Search

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. GİRİŞ VE AMAÇ: Bu çalışma; cerrahi girişim geçiren meme kanserli hastalarda operasyon sonrası Kolun Postoperatif İşlevsel Bozukluğu Subjektif Algısı (SPOFIA) Ölçeği'nin geçerlilik ve güvenilirliğini incelemek, Roper, Logan ve Tierney'in günlük yaşam aktiviteleri modeline göre verilen eğitimin kolun disfonksiyonuna, lenfödeme ve yaşam kalitesine etkisi incelemek amacıyla planlandı. GEREÇ VE YÖNTEM: Araştırma iki aşamada yürütüldü. Birinci aşamasında metodolojik yöntem, ikinci aşamasında, randomize kontrollü, tekrarlayan ölçümlü deneysel model kullanıldı. Etik kuruldan ve SPOFİA Ölçek sahibinden gerekli izinler alındı. Veriler, Kasım 2017 – Ekim 2018 tarihleri arasında, bir üniversitesi araştırma ve uygulama hastanesinde toplandı. İlk olarak SPOFİA Ölçeğinin Türkçe geçerliliği için 142 hastadan, ikinci aşamasında ise 60 hastadan (kontrol grubu: 30, müdahale grubu: 30) veriler toplandı. Araştırmada; Hasta Bilgi Formu, SPOFİA, KATZ-GYA, DASH ve SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçekleri kullanıldı. Hastalar ile ameliyat sonrası üç görüşme (1. hafta, 1. ay ve 3. ay) yapıldı. Müdahale grubuna ilk görüşmede eğitim kitapçığı ile bireysel olarak eğitim verildi. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, bağımsız t testi, Ki-kare ve varyans analizinden (RepeatedMeasures ANOVA) yararlanıldı. BULGULAR: SPOFİA ölçeğinin Türk hastalar için geçerli ve güvenilir olduğu ve hastaların subjektif bulguların uzunlamasına izlemde bireysel takip olarak kullanılabileceği saptandı. İkinci aşama bulgularında ise; SPOFİA, DASH ve KATZ GYA ölçek ortalamalarında zamana göre azalma, SF-36 alt boyutları puan ortalamalarında artma olduğu bulundu. Müdahale grubunda SPOFİA, DASH ve SF-36 yaşam kalitesi ölçeklerine göre alınan puanların ve kol çevresi ölçümlerinden de üst kol çevresi ölçümlerinin istatistiksel açıdan anlamlı yönde olduğu (p0,05). SONUÇ: Sonuç olarak, meme kanserli kadınların lenf ödem takibinde SPOFİA ölçeğinin güvenilir olduğu belirlendi. Meme cerrahisi geçiren hastalara verilen eğitimin; lenfödemin önlenmesinde ve yaşam kalitesinin yükseltilmesinde etkin olduğu görüldü. Anahtar Kelimeler: meme kanseri, lenfödem, günlük yaşam aktivitesi modeli, yaşam kalitesi, hasta eğitimi INTRODUCTION AND OBJECTIVE: The aims of this study are to test the validity and reliability of SPOFIA (The Subjective Perception of Post-Operative Functional Impairment of the Arm) for patients who had surgeries for breast cancer, and to determine the effect of education of Roper, Logan and Tierney's daily life activities for the arms disfunction and lymphedema. MATERIAL AND METHOD: The researh was conducted in two phases. İn first phase methodological method and in second phase randomized controlled duplicative measured experimental model is used. Permissions from ethic committee and the owner of the SPOFIA scales are taken. Datas were collected from a university hospital between November 2017- October 2018. İn the first phase of the research for the turkish validity of the SPOFA scale 142 patients were used,the second phase 60 patients (30 patients for control group and 30 patients for response group) were used. Patient data forms, SPOFİA, Katz Daily Life Activity Scale, DASH and SF-36 life quality scales were used in the research. Three meetings were done with the patients after the surgery (first week, first month and three months). İn the first weeks meeting patient were given individual education and an educational brochure (booklet). For the data analyse, definitive statistical methods, independent (self reliable) t test, ki square and varyans analizi were used. FINDINGS: We have seen Spofia scale is validand trust worthy for turkish patients and can be used for long temr individual followup. İn second phase findings we have seen the average of spofia, dash, katz-gya scales are down due time, and an increase for sf 36 subscale point average. In intervention group SPOFIA, DASH and SF-36 life quality scales results were significant, also in this group in arm circumference measurements upper arm circumference reasults were statistically meaningful (p

This research is concluded with the aim of inspecting the effects of self- massage and exercises alongside with patient training on lymphedema, functions and quality of life on the patients that developed lymphedema in the upper extremity of patients after the breast cancer surgery. 19 patients included in the research whom had unilateral lymphedema devel-opments in their upper extremity. Demographic information of the patients have been questioned. Circumference measurements made in the upper extremity of the affected arm before and after the treatment. To identify the functions of upper extremity, disabilities of the arm, shoulder and hand problems survey has been done. To evaluate the quality of life, European Cancer Research and Treatment organization’s Quality of Life Questionnaire (EORTC QLQ-C30) has been used. Same treatment approaches have been applied to individuals. Pre and post treatment figures have been compared to analyze the effectiveness of the treatment. Individual patient training, self-massage and home exercises included in the treatment program. This treatment program applied as a home program for the total course of 4 weeks. In this duration, all the assessments have been made on the first day. Following that, lymphedema training has been done. As a part of the training, all the important issues about lymphedema have been orally explained to the patients. Self-massage technique has been instructed after the training. Lastly, first week exercises have been taught to individuals. In the second and third weeks, self-massage appliances of patients checked and following week exercises taught. At the end of the fourth week, the last home visit has been made to check the appliance of self-massage and measurements have been made again. When the effects of the self-massage, home exercises and patient training which applied in our research, on lymphedema analyzed, it has been seen that there were no significant statistical difference in the 1, 2 and 5 truncated cone volume but treatment had medium-high effects (r=0,03). Although the active exercise program which applied to improve the upper extremity functions was not meaningful statistically in the DASH questionnaire, there was an improvement and the applied treatment can be considered as a good method (p>0,05) that improved the quality of life (EORTC QLQ-C30). ÖZ: Bu çalışma, meme kanseri cerrahisi sonrasında üst ekstremitesinde LÖ gelişen hastalarda self-masaj ve egzersiz ile birlikte verilen hasta eğitiminin LÖ, fonksiyonlar ve yaşam kalitesi üzerine etkilerinin araştırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya meme kanseri cerrahisi sonrası ünilateral LÖ gelişmiş olan, 19 gö-nüllü hasta dahil edildi. Katılımcıların demografik bilgileri sorgulandı. Etkilenmiş ekstremiteye tedavi öncesi ve sonrasında çevre ölçümü yapıldı. Üst ekstremite fonksi-yonlarının belirlenmesinde Kol, Omuz ve El Sorunları Anketi uygulandı. Yaşam kali-tesinin değerlendirilmesinde ise Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Organizasyonu Yaşam Kalitesi Ölçeği (EORTC QLQ-C30) kullanıldı. Bireylere aynı tedavi yaklaşım-ları uygulandı. Tedavi öncesi ve sonrası değerler karşılaştırılarak tedavinin etkinliği araştırıldı. Tedavi programı içerisinde bireylere hasta eğitimi, self-masaj ve ev egzer-siz programı uygulandı. Bu tedavi programı toplam 4 hafta süreyle ev programı olarak uygulandı. İlk gün tüm değerlendirmeler yapıldı. Ardından LÖ hakkında bilgilendirme eğitimi yapıldı. Bu eğitim dahilinde tüm hastalara LÖ hakkında dikkat edilecek husus-larla ilgili bilgiler sözlü olarak anlatıldı. Verilen eğitimin ardından self-masaj yöntemi gösterildi. Son olarak bireylere ilk hafta yapılacak olan egzersizler öğretildi. İkinci ve üçüncü haftalarda hastaların self-masaj uygulamaları kontrol edildi ve bir sonraki haf-tanın egzersizleri gösterildi. Dördüncü hafta, bireylere ev ziyareti yapılarak self-masaj uygulaması kontrolü yapıldı ve dördüncü hafta egzersizleri öğretildi. Dördüncü hafta-nın sonunda ise ev ziyareti son kez yapılarak self-masaj uygulaması kontrol edildi ve ölçümler dördüncü haftanın sonunda tekrardan yapıldı. Çalışmamızda uygulanan self-masaj, ev egzersizleri ve hasta eğitiminden olu-şan yöntemlerin LÖ üzerindeki etkinliği incelendiğinde, katılımcıların tedavi sonra-sında tedavi öncesine göre kesik koni hacim düzeyi 1, 2 ve 5’te istatistiksel olarak anlamlı bir azalma olmadığı fakat tedavinin orta-büyük etki yarattığı görülmüştür (r = 0.3). Üst ekstremite fonksiyonlarını geliştirmek için uygulanan aktif egzersiz progra-mında DASH anketi sonuçlarının istatistiksel olarak anlam düzeyine ulaşmasada geli-şim gösterdiği ve uygulanan tedavi programının yaşam kalitesinin (EORTC QLQ-C30) artırılmasında bir yöntem olduğu sonucuna varıldı (p>0,05). Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dalında Yüksek Lisans Tezidir. Tez (Yüksek Lisans)--Doğu Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, 2018. Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Gözde İyigün.

Temur, Kübra, Determination of the Effect of Self-Management of Lymphedema on Lymphedema Development and Quality of Life, Hacettepe University, Institute of Health Sciences, Internal Medicine Nursing Program, Master’s Thesis, Ankara, 2017. The aim of our randomized controlled study is to determine the effect of self-management of lymphedema on lymphedema development and quality of life. The research was carried out at Hacettepe University Adult Hospitals General Surgery Department. In the study, patients were stratified according to the age and body mass index via block randomization method. A total of 61 breast cancer patients (sample strength 90%), assigned to either intervention (n = 30) group or control group (n = 31), were included in the study. In the intervention group, patients were provided a training and a training booklet containing "exercise, massage and prevention methods" as a part of the Self-Lymphedema Management programme by the researchers. Patients were followed for 6 months by telephone and monthly clinical check-ups. During the study period, no intervention was introduced to control group (n = 31) except for routine hospital practices (training and training booklet were given at the end of the study). Patients of the intervention and control groups were evaluated in the pre-operative period and at post-operative 1., 3., and 6. months by "Questionnaire on Arm, Shoulder and Hand Problems", "Measurement of Upper Extremity", "European Cancer Research and Treatment Organization Quality of Life Survey Questionnaire QLQ-30 And a sub-module BR-23 questionnaire". Mann Whitney U test, Kruskal-Wallis H test, Wicoxon test and Friedman test were used for the statistical analysis of the data. At the end of the study, while lymphedema development was not observed in the the intervention group, 61.2% of the control patients developed lymphedema. The quality of life of the intervention group was higher than the control group. Moreover, the symptom scores of the intervention group were found to be significantly lower than the control group. As a result of our research; Self-Management of Lymphedema Method can be concluded to be effective in preventing lymphedema development following breast cancer treatment and improving the quality of life of patients. We recommend that the Self-Management of the Lymphedema program should be carried out by the nurses for the prevention and management of the breast cancer-related lymphedema. İÇİNDEKİLER Sayfa ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER VE KISALTMALAR xii TABLOLAR xiii 1. GİRİŞ 1 1.1. Problem Tanımı ve Önemi 1 2. GENEL BİLGİLER 5 2.1. Lenfödemin Tanımı ve Epidemiyolojisi 5 2.2. Lenfödem Sınıflandırılması 5 2.3. Klinik Evrelendirme 6 2.4. Lenfödemin Risk Faktörleri 7 2.5. Lenfödemin Belirti ve Bulguları 8 2.6. Lenfödemin Tanısı ve Değerlendirmesi 8 2.6.1. Hasta Öyküsü 8 2.6.2. Fizik Muayene 8 2.6.3. Hacim Ölçümleri 9 2.6.3. Tıbbı Görüntüleme Yöntemleri 10 2.7. Lenfödem Tedavi Yöntemleri 10 2.8. Kendi Kendine Lenfödem Yönetimi ve Yaşam Kalitesi 10 2.9. Lenfödemin Önlenmesi ve Tedavisinde Hemşirenin Sorumlulukları 14 3. GEREÇ VE YÖNTEM 16 3.1. Araştırmanın Şekli 16 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman 16 3.2.1. Genel Cerrahi Polikliniği ve Kliniklerinin Özellikleri 16 3.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi 16 3.3.1. Gönüllülerin Araştırmaya Dahil Edilme Kriterleri 17 3.3.2. Gönüllülerin Araştırmaya Dahil Edilmeme Kriterleri 17 3.3.3. Çalışmadan Çıkartılma Kriterleri 18 3.4. Verilerin Toplanması 18 3.4.1. Veri Toplama Araçları 18 3.4.2. Araştırmanın Ön Uygulaması 23 3.4.3. Araştırmanın Uygulaması 23 3.5. Araştırmanın Bağımlı ve Bağımsız Değişkenleri 26 3.6. Araştırmanın Sınırlılıkları 26 3.7. Verilerin Değerlendirilmesi ve Bulguların Analizi 26 3.8. Araştırmanın Etik Yönü 26 4. BULGULAR 28 5. TARTIŞMA 41 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 48 6.1. Sonuçlar 48 6.2. Öneriler 48 7. KAYNAKLAR 50 8. EKLER Ek 1. Etik Kurul Onayı Ek 2. Hasta Tanıtım Formu Ek 3. Kol, Omuz ve El Sorunları Anketi (Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand – DASH) Ek 4. Üst Ekstremite Çevre Ölçümü İzlem Çizelgesi Ek 5. Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Organizasyonu Yaşam Kalitesi Anketi (European Organization for Research and Treatment of Cancer Core QoL Questionnaire) (EORTC QLQ-30 ve EORTC QLQ BRE-23 ) Ek 6. Kol, Omuz ve El Sorunları Anketi Türkçe Versiyon Kullanım İzni Ek 7. EORTC QLQ-30 Anketi Türkçe Versiyon Kullanım İzni Ek 8. EORTC QLQ-30 Kullanım İzni Ek 9. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Birimi İzin Yazısı Ek 10. Bilgilendirilmiş Gönüllü Olur Formu Ek 11. Kendi Kendine Lenfödem Yönetimi El Kitabı 9. ÖZGEÇMİŞ Temur, Kübra, Kendi Kendine Lenfödem Yönetiminin, Lenfödem Gelişimi ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin Belirlenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2017. Randomize kontrollü çalışmamızın amacı, meme kanseri nedeniyle ameliyat olan hastalara kendi kendine lenfödem yönetiminin öğretilmesi ve hastanın yaşam kalitesinin yükseltilmesidir. Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastaneleri Genel Cerrahi servisinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada blok randomizasyon kullanılarak hastalar yaş ve beden kitle indeksine göre bloklanmıştır. Araştırma örneklemini kendi kendine lenfödem yönetiminin öğretildiği müdahale grubu (n=30) ve kontrol grubu (n=31) olmak üzere toplam 61 meme kanseri hastası oluşturmuştur (örneklem gücü %90). Müdahale grubuna (n=30) araştırmacı tarafından egzersiz, masaj ve koruma yöntemlerini içeren kendi kendine lenfödem yönetimi öğretilerek eğitim kitapçığı verilmiş, hastalar 6 ay boyunca telefon ve aylık klinik kontrollerle takip edilmiştir. Kontrol grubuna (n=31) araştırma süresi zarfında hastane rutin uygulamaları dışında herhangi bir girişimde bulunulmamıştır. Veriler Mann Whitney U teti, Kruskal-Wallis H Testi, Wicoxon testi ve Friedman Testi ile analiz edilmiştir. Müdahale ve kontrol grubundaki hastalar ameliyat öncesi dönemde ve ameliyat sonrası dönemde 1., 3. ve 6. aylarda “Kol, Omuz ve El Sorunları Anketi”, “Üst Ekstremite Çevre Ölçümü”, “Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Organizasyonu Yaşam Kalitesi Anketi QLQ-30 ve alt modulu olan BR-23 anketi” uygulanmıştır. Araştırma sonunda, müdahale grubunun tamamında lenfödem gelişmez iken, kontrol grubunun %61,2’sinde lenfödem geliştiği saptanmıştır. Müdahale grubunun yaşam kalitesi kontrol grubunda yüksek bulunmuştur. Ayrıca müdahale grubunun semptom puanlarının kontrol grubundan anlamlı düzeyde düşük olduğu saptanmıştır. Bu araştırmada, meme kanseri tedavisi sonrası gelişen lenfödemi önlemede ve hastaların yaşam kalitesini yükseltmede kendi kendine lenfödemi yönetiminin etkili olduğu saptanmıştır. Kendi Kendine Lenfödem Yönetimi programının meme kanseri ile ilişkili lenfödemi önleme ve yönetmede hemşireler tarafından planlanarak uygulanması önerilir.