Search

Tekst jest biogramem prof. Stefana Szumana (Stefana Bolesława Pankracego Szumana) (1889-1972), polskiego lekarza, filozofa, pedagoga i psychologa. Szczególnie opisano związki Szumana z filozofią katolicką. The text is the biography of professor Stefan Szuman (Stefan Boleslaw Teodor Szuman) (1889-1972), the physician, philosopher, pedagogue and psychologist. Especially there are described relation between Szuman and Catholic philosophy.

Stefan Bolesław Teodor Szuman (urodzony w 1889 w Toruniu, zmarły w 1972 w Warszawie) był polskim profesorem psychologii pedagogicznej w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1928–1960). Napisał kilka tekstów o teatrze dla dzieci. W swojej koncepcji specjalnego teatru dla dzieci, dzielił teatry na teatr żywego aktora i teatr lalkowy. Author niniejszego artykułu prezentuje Szumanowską koncepcję teatru dla młodego widza (odbiorcy) i jego wychowawcze konteksty w kulturze. Cytaty Szumanowskich zdań (wypowiedzi) oparto na oryginalnych, polskich tekstach, pierwszych edycjach dzieł Szumana. Opisane typy teatru dla dzieci i młodzieży, które są szczególnie ważne w wychowaniu, są następujące: 1) teatr lalkowy, 2) teatr żywego słowa, 3) tradycyjny teatr aktora. Stefan Bolesław Teodor Szuman (born 1889 in Toruń, died 1972 in Warsaw) was a Polish professor of pedagogical psychology at the Jagiellonian University in Cracow (1928–1960). He also wrote some texts on a theatre for children. In his conception of special theatre for children, he divided theatres into the life actor theatre and the puppet theatre. Th e author of this article presents Szuman's conception of a theatre for young spectator (viewer) and its educational contexts in culture. Citations of Szuman's sentences (speech) are based on original Polish texts, the first editions of Szuman's works. Described types of the theatre for children and youth, which are especially important in education, are as follows: 1) a puppet theatre, 2) a theatre of life word, 3) a traditional theatre of an actor.

W Szumanowskiej koncepcji pedeutologicznej wskazano na nieznany dotąd badaczom wątek relacji zachodzących pomiędzy artystą a pedagogiem, przy czym S. Szuman wskazał na trzy zasadnicze sytuacje, zachodzące realnie w procesie wychowania, kiedy nauczycielem zajęć z zakresu edukacji artystycznej jest: 1) pedagog niebędący artystą, 2) artysta niebędący pedagogiem, 3) artysta i pedagog zarazem w jednej osobie. Z punktu widzenia kształcenia i wychowania, najlepszym rozwiązaniem jest sytuacja trzecia, kiedy człowiek prowadzący zajęcia z dziećmi z zakresu edukacji artystycznej (stymulujący twórczą aktywność dziecka, organizujący dziecięce działania ekspresyjno-twórcze) ma profesjonalne przygotowanie zarówno artystyczne, jak i pedagogiczne. S. Szuman stwierdzał (w duchu Sprangerowskiej pedagogiki kultury), że łatwiej z zawodowego artysty uczynić profesjonalnego pedagoga, niż odwrotnie, tj. z profesjonalnego pedagoga - zawodowego artystę. Tworzenie tzw. "sztuki" przez dzieci oraz recepcja (odbiór) sztuki przez dziecko - wymaga wszechstronnego podejścia ze strony prowadzącego zajęcia nauczyciela (najlepiej przez zawodowego artystę - pedagoga w jednej osobie). The author pointed to unknown motif of relation existing between an artist and an aducator in Stefan Szuman's pedeutological concept. S. Szuman indicated three main situation, existing really in the process of upbringing, when a teacher of artistic education is: 1) a pedagogue but not artist, 2) an artist but not a pedagogue, 3) an artist and a pedagogue together in one person. From point of view of the educating and the upbringing, the best solution is third situation, when a man who teaches children in scope of artistic education (when he stimulates child creative activity, and organizes children expressive and creative activities) has professional background both artistic, and pedagogical. S. Szuman said (in Eduard Spranger's way of pedagogy of culture), that it is easier from a professional artist to make a professional pedagogue (an educator), than vice versa, e.g. from a professional pedagogue - to make a professional artist. The creation so called 'art' by children and reception (receiving) of art by a child - requires comprehensive (all-around) approach by a teacher (the best - by a professional artist and pedagogue in one person).

W niniejszym studium omówiono źródłowo Stefana Szumana koncepcję edukacji artystycznej w kontekście rzeczywistości filmu (mediów obrazowych). Autor ukazał, na przykładzie nieznanych, archiwalnych tekstów i pierwodruków Szumanowską koncepcję filmu oraz jej implikacje aksjologiczne (moralne) i wychowawcze (pedagogiczne). Koncepcja filmu stworzona przez S. Szumana jest realistyczna, tenże naukowiec zbudował ją w kontekście innych sztuk: literatury (poezji, powieści), fotografii, teatru, pantomimy). The author in the article focuses, according to the best authorities (sources: archival documents about 1930 year and first edition from 1949 year), on Stefan Szuman's concept of artistic education (education relating to fine arts) in the context of film reality (in the context of mass-media). The author shows Szuman's conception of film and its axiological (moral) and educational (pedagogical) implications. The conception of film, which was created by professor Szuman (in Cracow), is realistic. This scientist created his film conception in the context of another arts: literature (poetry and novel), photography, theatre, pantomime.

Esej dotyczy literatury regionalnej (literatury śląskiej), kultury śląskiej (Górny Śląsk) w kontekście chrześcijańskim i narodowym. Autor opisuje ogólnie przeszłość, teraźniejszość i przyszłość kultury śląskiej. Próbuje dotrzeć do istoty kultury śląskiej, na którą wpływały kultury głównie: łacińska, polska, niemiecka i czeska. The essay concerns regional literature (Silesian literature), Silesian culture (Upper Silesia) in the Christian and national context. The autor describes generally the past, nowadays and the future of Silesian culture. He tries to gest to essence of Silesian culture, that was mainly under influence of Latin, Polish, German and Bohemian culture.

Tekst jest wywiadem Marka Mariusza Tytko z Marianem Józefem Wołkowskim-Wolskim (1962- ), członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego. Wywiad dotyczy historii i kultury ziemiańskiej w Polsce. The text is an interview of Marek Mariusz Tytko with Marian Jozef Wolkowski-Wolski (1962-), the member of the main board of the Polish Landowners Association [Polish Society of the Landed Gentry]. The interview concerns history and culture of landed gentry (land owners) in Poland.