Search

ÖZETBu çalışmada, İnsanoğlunun yaratılış gayesi olan İbâdet'e, kulluğa karşı sergilemiş olduğu tutum ve davranışlar, Kur'an-ı Kerim'in Yirmi Dokuzuncu suresi olan Ankebût Sûresi çerçevesinde tahlil ve izah edilmeye çalışılmıştır.Çalışma, giriş ve üç bölümden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde; Tefsir ilminin Tanımı, önemi, çeşitleri ve Konulu Tefsir Metodu ile ilgili bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde, "Ankebut Sûresi" ne genel bir bakış yapılarak, bu surenin muhtevası ve diğer sûrelerle olan ilişkileri ortaya konmaya çalışılmış. İkinci bölümde, "İbâdet" ve "Toplumsal Tavır" kavramları farklı açılardan tanımlanmaya çalışılarak, Din-Toplum ilişkisi birey ve toplum açısından irdelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise, Ankebut Suresinde İbâdet, kulluk kavramı ele alınarak; Hz.Peygamberin ilâhi kulluk çağrısına yönelik; mü'min, münâfık, müşrik, kâfir ve ehl-i kitab'ın göstermiş oldukları tutum ve davranışlar, aynı şekilde surede zikri geçen Hz.İbrahim, Hz. Lût, Hz. Şuayb ve Hz.Mûsâ'nın kavimleriyle olan diyalogları ve bunlara karşı kavimlerinin olumlu yada olumsuz tavırları ayetler ışığında açıklanmıştır.ABSTRACTİn this research, attitudes of mankind towards worship which is the main goal that lies behind the creation are examined in the light of the chapter of Ankebut which is the twenty - ninth chopter of the quran.This thesis, consists of introduction and three chapters. İn the introduction, a summary of the concept of tafsir, its importance, its types and the concept of sobject - based tafsir is given.İn the first chapter, a general Outlook of she chapter of Ankebut, its contents and its relation with the other chapters of the quran is given. İn the second chapter, the concepts of "worship" and " social attitude" are described from differend points of views and the relation between religion and society is studied. İn the third and last chapter, the attitudes and reactions of the believers, the hipocyrites, the politeists and the man of the book againts the bivine message of the prophet Muhammet(pbuh) are studied as the attitudes and reactions of the peoples of Lut, Şuayb, Moses againts them are analysed.

İslamî ilimler açısından oldukça velûd bir dönemde yaşayan Bedrüddîn İbn Cemâa, Memlükler zamanında Kahire'de ve Şam'da yaşamış, ilmî alanda Cemâa sülalesi olarak şöhret bulan aileye mensuptur. Usûl, fıkıh ve hadis başta olmak üzere çeşitli alanlarda otuzdan fazla eser telif etmiş çok yönlü bir şahsiyettir. Memlükler dönemi İslamî ilimlerde olduğu gibi özellikle de hadis ilmi açısından oldukça verimli bir zaman dilimi olarak bilinmektedir. İbn Cemâa da hadis alanında birçok eser telif ederek hadis ilmine önemli katkılarda bulunmuştur.Çalışmamızda İbn Cemâa'nın hayatı ve hadis ilmine katkıları konu edilmiştir. İbn Cemâa'nın hadis ıstılahlarına bakışı ve tanımlamaları verilmiştir. Eserleri tanıtılmış özellikle de Hadis ilmi alanında yazdığı eserleri ayrıntılı şekilde incelenmiştir. Hadis rivayeti ve hadislere bakışı, yaklaşımı ve yorumu ortaya konmaya çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: İbn Cemâa, hadis, el-Menhelu'r-Revî Bedruddin Ibn Cemaa, who lived in a very fast period in terms of Islamic sciences, He lived in Cairo and Damascus during the Mamluks, It belongs to the family who became famous as Cemaa family in the scientific field. Procedure, fiqh and hadith, in various fields It is a versatile personality with more than thirty works. Mamluks period is known as a very productive period, especially in terms of hadith science, as in Islamic sciences. Ibn Cemaa also made many important contributions to the science of hadith by copying many works in the field of hadith.In our study, the life of Ibn Cemaa and his contributions to the science of hadith are discussed. The view and definitions of Ibn Cemaa's hadith reforms are given. His works were introduced, especially his works in the field of Hadith science were examined in detail. It has been tried to reveal hadith narration and its view, approach and interpretation of hadiths.Keywords: Ibn Cemaa, hadith, el-Menhelu'r-Revî 72

Türk (Bahrî) Memlükler devleti, 648/1250 yılında Mısır'da kurulan ve Aynîcalut'da Moğollar karşısında kesin bir zafer kazanarak İslâm dünyasının liderliğini üstlenen bir Türk devletidir. Bu çalışma, ilmî hareketliliğin açıkça görüldüğü Memlük Devleti'nin ilk asrındaki ilmî hayatı hadis ilmi çerçevesinde ele alarak; medrese, dârülhadis, hankah, cami gibi kurumlarda verilen hadis eğitiminin, bu dönemde yetişen âlimler ile telif edilen eserlerin ve resmî olmayan kurumlarda şahsî gayretlerle yürütülen hadis faaliyetlerinin ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Bu çalışmada söz konusu dönemde kullanılan hadis tahammül yolları, hadis ilmi ile ilgili okutulan eserler, hadis için yapılan rıhleler de ele alınmış, özellikle dârülhadis ve medrese gibi kurumlarda görev yapan, eser telif eden ve topluma yön veren bazı hafız muhaddisler kısaca tanıtılmıştır. Bu dönemin telifâtının orjinallikten uzak olduğu yönünde öne sürülen birtakım iddialar değerlendirilmiş ve bu dönemin belli başlı musannefâtı, türlerine göre tasnif edilerek tespit edilmiştir. Ayrıca Türk (Bahrî) Memlükler döneminde yaşayan muhaddislerin toplumda birbirleriyle olan ilmî ve sosyal ilişkileri, yaşadıkları sorunlar, çekişmeler, aralarındaki ilmî rekabet, mezhep farklılıklarının yaşamlarına ve eserlerine tesiri, siyasîlerle olan münasebetleri, sosyal konumları, mansıp mücadeleleri ve yaşam tarzları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Turkish (Bahri) Mamluks was a Turkish state which was founded in 648/1250 and that took the leadership of Islamic World by winning a certain victory over the Mongols in The Battle of 'Ayn Jālūt (1260). This research aims to reveal hadith education in institutions like madrasa, dar al-hadith, khanqāh and mosque in that period. Hadith activities of that period took part in unofficial institution by thanked to personal efforts handing academic life in the first century of Mamluks. In this century, mobility for academic activities was common. The ways of hadith tahammul in that period, compile books about hadith and the hadith journeys (rıhle) is handled in this study. Particularly, some hafiz muhaddiths who worked in dar al-hadith and madrasah, compile books and guide to society is briefly introduced. The claims that these works of this period were far from original are evaluated in this work. The major musannafs of that period is classified and detected by types. Furthermore we have examined in detail scientific and social relations of muhaddiths with each other in the society of Turkish (Bahri) Mamluks period, their debates, competition among each other, the effect of different sectarians on their lifes and works, the relations with politicians, struggle for mansıp and their lifestyles are examined in detail. 384

Son dönem müfessir ve düşünürlerinden biri olan Tunuslu âlim Tahir b. Âşûr, İslâmî ilimlerin çeşitli dallarına dair eserler telif etmiştir. Bu eserlerin kapsam ve muhteva bakımından en hacimlisi `et-Tahrîr ve't-Tenvîr` isimli tefsiridir. Müfessirin bu eserinin mukaddimesinde ele aldığı Ulûmu'l-Kur'ân konuları, alanda ihtisaslaşmak isteyenlerin müstağni kalamayacakları konuları içermektedir. Müfessir bu konularda önceki âlimlerin değerlendirmelerini ihmal etmediği gibi onları tasnif etmiş ve alanda eksik gördüğü hususlarda ilavelerde de bulunmuştur.`Tâhir b. Âşûr'un et-Tahrîr ve't-Tenvîr İsimli Tefsirinin Mukaddimesinde Ele Aldığı Hususları Tefsirine Uyarlaması` adlı tez çalışması: giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, önemi ve kaynakları hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde; müfessirin hayatı, eserleri, tefsirinin genel özellikleri ve tefsir mukaddimeleri anlatılmıştır. İkinci bölümde İbn Âşûr'un mukaddimesine aldığı Ulûmu'l-Kur'ân konuları ortaya konmaya çalışılmış, müfessirin tefsir mukaddimesinde sınırlarını belirttiği kuralları tefsirinin pratiğinde nasıl uyguladığı örnekler üzerinden aktarılmıştır. Sonuç bölümünde ise, çalışmada elde edilen kazanımlar özet olarak sunulmuş ve önerilerde bulunularak tez bitirilmiştir. Tunisian scholar Tahir b. Âşûr, one of the last period's mufassirs and thinkers, has published works on various branches of Islamic sciences. The most voluminous of these works with regard to scope and content is his tafsir named `et-Tahrîr ve't-Tenvîr`. The subjects of Ulûmu'l-Kuran which mufassir has dealth with in the preface of this work includes the topics that could not become distanced for who want to specialize. Mufessir has not neglected the evaluations of the previous scholars on these issues and he has also classified them and added to the issues he deemed incomplete in the field. The thesis work named '' The Practice of Subjects Handled by Tâhir b. Âşûr in İntroduction of His Commentary Work Named et-Tahrîr ve't-Tenvîr'' consists of introduction, two parts and conclusion. In the introduction section, informations about the subject, importance and sources of the research has been given. İn the first part, the life, works, of mufassir, general features of his tafsir, and preliminaries of tafsir has been expressed. In the second part it has been tried to put forward Ulûmu'l-Kuran subjects which he has dealt with in his preliminary and how he has applied in practice the rules which which mufassir restrict in his tafsir. In the conclusion, the achievements obtained in the study have been presented as a summary and the thesis has been completed by making suggestions. 181

TEZ11486 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 103-109) var. ix, 109 s. ; 29 cm. Bu çalışmada, hadisler bağlamında insanlar arası ilişkilerde sevginin yeri ve değeri incelenmektedir. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, sevgi kavramının lügat ve terim anlamları, Kur’an ve hadislerdeki kullanımı, ayrıca sevginin psikolojik yönü ve beşeri ilişkilerin dışındaki sevgi çeşitleri ele alınmıştır. İkinci bölümde, çalışmamızın ana konusu olan insanlar arası ilişkilerde sevginin rolü, Kur’an ve hadis metinlerine göre incelenmiştir. Ayrıca, beşeri ilişkilerde sevgiyi arttıran unsurlar ve sevgiyi ihlal eden tutum ve davranışlar üzerinde durulmuştur. Son olarak ise sevginin toplumsal yapıya olan etkisi ele alınmıştır. In this study the place and the value of love in the interpersonel relations are examined. Our work consist of introduction and two parts. In the first chapter, the terms and terminology of the concept of love, the use of the Quran and the hadiths, also the psychological aspect of love other than human relations are discussed. İn the second chapter, the role of love in interpersonal relations, which is the main subject of our study, has been examined according to the Quran and hadith texts. Furthermore, the elements that increase love in human relations and the attitudes and behaviors that violate love are emphasized. Finally, the effect of love on social structure is discussed.

Ehl-i Kitâb terkibi, `kitap ehli, kendilerine kitap verilenler` ile `ümmi olmayan; okuma yazma bilenler` manasını ifade eden Kur'ânî bir kavram olup, esasen, `Semâvî bir Kitaba İnananlar` anlamını muhtevidir. Bu bağlamda, kendileri de bir kitap (Kur'ân) sahibi olan Müslümanlara da `Ehl-i Kitâb` denilebileceği açıktır. Ancak Kur'ân'da geçen bu kavramla kastedilenler, Müslümanlar dışındaki kitap sahibi din mensuplarıdır. Kur'ân'da `Ehl-i Kitâb` terkibine eş değer anlamda bir de, `Ehl-i Zikir` tabiri kullanılmaktadır ki, bununla Tevrat ve İncil hakkında bilgi sahibi olan Ehl-i Kitâb âlimleri kastedilmiştir. Kur'ân, bu gibi tabirleri kullanarak, kendilerine ilahi kitap verilenleri diğerlerinden ayırmakta ve onlara daha farklı bir tarzda hitap etmektedir. Böylece Kur'ân, zaman zaman, Hıristiyanı överken, bazen de Yahûdîler başta olmak üzere onlardan bir kısmını sert bir şekilde eleştiriye tabi tutmaktadır.Bu eleştiri ve muhatapları oluşun Kur'ân-ı Kerîm'deki en güzel yansıması, Ehl-i Kitâb'ın Allah'ın emir ve yasaklarına karşı bazen münakaşa bazen de isyan manasına gelecek iddia ve talepleri ile bunlara Kur'ân-ı Kerîm'de verilen cevapların tek tek âyetlerle ifade edilmesidir.Bu iddia ve talepler zikredilirken Kur'ân'ın vahyedilme amacına uygun olarak, özelde Ehl-i Kitâb; genelde tüm insanlığa tenkit, tehdit, eleştiri, tavsiye ve öğretilerde bulunulması da; Ehl-i Kitâb'ı muhatab alan Kur'ân'ın hedef odaklı yaklaşımını ortaya koymaktadır. Gratitude, for Almighty Allah who created human from nothing and according countless blessings, peace and salute to its blessed ambassador Hz. Muhammed Mustafa, honor and praise to his people, his companions and all the believers who live a life on Straight Path. Almighty Allah who created human in the most beautiful way, reported to them by revelations periodically from Hz. Adem to the last Prophet Hz. Muhammed, to follow the most magnificent principles in order to lead a healthy life as well as earthly than spiritual. He asked them to reflect about the divine revelation, to live a life on the purposes of creation and to follow Straight Path. Quran is the last link of a chain of revelation. Except him, there is not any divine book to be considered and to be believed. Created by Almightly Allah as the most honorable of the creature on Ahsen-i calendar, the human being is not left alone. He has to read, understand and live the last divine book, the Quran. There are certain conditions to live and benefit from the message of the Quran. Thus, in this study will be discussed the answers given by the Quran on demands and claims of Disbelievers, Jews and Christians. We will examine the demands and claims of Disbelievers, Jews and Christians in the Quran thanks to commentaries. In our study, we will examine the answers given by the Quran in order to respond to all humanity within the framework of the basic principles of the Quran, in particular Ehl-i Kitâb (People of the Book) who cover their denial by claims and objections. First of all claims, objections and demands will be mentioned with verses, and then the answers given by the Quran using the verses, will be tried to make implications of these answers thanks to comments inside commentary books. 84

KIRAAT İLMİNİN ENDÜLÜS'E İNTİKALİNDE MISIR KIRAAT ÂLİMLERİNİN ETKİSİ Müslüman idaresindeki Endülüs; ortaya çıktığı tarihî dönem, varlığını sürdürdüğü coğrafî saha, siyasî hâkimiyeti ve tarih sahnesinden fiilen çekilişi/çöküşü gibi birçok açıdan ilmî çalışmalarda ilgi çekici olma vasfını muhafaza etmektedir. Bu ilgide hiç şüphesiz siyasî tarihi yanında geride bıraktığı kültürel ve ilmî birikimin katkısı büyüktür. Endülüs özellikle kıraat, tefsir ve hadis başta olmak üzere İslâmî ilimler sahasında sonraki dönemlerde istifade edilen temel birçok kaynağın telif edildiği bir bölge olmasıyla da kendisinden söz ettirmiştir. Bunlar arasında kıraat ilminin özel bir yeri olduğunu söylemek mübâlağa olmayacaktır. Çünkü meşhur birçok kurrâyı yetiştiren bölgede, önemli kıraat eserleri de telif edilmiştir. Bu çalışmada Endülüs kıraat birikiminin ortaya çıkışı, Mısır bölgesinin etkisi üzerinden ele alınacaktır. Çünkü kıraat ilminin intikalinde bölgeler arasında dikkat çekici bir etkileşim bulunmaktadır. Bundan dolayı bazı isimler ve bunlar arasında var olan şeyh-talebe ilişkisi üzerinden mesele ele alınmaya çalışılmıştır. Yeri geldikçe benzer hususlardan hareketle bazı değerlendirmeler ve analizler de yapılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kıraat İlmi, Endülüs, Mısır, İlmî Etkileşim, Rihle. THE INFLUENCE OF EGYPTIAN SCHOLARS IN THE TRANSITION OF ILM AL-QIRAAT TO ANDALUS al-Andalus under the domination of Muslims has preserved its intriguing character from many aspects like the historical period in which it arised, the geographical area that it continued to exist in, its political dominance and the time of collapse. In additon to the political history, the cultural and scientific background of al-Andalus has a contribution to this concern. al-Andalus, particularly in recitation (ilm al-qira'ah), tafseer and hadith, had made impression in so far as being a region for Islamic sciences that became influential in subsequent periods. It is not overstatement to say that ilm al-qira'ah has a special position among the aforementioned sciences. Because some treatises had been compiled in this region. In this article, the emergence of ilm al-qira'at in al-Andalus will be evaluated on through the region of Egypt. Because there is a very remarkable interaction between these regions. Therefore, the issue had been evaluated in terms of some people and master-disciple relation among them. As the occasion arised, some considerations and reviews had been made because of similar issues. Key Words: İlm al-qira'ah, al-Andalus, Egypt, Scientific Interaction, Rihla.

Muhammed Ebû Zehre'nin Zehretü't-Tefâsir adlı tefsiri özü itibariyle ahkâm tefsiri olarak kabul edilmemektedir. Fakat Ebû Zehre'nin fıkıh alanında uzmanlaşmış olması, eserinde hüküm bildiren âyetleri ele alış yönteminin ortaya konulmasını gerekli hale getirmektedir. Müellifinin vefatı sebebiyle tamamlanamamış olan bu eser, Kur'ân-ı Kerîm'in Neml Sûresi'ne kadar olan kısmının tefsirini içermektedir. Bu sebeple Ebû Zehre'nin yöntem ve yorumları Neml Sûresi'ne kadar olan ahkâm âyetleri çerçevesince ortaya konulmaya çalışılmıştır.Çalışma giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın amacı, önemi, yöntem ve kaynakları hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölümde Muhammed Ebû Zehre'nin hayatı, ilmi yönü, Zehretü't-Tefâsir adlı eseri ve tefsir yöntemi ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise müellifin hüküm bildirdiği tesbit edilen âyetler başlıklar halinde incelenmiştir.Yapılan inceleme sonucunda Ebû Zehre'nin Kur'ân'ı, Kur'ân ve Sünnet çerçevesinde tefsir etmeye gayret ettiği, ahkâm âyetleriyle alâkalı kanaâtlerini ise mezheplerin görüşlerini de göz ardı etmeden ortaya koyduğu görülmüştür. Bu yönüyle eser hem rivâyet hem de dirâyet tefsiri özelliği taşımaktadır. Ayrıca Ebû Zehre ele aldığı âyetlerde varılan sonuçların hikmetini açıklamayı ihmal etmemiş, hükümleri neden sonuç içerisinde ele almıştır. Muḥammad Abū Zahra's tafsīr entitled Zahrat al-Tafāsir is in its essence not considered to be an aḥkām tafsīr. However, the fact that Abū Zahra is specialized in fiqh makes it necessary to lay out the method that he has adopted in his approach to the aḥkām verses. Due to its author's passing away before completing the commentary, it covers only the chapters of the Qurʾān until the chapter of al-Naml. Therefore, the present work tries to present his views and methods within the scope of the chapters of the Qurʾān until the chapter of al-Naml. The present work consists of one introductory and two main chapters. The introductory chapter provides information on the aim, importance, method, and the sources of the study. The first chapter is dedicated to Muḥammad Abū Zahra's life and legacy as a scholar, his tafsīr titled Zahrat al-Tafāsir as well as his method of tafsīr. The second chapter examines, under headings, the particular verses we have detected that the author has provided with a legal ruling (ḥukm) on. This study shows that Abū al-Zahra makes an effort to comment on the Qurʾān based on the Qurʾān itself and the Sunna of the Prophet. As for his own views on the verses of aḥkām, the study also reveals, he tries to present them without overlooking the views of maḏāhib (the İslâmic legal schools). In this regard, his work shows characteristics of riwāya and dirāya type of commentary. Moreover, Abū Zahra does not neglect to explain the wisdom behind the findings of his analysis of the verses that he comments on, and he examines the legal rulings within a cause and effect relationship. 185

TEZ12603 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 344-360) var. xvii, 361 s. ;_29 cm. Kültür tarihimiz ve toplumsal hafızamız açısından önemli bir yere sahip olan sûfî menâkıbnâmelerinde geçen âyet ve hadislerin işârî yorumlarının tespit ve tahlilini içeren bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. “Giriş” bölümünde araştırmanın konusu, amacı, kapsamı, yöntemi, araştırma problemi, kavramsal çerçevesi ve sınırlılıkları yer almaktadır. Birinci bölümde menkabe kavramı, menâkıbnâmelerin tarihî gelişimi, özellikleri ve tasavvuf tarihi açısından önemi; işârî tefsirin mahiyeti, ortaya çıkış sebepleri, tarihsel gelişimi, türleri, yöntem anlayışı; hadisler ve işârî yorum gibi konular hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, menâkıbnâmeleri incelenen sûfîlerin âyet ve hadislere getirdikleri işârî yorumlar tespit edilmiştir. Ardından, belli bir metot oluşturmak amacıyla, tasavvufî öneme sahip başlıklar halinde, işârî yoruma muhatap olan âyet ve hadisler tasniflendirilmiş ve konuları tanıtmak amacıyla giriş mahiyetinde kısaca bilgiler verilmiştir. Bir bütünlük sağlaması ve ön bilgi vermesi amacıyla bu âyet ve hadisler tablolar halinde düzenlenmiştir. Daha sonra ise tespit ve tasnif edilen bu âyet ve hadislerle ilgili konu bağlamında değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmada incelenen menâkıbnâmelerde işârî yorum içeren âyet ve hadislerin azımsanmayacak sayıda olduğu tespit edilmiştir. Sûfîlerin âyetlere yaptığı işârî yorumların zâhirî anlamla uyumlu olduğu veya zâhirî anlamdan çok da uzaklaşmadığı sadece sûfî bakış açısıyla ve tasavvufî derinlikle zenginleştirildiği görülmüştür. Hadisler açısından değerlendirildiğinde ise sahih hadis kaynaklarında yer alan rivâyetlerle birlikte Hadis ilmi açısından tartışmalı rivâyetlere de yer verilmiş, bu rivâyetler sûfî gözüyle yoruma tâbî tutulmuştur. December 2019, 361 pages This study, which includes the determination and analysis of the ishari interpretations of the verses and hadiths in the Sufi menâkıbnâme (anecdote books), which have an important place in terms of our cultural history and social memory, consists of two parts. In the "introduction" part, the subject, aim, scope, method, research problem, conceptual framework and limitations of the research are given. In the first section, information is given about the concept of menkabe, the historical development of menâkıbnâmes, their properties and their importance in terms of the history of Sufism, the nature of Ishari tafsir, the reasons of its emergence, its historical development, its types and method approach, and topics such as the hadiths and ishari interpretation is given. In the second part, the ishari interpretations of the verses and hadiths of Sufi whose menâkıbnâmes are examined are identified. Then, in order to establish a certain method, the verses and hadiths that are subject to ishari interpretation are classified as titles of sufistic importance, and in order to introduce the subjects, brief information is given in the nature of introduction. These verses and hadiths are arranged in tables in order to provide an integrity and preliminary information. Then, evaluations were made in the context of the subject related to these verses and hadiths identified and classified. In this study, it was determined that there is a considerable number of verses and hadiths containing ishari interpretations in the menâkıbnâmes examined. It was observed that the Sufis' ishari interpretations of the verses were compatible with the literal meaning or are not far from the apparent meaning, but were enriched only with the sufi point of view and sufistic depth. When evaluated in terms of hadith, in addition to the narratives in the authentic hadith sources, controversial narratives in terms of the hadith science were also included, and these narratives were interpreted through the perspective of the Sufi.

TEZ11143 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2018. Kaynakça (s. 200-230) var. xiii, 231 s. ; 29 cm. Çalışmamızın konusu, Neo-Selefilik Ekolünün Hadis-Sünnet Anlayışı’nın Reşîd Rızâ özelinde incelenmesidir. Çalışmamız, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin konusu, amacı, önemi, metodu ve kapsamı hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölümde konuyla ilgili kavramlar, Selefilik düşüncesinin tarihi gelişim süreci, Muhammed Reşîd Rızâ ve onun düşünce yapısı, İslâm düşüncesinde tecdîd ve ıslâh düşüncesinin tarihi arka planı ve Reşîd Rızâ’nın tecdîd ve ıslâh anlayışı hakkında bilgiler verilmektedir. İkinci Bölümde; Reşîd Rızâ’nın hadislerin tedvin ve tesbiti, sahâbenin adâleti, Ebû Hureyre’nin hadisçiliği vb. Hadis Tarihi’ne dair konular ile hadis ve sünnetin tanımı, önemi, konumu, bağlayıcılığı, kısımları, zayıf ve uydurma rivâyetler, metin ve isnâd tenkidi vb. hadîs usûlüne dair konular Reşîd Rızâ özelinde incelenmektedir. Üçüncü Bölümde ise, Reşîd Rızâ’nın hadis-sünnet anlayışının isrâiliyyât, mucize, gaybî haberler, hilafet vb. çeşitli konulara yansımaları hakkında bilgiler verilmekte ve son olarak da hakkında tartışma bulunan rivâyetlerle ilgili tahlilleri ele alınmaktadır. Çalışmamız sonuç ve değerlendirme ile tamamlanmaktadır. The subject of our work is the study of the Understanding of the Neo-Salafiyya School’s Hadith-Sunnah in the context of Rashid Rida. Our work consists of entrance and three chapters. The introductory section provides information on the subject, purpose, method, and scope of our work. In the first chapter, the concepts related to the subject, the historical development process of Salafism, Muhammad Rashid Rida and his thought structure, the historical background of the idea of tajdîd and ıslâh in the thought of Islam, and the understanding of Rashid Rida’s tajdid (renovation) and islah (improvement). In the second chapter; The tadwin and determination of the hadiths of Rashid Rida, the justification of the sahaba, the hadith of Abu Hurayra, and so on the subject of the Hadith History, the definition of the hadith and sunnah, its importance, its position, its binding, its parts, weak and conforming narrations, The subject of the tradition process is studied in the context of Rashid Rida. In the third chapter, the hadith-sunnah mentality of Rashid Rida is isrâ’iliyyât, miracle, reported attributes, caliphate etc. Information about the reflections on various topics is given and finally the analysis about the reports with discussions is being taken into consideration. Our study is completed with results and evaluation.

Bu çalışmada, Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye'nin küllî kâidelerinin (kavâid-i fıkhiyye) hadis literatüründeki kaynakları incelenmektedir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, kavâid-i fıkhiyye kavramı ele alınıp anlamı belirlenmeye ve ayrıca kavramın oluşum süreci incelenmeye çalışılmıştır. Daha sonra sünnetin ne anlama geldiği ve İslâm dininin ikinci kaynağı olarak değeri üzerinde durulmuş ve sünnet ile fıkıh arasındaki ilişki ele alınmıştır. Yine Osmanlı Devleti'nin Mecelle öncesindeki hukukî yapısı ve bu devletin ilk medenî kanun metni olarak Mecelle'nin nitelikleri üzerinde de durulmuş ve Mecelle'nin tedvin çalışmalarına katkı sunmuş olan âlimler hakkında bilgi verilmiştir.İkinci bölümde, Mecelle'nin küllî kâideleri konularına göre kendi içinde bir tasnife tabi tutulmuş ve neticede doksan dokuz küllî kâidenin tamamının yirmi iki temel konu başlığı altında sıralanabileceği görülmüştür. Daha sonra küllî kâideler, derlenmiş oldukları fıkıh kaynakları açısından araştırılmış ve bulundukları yerler belirlenmiştir. Ayrıca belli başlı bazı şerhlerden istifade edilerek bu kâidelerin anlamları da tespit edilmiştir. Son olarak da başta Kütüb-i Sitte olmak üzere Câmi', Sünen, Müsned ve Musannef türündeki temel hadis kaynakları esas alınarak küllî kaidelerin hadis literatüründeki temelleri belirlenmeye çalışılmıştır. In this study, we examine the primary resources of the basic principles of Ottoman Code of Civil Law in the literature of Hadith. It consist of two chapters.In the first chapter, we strive to find out the meaning of the concept of `the rules of Islamic jurisprudence` and to examine the formation process of this concept. Then, we dwell on what the concept of Sunnah means, it's value as a second resource of Islam and the relation of Sunnah with Fıqh. Beside that, we view legal structure of Ottoman Empire before Ottoman Code of Civil Law, and it's characteristics as a first law text of this empire. We give information about scholars who make contribution to studies of it's (Ottoman Code of Civil Law) codification.In the second chapter, we planned to classify the basic principle of Ottoman Code of Civil Law according to their subject and then, we saw that it is possible that all of ninety nine title of the basic principles to be collected under twenty two main title. After then, we viewed the basic resources of Islamic jurisprudence where these principles is compiled and we detected their position where they are located. Furthermore, we determined the meaning of these principles by means of benefiting from some annotations. Finally, we tried to determine foundations of these basic principles in Hadith literature by means of basing on the main Hadith resources that is firstly on al-Kutub-i Sitta and then on the others: al-Cami, al-Sunen, al-Musned, and al-Musannaf. 424

Dünyada yaşam alanını paylaştığımız canlıların en büyük kısmını hayvanlar oluşturmaktadır. Yaşam sırasında karşılaştığımız tecrübeler ve hayvanlara olan merakımız onlara farklı bir boyutla bakmamıza neden olmaktadır. Kur'an'ın hayvanlardan bahsetmesi ise var olan ilgimizi bu konuyla ilgili araştırma yapmaya sevketmiştir. Bu tezde Kur'an'da zikri geçen hayvanları makâsıd çerçevesinde oluşturarak bizlere hangi mesajları verdiklerini anlatmaya çalıştık.Tezimiz Kur'an'da varlıklar, Ku'ran'da zikri geçen hayvanlar ve bunlar üzerinden verilen mesajlar olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde genel olarak canlı nedir? Kur'an'da ki varlık alanlarına göre canlılardan bahsettik, ikinci bölümde Kur'an'da hayvan kavramını açıkladık. Kur'an'da zikri geçen hayvanları hayvan türlerine göre gruplandırdık. Hayvanlar üzerinden verilen mesajları ise makâsıd çerçevesinde açıklayarak verdikleri mesajlardan bahsettik. Son olarak Kur'an'da ahlâki ilkeleri vurgulamada hayvan figürlerini açıkladık. Tüm bunlar ışığında tezimizde dikkatimizi çeken en önemli hususlardan biri peygamber hayatlarında geçen hayvan figürlerinin sebebi ve ne gibi mesajlar içerdiği olmuştur. Live the life we share some of the largest areas in the world are the animals. Our curiosity to experience the animals we encounter during life and cause us to look at them in a different dimension. Our interest is to speak of the Qur'an he has been prompted to do research on the subject animal. In this thesis, forming the framework makâsıd remembrance of the animals in the Qur'an, we try to explain what messages they give to.Our thesis assets in the Qur'an, the last chanting in animals and is divided into two parts, namely the message through them. What generally live in the first chapter? We talked about living according to the Qur'an being the area we have to explain the concept in the Qur'an in the second chapter animals. We grouped according to the animal species chanting the Quran. We talked about the messages on animals in the context of the message given by explaining the makâsıd. Finally we explain the moral principles of the Qur'an emphasizing animal figures. All this is one of the most important prophets in the light of our thesis attracted our attention because of the animal figures in their lives and what was contained such messages. 121

`Kur'ân'da Hz. Dâvûd ve Hz. Süleyman İle İlgili Ayetlerde Hakîkat Ve Mecâz` konulu tez çalışmamız, giriş ve sonuç hariç üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmamızın konusu, önemi, amacı ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir.Birinci bölümde hakîkat, mecâz ve kinaye konuları üzerinde durulmuş, ayrıca mecâz bahsi içerisinde yer alan mecâz-ı aklî, mecâz-ı lugavî, mecâz-ı mürsel ve istiare konuları incelenmiştir. İkinci bölümde Hz. Dâvûd ve Hz. Süleyman'ın hayatı belli başlıklar altında anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise Hz. Dâvûd ve Hz. Süleyman ile ilgili ayetler, hakikî ve mecâzî anlatım çerçevesinde incelenmiştir.Sonuç bölümünde ise tezimizle ilgili vardığımız sonuçlar özetlenmiştir.Anahtar Sözcükler: Kur'ân-ı Kerim, Hz. Dâvûd, Hz. Süleyman, Hakîkat, Mecâz. This present study, which is about the relativism and symbolism in the Quran verses related to Prophet David and Prophet Solomon, consists of three main parts except for the introduction and conclusion. In the introduction part, the topic of our study, its importance, aim, and the sources are mentioned. In the first part, relative and symbolic expression, the types of symbolism and related words are defined. In the second part, the lives of Prophet David and Prophet Solomon are narrated under certain headlines. As for the third part, the verses from the Quran about those prophets are examined in terms of relativism and symbolism. The results of our thesis are summarized in the conclusion part.Key Words: Quran, Prophet David, Prophet Solomon, Relativism, Symbolism. 111

Bu araştırma, İslam Aile Hukuku içerisinde oldukça önemli bir yere sahip olan ve gerek Hz. Peygamber (sav) döneminde gerekse sonraki dönemlerde fakihleri oldukça meşgul eden üç talak konusu ve bu konu etrafında ortaya çıkan görüşlerin kendilerine dayanak kabul ettikleri hadislerin rivayet tekniği açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Konuyla ilgili olarak İslam dininin ilk temel kaynağı olan Kur'an-ı Kerim'de tafsilatlı bir hükme ulaşamayan İslam alimleri, ikinci kaynak olan sünnet ve hadise yönelmişler ve bu alanda ulaştıkları kaynaklardan hüküm istinbat etmeye çalışmışlardır. Ancak ne var ki; konuyla ilgili olarak ulaşılan rivayetler bazen lafız ve mana olarak farklılık arz etmiş, bazen aynı rivayet, farklı görüş sahiplerince mesnet kabul edilmiş, bazen de bu rivayetlerin sıhhati noktasında gerekli titizlik gösterilmeden kullanılması cihetine gidilmiştir. İşte bu noktada, fakihlerin üzerine hüküm bina ettikleri bu rivayetlerin incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Biz de bu araştırmamızda, üç talak konusunda ortaya çıkan görüşlerin kendilerine delil kabul ettikleri hadislerin rivayet tekniği açısından incelemesini ve tahricini yaparak bu rivayetlerin sıhhatini ve delalet ettikleri manaları ortaya çıkarmaya çalışacağız. This study has been prepared for the aim of hadiths that are related with three talaqs and opinions comes out concernig this topic in terms of narration technique. This subject has very important role in Islamic family law which has been struggled muslim jurists/faqihs both durig the Prophed Muhammad and after him. The muslim scholars whom have not reach clear evidence from the Holy Quran about three talaqs have head twords to hadiths which is second source of Islamic jurisprudence and have generated rules from it. Hence, the narrations which has been reaced related/concerning the topic shows disparity literally and meaning. Sometimes same narration has been used as sourece by whom has different opinions and sometimes this narrations has been used without any attention in terms of authenticity. In this point, studying the narrations which jurists have based on rules has a great importance. In our study, we are going to exemine the hadiths which are the scholors has generated rules from it about three talaqs and these hadiths are being exemined in terms of hadith narration technique and we are going to come out it's meanig and thrutfulness. 180

Şeyhu'l-İslâm Sa'dî Çelebi ve el-Fevâidül-behiyye: Hâşiye 'ala tefsiri'l-Beyzâvî Adlı Eserinin TahliliBu çalışmada, Kânûnî Sultan Süleyman dönemi şeyhülislâmlarından Sa'dullah Sa'dî Çelebi el-Kastamonî (ö. 945/1539)'nin hayatı, eserleri ve Beyzâvî'nin Envâru't-tenzîl ve esrâri't-te'vîl isimli eserine yazdığı, el-Fevâidü'l-Behiyye: Hâşiye 'alâ tefsir'l-Beyzâvî adlı eseri incelenmektedir. İlk bölümde, Sa'dî Çelebi'nin eğitim hayatı, bulunduğu görevler ve çoğu el yazması halinde bulunan eserleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise Sa'dî Çelebi'nin hâşiyesi, öncelikle hâşiye yöntemi açısından incelenerek, müellifin tefsire hangi yönlerden açıklama getirdiği tahlil edilmiştir. Son bölümde de müellifin Kur'ân ilimleri ile ilgili fikirleri ve tefsirde takip ettiği usûl ve yöntemler tesbit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kur'ân, Tefsir, Hâşiye, Beyzâvî, Envâru't-tenzîl, Şeyhülislâm, Sa'dî, Çelebi, Kastamonî. Sheikh al Islam Sa'dî Çelebi and Analysis of His work named el-Fevâidül-behiyye: Hâşiye 'ala tefsîri'l-BeyzâvîIn this research, the life and works of Sa'dullah Sa'dî Çelebi el-Kastamonî who was one of the sheikal-islam of Suleiman the Magnificent era, and el-Fevâidü'l-behiyye: Hâşiye 'alâ tefsir'l-Beyzâvî was written by him on Beyzâvî's work called Envâru't-tenzîl ve esrâri't-te'vîl were studied. In this study, it was given detailed information about his education life, tasks that he took and his works which are mostly manuscript. Firstly, the hashiya of Sâdî Çelebi was analyzed expressions of tafsir(commentary) from which aspects accounted for hashiya in terms of hashiya methods. Then, it was studied on opinions of author with related to Quran Sciences and the procedure that he used for tafsir (commentary) and the methods.Key Words: Quran, Commentary, Tafsir, Hashiya, Baidawi, Anwar al-Tanzil, Sheikh al Islam, Sa'di, Celebi, Kastamoni. 152

Bu çalışmada, uhuvvet (kardeşlik) kavramı bağlamında, hadislerde yer alan toplumsal hak ve görevler incelenmektedir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, uhuvvet kavramının lügat ve ıstılahî anlamları, uhuvvet ile anlam birliğine sahip kavramlar, uhuvvetin Kur?an ve hadislerdeki kullanım alanları, uhuvvet ahlâk ilişkisi, Kur?ân ve sünnette güzel ahlâk konuları incelenmiştir.İkinci bölümde, uhuvvet kavramının meydana getirmiş olduğu hak ve görev şuuru, kardeşlik ruhu ve bunları pekiştiren etkenler ve yine bu ruhu yok eden çeşitli ahlâkî zaaflar üzerinde durulmuştur.Anahtar Kelimeler: Uhuvvet, sosyal haklar, sosyal görevler, ahlâkî zaaflar. In this study, It is examined that Hadiths about social rights and duties in the context of the concept of `ukhuwwah? (broterhood). Our study consists of two parts.In the first chapter, it is examined that lexical end tecnical meaning of the concept of `ukhuwah?, and terms which are synonyms of the concept of `ukhuwwah?, and areas which is ukhuwah used in the Quran and the hadiths and relationship between brotherhood and ethics and good morality issues.In the second chapter, rights, sense of mission, brotherhood spirit, factors that reinforcing all of these, and variouses moral weakness which damage to this brotherhood spirit are emphasized.Keywords: Ukhuwwah (Broterhood), Hadith, Social Rights, Social Duties, Moral Weakness. 153

TEZ10396 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2013. Kaynakça (s. 119-122) var. viii, 123 s. ; 29 cm. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde tezin konusu, kapsamı, amacı ve genel kaynaklarından oluşan giriş bölümü yer almaktadır. İkinci bölüm Hz. Âdem ve Havva’nın yaratılışı konusu hadis kaynaklarından ve tefsir kaynaklarından incelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise ceninin anne karnında oluşum aşamaları ele alınmıştır. Bu aşamalar da ikinci bölümde olduğu gibi yine hem hadis hem de tefsir kaynaklarından yararlanılarak incelenmiştir. Bu çalışmamızda, anlayış farklılıklarına yol açan tarihi süreçleri göz önünde bulundurduk. İncelediğimiz hadis rivayetleriyle ilgili farklı görüşlere yer vermeyeçalıştık. This study consists of three chapters. In the first chapter involves thesis’s subject, scope, purpose and introduction. The introduction consists of general sources. In the second chapter, subject of Adam and Eve’s creation was researched at hadith sources and exegesis sources. In the three and last chapter, embryo’s creation phases in the womb was handled. This phases was researched at hadith and exegesis sources as in the second chapter. At this our study, we considered historic processes that causes understanding variations. We mentioned to different views that are about hadith rivayahs.

Bu çalışmanın konusu Beyhakî'nin (ö. 458/1066) Delâilü'n-Nübüvve ve Suyûtî'nin (ö. 911/1505) el-Hasâisü'l-Kübrâ adlı eserleri bağlamında Hz. Peygamber'in peygamberliğine delil olarak gösterilen rivayetleri Kur'an ve sahih hadis çerçevesinde incelemektir. Araştırmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş veya birinci bölümde hasâis, delâil ve mûcize kavramları ele alınmış ve mûcizenin çeşitlerine değinilmiştir.İkinci bölümde Hz. Peygamber'in doğumundan peygamberlik öncesi ve sonrası döneme kadar geçen süreçte meydana gelen olağanüstü hadiseler ile Hz. Peygamber'in fizikî özelliklerini konu edinen rivayetler ele alınmıştır. Bu rivayetlerin çoğunun Hz. Peygamber'e asılsız olarak isnat edildiği, Kur'an, sahih hadis ve tarihî gerçeklerle örtüşmediği ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca Hz. Peygamber'in adeta diğer peygamberlerle yarıştırılmasının ona nispet edilen mûcizelerin sayısının artmasında oldukça etkili olduğu belirtilmiştir.Üçüncü bölümde ise Hz. Peygamber'e atfedilen hissî mûcizeler Kur'an bağlamında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bunun yanında söz konusu mûcizelerin çıkış sebepleri üzerinde durulmuş ve mûcizelerin ortaya çıkışında Ehl-i hadis ekolünün, Yahudi geleneğinin ve diğer peygamberler için mûcize diye nitelenebilecek vasıfların Hz. Peygamber için de bulunması gerektiği düşüncesinin olduğu ifade edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Peygamber, Mûcize, Delil, Rivayet. The aim of this study is to investigate the reports cited as evidences to the prophecy of the Prophet in Delâilü?n-Nübüvve of Beyhakî (d. 458/1066) and el-Hasâisü?l-Kübrâ of Suyûtî (d. 911/1505) with regard to the Qur?an and authentic hadiths. The study consists of one introduction part and two other parts. In the introduction and the initial part, the concepts of hasâis, delâil and miracle are handled and the types of miracle are dealt with.The second part deals with the extraordinary events which occurred from the birth of the Prophet to before and after the prophecy as well as reports about physical appearance of the Prophet. Most of these reports are baselessly ascribed to the Prophet and do not correspond to the Qur?an, authentic hadiths and historical facts. In addition, it is stated that the Prophet was raced against other prophets, which was effective on the increase in the number of miracles ascribed to him.In the third section, the concrete miracles ascribed to the Prophets are assessed within the context of Qur?an. Besides, the reasons for the emergence of these miracles are inspected, and consequently, it is stated that Ehl-i hadiths, Jewish tradition and the thought that the features that can be qualified as miracles must also be present for the Prophet are effective on the emergence of these miracles.Keywords: Prophet, Miracle, Evidence, Report. 135

ÖZETÖMER NASUHİ BİLMEN'İN BÜYÜK İSLAM İLMİHALİ ADLI ESERİNDE GEÇEN HADİSLERİN TAHRİCİ VE DEĞERLENDİRİLMESİMehmet Emin ASLANYüksek Lisans Tezi, Temel İslam Bilimleri Anabilim DalıDanışman: Doç. Dr. Muhammet YILMAZEylül 2011, 126 SayfaÜlkemizde son yüzyılda yetişmiş en büyük âlimlerden biri olan Ömer Nasuhi Bilmen'in, Büyük İslam İlmihali adlı eserinde geçen hadislerin tahrîci ve değerlendirilmesi adlı çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde Ömer Nasuhi Bilmen'in hayatı, ilmî kişiliği, eserleri ve Büyük İslam İlmihali adlı eseri hakkında bilgi verilmiştir.İkinci bölümde ise Büyük İslam İlmihali'nde yer alan hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerleri tespit edilerek sıhhat durumlarına ilişkin bazı değerlendirmeler yapılmıştır..Anahtar Kelimeler: Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Hadis, Tahrîc, İsnad ABSTRACTANALYZING AND EVALUATING OF THE HADITHS WHICH TAKE PLACE IN THE ÖMER NASUHI BILMEN?S WORK CALLED LARGE ISLAMIC CATECHISMMehmet Emin ASLANMaster Thesis, Department of Basic Islamic SciencesAdvisor: Assoc. Prof. Dr. Muhammet YILMAZSeptember 2011, 126 PagesOur work in analyzing and evaluating of the hadits? in Great Islamic Catechism which take place in one of the great scholars who has grown up in the last century in our country Ömer Nasuhi Bilmen?s work, consist of two parts.In the first part, it gives information about Ömer Nasuhi Bilmen?s life, scholarship, his Works and the Great Islamic Catechism.In the second part, the hadits? related to their health conditions which take place in Great Islamic Catechism, some evaluations have been done by identfying the importance of their resources.Keywords: Ömer Nasuhi Bilmen, Large Islamic Catechism, Hadiths, Takhric, Chain. 135

TEZ8187 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2010. Kaynakça (s. 197-202) var. vii, 203 s. ; 29 cm. Our study which focuses on the hadiths in Muhammed b. Tahir al-Makdisi wellknown İbnü'l-Kayserani's book called Safvet at-Tasavvuf consists of two parts. In the first chapter information has been provided on the life, scholarship, teachers, students, works of İbn al-Kayserani and his book The Saffet at-Tasavvuf. In the second chapter information on the hadith in Safvet at-Tasavvuf have been takhriced and evaluations on their soundness has been provided. İbnü'l-Kayserani diye meşhur olan Muhammed b. Tahir el-Makdisi'nin Safvetü't-Tasavvuf adlı eserindeki hadislerin kaynak ve sıhhat durumunu konu alan çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, İbnü'l-Kayserani'nin hayatı, ilmi şahsiyeti, hocaları, öğrencileri, eserleri ve Safvetü't-Tasavvuf isimli eseri hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde, Safvetü't-Tasavvuf'un Gade el-Mukaddem Adre'nin tahkikiyle yayımlanan nüshası esas alınarak, eserde yer alan hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerleri tespit edilerek bu hadislerin sıhhat durumlarıyla ilgili değerlendirmelere yer verilmiştir.

Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde, Aclûnî'nin hayatı, ilmi kişiliği, hocaları ve eserleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. Meşhur kelimesinin sözlük ve ıstılahî anlamı açıklanarak meşhur hadis ile ilgili kaynaklara değinilmiştir. Bunun yanında Keşfü'l-Hafâ ve Keşfü'l-Hafâ'nın metodu ile ilgili bilgiler verilerek eserde yararlanılan kaynaklara da yer verilmiştir.İkinci bölümde Keşfü'l-Hafâ'da yer alan imanla ilgili uydurma hadisler tasnif edilmiş ve Aclûnî tarafından uydurma olarak nitelendirilmeyen bazı hadisler üzerinde de durulmuştur.Üçüncü bölümde ibadet hayatı ile ilgili uydurma rivayetler konularına göre tasnif edilmiş ve Aclûnî'nin uydurma olduğuna değinmediği rivayetler de verilmiştir.Dördüncü bölümde de sosyal hayatla ilgili Keşfü'l-Hafâ'daki uydurma rivayetler konusuna göre tasnif edilmiş ve bu konularla ilgili Aclûnî'nin uydurma olup kendisinin değinmediği rivayetler de verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Keşfü'l-Hafâ, Meşhur Hadis, Aclûnî, Uydurma Hadis. The study has four chapters.In the first chapter, Acluni?s life, scholarship, teachers and works are dealt with. Then, the meaning of conception of wellknown hadith (mashur hadith) and sources related to the issue are mentioned. In the last section, first, Kashf al-khafa and its method are studied, then, its sources are mentioned.In the second chapter, first, the fabricated hadiths related to the faith in Kashf al-khafa are classified. Then, some problems about the fabricated hadiths related to the faith in Kashf al-khafa are argued.In the third chapter, the fabricated hadiths concerning prayers (ibadat) are classified according to their topics. Moreover, some hadiths which did not called as fabricated by Al-Acluni are mentioned.In the fourth chapter, the fabricated hadiths concerning social life are classified according to their topics and some hadiths which did not called as fabricated by Al-Acluni are also mentioned.Keywords: Kashf al-khafa, wellknown hadith, al-Acluni, fabricated hadith. 88

TEZ7339 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2009. Kaynakça (s.87-91) var. viii, 92 s. ; 29 cm. Bu çalışma, hicri üçüncü asırda yaşamış ünlü hadis âlimi Buhârî'nin, el- Edebü'l-Müfred adlı eserinde yer alan mevkûf hadisleri tespit etmeyi amaçlamıştır. Dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, araştırmanın konusu, kapsamı, amacı ve yöntemi üzerinde durulmuş olup, Buharî'nin hayatı, ilmî kişiliği ve el-Edebü'l-Müfred adlı eseri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde mevkûf kelimesinin lügat ve ıstılahî anlamı açıklanmış olup, mevkûf hadisin kapsamı üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu bölümde diğer hadis çeşitleri hakkında da bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde, mevkûf hadisler konulara göre sınıflandırılmış ve diğer kaynaklarda yer alıp almadıkları araştırılmıştır. Dördüncü bölümde ise, mevkûf hadislerden merfû olarak da rivayet edilmiş olanlar üzerinde durulmuştur. Aim of this this study is to find out the Mawquf hadiths in the book called aladabu'l- mufrad written by al-bukhari who is a famous hadith scholar. This study consists of an 4 parts. In the first part of this study consist information about subject, content, aim, method of this research and gives information about famous hadith scholar Buhârî's life, his scientific character and his book called al-adabu'l-mufrad. In the second part, lexical and terminological meanings of ""Mawquf"" has been defined, content of ""Mawquf Hadith"" has been emphasized. In addition to this, information about other hadiths types has also be given. In the third part, Mawquf Hadiths has been labelled according to the their subject and reliablility of the hadiths and their sources have been rechecked. In the fourth, both Mawquf Hadiths and merfû hadiths has been retrace and it has also been established weather it is Mawquf or Merfû hadiths. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No

Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde, hadislerin sıhhat bakımından çeşitleri, muztarib hadisin içinde yer alan ve ravilerin zabt kusurlarından biri kabul edilen muhalefetin tanımı ve kısımları ele alınmıştır.Birinci bölümde muztarib kelimesinin sözlük ve ıstılahî anlamı açıklanmış olup, ıstılah olarak muztaribin ortaya çıkışı üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu bölümde muztarib hadis ile ilgili bilgi edinilebilecek kaynaklara değinilmiştir.İkinci bölümde, hadislerde ıztırabın isnad, metin ve hem isnad hem de metinde gerçekleşme şekli örnekler verilerek gösterilmiştir. Hadiste ıztırabın meydan geliş sebepleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu bölümde ayrıca Kırbaşoğlu ve Dârekutnî'ye göre ıztırabın bulunduğu rivayetlere yer verilmiştir.Üçüncü bölümde ise, Muztarib hadisin hükmü açıklanmış ve muztarib hadisin diğer hadis çeşitleri ile ilişkisi ele alınmıştır. Ayrıca muztarib hadis ile muallel hadis arasındaki ilişkiye değinilmiştir. Son olarak metin tenkidi ilkesi olarak ıztırabın kullanılması işlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Iztırab, muztarib hadis, râvî, rivâyet, sened ve metin Our study consists of an introduction and 3 parts.In introduction; types of hadiths with repard to health, and definition of the opposition which is included in the mudtarib hadith and regarde as one of recording mistakes of the narrators, and types of the opposition have been considered.In the first one; lexical and terminological meanings of the word ?mudtarib? have been defined, and occurrence of mudtarib as a term have been consideredi In addition, tehe sources where information would be obtained have beebn touched on.In part two; relisation form of ?idtirab? in hadith; in attribution, text, and both in attribution and text have been shown by giving examplesi Reasons for occurrence of idtirab in hadith have been emphasised. Furthermore, in this part; the narrations, which according to Kırbaşoğlu and darekutni have idtirab have been included.In the last part; authory of mudtarib hadith has been explained and relations of mudtarib hadith with the other hadith types have been cosidered. In addition; relation between the mudtarib hadith and yhe muallal hadith has been touched on. Finally; use of idtirab with regard to the principles of textual critisism has been issused.Keywords: İdtirab, Mudtarib Hadith, Râwi, Riwayah, Sanad (the chain of narratives) and Text 84

Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde araştırmanın konusu, kapsamı, amacı ve yöntemi üzerinde durulmuştur. Evâil'in sözlük ve ıstılah anlamları, evâil ile ilgili ortaya konulan eserler gibi konular ele alınmıştır.İkinci bölümde Hz. Peygamber dönemi ve sonrası evâil rivâyetleri incelenmiştir. Bunun yanı sıra insanlık tarihi ve diğer peygamberlerle ilgili rivâyetler ele alınmıştır.Üçüncü bölümde ise Âhiret hayatıyla ilgili evâil rivâyetlerine yer verilmiştir. Bu bölüm de kendi arasında Kıyâmet Günü, Cennet ve diğer evâil rivâyetleri olarak sınıflandırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Evâil, Kıyâmet Günü, Cennet, Râvî, Rivâyet, Sened. Our study consists of three parts.In the first part: the theme, the content, aim and the method of the research are dealth with. Evâil's lexican and ıstılah meanings and the works relating to evâil and the subject matters like evâil are handled.In part two: The evâil narrations belonging to the Prophet Muhammed are introduced by being classsified in itself. Firstly, the evâil narrations relating to the history of mankind are mentioned and then the prophets? history are proceeded to after dealing with the Prophet the Muhammed's period and post Muhammed narrations, the narrations connected to the evâil narrations are studied.In part three: Evâil narrations of the here after are taken up. This part also deals with the Doomsday, heaven and other evâil narrations.Key words: Evâil, Doomsday, Heaven, Râvî, Riwâyah, Sanad (the chain of narratives).Evâil, Doomsday, Heaven, Râvî, Riwâyah, Sanad (the chain of narratives). 59

Çalışmamızda, el-Hatûb el-Bağdâdû'nin el-Faslu li'l-Vasli'l-Müdrec fi'n-Nakladlı eseri bağlamında, hadûste idrâc ve müdrec hadûs konusu incelenmektedir.Çalışmamız, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır:Giriş bölümünde, el-Bağdâdû'nin hayatı, hocaları, öğrencileri ve eserleriincelenmektedir.Birinci bölümde; idrâc ve müdrec hadûsin tanımı yapılmaktadır. Bu konudayazılmış olan eserler tanıtılmaktadır.kinci bölümde; idrâcın sebepleri ve çeşitleri izah edilmektedir. Muhaddislerinidrâcı tespit etmede kullandıkları yöntemlerden bahsedilmekte ve bununla ilgili örneklersunulmaktadır.Üçüncü bölümde; Hadûs lmi'nde müdrec hadûsin değeri incelenmektedir.müdrec hadûsin hükmü açıklanmaktadır. Son olarak, fakihlerin ihtilafında müdrechadûsin etkisinden bahsedilmekte ve bunlarla ilgili örnekler sunulmaktadır.Anahtar Kelimeler: drâc, müdrec hadûs, merfû', mevkûf, râvû, rivâyet, senedve metin. In our study, the issue of idraj and mudraj hadithes in the science of hadithaccording to al-Fasl li al-Vasl al-Mudraj fi al-Nakl written by al-Khatib al-Bagdadû aredealt with.Our study is formed of the enter and three divisions:In the enter division; al-Bagdadû's life, his teachers and students and books aredealt with.In the first division; the definition of idraj and mudraj hadith are made. Theworks written on this subject are also introduced.In the second division; the causes and variation of idraj are analyzed. Themethods used by the hadith scholars regarding how to understand are examined andrelevant examples are given.In the third division; the worth of mudraj hadith in the Science of Hadith is dealtwith. The position of such mudraj hadith is explained. Finally, the effect of mudrajhadith, to the jurist of Islamic is told and revelant examples are given.Key Words: Idraj, mudraj hadith, marfû, mawquf, rawi, riwaya, sanad (thechain of narratives) and text. 124