Search

Temel eğitimden itibaren sosyal bilimlere ilişkin disiplinlerden oluşan konuların öğrenci seviyesine uygun olarak verildiği ve temel amacı etkin vatandaş yetiştirmek olan Sosyal Bilgiler dersi tarihsel süreçte pek çok gelişimsel dönem yaşamıştır. Sosyal Bilgilerin resmi olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıktığı 1916 yılına kadar dünyanın çeşitli yerlerinde sosyal bilimlere ilişkin tarih, coğrafya gibi dersler verildiği bilinmektedir. 1916 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde sosyal bilimlere ilişkin konuların disiplinler arası yaklaşımla bütünleştirilerek verildiği Sosyal Bilgiler dersi ortaya çıkmıştır. Tarih, coğrafya gibi tek disiplinli ders anlayışından çok disiplinli ya da disiplinler arası yaklaşıma geçişte dünyada yaşanan toplumsal ve siyasal gelişmelerin önemli etkisi olmuştur. Bu çalışmada Sosyal Bilgiler dersinin tarihî gelişimi ilk olarak ortaya çıktığı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki gelişimsel süreç bağlamında incelenecektir., The social studies course, in which the subjects of social sciences disciplines are given in accordance with the level of the student since basic education and the main purpose is to raise active citizens, has experienced many developmental periods in the historical process. It is known that until 1916, when social studies officially emerged in the United States, courses such as history and geography related to social sciences were given in various parts of the world. In 1916, the Social Studies course emerged in the United States of America, in which subjects related to social sciences were integrated with an interdisciplinary approach. Social and political developments in the world had a significant impact on the transition from a single-disciplinary course understanding such as history and geography to a multi-disciplinary or interdisciplinary approach. In this study, the historical development of the Social Studies course will be examined in the context of the developmental process in the United States, where it first emerged.

ÖZETSOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN VATANDAŞLIK EĞİTİMİNİN BUGÜNKÜ DURUMU VE GELECEĞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİBu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık eğitiminin bugünkü durumu ve geleceğine ilişkin görüşlerini belirlemektir. Araştırma, tarama modeline göre tasarlanmıştır. Nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılarak yöntem çeşitlemesi türlerinden açıklayıcı karma yöntem deseni uygulanmıştır. Nicel verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Bugünkü Durumu ve Geleceğine İlişkin Görüşlerini Belirleme Anketi”, nitel verilerin toplanmasında öğretmen görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada nicel veriler 2007–2008 eğitim-öğretim yılında İstanbul, Eskişehir ve Kars illerinde görev yapan 605 sosyal bilgiler öğretmeninden toplanmıştır. Nitel veriler de aynı eğitim-öğretim yılında söz konusu illerde görev yapan 30 sosyal bilgiler öğretmeniyle yapılan görüşme sonucunda elde edilmiştir.Araştırmada özetle şu sonuçlara ulaşılmıştır:(1)Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çoğu vatandaşlık eğitimi tanımlarında vatandaşlık görev ve sorumluluklarının öğrenilmesini vurgularken, beceri ve değer boyutunu göz ardı etmişlerdir.(2)İl, cinsiyet, mezun olunan fakülte, lisansüstü eğitim alma, hizmet süresi, vatandaşlık eğitimi verme süresi, vatandaşlıkla ilgili hizmet içi eğitime ya da mesleki gelişim etkinliklerine katılma durumu, sivil toplum kuruluşlarına üyelik sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık eğitimine ilişkin görüşlerinde etkili faktörler olarak bulunmuştur.(3)Sosyal bilgiler öğretmenleri okulda verilen vatandaşlık eğitiminin birey ve toplum açısından önemli olduğu, öğrencinin vatandaşlık anlayışı üzerinde en etkili unsurun aile olduğu görüşündedirler.(4)Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre vatandaşlık eğitimine okul meclislerinin sosyal kulüplerden daha çok katkısı vardır.(5)Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çoğu küresel düzeyde geçerli vatandaşlık özelliklerinin vatandaşlık eğitiminin amaçları içinde yer alması gerektiğini düşünmekle birlikte öğrencilerinin iyi vatandaş özelliklerinden en çok “Vatanına, milletine ve ulusal değerlere bağlı olmak” özelliğini kazanmalarını istemektedirler.(6)Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yarısı vatandaşlık eğitiminin ayrı bir ders olarak verilmesi gerektiği görüşündedirler. Sosyal Bilgiler dersi öğretim programını vatandaşlık eğitimi açısından en çok amaç ve içerik olarak yeterli bulmaktadırlar. Vatandaşlık eğitimi vermede kendilerini meslektaşlarından daha yeterli görmektedirler.(7)Sosyal bilgiler öğretmenleri vatandaşlık eğitiminde en çok “Toplum bilgisi (devlet yapısı, vatandaşlık hak ve görevleri) konusunu vurgulanmakta, etkinlik planlarken onaylı ders kitaplarından yararlanmakta, derslerde çoğunlukla soru-cevap etkinliğine yer vermekte, ölçme-değerlendirme türlerinden çoktan seçmeli testleri kullanmaktadırlar.(8)Sosyal bilgiler öğretmenleri vatandaşlık konularının öğretiminde sınıf ortamına ilişkin olarak “Güncel konulara değinme”, “Sınıf içinde saygı ve hoşgörü ortamının oluşması”, “Sınıf kurallarına uyma”, “Düşüncelerin rahatlıkla ifade edilebilmesi”, “Dinleme kültürü”, “Oybirliğiyle karar alma”, “ Derse katılım”, “Demokratik tartışma ortamı”, “ Konuyla ilgili test soruları”, “Konuyla ilgili örnekler”, “Öğrencilere eşit davranma”, “Öğrencilerin hak ve sorumluluk anlayışlarının gelişimi” hususlarına dikkat ettiklerini belirtmişlerdir.(9)Sosyal bilgiler öğretmenleri vatandaşlık eğitimi ile ilgili olarak en çok ailelerle işbirliği yapmaktadırlar. Öğrencilerine iyi vatandaş olma konusunda en çok yaşantı ve davranışlarıyla örnek olarak rehberlik etmektedirler. Öğrencilerini topluma hizmet uygulamalarına katmak ve sosyal katılım becerilerini geliştirmek için sosyal kulüpleri kullanmakta ve çeşitli projelere yönlendirmektedirler.(10) Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre vatandaşlık eğitiminde yaşanan sorunların başında çevre ve medyadaki olumsuz örnekler, vatandaşlık eğitimini daha etkili hale getirmek için duyulan ihtiyaçların başında öğrenci velilerinin desteği gelmektedir.Anahtar Kelimeler: Vatandaşlık, Vatandaşlık Eğitimi, Sosyal Bilgiler ÖğretmeniABSTRACTVIEWS OF SOCIAL STUDIES TEACHERS RELATED TO THE PRESENT CIRCUMSTANCE AND FUTURE OF CITIZENSHIP EDUCATION The purpose of this study is to determine the views of social studies teachers related to the present circumstance and future of citizenship education. The study is designed in descriptive research method. By using both qualitative and quantitative methods, as a method variation type, descriptive mixture method design has been implemented.For quantitative data gathering, “Determination Survey on Views of Social Studies Teachers Related to the Present Circumstance and Future of Citizenship Education.” developed by the researcher and for the qualitative data gathering, interview form for teacher have been used. In the study, quantitative data have been gathered from 605 social studies teachers working in Istanbul, Eskişehir and Kars in 2007-2008 Academic Year. Qualitative data have been gathered as a result of the interviews made with 30 social studies teachers working in the mentioned cities at the same academic year.Briefly in the study the results are as the following;(1)Most of social studies teachers emphasize learning of duty and responsibilities of citizenship in their description for the citizenship education, whereas they ignore the dimension of skill and value.(2)City, gender, faculty being graduated, having a postgraduate education, service period, length of giving citizenship education, state of participation to the in-service training or professional progress activities related to citizenship, membership to civil society organizations have been found out as influential factors for the views of social studies teachers on citizenship education.(3)Social studies teachers agree that citizenship education given in schools are important for the individual and societal aspect, and family is the most effective factor on the students’ understanding for citizenship. (4)According to social studies teachers, school councils make more contributions to the citizenship education than social clubs.(5)Most of social studies teachers think that citizenship features at the global level are required to be in the goals of citizenship education and at the same time they wish that their students should obtain the feature of “depending on the value of country, nation and community” among the features of citizenship at most. (6)The half of social studies teachers think that citizenship education should be given as an independent course. They find that social studies curriculum is sufficient for the purpose and content of the citizenship education aspect at most. They see themselves more adequate competent than their colleagues for giving citizenship education.(7)While social studies teachers are giving citizenship education, they emphasize primarily the subject of “Community information (structure of state, rights and duties of citizens)”, while planning an activity they benefit from the approved course books, give place to question-answer activity in courses mostly, and use mostly multiple choice test for assessment.(8)Social studies teachers remark that while giving education on citizenship subject, they pay attention to the points regarding the classroom as “mentioning about topical subject”, “creating a tolerance and a respect atmosphere in the class”, “obeying the rules of the class”, “expressing the ideas easily”, “listening culture,” “giving decision unanimously”, “participation to the course”, “a democratic discussion environment”, “test questions on the related subject”, “examples on the subject”, “treating all students equally”, “development of the understanding of right and responsibility of the students”.(9)Social studies teachers mainly cooperate with families on the citizenship education. They mainly guide students on being a good citizen with their experience and behavior at most. They use social clubs and guide their students towards various projects in order to involve them in society service practice and improve their socially participation skills.(10) According to the social studies teachers, the negative examples in environment and media are the top problems being experienced in citizenship education and support of the students’ parent are at the top of the need in order to make citizenship education more efficiently.Keywords: Citizenship, Citizenship Education, Social Studies Teacher

Sosyal medya, sosyal iletişimin kelimeler, görseller, ses dosyaları yolu ile sağlandığı bir yapıya sahiptir. Tarihle ilgili görseller ve düşünceler, sosyal medyada sıkça yer almakta ve çok sayıda insana ulaşmaktadır. Günümüzde sosyal medyadaki tarihle ilgili bilgiler, görseller oldukça dikkat çekmektedir. Bu paylaşımların merak uyandırıp bilinçli bir şekilde araştırılarak mı, yoksa doğrudan inanılıp bilinçsizce mi yapıldığı tartışma konusudur. Bu düşünceden hareketle araştırmada sosyal medyadaki tarih ile ilgili paylaşımlara ilişkin Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve öğretmen adaylarının görüşlerini tespit etmek amaçlanmıştır. Sosyal Bilgiler Öğretmenliği eğitiminde tarih derslerinin olması ve ortaokul Sosyal Bilgiler öğretim programında tarih konularının yer alması Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve öğretmen adaylarının tercih edilme sebebidir.Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji yani olgu bilim desenine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu; amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum örnekleme yöntemiyle seçilen Sakarya ilinde görev yapan 15 Sosyal Bilgiler öğretmeni ve Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde öğrenim gören 15 Sosyal Bilgiler öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu söz konusu araştırmanın veri toplama aracıdır. Veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Social media has a structure that is provided by words of social communication, images, and audio files. Images and thoughts about history often take place in social media and reach many people. Today, information about history and visuals on social media draw attention. It is a debate whether these sharings are searched consciously by making a decision or they are done subconsciously by believing directly. From this point of view, it is aimed to determine the opinions of social studies teachers and teacher candidates relating to the sharings about the history on social media.The fact that there exists history classes in social studies teaching curriculum and history subjects in secondary social studies teaching is the reason why social studies teachers and teacher candidates are preferred.The research was carried out in accordance with phenemenology, ie phenomenon pattern, of qualitative research methods. Fifteen social studies teachers working in Sakarya and fifteen teacher candidates studying in Faculty of Education of Sakarya University who were chosen by maximum sampling method from the purposeful sampling methods formed the study group of the research. The semi- structured interview form developed by the researcher is the data collection tool of the research in question. The data were subjected to descriptive analysis. 102

Geçmişten günümüze toplumları bir arada tutan ve onları birbirlerinden farklı kılan kültür ve değer yargılarıdır. Kültürün zaman içerisinde değişmesi ile içerisinde barındırdığı değer yargılarında da bir takım değişimler olmaktadır. Toplumlara düşen görev buradaki değişim ve süreklilik gösteren ögeleri yeni nesillere doğru bir biçimde aktarmak ve kültürel devamlılığı sağlamaktır. Bu kültürlenme sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli nokta bu değişim ve sürekliliği bir düzen içerisinde belli neden ve sonuçlara dayalı olarak öğretilmesi gerekmektir. Bu değişim ve sürekliliğin genç kuşaklara gösterilmesinde en önemli görev eğitim öğretim sisteminde sosyal bilgiler dersine düşmektedir. Bu araştırmanın temel amacı: Beşinci sınıf öğrencilerinin geçmişten günümüze toplumumuzu oluşturan kültürel değerlerimizden biri olan misafirperverlik değerindeki zaman içerisindeki farklılıkları nasıl algıladıkları ve bu farklılık ve değişimleri nasıl yorumladıkları ortaya çıkarmaktır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması desenine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu; 2017/2018 Eğitim Öğretim Yılı Sakarya Akyazı İmam Hatip Ortaokulu öğrencilerinden 5/A şubesinden 20, 5/C şubesinden 30 toplam 50 erkek öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama süreci; öğrencilerin kendi yaptıkları araştırma aşaması raporları, ders süreci sonucu raporları, sözlü tarih süreci raporları ve odak grup görüşmesi verilerinden oluşmaktadır. Görüşmeden elde edilen veriler betimsel analize tabi tutularak değerlendirilmiştir.Araştırma sonucunda öğrencilerin değişim ve süreklilik becerisine yönelik algıları incelendiğinde, üç aşamada da öğrencilerin değişim ve süreklilik becerisine belirli bir düzeyde ulaşabilmişlerdir. Bu süreçlerden öğrencilerin araştırma aşamasında kültürel ögelerdeki değişimi fark edebildikleri ama zaman içerisinde bu değişimin kronolojisini takip edemedikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca değişim ve sürekliliği belirli bir neden sonuç içerisinde açıklamada eksik kaldıkları tespit edilmiştir. Ders aşaması ve sözlü tarih aşamalarında ise öğrencilerin değişim ve sürekliliği algılamada yeterli oldukları belirlenmiştir. Ayrıca bu süreçlerde öğrencilerin kültürümüzdeki değişim ve sürekliliği belirli bir kronoloji içerisinde ve neden sonuç ilişkisine dayandırarak açıkladıkları görülmüştür. Bu çalışmadan hareketle gerekli rehberlik yapıldığında sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin, kültürümüzdeki değişim ve sürekliliği algılamaları ve kendilerinin bilgiye ulaşabildikleri görülmüştür. Öğrenilen bilgilerin kalıcılığını sağlamak amacıyla, gerçekleştirilen uygulamaların öğrencilerde olumlu etkisi olduğu ve yeni yapılan çalışmaların öğrenciler üzerinde heyecan uyandırdığı görülmektedir. Araştırma neticesinde, öğrencilere değişim ve sürekliliğin neden ve sonuçlarını kavratmak amacıyla ele alınan konuların tüm yönleriyle farklı teknikler kullanılması ve öğretilen bilgilerin somutlaştırılması için gerekli etkinliklerin yaptırılması sonucuna ulaşılmıştır. It is the culture and value judgments that hold societies together and differ societies from each other from past to present. As the culture changes over time some changes in the value judgements occur, too. The task of societies is to convey the elements of change and sustainability towards the new generations properly and to ensure cultural sustainability. The important point to be taken into consideration in this process is that this change and sustainability should be taught in a system based on certain causes and results. The most important task in demonstrating this change and sustainability to the younger generations in the education system is accomplished by the social studies course.The main aim of this study is to explore how the fifth-graders perceive the differences in the value of hospitality which is one of our cultural values from past to present and how they interpret these differences and changes. The research was conducted in accordance with the action research that is one of qualitative research methods. The study group is composed of 5th grade students of Sakarya Akyazi Imam Hatip Secondary School in 2017/2018 Education Year as 20 students from 5/A and 30 students from 5/C branches, 50 in total. Data collection process consists of students' own research phase reports, course process results reports, oral history process reports and focus group interview data. The data obtained from the interview were evaluated by descriptive analysis.Following the research ,when the perceptions of students for change and sustainability are reviewed,it is seen that students can reach the skill of the change and sustainability in the three processes to a certain extent. According to the processes, it is seen that in the research process, students can notice the change in cultural elements but they can't follow the chronogoly of the change in time. Also it is determined that students aren't good at enough to explain the change and sustainability in a certain cause and effect relation. It is determined that students are good at enough to comprehend the change and sustainability in the process of lesson and oral history.Besides, in these processes, it is seen that students can explain the change and sustainability in our culture in a certain chronology and as basing on cause and effect relation. From this point of study, it is seen that in social studies, students can comprehend the change and sustainability in our culture and reach information on their own if the necessary guidance are provided.It is seen that the practises done that are aiming at making the knowledge learned permanent has a positive effect and cause excitement on students. In the sequence of the research, it is inferred that it is necessary to use various techniques and get necessary activities done to embody the knowledge taught to get students comprehend the causes and effects of the change and sustainability. 174

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bu araştırmanın temel amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin savaş ve barış kavramlarının derslerindeki yerine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomonolojik desene uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu; Sakarya ili içerisinde kolay ulaşılabilirlik esasıyla seçilen 2014 - 2015 eğitim-öğretim yılında ilköğretim kademesinde eğitim veren 15 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeden elde edilen veriler betimsel analize tabi tutularak değerlendirilmiştir. Araştırmada, öğretmenlerin savaş ve barış kavramlarını daha çok sosyolojik yönden ele aldıkları ortaya çıkmıştır. Sosyal Bilgiler öğretmenleri derslerinin öğretim programı ve kitaplarında savaş ve barış kavramlarının yüzeysel olarak verildiğini düşünmektedirler. Savaş kavramının öğretiminde sadece siyasal anlamı içeren olayların vurgulandığını, barış kavramında ise herhangi bir olayın vurgulanmadığını, her iki kavramın öğretiminde milli duygularının etkisiyle sübjektif davrandıklarını belirtmişlerdir. Savaş ve barış konularının öğretiminde genel olarak buluş yoluna ilişkin teknikleri kullandıklarını ancak ülkeler arası yanlı politikalardan, toplumsal ortamdan ve dünya genelinde yaşanan olaylardan kaynaklı sorunlar nedeniyle zorlandıklarını ifade etmişlerdir. Araştırma neticesinde savaş ve barış kavramlarının tüm boyutları ile ele alınması ve bu boyutların farklı teknikler ile öğrenciye öğretilmesinin gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Savaş, Barış, Sosyal Bilgiler Öğretmeni, Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi The main purpose of this research is to reveal social studies teachers' views related to the usage of the terms war and peace in their courses. The research was conducted in accordance with phenomonoligical pattern, a qualitative research method. The study group consisted of 15 teachers that worked in middle schools from Sakarya in 2014-2015 academic year. The semi-structured interview form, developed by the researcher, was used to collect data. The data obtained through the interview were evaluated via descriptive analysis. In the research, it was revealed that the teachers approached the concepts of war and peace, mostly from the sociological aspect. Social studies teachers think that the concepts of war and peace are used superficially in their teaching programs and books. They stated that while teaching war, mostly political events are emphasized and while teaching peace no events are emphasized. While teaching both subjects, influenced by their nationalist emotions, they act subjective. They also stated that while teaching the terms wars and peace, they mostly use discovery learning strategies but while doing so they have some difficulties because of international politics, the social environment and the problems arising from the events around the world. At the end of the research, it was concluded that it is neccessary to approach these terms from all dimensions and those should be taught to students through different methods. Keywords: War, Peace, Social Studies Teacher, Middle School Social Studies Course