Search

De stalboekjes zijn oorspronkelijk gemaakt voor de biologische veehouderij (versies 2009 en 2011) in het kader van onderzoek voor Biokennis. Deze uitgave is in 2014 en 2015 aangevuld met nieuwe middelen en inzichten en aangepast voor toepassing in de gangbare pluimveehouderij. Dit betekent o.a. dat een hoofdstuk over vleeskuikens is toegevoegd en het leghennen stuk is uitgebreid. Het streven om het gebruik van antibiotica terug te dringen vraagt om een ander management. Goede voeding, huisvesting en hygiëne zijn hierbij belangrijk. In dit boekje worden aanwijzingen gegeven om met natuurlijke middelen de gezondheid van de dieren te bevorderen en zo ziektes te voorkomen. Tevens kunnen middelen worden ingezet om de ernst van de ziekte te reduceren. Doel is tevens om de dierenartsen te informeren over de mogelijkheden van natuurproducten en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan inzichtelijk te maken.

Dit artikel is een samenvatting van het rapport "Laag pathogene aviaire influenza virus iInfecties op pluimveebedrijven in Nederland" (CVI 2012). Dit rapport is geschreven naar aanleiding van vragen van het toenmalige Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie. De vragen die werden gesteld zijn: - hebben pluimveebedrijven met vrije uitloop een grotere kans op introductie van LPAI virus infecties?; - is de kans op introductie gerelateerd aan wilde vogels?; - is er een periode in het jaar waarin het risico op infectie groter is? - kunnen er factoren geidentificeerd worden die de kans op introductie verminderen?

Committed by the Dutch poultry sector research is carried out concerning acting perspective for prevention of AI-introduction on poultry farms, based on existing knowledge. The findings are shown in two parts: part I with practical advices for poultry farmers, and part II with its underpinning with a summary of existing knowledge of risk factors, preventive measures, early detection and possibilities for promoting desired (preventive) behaviour. Op verzoek van de pluimveesector is onderzoek uitgevoerd naar handelingsperspectief voor preventie van AI-insleep op legpluimveebedrijven, op basis van bestaande kennis. De bevindingen zijn in twee delen weergegeven: deel I met concrete adviezen voor pluimveehouders, en in deel II de onderbouwing met een samenvatting van bestaande kennis op het gebied van risicofactoren, preventieve maatregelen, vroegdetectie en mogelijkheden voor bevorderen van gewenst (preventief) gedrag.

Dierenwelzijn is een veelomvattend begrip. Voor leghennen en vleeskuikens zijn protocollen beschikbaar om het welzijn op het bedrijf vast te stellen. Deze zijn beschreven door Welfare Quality en in 2011 op grote schaal getoetst door WUR Livestock Research. Deze protocollen kunnen worden gebruikt als managementsturingsinstrument voor de veehouder.

Een juist management op het legbedrijf kan dierschade bij vangen en vervoer van uitgelegde hennen tegen gaan, zo blijkt uit onderzoek in de winterperiode.

De coördinator van het Europese onderzoeksprogramma Welfare Quality, de Nederlandse onderzoeker Harry Blokhuis, geeft uitleg over de doelen en het onderzoeksprogramma naar de mogelijkheden om het welzijn van dieren in de veehouderij te meten. In een tabel worden de welzijnscriteria voor vleeskuikens en leghennen genoemd

De gedachte is dat de energie- en eiwitbehoeften van biologisch gehouden pluimvee verschilt van die van gangbaar gehouden kippen. Om meer zicht te krijgen op dit verschil in behoeften, is een literatuuronderzoek uitgevoerd

In een proef met 100% biologisch voer met leghennen zijn 1-fase en 3-fasenvoer met elkaar vergeleken. Hoe zit het met de kosten? Er is een klein economisch voordeel voor het 3-fasen 100% biologisch voer. Als er een 2-fasen voer zou zijn toegepast, wordt dit voordeel weer wat groter. Deze resultaten worden behaald met merken met een hoog eigewicht

Als voorbereiding op het naderend verbod op ingrepen, wordt bij (opfok)leghennen, net als bij vleeskuikenouderdieren, (praktijk)kennis vergaard. Om met die kennis de status en mogelijkheden van het houden van leghennen zonder bepaalde ingrepen in kaart te brengen.

Als voorbereiding op het naderend verbod op ingrepen, wordt bij (opfok)leghennen, net als bij vleeskuikenouderdieren, (praktijk)kennis vergaard. Om met die kennis de status en mogelijkheden van het houden van leghennen zonder bepaalde ingrepen in kaart te brengen.

Onderzoek weerspreekt dat kippen met onbehandelde snavels eerder kaal en kaler worden dan behandelde hennen, zoals vaak wordt gesteld. Er is weinig verschil in verenkleed tussen bio- en vrije-uitloophennen.

In dit boekje worden aanwijzingen gegeven om met natuurlijke middelen de gezondheid van de dieren te bevorderen en zo ziektes te voorkomen. Tevens kunnen middelen worden ingezet om de ernst van de ziekte te reduceren. Doel is tevens om de dierenartsen te informeren over de mogelijkheden van natuurproducten en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan inzichtelijk te maken

Onderzoek naar de fosforbehoefte van leghennen is gedateerd. Daarom hebben Schothorst Feed Research en Wageningen UR Livestock Research de P-behoefte van huidige leghennen onderzocht. De uitkomst van de literatuurstudie zijn eerder beschreven. In dit artikel staan de resultaten van het bijbehorende dierexperiment.

Onderzoek weerspreekt dat kippen met onbehandelde snavels eerder kaal en kaler worden dan behandelde hennen, zoals vaak wordt gesteld. Er is weinig verschil in verenkleed tussen bio- en vrije-uitloophennen.

In this report an overview is given of the technical knowledge with regards to light. light sources and the vision of poultry. Recent developments in lighting of poultry houses are mainly focused on new light sources, specifically LED, and the presence of daylight. Daylight comprises UV, which for poultry is a visual part of the spectrum. Chickens also see better in the red and green-blue spectrum. Technically it is possible to make lamps in the desired spectrum, but there is insufficient knowledge of the demands of the bird to be able to tune the lamps to their needs.

Onderzoek naar de fosforbehoefte van leghennen is gedateerd. Daarom hebben Schothorst Feed Research en Wageningen UR Livestock Research de P-behoefte van huidige leghennen onderzocht. De uitkomst van de literatuurstudie zijn eerder beschreven. In dit artikel staan de resultaten van het bijbehorende dierexperiment.

In dit boekje worden aanwijzingen gegeven om met natuurlijke middelen de gezondheid van de dieren te bevorderen en zo ziektes te voorkomen. Tevens kunnen middelen worden ingezet om de ernst van de ziekte te reduceren. Doel is tevens om de dierenartsen te informeren over de mogelijkheden van natuurproducten en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan inzichtelijk te maken

In this report an overview is given of the technical knowledge with regards to light. light sources and the vision of poultry. Recent developments in lighting of poultry houses are mainly focused on new light sources, specifically LED, and the presence of daylight. Daylight comprises UV, which for poultry is a visual part of the spectrum. Chickens also see better in the red and green-blue spectrum. Technically it is possible to make lamps in the desired spectrum, but there is insufficient knowledge of the demands of the bird to be able to tune the lamps to their needs. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de technische kennis omtrent licht, verlichtingsbronnen en het gezichtsvermogen van kippen. Recente ontwikkelingen op het gebied van verlichting bij leghennen hebben vooral te maken met nieuwe lichtbronnen, met name LED-verlichting, en de aanwezigheid van daglicht. Daglicht bevat UV, wat voor kippen een zichtbaar deel van het spectrum is. Het kippenoog is daarnaast gevoeliger in het rode en groen-blauwe spectrum. De techniek maakt het mogelijk om lampen in het gewenste spectrum te leveren, maar er is nog onvoldoende kennis van de behoeften van het dier om het kunstlicht hierop te kunnen afstemmen.

A computer model for welfare assessment in laying hens was constructed. This model, named FOWEL (fowl welfare), uses a description of the production system as input and produces a welfare score as output. To assess the welfare status a formalized procedure based on scientific knowledge is applied. In FOWEL the production system is described using 25 attributes (space per hen, beak trimming, free range, etc.), each with two or more levels, together defining the characteristics of a production system. A weighting factor is used for each attribute, based on the available scientific knowledge of the effects of the attribute levels on the welfare aspects. The welfare score of a production system results from the attribute levels combined with the weighting factors. The results show that feeding level, space per hen, perches, water availability and nests were the most important attributes. The attribute free range was of minor importance. FOWEL includes a description of 22 production systems. The welfare score of cage systems was low, of barn and aviary systems medium, and of organic systems high. The presence of a free range resulted only in a small improvement in the welfare score. De auteurs beschrijven een computermodel dat de bijdrage van specifieke elementen van de huisvesting op de gezondheid en welzijn van hennen in diverse productiesystmen, inclusief het nut van een uitloopren, analyseert

De Wageningse projectgroep "Houden van Hennen" heeft twee ontwerpen gemaakt voor houderijsystemen, het Rondeel en de Plantage, voor leghennen waarin de wensen van kippen, pluimveehouders en burgers samenkomen

Het projectteam van het project "Houden van hennen" heeft zich bezig gehouden met het "Programma van Eisen". In dit artikel wordt ingegaan op de behoeften van de leghen en de pluimveehouder en de daaruit voortkomende eisen en mogelijke oplossingen

Resultaten van proeven zijn weergegeven in een tabel waarbij een aanduiding voor de slijtage is gegeven. Het verschil in nagels van witte en buine hennen kan betekenen dat een schuurstrip bij witte hennen als redelijk werd beoordeeld, maar bij bruine hennen heel goed kan werken. Bij de keuze van de strip dient het type dier bepalend te zijn. Zes aandachtspunten zijn genoemd m.b.t. schuurstrips

Het effect van huisvestings- en managementmaatregelen op de ammoniakemissie bij leghennen, vleeskuikens, kalkoenen en eenden is door Wageningen UR Livestock Research onderzocht.

De kostprijzen liggen ruim 40 eurocent per hen hoger dan in de vorige berekening uit 2010. De kostprijs per afgeleverde hen staat in tabel 1. In de 2e tabel staan de investeringskosten per hen en de kuikenprijs. In de 3e tabel staat de gevoeligheidsanalyse kostprijs 17-weekse hen.

'Welzijn bestaat niet', is een gevleugelde uitdrukking van één van mijn collega's. Deze weliswaar ietwat ongenuanceere stelling geeft het probleem weer waarmee een gedragsbioloog in het welzijnsonderzoek geconfronteerd wordt: welzijn is niet direct meetbaar. Want de aanname is dat een dier zelf uitmaakt hoe het met zijn welzijn gesteld is. Dat hangt af van de omstandigheden waarin het dier zich bevindt. Maar hoe komt een etholoog te weten hoe een dier de eigen situatie beoordeelt? Je kunt er niet naar vragen. Nou ja, je kunt er wel naar vragen, maar een antwoord zul je niet krijgen. Of misschien toch wel? Het promotie-onderzoek van Patrick Zimmerman richtte zich op de vraag of het welzijn van leghennen te meten is op basis van geluiden die ze maken

Het doden van eendagshaantjes heeft de afgelopen jaren meer en meer maatschappelijke en politieke weerstand opgeroepen. Wageningen UR onderzoekt enkele alternatieven.

In this study, the emission reduction of an oil spraying system was determined through validation measurements in a layer house with aviary housing. In dit onderzoek zijn de emissiereducties onder praktijkomstandigheden vastgesteld van een oliesysteem door validatiemetingen in een leghennenstal met stallen met volièrehuisvesting.

Fosfor is een belangrijke voedingsstof voor leghennen, onder andere voor botontwikkeling en eivorming, maar speelt ook een grote rol bij milieubelasting. Onderzoek naar de fosforbehoefte van leghennen is gedateerd. Daarom is een onderzoek gestart naar de fosforbehoefte van de huidige leghennen. De moderne leghen met een hoge productie en goede legpersistentie heeft waarschijnlijk een andere fosforbehoefte dan de hennen van 20 à 30 jaar geleden. Daarnaast hebben leghennen in alternatieve huisvestingssystemen een betere botontwikkeling, waardoor ze mogelijk toe kunnen met een lagere fosforvoorziening via het voer. Vaststellen van de fosforbehoefte, -benutting en -uitscheiding is noodzakelijk ter onderbouwing van de forfaitaire fosfaatuitscheiding en om de fosforvoorziening verantwoord te kunnen verlagen. De uitkomst van een literatuurstudie wordt hier toegelicht. De resultaten van het bijbehorende dierexperiment zullen later volgen.

Met ingang van 1 september 2018 zal in Nederland snavelbehandelen bij leghennen, vleeskuikenouderdieren en kalkoenen verboden worden. Doel van dit onderzoek was om op basis van beschikbare literatuur, ervaringen van onderzoekers en ervaringen uit de praktijk protocollen op te stellen waarmee op relatief eenvoudige, maar wel betrouwbare wijze een monitoring van het effect van niet-snavelbehandelen uitgevoerd kan worden. Op basis van literatuuronderzoek, expert consultatie en een beknopt haalbaarheidsonderzoek bij praktijkkoppels zijn protocollen ontwikkeld voor het vastleggen van het effect van het niet-snavelbehandelen bij leghennen (opfok en productie), vleeskuikenouderdieren (opfok en productie) en kalkoenen (vleeskalkoenen). Deze protocollen staan vermeld in de bijlage van dit rapport.

Via bedrijfsbezoeken aan varkens- en pluimveebedrijven is gezocht naar maatregelen die de belasting van geur op de omgeving kunnen verminderen. Naast technische oplossingen zoals de luchtsnelheid en -richting, is vooral gekeken naar het gevoerde management. Voor de varkenshouderij is daarbij het voorkomen van hokbevuiling via klimaatbeheersing en hokindeling en -inrichting een belangrijke maatregel. Voor vleeskuikens is de keuze van het strooisel mogelijk een belangrijke factor en voor leghennen het zorgen voor een dunne strooisellaag. Het toepassen van luchtreinigingstechnieken of maskering van de geur door toevoegingen is alleen economisch interessant als de hoeveelheid ventilatielucht kan worden beperkt.

In dit onderzoek is de hypothese getoetst dat met het dagelijks afdraaien van alle stalmest naar een mestdroogsysteem (dagontmesting), gevolgd door snelle indroging, de extra ammoniakemissie uit deze droogsystemen aanzienlijk kan worden beperkt. Deze hypothese is bevestigd door het onderzoek. Daarnaast is gebleken dat de aangepaste manier van drogen nog steeds een aanzienlijke fijnstofreductie bewerkstelligt.

De leghennenhouders ontvangen nu al twee jaar eierprijzen fors onder de kostprijs. Vooral scharrelhennenhouders hebben moeite het hoofd boven water te houden. Het perspectief voor het komende halfjaar is niet gunstig.

Livestock Research heeft twee reguliere leghennenbedrijven gevolgd die zijn begonnen ervaring op te doen met niet-snavelbehandelde hennen.

In this study, we investigated whether ammonia emissions from manure drying systems can be reduced by pre-drying the manure to ca. 55% of dry matter. This study shows that the ammonia emission of drying manure decreases with dry matter content. Pre-drying of manure to 55% of dry matter prevents the occurrence of high emissions in the first phase of the drying process and can reduce the emission from manure drying systems with 50–60%. In deze studie is onderzocht of de ammoniakemissie uit mestdroogsystemen kan worden beperkt door stalmest voor te drogen tot ca. 55% drogestof. Uit recent emissieonderzoek is gebleken dat de emissie van fijnstof uit pluimveestallen substantieel kan worden gereduceerd door het toepassen van mestdroogsystemen. Wanneer een deel van de warme ventilatielucht door de mestlaag in deze systemen wordt geblazen, functioneert de mestlaag als een stoffilter. Tegelijk bleek echter dat emissies van ammoniak uit deze systemen aanzienlijk hoger waren dan op basis van de emissiefactoren uit de Regeling ammoniak en veehouderij (Rav) verwacht mocht worden. Het voordrogen van de mest tot ca. 55% drogestof leidt er vooral toe dat hoge ammoniakemissies in het beginstadium van het droogproces niet meer voorkomen. Ook bij drogestofgehalten van 55% en hoger blijft er sprake van extra emissie van ammoniak uit de droogmest.

Livestock Research heeft twee reguliere leghennenbedrijven gevolgd die zijn begonnen ervaring op te doen met niet-snavelbehandelde hennen.

Fosfor is een belangrijke voedingsstof voor leghennen, onder andere voor botontwikkeling en eivorming, maar speelt ook een grote rol bij milieubelasting. Onderzoek naar de fosforbehoefte van leghennen is gedateerd. Daarom is een onderzoek gestart naar de fosforbehoefte van de huidige leghennen. De moderne leghen met een hoge productie en goede legpersistentie heeft waarschijnlijk een andere fosforbehoefte dan de hennen van 20 à 30 jaar geleden. Daarnaast hebben leghennen in alternatieve huisvestingssystemen een betere botontwikkeling, waardoor ze mogelijk toe kunnen met een lagere fosforvoorziening via het voer. Vaststellen van de fosforbehoefte, -benutting en -uitscheiding is noodzakelijk ter onderbouwing van de forfaitaire fosfaatuitscheiding en om de fosforvoorziening verantwoord te kunnen verlagen. De uitkomst van een literatuurstudie wordt hier toegelicht. De resultaten van het bijbehorende dierexperiment zullen later volgen.

De leghennenhouders ontvangen nu al twee jaar eierprijzen fors onder de kostprijs. Vooral scharrelhennenhouders hebben moeite het hoofd boven water te houden. Het perspectief voor het komende halfjaar is niet gunstig.

24 End-of-lay flocks have been monitored from catching to slaughter to determine various welfare aspects of hens during catching and transport in winter time.

De leghennenhouders ontvangen nu al twee jaar eierprijzen fors onder de kostprijs. Vooral scharrelhennenhouders hebben moeite het hoofd boven water te houden. Het perspectief voor het komende halfjaar is niet gunstig.

Aanvankelijk was 2021 het jaar waarin ingrepen als snavelbehandeling en het verwijderen van een deel van de achterste teen bij hanen uit de vermeerderingssector verboden zouden worden. Een motie van de Tweede Kamer zorgde echter voor het vervroegd ingaan van het verbod. De nieuwe afspraken vragen om maximale inspanning van alle betrokkenen.

In this study, the emission reduction of an oil spraying system was determined through validation measurements in a layer house with aviary housing.

Er loopt onderzoek naar de behoefte aan fosfor (P) van de huidige leghennen. Een dierexperiment loopt nog, op deze pagina de literatuurstudie.

Via bedrijfsbezoeken aan varkens- en pluimveebedrijven is gezocht naar maatregelen die de belasting van geur op de omgeving kunnen verminderen. Naast technische oplossingen zoals de luchtsnelheid en -richting, is vooral gekeken naar het gevoerde management. Voor de varkenshouderij is daarbij het voorkomen van hokbevuiling via klimaatbeheersing en hokindeling en -inrichting een belangrijke maatregel. Voor vleeskuikens is de keuze van het strooisel mogelijk een belangrijke factor en voor leghennen het zorgen voor een dunne strooisellaag. Het toepassen van luchtreinigingstechnieken of maskering van de geur door toevoegingen is alleen economisch interessant als de hoeveelheid ventilatielucht kan worden beperkt.

Is jong geleerd oud gedaan? WUR Livestock Research heeft onderzoek gedaan naar het belang van strooisel en huisvesting in de opfok voor veren pikken in de vroege leg.

In this study, we investigated whether ammonia emissions from manure drying systems can be reduced by pre-drying the manure to ca. 55% of dry matter. This study shows that the ammonia emission of drying manure decreases with dry matter content. Pre-drying of manure to 55% of dry matter prevents the occurrence of high emissions in the first phase of the drying process and can reduce the emission from manure drying systems with 50–60%.

Met ingang van 1 september 2018 zal in Nederland snavelbehandelen bij leghennen, vleeskuikenouderdieren en kalkoenen verboden worden. Doel van dit onderzoek was om op basis van beschikbare literatuur, ervaringen van onderzoekers en ervaringen uit de praktijk protocollen op te stellen waarmee op relatief eenvoudige, maar wel betrouwbare wijze een monitoring van het effect van niet-snavelbehandelen uitgevoerd kan worden. Op basis van literatuuronderzoek, expert consultatie en een beknopt haalbaarheidsonderzoek bij praktijkkoppels zijn protocollen ontwikkeld voor het vastleggen van het effect van het niet-snavelbehandelen bij leghennen (opfok en productie), vleeskuikenouderdieren (opfok en productie) en kalkoenen (vleeskalkoenen). Deze protocollen staan vermeld in de bijlage van dit rapport.

Free range and organic systems expose the laying hen more to unexpected events and adverse climatic conditions than barn and cage systems. In France, The Netherlands and Switzerland the requirements for a hen suitable to produce in free range and organic systems were discussed with farmers. The farmers preferred for these systems a more ‘robust’ hen, more specifically defined as a heavier hen with good eating capacity. Benchmarking of flocks in a web-based management program in The Netherlands from layer flocks finished in 2008 – 2013 indicated that in earlier years indeed mortality among organic and to a lesser extent free range hens was higher than among barn or cage hens. Feed conversion (kg feed/kg eggs) is higher, but the gap is closing. Improvements in management of the hens during rearing and in the layer phase in free range and organic systems seem to be important. Breeding companies take behaviour and performance in non-cage systems into account in their selection programs. Heavier hens need a diet with a lower protein to energy ratio. From model calculations we concluded that in organic systems a heavier hen might be economically profitable, as total feed costs are lower for the heavier hen then for a hen with a lower body weight requiring a diet with a high protein content. For conventional free range hens this is not the case as then the protein content can be adapted by synthetic amino acids. Field studies and cooperation between farmers and breeding organisations will have to show if a strain of heavier hens will be successful in the rather small organic market.

Is jong geleerd oud gedaan? WUR Livestock Research heeft onderzoek gedaan naar het belang van strooisel en huisvesting in de opfok voor veren pikken in de vroege leg.

Een juist management op het legbedrijf kan dierschade bij vangen en vervoer van uitgelegde hennen tegen gaan, zo blijkt uit onderzoek in de winterperiode.

24 End-of-lay flocks have been monitored from catching to slaughter to determine various welfare aspects of hens during catching and transport in winter time. 24 koppels uitgelegde leghennen zijn gevolgd vanaf het moment van vangen tot het moment van slachten en diverse welzijnsaspecten zijn vastgelegd gedurende het vervoer in de winterperiode.