Search

In de BIS-database van Alterra en de DINO-database van TNO is veel informatie opgeslagen over de bodem en de ondergrond van Nederland. Deze databases zijn jaren geleden ontstaan vanuit verschillende achtergronden. Daardoor komen er verschillen voor bij de indelingen en terminologie voor de gegevens. Dit rapport bevat concrete voorstellen om de gegevens in beide databestanden beter op elkaar af te stemmen

In het IMBOD project worden de mogelijkheden onderzocht voor de integratie van de gegevens in de DINO-database van TNO en de BIS-database van Alterra, zodat de informatie in de toekomst via één loket verstrekt kan worden. Dit rapport geeft een beschrijving van de overeenkomsten en verschillen van de gegevens in beide databestanden en het bevat adviezen voor een betere afstemming

Uit een inventarisatie van het gebruik van de gegevens uit het Bodemkundig Informatie Systeem (BIS) van Alterra blijkt dat de gebruikers zeer vertrouwd zijn met de informatie in BIS en dat de gegevens binnen allerlei disciplines voor zeer uiteenlopende toepassingen gebruikt worden. De gebruikers vragen om meer informatie over de kwaliteit en actualiteit van de gegevens, om verbetering van de kwaliteit en actualiteit en om meer afgeleide thematische data

Door recente data is de kennis over de chemie van de Nederlandse bodem flink toegenomen. Deze kennis is van belang bij het beoordelen van risico's van onder andere aanwezige zware metalen. Deze zware metalen komen deels van nature voor in de bodem maar zij zijn ook het gevolg van menselijk handelen. Door het afleiden van rekenkundige relaties is het mogelijk om het natuurlijke aandeel van de metalen te schatten. Daarnaast kan ingeschat worden welke invloed de mens heeft gehad op de toename van de concentraties. Deze relaties kunnen ook gebruikt worden als basis voor een zogenaamde ‘bodemtypecorrectie’, een methode uit de Nederlandse bodempraktijk om bodemconcentraties en bodemnormen te standaardiseren op basis van het gehalte aan klei en organische stof in een bodemmonster. De afgeleide relaties beperken zich tot de zware metalen, arseen en antimoon. Zij zijn gebaseerd op de relatie met de kleimineralogie

Voor een goede voorspelling van de fosfaatuitspoeling uit landbouwgronden is inzicht in het gedrag van fosfaat in de bodem en bodemoplossing van groot belang. Kennis over het gedrag van anorganisch fosfaat in kalkloze zandgronden is ruim beschikbaar. Parameter waarden die de sorptie van fosfaat in andere grondsoorten beschrijven zijn relatief schaars. Daarnaast bestaat een gebrek aan kennis over het gedrag van organisch gebonden fosfaat. In deze studie is door het integreren van bestaande databestanden meer informatie verzameld over het voorkomen van organische P verbindingen en de bijdrage van deze verbindingen aan de uitspoeling. Met een aantal eenvoudige experimenten zijn parameters afgeleid over het sorptiegedrag van fosfaat in veengronden en kalkhoudende zandgronden.

Het doel van dit onderzoek was om na te gaan of een geochemisch baselinemodel bruikbaar is in de praktijk van het Nederlandse bodembeheer voor het schatten van natuurlijke achtergrondgehalten van (zware) metalen. Het baselinemodel moet geschikt zijn als verbeterde bodemtypecorrectie en het moet toepasbaar zijn op alle schaalniveaus zodat lokale normstelling voor de bodemkwaliteit mogelijk wordt. Uit de kaarten blijkt dat Ni een sterk verband vertoont met het kleigehalte van de Nederlandse bodems, dat is voor Pb veel minder duidelijk. Ook wordt duidelijk dat de aanpak m.b.v. een geochemische baselinemodel op verschillende schaalniveaus te gebruiken is

In het kader van subsidieprogramma Ruimte voor Geo-informatie is een studie gedaan naar de betekenis van Europese en Nederlandse regelgeving voor de karakterisatie van het bodemsysteem en het watersysteem, in het bijzonder die van grondwater. De nadruk ligt op de geochemische informatie.

Dit Alterra-rapport bevat de eerste versie van een beheerplan voor de Bodem- en Gt-kaart van Nederland, schaal 1 : 50 000. Aan de orde komen een inleiding op het Bodemkundig Informatie Systeem en de onderdelen ervan. De overige hoofdstukken gaan over het technisch beheer, het databeheer en het klantenbeheer van een van de onderdelen van het BIS, de Bodem- en Gt-kaart schaal 1 : 50 000. De samenvatting bevat een tabelvormig overzicht van de essenti¨ele onderdelen van het beheerplan.

Voor het voormalige vennengebied Einderbeek - Schoorkuilen is met het Waternoodinstrument berekend hoe kansrijk de plannen zijn om in dat gebied een vennenecosysteem in oude luister te herstellen. Het herstellen van het ven houdt in de praktijk in afgraven van het zand, afkomstig uit het Kanaal Wessem - Nederweert, dat er begin 20ste eeuw in is gedeponeerd. Tezamen met het verhogen van het grondwaterpeil door het opzetten van het peil in de Einderbeek resulteert dit in de vorming van plassen. Hierin ontstaat als het goed is vanuit de zaadbank, die nog in de oorspronkelijke venbodem aanwezig is, de gewenste watervegetatie van de Fonteinkruidklasse en het Oeverkruidverbond (Littorellion). In het hydrologische model dat voor het gebied bestond zijn kleine aanpassingen aangebracht om de geplande situatie beter te modelleren. Uit de berekeningen blijkt dat in het ven en de zeer directe omgeving ervan het beoogde natuurdoeltype een grote kans van slagen heeft; de doelrealisaties liggen tegen de 100%. Dit wordt bevestigd door de ontwikkelingen in het `Schoorwater¿, een proefplas die is gegraven aan de oostkant van het gebied waarin binnen enkele jaren het Oeverkruidverbond is verschenen. De overige beoogde natuurdoeltypen hebben weinig kans van slagen. Voor de landbouwpercelen die rondom het gebied liggen blijken de hydrologische maatregelen die nodig zijn om het vennen-ecosysteem te realiseren niet tot grote schades te leiden

Als bronhouder van de systematische bodemdata die ten grondslag liggen aan de Nederlandse bodemkaarten, streeft Alterra naar een maximale toegankelijkheid van deze data en kaarten. Hiertoe is in 2004 het webportaal bodemdata.nl geopend

Ten behoeve van de herziening van de Europese zwemwaterrichtlijn is de bijdrage aan de bacteriologische verontreiniging van zwemwater door af- en uitspoeling van mest uit landbouwpercelen gekwantificeerd. Bacteriologische verontreiniging wordt aangeduid met de zgn. indicator-organismen E. coli (EC) en intestinale enterokokken (IE). Middels een eenvoudige rekenregel is de af- en uitspoeling van EC en IE uit landbouwpercelen voor 24 bodem-diertype combinaties bepaald. EC en IE vrachten naar het zwemwater gedurende het zwemseizoen varieerden van nagenoeg nul op de meeste zandgronden tot vrachten ter grootte van ongeveer 1013 kve/ha op klei en veengronden. Voor de meeste mestsoorten op klei- en veengronden tenderen de gemiddelde belastingen naar ongeveer 1010 kve per ha per zwemseizoen. Er zijn in deze studie geen aanwijzingen gevonden voor seizoensinvloeden. Verder bleken de belangrijkste bronnen van variatie, te weten de aangevoerde hoeveelheid bacteriën in de mest, de verblijftijd (transportsnelheid) in de bodem, en de afbraaksnelheid, allen een significante bijdrage te leveren aan de uiteindelijke variaties in de belasting van het zwemwater.

Ten oosten van Schokland zijn in 2003 waterhuishoudkundige maatregelen getroffen om de freatische grondwaterstand te verhogen. Dit is onder andere gedaan om de archeologische vindplaatsen aldaar beter te conserveren. Het behoud in situ van veel archeologische vindplaatsen is namelijk gebaat bij een zuurstofloze omgeving. Zuurstof draagt door oxidatie bij aan de afbraak van archeologische materialen. In deel I van dit rapport worden diverse metingen aan de bodem besproken die in het kader van project `archeologische monitoring Schokland 2003-2004¿ zijn gedaan. Op vier archeologische locaties zijn de freatische grondwaterstand, de redoxpotentiaal en de zuurgraad gemonitoord. In deel II worden de effecten van de waterhuishoudkundige maatregelen op de freatische grondwaterstand ten oosten van Schokland geëvalueerd. In de hydrologische zone (het gebied waar een grondwaterstandsverhoging zou moeten plaatsvinden) is duidelijk sprake van een verhoging van de freatische grondwaterstanden. In het agrarische gebied ten oosten van de hydrologische zone is nauwelijks sprake van een wijziging van de grondwaterstanden. De gevonden verhoging van de freatische grondwaterstanden in de hydrologische zone draagt bij aan een verbeterde conservering van de daar gelegen archeologische vindplaatsen. Toch zou er op basis van de resultaten van deel I en II moeten worden her-overwogen waar in het gebied nog zou kunnen worden ingezet op een verdere optimalisatie van het behoud in situ. Soms kan namelijk een kleine verandering in het bodemmilieu leiden tot een grote verbetering voor het behoud in situ. Eventuele inrichtingsmaatregelen moeten wel zorgvuldig, met gevoel voor het archeologische erfgoed, worden uitgevoerd.

De Nederlandse overheid heeft tot doel gesteld dat de emissie van ammoniak ten opzichte van het niveau van 1980 in het jaar 2000 met 50% en in 2005 met 70% afgenomen moet zijn. In dit kader werd door de IMAG meetploeg gedurende twee productieronden (zomer en herfst) onderzoek verricht naar de ammoniakemissie uit een nieuwe vleeskuikenstal. Het emissiereducerend principe van het stalontwerp gaat uit van het droog houden van de strooisellaag, met als doel de afbraak van urinezuur en eiwitten tot ammoniak te verminderen. Het onderzoek werd uitgevoerd tijdens twee productieronden in een nieuwe vleeskuikenstal met grondhuisvesting voor ca. 46.000 vleeskuikens. De inwendige maten van de stal waren 22,6 m breed en 90 m lang. Het emissiereducerend principe van het stalontwerp bestond uit een vloerverwarming en mixluchtventilatoren.