ‘primacy effect’ en aanverwanten, zoals het ‘recency effect’ en andere ‘order effects’. Ook bezien wij of eventuele spanningen tussen de psychologische en de juridische inzichten wellicht oplosbaar zijn door psychologische bijsturing (‘debiasing’) of door een verandering op juridisch vlak.

Misschien blijkt een uitbreiding van de vergoeding van shockschade en de vergoeding van affectieschade toch alsnog mogelijk. Een eigenwijze rechtbank en eigenzinnige (straf)wetgever effenen wellicht nieuwe paden.