Search

ÖZET ACAR, Hakan. `Sokak Çocuklarına Yönelik Hizmetlerin Değerlendirilmesi: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Örneği`, Doktora Tezi. Ankara, 2006. Bu çalışma ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tararından sokak çocuklarına sunulan hizmetlerin örgütsel yapı, hizmetler ve mesleki uygulamalar boyutlarıyla ve hizmeti sunanlar, yürütenler ve hizmetten yararlananlar tararından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırma, nicel ve nitel araştırma tasarımlarının bir arada kullanıldığı bir değerlendirme araştırması olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın niteliksel boyutunda fenomonolojik yaklaşım temel alınmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda Türkiye'de SHÇEK'e bağlı olarak hizmet veren 42 ÇGM yöneticisinden soru kâğıdı aracılığıyla veri toplanmıştır. ÇGM'lerden tamsayım yoluyla veri toplanmıştır. Nitel boyutta ise İstanbul'da hizmet veren 8 ÇGM'de çalışan 13 SHU'dan derinlemesine görüşmeler yoluyla ve bu ÇGM'lerden hizmet alan 55 sokak çocuğuyla da odak grup görüşmeleri aracılığıyla veri toplanmıştır. İstanbul'da bulunan ÇGM'lerde çalışan tüm uzmanlar araştırma kapsamına alınmıştır. Sokak çocuklarından veri toplanırken güdümlü örnekleme yöntemlerinden Maksimum Varyasyon Örneklemesi ve Kriterli Örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen temel bulgular şu şekilde özetlenebilir: Merkezlerde, çocuklara yönelik sosyal, eğitsel, kültürel ve sportif alanların eksikliği hissedilmektedir. Personel dağılımının ve sayısının son derece düzensiz ve yetersiz olduğu görülmüştür. Çocukların rehabilitasyonunda önemli bir rolü olan madde bağımlılığı hizmetlerinin ise yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. ÇGM yöneticilerinin yarısından fazlası (% 57,7) hizmetin amacına ulaşmadığını düşündüğünü ifade etmektedir. ÇGM'lerde görev yapan SHU'lar ise hizmetin çocukların temel gereksinimlerini karşıladığım noktasında birleşmekte ancak sokak çocuklarına yönelik hizmetlerin, sorunu çözme noktasında yetersiz kaldığını söylemektedir. SHU'lar hizmetin sadece çocuklarla sınırlı kaldığını, aile ve toplum gibi sokak çocukları sorununun diğer bileşenlerine ulaşılamadığını düşünmektedir. Sokak çocuklarının büyük çoğunluğu hizmetin kendilerinde olumlu etkiler bıraktığını düşünmektedir. Hizmetin yarattığı değişimi olumlu bulan çocukların bir bölümü bahsettikleri değişimi `tineri bıraktım` somut örneklerle açıklarken, bazıları da `kendime çeki düzen vermek` gibi daha soyut şekilde açıklamaya çalışmıştır. Sayılan fazlaca olmasa da hizmetin birVI değişim yaratmadığını ifade eden ve olumsuz görüşlerini dile getiren çocukların hemen hepsi hizmetin somut sonuçlarım görememekten şikâyet etmektedir. Sokak çocuklarına yönelen hizmetlerin, sorunu ortaya çıkaran alt sistemlere ulaşmakta güçlük çektiği, daha çok çocuk odaklı müdahalelerle çocuğun değişimini amaçladığı gözlemlenmiştir. Öte yandan, risk altındaki nüfus gruplarına yönelik koruyucu ve önleyici hizmetlerin geliştirilemediği ve çocukların ancak sokak yaşamına giriş yaptıktan sonra hizmetle karşılaştıkları görülmüştür. Dahası, sunulan hizmetlerin sokak çocuklarının karmaşık ihtiyaçlarına yanıt vermekte zorlandığı ve hizmetin, çocukların bireysel özelliklerine yanıt vermeyen bir şekilde yapılandırıldığı ortaya çıkmıştır. Anahtar Sözcükler: Sokak Çocukları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Çocuk ve Gençlik Merkezleri, Hizmetlerin Değerlendirilmesi. VII ABSTRACT ACAR, Hakan. `The Evaluation of Services Towards Street Children: The Example of Social Services and Child Protection Agency,` PhD Thesis. Ankara, 2006. This research aims to evaluate the services towards street children delivered by Social Services and Child Protection Agency in the framework of the organizational structure, services and professional interventions through service planners, providers and clients. The research is an evaluation research which applies qualitative and quantitative research designs together. Phenomenological Approach is used as a basis of qualitative part of the study. In the quantitative part of the study, data were gathered from managers of 42 child and youth centers by a questionnaire. In the qualitative part of the study, on the other hand, data were gathered via in-depth interviews by 13 social workers who are working in 8 CYC's in Istanbul and via focus group interviews by 55 street children who are clients of these CYC's. All social workers of CYC's in Istanbul have been included in the data collection process. During the data collection process for street children, Maximum Variation Sampling and Criterion Sampling among the purposeful sampling methods have been used. The main results of the research can be summarized as the following: It is revealed that there is a lack of social, educational and sportive spaces for the children in the centers. The distribution and number of staff are extremely inadequate and irregular. The drug detoxification services which has important role in rehabilitation of street children are inadequate. More than half (% 57.7) of the managers of CYC's indicated that they think of the services as not being able to reach its expected outcomes. Social workers who are working in CYCs indicated that the services were able to meet the children's basic needs, but according to them, the services are inadequate to solve the problem of street children structurally. Social workers think that the services have directly focused on street children and do not cover the services at family and community level. Most of the street children think that the services have positive effects on themselves. Some of the children have described this positive effect in a concrete way such as `I quit using drugs,` while some others tried to describe this positive effect with abstract words such as `I started to set in order me`. Few children expressed negative feelings towards the services and indicated that the services they benefit can not create positive changes on themselves.VIII It is observed that services towards street children have difficulties to reach subsystems which compose street children problem such as family, neighborhood and local community. Service providers generally tend to solve problem by using child focused interventions only. On the other hand, protective services could not been developed towards children under risk and children have only a chance to involve social services system after they experienced street life. Moreover, it is revealed that services have difficulty to meet complex needs of street children because of impersonalized structure of the service delivery. Key Words: Street Children, General Directorate of Social Services and Child Protection Agency, Child and Youth Centers, Evaluation of Services. 295

ÖZET Bu araştırmada sokakta ve hizmet sektöründe çalışan çocukların durumu, Çocuk Hakları Sözleşmesi' nin getirdiği ilke ve standartlar çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Ankara'da sokakta ve hizmet sektöründe çalışan çocuklar üzerinde yapılan bu araştırma betimleyici bir çalışmadır. Araştırma kapsamında Ankara'da Kızılay ve Ulus semtlerinde sokakta çalışan 70, hizmet sektöründe -erkek berberlerinde ve bayan kuaförlerinde- çalışan 56 çocuk olmak üzere toplam 126 çocukla yüz yüze görüşme yapılmıştır. Araştırmanın önemli bulgularından bazıları şunlardır: Görüşülen çocukların 18' i kız, 108' i erkektir. Sokakta çalışan çocukların yaş ortalamalarının 12.3, hizmet sektöründe çalışan çocukların yaş ortalamalarının ise 17 olduğu saptanmıştır. Sokakta çalışan çocukların önemli bir bölümünün Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki illerde doğduğu ve sonradan Ankara'ya göç ettikleri saptanmıştır. Çocukların ve anne babaların eğitim düzeyi genellikle ilkokuldur. Bununla beraber hizmet sektöründe çalışan çocukların anne babalarının eğitim düzeyinin sokakta çalışan çocuklarmkine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Her iki grupta da annelerin tamamına yakınının çalışmadığı görülmüştür. Hizmet sektöründe çalışan çocuklarda babalar daha çok kamu görevlisi olarak çalıştrken sokakta ç?şan çocukların babalan seyyar satıcılık, inşaat işçiliği gibi marjinal işlerde çalışmaktadır. Her iki grupta da ailelerin büyük bir bölümünün aylık ortalama gelirinin ise 100-200 milyon arasında olduğu görülmüştür. Çocukların durumu Çocuk Haklan Sözleşmesi'nde yer alan kimi haklar açısından incelendiğinde: çalışan çocukların sağlık hizmetlerinden yararlanma, yeterli bir yaşam düzeyine sahip olma, eğitim, dinlenme boş zaman değerlendirme, ekonomik sömürüden korunma, sosyal güvenlik ve uyuşturucu maddelerden korunma gibi haklarından yeterince yararlanamadıkları saptanmıştır. Bunun yanısıra Çocuk Haklan Sözleşmesinin kimi maddeleri açısından sokakta çalışan çocukların, hizmet sektöründe çalışan çocuklara göre daha dezavantajlı olduğu görülmüştür. SUMMARY The purpose of the this research is to examine the situation of the working children on the street and at the service sector from the perspective of the principles of Children Rights Convention. This descriptive research is conducted on working children on the street and at the service sector in Ankara. Totally 126 children included in this study by face to face interviews. 70 of them are working on the street and 56 of them are working at the service sector. Some of the important findings of the research are as follows: 18 of the children are girls and 108 of the children are boys, the average age of working children on the street is 12.3 and average age of working children at the service sector is 17, majority of the children born at the nearest villages and districts of Ankara region. Many of the working children on the street born at the east and south east part of Anatolia and their families migrated to Ankara from east Anatolia. Beside of the children, their mothers and fathers have only basic education. In addition to this, the level of the education of the working children on the street and their families is lower than the counterpart. Approximately all mothers are housewives that means all women dont work. Although fathers of working children at the service sector are generally working for governmental institutions, the fathers of working children on the street has unqualified or semi-qualified jobs like street vendor and building worker. Majority of the families' income is between 100-200 million Turkish Liras. In the research, situation of the working children examined by the principles of Children Rights Convention, the results are given below: The research results indicates, working children can't get their rights adequately such as using health care services, have an adequate life standarts, using educational possibilities, have spare time activities, protection of economic exploitation, using social security services and protection of drugs. In addition to this according to the some principles of Children Rights Convention, working children on the street has more disadvantage than working children at the service sector. 186

Bu araştırmanın iki temel amacı vardır. Bunlardan ilki; yaşlı bireylerin sosyal yaşama katılım durumlarının belirlenmesi, ikincisi ise İzmit Belediyesi tarafından geliştirilen Emekli Evi Hizmet Modeli'nin değerlendirilmesidir.Araştırmada gelişi güzel örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri Mayıs – Temmuz 2016 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmaya 60 yaş ve üzeri yaştaki 97 emekli evi sakini katılmıştır. Çalışma İzmit Belediyesine bağlı Cedit, Gündoğdu, Kadıköy, Kertil Tekke, Mehmet Ali Paşa, Plajyolu, Tepeköy, Tüysüzler, Yahya Kaptan, Yenimahalle ve Yuvam Akarca mahallelerinde bulunan toplam 11 emekli evinde yapılmıştır. Emekli evi sakinlerine araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formu uygulanarak veriler elde edilmiştir. Veri istatistiksel olarak SPSS 23,0 programı yardımı ile değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir.Araştırma örnekleminin 68'i erkek, 29'u kadındır. Araştırmaya katılan emekli emekli sakinlerinin yaş ortalamaları 73'tür. Katılımcıların %79,4'ü evlidir, %73,2'si mülkiyeti kendilerine ait olan bir evde yaşamaktadır, %76,3'ü ise eşleri ile birlikte aynı evde yaşamaktadır. Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunun mahallelerinde emekli evinin açıldığı günden bu yana sıklıkla emekli evini ziyaret ettikleri belirlenmiştir. Emekli evi sakinlerinin büyük çoğunluğunun (%68,8)emekli evlerini sosyalleşmek amacı ile ziyaret ettikleri tespit edilmiştir. Katılımcıların büyük çoğunluğunun (%97,9) emekli evinde sunulan hizmetlerden memnun oldukları belirlenmiştir.Araştırmaya katılan emekli evi sakinlerinin sosyal yaşama katılım durumları değerlendirildiğinde; serbest zamanlarını en çok (%67) evde dinlenerek geçirdikleri, yarısına yakınının (%43,3) son bir ay içerisinde sinema/tiyatro, konser, müze ziyaretleri gibi kültürel faaliyetlere ilgilerini çekmediği için katılmadıkları belirlenmiştir. Emekli evi sakinlerinin yarısından çoğu (%55,7) İzmit İlçesinde kültürel aktivitelerin yeterli olduğunu ve bu aktivitelerden büyük çoğunluğunun (%79,4) faydalandığı tespit edilmiştir. Araştırmaya katılanların %70,1'i İzmit ilçesinde sunulacak hizmetlerin İzmit Belediyesi tarafından sunulmasını beklemektedir. İzmit İlçesinde en çok talep edilen faaliyetler gezilerin yapılması (%32,9), ulaşım hizmetlerinin iyileştirilmesi (%11,8) ve konserlerin düzenlenmesidir (%7,1).Araştırmaya katılan emekli evi sakinlerinin emekli evi hizmet modeline ilişkin değerlendirmeleri incelendiğinde; tamamına yakınının (%97,9) emekli evi faaliyetlerinden memnun olduğu ve büyük çoğunluğunun (%68,8) arkadaşları ile buluşmak (sosyalleşmek) amacı ile emekli evi hizmetinden yararlandığı saptanmıştır. Katılımcıların büyük çoğunluğunun emekli evinde sunulan hizmetlerin tamamından faydalandığı, sunulan hizmetler arasında çay/kahve servisi (%99), eğitim hizmeti (%94,7) ve satranç (%92,7) en çok faydalanılan hizmet türleridir. Araştırmaya katılanların yarısından fazlası (%58,5) emekli evinde sunulan hizmetleri yeterli bulmaktadır.Emekli evi sakinlerinin emekli evini ziyaret etmedikleri zamanlarda çoğunlukla evde dinlenerek vakit geçirdikleri (%64,9) saptanmıştır. Bu kapsamda İzmit Belediyesi tarafından 2011 yılından bu yana sunulan emekli evi hizmet modelinin yaşlı bireylerin sosyal hayata katılımları ve sosyalleşmelerinde önemli bir araç olduğu ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Emekli evi, emekli evi sakini, sosyal katılım, yaşlı birey. This study has two aims. The first aim is; determining the participation status of elderly individuals in social life, The second is to take evaluation of the Retirement House Service Model developed by İzmit Municipality.Random sampling method was used in the research. Research data were collected between May and July 2016. 97 Retirement House Service residents who are under 60 years were participated in a research. This study was carried out in totally 11 retirement house services of Izmit Municipality which were Cedit, Gündoğdu, Kadıköy, Kertil Tekke, Mehmet Ali Paşa, Plajyolu, Tepeköy, Tüysüzler, Yahya Kaptan, Yenimahalle and Yuvam Akarca. The interview form prepared by the researcher was applied to the residents of the Retirement House Service. Data were evaluated and analyzed statistically with the help of SPSS 23.0 program.68 male, 29 female residents of the retirement house were participated in the research and the average age is 73. %79,4 participants are married, %73,2 participants live at their own houses which belong to them, %76,3 of participants live with their husbands/wives in the same house. It has been determined that most of the participants (%68,8) in the research frequently visit the retirement home since the day the retirement house was opened, they are able to socialize in their retirement houses and satisfied with the services offered (%97,9) at the retirement home.When the social lives of retirement houses members participated in the research analysed, it has been determined that they evaluate most of their free time by having a rest in their homes (%67), mostly half them don't participate to social activities (cinema, theatre…) in a month cause they don't like (%43,3). It has also been determined that above half of the members of retriment houses think that the activities are enough around İzmit (%55,7) and most of them benefit from the activities (%79,4). Most of the participants of this research (%70,1) require the services around İzmit are sightseeing tours (%32,9), improving the transportation services (%11,8) and arranging concerts (%7,1). When the research evaluation of the retirement house service model participating by the residents is examined; almost all (97.9%) were satisfied with their retirement house activities, and the majority (68.8%) were found to benefit from retirement home services in order to meet their friends (socialize). The vast majority of participants are benefited from the services offered in the retirement house ; the most benefited ones among the provided services are including Tea / coffee service (99%), education service (94,7%) and chess (92,7%). More than half of the reserarch participants (58.5%) find the services provided in retirement adequate enough.In the study, it was determined that the residents of the retirement house spent their time resting at home (%64,9) when they did not come to the retirement house. In this context, it was revealed that the retirement house model is an important tool in the social participation and socialization of the elderly individuals. It is concluded that the Retirement House Project, which is based on neighborhoods in 11 different places since 2011 by İzmit Municipality, is a good model for encouraging and supporting the participation of elderly people in social life.Key Words: Elderly People, Social Participant , Retirement House. 119

Bu araştırmanın amacı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı çocuk refahı kurumlarında çalışan sosyal hizmet uzmanlarının iş yükleri ve tükenmişlik düzeylerini belirlemektir.Araştırmada olasılıksız örnekleme yöntemlerinden amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri Mart 2017 – Mayıs 2017 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmaya 23-52 yaş arasında 81 sosyal hizmet uzmanı katılmıştır. Çalışma, Bursa, Kocaeli ve İstanbul illerindeki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı çocuk refahı ile ilgili birim ve kuruluşlarda gerçekleştirilmiştir. Bu kuruluşlar Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri, Sosyal Hizmet Merkezleri, Çocuk Destek Merkezleri, Çocuk Yuvaları, Yetiştirme Yurtları, Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Çocuk Evleri Siteleri ve Çocuk Evleri Koordinasyon Müdürlükleridir.Çalışmaya katılan sosyal hizmet uzmanlarına araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formu, etkinlik planı ve tükenmişlik ölçeği uygulanarak veriler elde edilmiştir. Veriler istatistiksel olarak SPSS (21.0) programı yardımıyla değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir. Verilerin analizinde ANOVA ve `t` testleri kullanılmıştır. Araştırmaya katılan sosyal hizmet uzmanlarının 52'si kadın, 29'u erkek olup yaşlarını beyan edenlerin yaş ortalamaları 32,85'dir. Yüzde 53'ü evlidir ve ortalama dokuz buçuk yıl iş tecrübesine sahiptirler. Sosyal hizmet uzmanlarının çalışma süreleri üç ay ile yirmi yedi yıl arasında değişmektedir. SHU'ların tükenmişlik ölçeğinden aldıkları puanların ortalamaları değerlendirildiğinde; duygusal tükenme boyutunda ve duyarsızlaşma boyutunda düşük düzeyde; kişisel başarı boyutunda orta düzeyde tükenmişlik yaşadığı görülmektedir. Duyarsızlaşma alt ölçeği boyutunda tükenmişliğin cinsiyet açısından farklılık gösterdiği, bu boyutta kadınlarda erkeklere göre anlamlı düzeyde daha fazla tükenmişlik yaşadığı belirlenmiştir. Sosyal hizmet uzmanları; deneyimli meslektaşlara danışmanın, diğer bir deyişle süpervizyonun önemini vurgulamışlardır. Yapılandırılmış bir süpervizyon sisteminin geliştirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Sosyal hizmet uzmanlarının bir haftalık mesaileri üzerinden yapılan değerlendirmede müracaatçıları ile doğrudan çalışmaları mesailerinin % 31'ini, bu çalışmalarla ilgili kayıt tutma ve rapor yazma işleri mesailerinin % 29'unu, kuruluş içinde müracaatçı ile ilgili yapılan işler ise mesailerinin %20'sini doldurmaktadır. Kayıt ve rapor yazma için harcanan zamanın uygun teknolojiler kullanılarak ya da yardımcı eleman istihdam edilerek kısaltılması gerektiği ifade edilmektedir. Sosyal hizmet uzmanlarının büyük çoğunluğu il müdürlüğü ve sosyal hizmet merkezleri gibi başvuru merkezlerinde görev yapmaktadır. Bu merkezlerde bir çok görev Çocuk Koruma Kanunu'nda yer alan `sosyal çalışma görevlisi` tanımından hareketle çeşitli mesleklerden görevlilerle birlikte yürütülmektedir. Sosyal hizmet mesleğinin tanım ve kapsamı içindeki bir çok görev başka meslek elemanlarına verilmektedir. Uygun olmayan görevlendirmeler ve yaklaşımların hem müracaatçılar için hem de sosyal hizmet mesleği açısından olumsuz sonuçlar doğuracağı düşünülmektedir. The aim of this research is to determine the workload and the burnout syndrom levels of the social service workers being employed under the child welfare institutions (`Participants`) which are regulated and controlled by Ministry of Family and Social Policy (`the Ministry`).Purposefull sampling, kind of improbable sampling method, is used as a base of this research. Research data were being collected within the period of March 2017 and May 2017 among from 81 Participants aged between 23 to 52. The research was conducted in the child welfare institutions and its relevant units of Bursa, Kocaeli and İstanbul cities of Turkey. These institutions involve Provincial Directorates of the Ministry, Social Service Centers, Children Support Centers, Children Homes, Orphanages, Rehabilitation Centers, Sites of Children Houses and Coordination Directorates of such Children Houses.Data were received through the interview forms, event schedule and burnout scale applied to the Participants and analyzed by evaluating through the SPSS (21.0) program. ANOVA and `t` tests were used in the analysis of tha data as well. 52 of the Participants were women whereas 29 of them were men. Avarage age of the Participants declaring their age was 32.85. 53% of whom are married and had an average work experience of 9.5 years. Term of Social Workers varies between 3 months and 27 years.When the average points of the social workers gained from the burnout chart are evaluated it can be concluded that while they slightly feel burnout in the emotional exhaustion and depersonalisation levels, they feel reasonably burnout in the personal accomplishment level. Depersonalisation sub-scale level presents us that burnout levels vary from gender to gender. Such that women significantly feel more burnout than men in the depersonalisation level.All participants emphasized the importance of receiving consultation from their experienced collegues which emerges that a structured supervision system has to be developed. Direct interviews with the applicants constitutes 31%, the paper work related to the applicants being handled in the institution constitutes 20% and keeping the records as well as preparing the reports of the interviews constitutes 29% of the total weekly shift of the Participants. It is emphasized that the time spent during keeping the records and drafting the reports should have been shortened through using the suitable technology and hiring supportive employees. A wide range of the Social Workers are being employed in the application authorities such as provincial institutions and social service centers. Based on the Code on the Child Protection, the duties in these institutions are being fulfilled by the Social Workers with the cooperation of the `social work officers` who have different areas of profession. Which means, many duties defined within the concept of the social service profession are being fulfilled by the members of different professions. Irrelevant assignments and approaches are thought to be result in adverse outomes both for the applicants and the social service profession itself. 126

Araştırmanın amacı, meme kanseri tedavisi gören kadınların eşlerinin hastalık ve tedavi sürecine ilişkin deneyimlerinin ortaya çıkartılması ve bu deneyimler ışığında meme kanseri tedavisi gören kadınların eşlerine yönelik sosyal hizmet müdahalesi önerisi geliştirilmesidir.Bu araştırma nitel araştırma yöntemi ile tasarlanmıştır. Araştırma, hazırlanan yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla; 01.01.2015 ile 03.03.2016 tarihleri arasında Kocaeli Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi genel cerrahi kliniğinde 12'si mastektomi ve 12'si meme koruyucu ameliyat ile meme kanseri tedavisi gören 20-45 yaş arası, Kocaeli'nde yaşayan toplam 24 evli kadının eşleriyle yüz yüze görüşmeler şeklinde gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın temel bulguları şu şekildedir;Katılımcıların ifadelerine göre; meme kanseri tedavisi gören kadınların çoğunluğu meme kanseri şüphesi olmadan ağrı, şişlik, düzenli kontroller veya başka bir hastalığın tedavisi sırasında meme kanseri olduklarını öğrenmişlerdir. Ailesinde meme kanseri öyküsü olan kadınların meme kanseri olabilecekleri yönünde şüpheleri olduğu anlaşılmıştır.Teşhisin ve hastalığın, katılımcılar ve eşleri üzerinde; üzüntü, korku, kaygı, mutsuzluk, belirsizlik, ölüm korkusu, beden imajı, cinsellik vb. konulardaki etkileri düşünüldüğünde meme kanseri tedavisinin çok disiplinli bir tedavi ekibi tarafından yürütülmesi gerektiği anlaşılmaktadır.Katılımcıların tamamına yakını tedavi sürecinde eşlerinin yanlarında olup onlara destek olmaya gayret ettiklerini ifade etmişlerdir. Çalışmak zorunda olmak katılımcıların tedavi sürecine aktif katılımını engellemiştir.Katılımcıların en büyük ihtiyaçlarının tedavi süreci ile ilgili bilgi edinmek konusunda olduğu görülmüştür. Bununla birlikte katılımcılar; psiko-sosyal desteğe ihtiyaç duyduklarını ifade etmişlerdir. Katılımcıların özellikle bilgi ihtiyaçlarını karşılayamadıkları bunun da kendileri ve eşleri üzerinde endişe, korku, üzüntü gibi hislere neden olduğu görülmüştür. Katılımcılar psiko-sosyal destek ihtiyaçlarını çoğunlukla akraba ve yakın arkadaşlarından karşıladıklarını ifade etmişlerdir.Katılımcılar, ameliyat ve ek tedavilerin eşleri üzerinde meydana getirdiği meme kaybı ve saç dökülmesi gibi fiziksel değişikliklerin onları üzdüğünü, mutsuz ettiğini ve yıprattığını ifade etmektedirler. Ancak katılımcılar, bu değişimlerin ve meme kanserinin kendileri ve eşleriyle olan ilişkilerine olumsuz etkisi olmadığını tersine daha da yakınlaştıklarını ve bağlandıklarını dile getirmektedirler.Tedavinin, annelik, kadınlık, cinsellik, beden imajı gibi konularda eşleri hakkında düşüncelerine etkisi sorulduğunda; katılımcılar çok konuşmamayı, kısa cevaplarla etkisi olmadığını ifade etmeyi tercih etmişlerdir. Katılımcılar, meme kanserinin bahsedilen bu alanlarda kendilerini etkilememesini; kendilerine göre ileri yaşları, zaten çocuk sahibi olmaları ve eşlerine olan sevgileriyle açıklamaktadırlar. Ancak katılımcıların yaş ortalamalarının 42,63 olduğu göz önünde bulundurulduğunda yaşlarının cinsel yaşamlarını olumsuz etkileyecek kadar ileri olmadığı görülmektedir. Son olarak var olan tedavi sürecinin katılımcılar ve eşlerinin ihtiyaç ve özelliklerine duyarlı olmadığı düşünülmektedir. Bu nedenle araştırma kapsamında katılımcıların gözlem ve deneyimlerinden yola çıkarak tedavi süreci irdelenmeye, yeniden tasarlanmaya ve sosyal hizmet uzmanlarının tedavi sürecinde kullanmalarına yönelik sosyal hizmet müdahalesi önerisi geliştirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, tedavi süreci, beden imajı, eş ilişkisi, eş desteği The aim of the research is to reveal the experiences of the husbands of women who have breast cancer treatment in relation to the disease and treatment process and to develop a social work intervention proposal for the spouses of women who have breast cancer treatment in the light of these experiences.The research is designed with qualitative research method. The research has been conducted face to face through the semi-structured interview form with the husbands of women; between 01.01.2015 and 03.03.2016, a total of 24 married women aged 20-45 years, who had breast cancer treatment with 12 mastectomy and 12 breast conserving surgery in Kocaeli University Research and Practice Hospital general surgery clinic.The main findings of the research are as follows;According to the statements of the participants; the majority of women who have no doubts related to the breast cancer have learned that they have breast cancer during pain, swelling, regular checks, or treatment of another disease. It is understood that women with breast cancer history in their family are suspected of having breast cancer.It is understood that breast cancer treatment should be carried out by a multidisciplinary treatment team when considering the effects on the subjects when we think about the effects of the diagnosis and illness such as; sadness, fear, anxiety, unhappiness, uncertainty, fear of death, body image, sexuality, etc. among the participants and their wives.Almost of the participants said that they wanted to be with their partner and trying to support them during the treatment. Having to work has prevented active participation of participants in the treatment process.It was seen that the greatest needs of the participants were to get information about the treatment process. In addition to that participants expressed that they need psychosocial support.Participants were found to be unable to fulfill their information needs, which also caused feelings such as anxiety, fear, sadness on themselves and their partners. Participants expressed that they often fulfill their psycho-social support needs through relatives and close friends.Participants state that the physical changes such as breast and hair loss and that surgery and additional treatments have brought on their wives cause them to feel sad. However, the participants expressed that these changes and breast cancer have no negative effects on their marriage, in fact those have made the bonding between husband and wife stronger.When treatment is asked about the feelings of wives about matters such as motherhood, femininity, sexuality, body image, the participants preferred not to talk about these matters and they gave short answers to change the subject. Participants explained the fact that breast cancer is not affecting them in these areas by their elder age (according to themselves), having already children and expressing their love for their wives. However, given that the average age of participants is 42,63 it appears that their age is not advanced enough to negatively affect their sexual lives.Finally, it is thought that the existing treatment process is not sensitive to the needs and characteristics of the participants and their partners. For this reason, the treatment process was examined by taking the participants' observations and experiences within the scope of the research; the treatment process has been redesigned and a proposal for social work intervention has been developed for the use of social workers in the treatment process.Keywords: Breast cancer, treatment process, body image, spouse relationship, spouse support 191

Sosyal hizmette değerlendirme, uygulamanın en önemli aşamasını oluşturmaktadır. Değerlendirmenin nasıl yapıldığı beraberinde alınacak kararın doğruluğunda ya da yanlışlığında temel belirleyicidir. Bu araştırmada amaç; sosyal hizmet uzmanlarının değerlendirme ve karar alma süreçlerinin etik değerlendirme ve karar alma unsurları açısından değerlendirilmesidir. Araştırma, farklı alanlarda çalışmakta olan en az beş yıl deneyimli 22 sosyal hizmet uzmanıyla gerçekleştirilmiştir. Sosyal hizmet uzmanlarına kişisel bilgi formu ile üç vakadan oluşan örnek vaka formu verilmiş ve değerlendirmelerini yazılı hale getirmeleri istenmiştir. Elde edilen bu dokümanların analizinde nitel araştırma modelinin fenomenolojik deseninden yararlanılmıştır. Analizin nesnelliği açısından araştırmacı tarafından etik değerlendirme ve karar almaya ilişkin literatüre dayanılarak Kodlama Yönergesi oluşturulmuştur.Araştırmaya katılan sosyal hizmet uzmanlarının 8'i kadın, 14'ü erkek olup doğum yılları 1954 -1986 yılları arasında değişmiştir. Sosyal hizmet uzmanlarının hemen hemen tümü, Hacettepe Üniversitesi mezunu olup mezuniyet yılları 1980–2011 yılları arasında değişmektedir. Sosyal hizmet uzmanlarının 12'si lisans döneminde etikle ilgili bir ders almış, etik ve etik ikilemlerle ilgili etkinliklere katılmıştır. Sosyal hizmet uzmanlarının 13'ü tıbbi sosyal hizmet, 5'i adli sosyal hizmet, 4'ü ise çocuk refahı alanında çalışmaktadır. Farklı alanlarda çalışmalarına karşın kurumsal sorumlulukları benzerlik taşımaktadır. Araştırmada sosyal hizmet uzmanlarının değerlendirme ve karar alma süreçleri Kodlama Yönergesi temel alınarak değerlendirilmiştir. Bu yönde ilk olarak, sosyal hizmet uzmanlarının değerlendirme süreçlerinin anlama etkinliği, insanın değeri, bilgi ve yaşantı özelliği ile olan ilişkisi ele alınmış, ardından aldıkları kararların, doğru değerlendirmeye dayanıp dayanmadığı, bir diğer deyişle etik olup olmadığı incelenmiştir. Değerlendirme sürecinin anlama etkinliği ile ilişkisi bağlamında; sosyal hizmet uzmanları, durumu ve müracaatçının yaşantısını anlamaya yönelmişlerdir. Durumu anlamada, genel olarak ahlaki ve yasal normlar çerçevesinde değer biçmeler söz konusu iken; müracaatçının yaşantısını anlamada ise; sosyal incelemeden edinilen bilgiler çerçevesinde bütünüyle olmasa da bilgisel tavırlar söz konusudur. Fakat buradaki bilgisel tavır, amaçsal değil, araçsaldır; çünkü bilgilerin, değer koruma amacıyla değil yasa, mevzuat ve yönetmeliğe uyma amacıyla ve bunların sunduğu imkanlar sınırında kullanıldığı görülmüştür.Değerlendirme sürecinin insanın değeriyle ve bilgiyle olan ilişkisine yönelik vakalarda pek fazla bulguya rastlanmamıştır. Yalnızca çok az sosyal hizmet uzmanı, vakalarda birkaç etik ilkeye değinmiştir. Bunun yanı sıra sosyal hizmet uzmanlarının birçoğu 'değer' kavramına 'yarar' anlamını yükleyerek etik bilgisel tavırdan uzaklaşmışlardır.Değerlendirme sürecinin yaşantı özelliğiyle ilişkisi bağlamında; bir değerlendiren olarak sosyal hizmet uzmanlarının ağırlıklı olarak ahlaki (kamu ve kişisel) tutumlarıyla karşılaşılmıştır. Sosyal hizmet uzmanlarının değerlendirme süreçlerinde kullandıkları öznel ve genel değer yargıları; onların ahlaki yaşantı özelliklerini ön plana çıkarmıştır. Sosyal hizmet uzmanları, genel olarak değerlendirme süreçleriyle tutarlı şekilde kararlarını almışlardır. Kararları, değerlendirme sürecinde izledikleri ahlaki ve yasal adımlarla örtüşmüştür; fakat ahlaklar ve normlar, bilgi olmadıklarından dolayı etik bilgisel tavır söz konusu değildir. Bunun yanı sıra sosyal hizmet uzmanları, kararlarını müracaatçının yararına yönelik aldıklarını belirtmişlerdir; fakat müracaatçı yararının insanın değeri temelinde korunduğuna ilişkin hiçbir bulguya rastlanmamıştır. Bu nedenle vakalara ilişkin alınan kararların etik özellik taşıdıkları söylenememektedir.Anahtar Kelimeler: Sosyal Hizmet, Etik, Değer, Değerlendirme, Karar Assessment in social work consists of the most important stage of the application. How to do the assessment is the main determinative for correctness or incorrectness and this is affected by the decision. The aim of the research is to examine the assessment and decision-making processes of social workers in terms of ethical assessment and decision making criterions.The study was conducted with 22 social workers experienced at least five years of working in different fields. The personal information form and the example case form which consists of three cases were given to the social workers and wanted to make their assessments in written form. The analysis of these documents has benefited from the phenomenological pattern of the qualitative research model. In terms of objectivity of the analysis, Coding Directive was formed by the researcher based on the literature on ethical assessment and decision-making. 8 female and 14 male sociak workers participated in the study. The social workers' year of birth ranged from 1954 -1986 year. Almost all of the social workers are a graduate of Hacettepe University and their graduation years changes in 1980–2011 years. 12 of social workers have taken a course on ethics during undergraduate education and have participated in activities related to ethics and ethical dilemmas. 13 of social workers in the medical social work, 5 of social workers in the judicial social work and 4 of social workers in the child welfare field are working. Although the social workers are in different areas, their institutional responsibilities are similar.In the research the assessment and decision-making processes of social workers were examined based on the Coding Directive. In this way, firstly, the assessment processes of social workers have been dealt with in relation to understanding activity, the value of human, knowledge and experience. Then, they were examined whether the decisions they make are based on correct assessment, in other words whether they are ethical.In the context of the assessment process with regard to understanding activity, the social workers have turned to the situation and the life of the client. While, there are size of value in the framework of moral and legal norms in the understanding of the situation in general, entirely in the understanding of client's life there are knowledge attitudes in the frame of knowledges acquired from the social examination. However, the knowledge attitude is instrumental, not objective; because the knowledge has been used for the purpose of complying with laws, regulations and instructions not for the purpose of protecting value, but for the possibilities provided by them.There were not many findings related to the relationship with the value of human and knowledge of the assessment process. Only very few social workers have mentioned a few ethical principle in the cases. Besides, many of the social workers have moved away from the ethical knowledge attitude by putting the meaning of 'benefit' into the concept of 'value'.In the context of the assessment process in relation to life was encountered the social workers's moral attitudes (public and personal) as an assessor. The subjective and general value judgments that social workers use in the assessment process foregrounded their moral life features.Social workers have generally taken their decisions consistently with the assessment process. Their decisions have overlapped with the moral and legal steps they followed in the assessment process; but there is not ethical knowledge manner because morals and norms are not knowledge. In addition, social workers have indicated that they are taking their decisions for the benefit of the client; but there was no evidence that the benefit of the client was protected on the basis of the value of human. For this reason, it can not be said that decisions about the case are ethical.Key Words: Social Work, Ethics, Value, Assessment, Decision 190

Bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Bunlardan ilki bazı değişkenler açısından genç kanser hastalarının sosyal destek ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi, ikincisi ise sosyal destek ile yaşam doyumu düzeyi arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada gelişigüzel örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri 01 Ekim 2014- 01 Nisan 2015 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmaya 15-24 yaş aralığında 82 kanser hastası katılmıştır. Çalışma Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji Eğitim Araştırma Hastanesi, Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesinde yapılmıştır. Hastalara araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formu, Kanser Hastası Sosyal Destek Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeği uygulanarak veriler elde edilmiştir. Veriler istatistiksel olarak SPSS 16,0 programı yardımıyla değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir. Verilerin analizinde t testi, ANOVA, Levene testi, Kruskal Wallis Testi ve Spearman testi kullanılmıştır.Araştırmaya katılan hastaların 43'ü kadın, 39'u erkek olup yaş ortalamaları 19.46 dır. Hastaların çoğunluğu bekârlardan oluşmaktadır. Araştırmaya katılan hastalar ortalama 11.79 aydır tedavi görmektedirler. Hastaların çoğunluğunun lösemi ve lenfoma tanısı almış olduğu belirlenmiştir.Araştırmada genç kanser hastalarının hane halkı aylık gelir durumları, gelir düzeylerini algılayışları, sosyal yardım alma durumları, aile türleri, refakatçi durumları, aile ile olan ilişkileri, ailenin ilgisinin algılanışı, yaşadıkları evin niteliği, evlerinde ki oda sayıları ve aile bireylerinin hastayı ziyaret sıklığının sosyal destek düzeylerini etkilediği bulunmuştur.Genç kanser hastalarının tedavi süreleri, hane halkı aylık gelir durumları, gelir düzeylerini algılayışları, sosyal yardım alma durumları, aile türleri, ailenin ilgisinin algılanışı yaşadıkları evin niteliği, evlerinde ki oda sayıları, aile bireylerinin hastayı ziyaret sıklığının hastaların yaşam doyumu düzeylerini etkilediği tespit edilmiştir.Hastaların sosyal destek düzeyleri ile yaşam doyumu düzeyleri arasında orta derecede pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Diğer bir ifade ile hastaların sosyal destek düzeyleri arttıkça, yaşam doyumu düzeyleri de artmaktadır. This study has two aims. The first aim is to investigate social support level and life satisfaction of young cancer patients in terms of some variables. The second is to explore the relationship between social support and life satisfaction. Haphazard sampling was used in the research. The sampling is determined Data collected in 01 October 2014- 01 April 2015. 82 young cancer patients who are between 15-24 years old participated in the study. Data collected in Dışkapı Yıldırım Beyazıt Training and Research Hospital, Ankara Child Health and Diseases (Hematology Oncology) Training and Research Hospital, Numune Training and Research Hospital and Dr. Zekai Tahir Burak Women's Health Training and Research Hospital.The data collected by three different data collection forms. These are questionnaire compiled by researcher, `Cancer Patients' Social Support Scale` and `Life Satisfaction Scale`. Data are analyzed statistically with SPSS 16.0 program. `T-test, one way analysis (ANOVA), Levene homogeneity test, Kruskal-Wallis test, Spearman product moment correlation` was used to analyze data.43 female and 39 male patients participated in the study. The patients' age mean was determined as 19.46. The majority of patients are singles. It is found that average duration of treatment for participated patients was 11.79 month.It is understood that the majority of patients had been diagnosed with leukemia and lymphoma. It was found that monthly household income level, personal perception about income levels, receiving social assistance, type of family, companion status, family relations, perceptions about family relations, the type and conditions of the permanent residence, number of rooms in the permanent residence, frequency of family visits affected social support levels of young cancer patients.It was determined that treatment period, monthly household income level, personal perception about income levels, receiving social assistance, type of family, perceptions about family relations, the type and conditions of the permanent residence, number of rooms in the permanent residence, frequency of family visits affected life satisfaction levels of young cancer patients.It was observed that there is a medium level statistically positive relationship between social support and life satisfaction In other words as social support levels of the patients increase, life satisfaction levels increase as well. 131

Hasta hakları, üçüncü kuşak insan hakları içinde tanımlanmakta ve insan hak ve değerlerinin sağlık hizmetlerine uygulanmasını kapsamaktadır. Bu hakların başında insan olarak saygı görme, en yüksek düzeyde sağlık hizmeti alma, bilgilendirilme, tıbbi işlemler için onay alınması, mahremiyet ve özel hayata saygı, bakım ve tedavi devamlılığının sağlanması gelmektedir.Bu çalışmada, hasta haklarına ilişkin yasal düzenlemelerin, 2. basamak yataklı tedavi kurumlarında, uygulanma durumu araştırılmıştır. Araştırma betimleyici, niceliksel bir değerlendirme araştırması olarak tasarlanmıştır. Bu araştırmada, hasta, sağlık personeli ve hastane yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda, hastanelerde, hasta haklarına ilişkin yasal düzenlemelerin uygulanma durumu bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmeye çalışılmıştır.Araştırmanın çalışma evrenini, Kırıkkale Devlet Hastanesi'nde çalışan, 10 hastane yöneticisi, yatan hastalara tıbbi müdahalede bulunan 61 sağlık personeli ve 01 Haziran 2009 ve 15 Temmuz 2009 tarihleri arasında hastanede en az iki gün yatarak tedavi gören 148 hasta oluşturmaktadır. Bu araştırmada veriler, T.C Sağlık Bakanlığı, Hasta Hakları Yönetmeliği ve Hizmet Kalite Standartları Yönergesi esas alınarak araştırmacı tarafından hazırlanan üç farklı soru kâğıdı kullanılarak ve yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Elde edilen bulgular SPSS (Statistical Package for Social Sciences 14,0) istatistik programında çözümlenmiş ve betimsel istatistikler kullanılarak yorumlanmıştır.Araştırma bulguları, hastanede, hizmet kalite standartlarına ilişkin düzenlemelerin önemli ölçüde uygulandığını, hastaların görüşleri doğrultusunda, hasta hak ve sorumlulukları, sağlık hizmetlerinden faydalanma ve hastane kuralları hakkında hastaların yeterince bilgilendirilmediğini göstermektedir. Hastaların ve sağlık personelinin görüşleri doğrultusunda, hastaların ¼'ünden fazlasının, tıbbi tedavi ve uygulamalar hakkında bilgilendirilmediği ve rızalarının alınmadığı sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hasta, Hasta Hakları, Yönetici, Sağlık personeli. Patients? rights have been identified as 3rd generation of human rights and comprise the application of human rights and values to health services. Most important patient?s rights identified as right to respect as human being, right to have adequate health care, right to receive information, right to make decisions, right to confidentiality and right to continuity of health care.In this study, it is aimed to evaluate the application of patients? rights in hospitals. The research has been designed as descriptive and quantitative evaluation research. The study has focused on holistic evaluation of application of patients? rights based on point of views of managers, health care staff and patients.The population of the study has been composed by 10 managers, 61 health care staff who provide direct medical intervention to patients and 148 patients who have taken services at least 2 nights between the dates of first of June and 15 of July 2009 in Kırıkkale State Hospital. The data gathered by three different questionnaires which prepared by researcher according to ?Ministry of Health Quality Standards Guideline? and ?Ministry of Health Regulation on Patient?s Rights?. The questionnaires have been applied by face to face interview method. Gathered data have been analyzed by using SPSS (Statistical Package for Social Sciences 14,0) Program and interpreted by descriptive statistics.Research findings revealed that almost all of service quality standards have been applied in the Hospital; patients have difficulties to have adequate information about patient?s rights and responsibilities, health services and hospital rules. Both health care staff and patients indicated that more than ¼ of patients did not get information about ?medical treatment and procedures? and not ?asked for their consent? during their stay in hospital.Key Words: Patient, Patient Rights, Manager, Health Care Staff. 157