Search

It is known that there are different concentrations of Muslims in European countries. However, Germany has a special importance in these countries due to the numerical excess of Muslims and the existence of our compatriots due to the economic migration from Turkey to Germany that started in the 1960s. For this reason, in our article, the educational activity carried out on Islamic theology, in particular kalam, in the example of Germany will be discussed. In Germany, Islamic religious education departments were opened in three different universities to train teachers to teach Islamic religion in primary, secondary and high school schools, and to provide Imam education in order to eliminate the language and adaptation problems experienced by mosque officials coming from abroad. The process that started with Osnabrück University, Westfälische Wilhelm Münster University and Friedrich-Alexander University has progressed beyond the initial aim of training Islamic religion teachers with the seven universities reached today. In addition to the influence of the German Islamic Conference on the formation of the theoretical infrastructure of this process, the impact of the 2010 recommendation of the Scientific Committee is also known. The originality, scientific impartiality and conformity of Islamic Theology in Germany are the issues that are emphasized in the discussions. As a matter of fact, for this reason, the discussion of the science of of kalām in these centers is of particular importance in the debates. Because kalām is a science that shapes the understanding of religion and offers the opportunity to develop a correct intellectual perspective on religion.It is possible to say that the content of kalām in these centers and the studies carried out will affect the understanding of Islam that will emerge in Europe, especially in Germany, in the next century. For this reason, in our article, the study areas of theology professors in seven Islamic Theology centers and theses which they supervise will be discussed, on the other hand, researches, projects and collaborations that reflect the intellectual perspective of the Islamic Theology center will be highlighted. This article aims not only to criticize the said centers in Germany, but also to determine what kind of mutual contributions they might have with the theological accumulation in Turkey. As a matter of fact, it is obvious that the courses given, the theses managed and the fields of study will shape the future of Islamic theology in Europe, as well as having an impact on Islamic theology in Turkey given that today global scientific interaction is at the highest level.It is not possible to think the issues currently studied in Islamic Theology in Germany independently of the realities and needs of the country in which they flourish. As a matter of fact, although there are historical studies on Islamic theology schools, especially Maturidism, Ash'arism and Mu'taziliism, in different universities, the existence of studies on subjects that can be called “practical theology” draws attention. In addition, due to the fact that Germany creates a multi-religious and multicultural environment, it is seen that a supra-denominational approach is adopted and thus it is aimed to ensure a pluralism that allows different views., Avrupa ülkelerinde farklı yoğunlukta Müslümanların bulunduğu bilinmektedir. Ancak Almanya bu ülkeler içerisinde gerek Müslümanların sayısal fazlalığı gerek Türkiye’den Almanya’ya 1960’larda başlayan ekonomik göç nedeniyle soydaşlarımızın varlığı sebebiyle ayrı bir öneme sahiptir. Bu sebeple makalemizde Almanya örnekliğinde İslâm teolojisine ilişkin yürütülen eğitim faaliyeti özelde ilm-i kelâm bakımından ele alınacaktır. Almanya’da başlangıçta ilk, orta ve lise düzeyi okullarda İslâm din dersi vermek amacıyla öğretmen yetiştirmek ve yurtdışından gelen cami görevlilerinin yaşadığı dil ve uyum sorunlarını ortadan kaldırmak amacıyla imamlık eğitimi vermek için üç farklı üniversitede İslâm din eğitimi bölümleri açılmıştır. Aşağı Saksonya’da Osnabrück Üniversitesi, Kuzey/Rhein Vestfalya’da Westfälische Wilhelm Münster Üniversitesi ve Baden Württemberg’de Friedrich-Alexander-Universitesi ile başlayan süreç bugün ulaştığı yedi üniversite ile ilk etaptaki İslâm din dersi öğretmeni yetiştirme amacının ötesinde bir gelişme göstermiştir. Bu sürecin teorik alt yapısının oluşmasında Alman İslâm Konferansının etkisi yanında Bilim Kurulu’nun 2010 yılı tavsiye kararının da tesiri bilinmektedir. Almanya’da İslâm İlahiyatının özgünlüğü, bilimsel olarak tarafsızlığı ve İslâm’a uygunluğu, tartışmalarda üzerinde durulan hususlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Nitekim bu sebeple tartışmalarda söz konusu merkezlerde kelâm ilminin ele alınışı özel bir önem arz etmektedir. Zira kelâm, din anlayışını şekillendiren ve dine ilişkin doğru bir düşünsel perspektif geliştirme imkânı sunan bir ilimdir. İlm-i kelâmın bu merkezlerde nasıl bir içerik ile ele alındığının ve yapılan çalışmaların önümüzdeki yüzyılda başta Almanya olmak üzere Avrupa’da ortaya çıkacak İslâm anlayışına etki edeceğini söylemek mümkündür. Bu sebeple makalemizde yedi İslâm İlahiyat merkezindeki kelâm kürsüsü hocalarının çalışma alanları ve yönettikleri tezler ele alınacak diğer yandan İslâm İlahiyat merkezinin fikrî perspektifini yansıtacak araştırmalar, projeler ve işbirliklerine dikkat çekilecektir. Bu, Almanya’daki söz konusu merkezleri sadece kritik etmek değil aynı zamanda Türkiye’deki ilahiyat birikimi ile karşılıklı ne tür katkıların olacağının tespiti amacını da taşımaktadır. Nitekim verilen derslerin, yönetilen tezlerin ve çalışma alanlarının Avrupa’da İslâm ilahiyatının geleceğini şekillendirmesi yanında ilmî bakımdan küresel etkilenmenin en üst düzeyde yaşandığı günümüzde Türkiye’deki İslâm ilahiyatına tesiri olacağı aşikârdır.Hâlihazırda Almanya’daki İslâm İlahiyatlarında çalışılan konuları yaşanan ülke gerçekleri ve ihtiyaçlarından bağımsız düşünmek mümkün değildir. Nitekim ele alınan konularda ve kelâm alanındaki çalışmalarda farklı üniversitelerde Matürîdîlik, Eş‘arîlik, Mu‘tezililik başta olmak üzere İslâm kelâm ekollerine ilişkin tarihsel çalışmalar bulunmakla beraber “pratik teoloji” olarak isimlendirilebilecek konularda da çalışmaların varlığı dikkat çekmektedir. Buna ilaveten Almanya’nın çok dinli ve kültürlü bir ortam oluşturması sebebiyle mezhepler üstü bir yaklaşımın benimsendiği böylelikle farklı görüşlere imkân tanıyan bir çoğulculuğu sağlamanın da hedeflendiği görülmektedir.