Search

In der vorliegenden Arbeit wird das Wort-Ton-Verhältnis in den Werken Richard Wagners am Beispiel des Ring des Nibelungen analysiert. Durch eine vergleichende Analyse des Librettos und der Partitur von Wagners Oper Der Ring des Nibelungen wird bewiesen, dass Richard Wagner, der für die Vereinigung aller Künste im Gesamtkunstwerk plädierte und ihre Gleichberechtigung forderte, seine theoretischen Postulate im praktischen Schaffen kaum berücksichtigte und zwar – das Wort dem Ton opferte, indem er den Text des Librettos an die Musik anpasste. Unterschiede zwischen dem Textbuch und der Partitur werden hier aufgesucht, verglichen und analysiert. Es wird eine Typologie erstellt, in der 6 Typen von Änderungen unterschieden werden, die von Wagner am Text unternommen wurden, um ihn an die Musik anzupassen: Ersetzen, Erweiterung, Reduktion, Umstellung, Hinzufügung und ‚nicht vertont‘. Im Vergleich zu dem ursprünglichen Text des Ring wurden von Wagner an 939 Stellen Wörter durch andere ersetzt, um weitere Silben erweitert oder gekürzt, umgestellt, hinzugefügt oder nicht mal vertont, damit sie mit der endgültigen Musikfassung übereinstimmten. Es wird hier nachgewiesen, dass für Wagner Literatur und Musik keine Schwesterkünste – wie er beteuerte – waren, sondern – dass das Wort dem Ton gehorchen musste. In seinen Werken herrschte keine Gleichberechtigung, sondern die Tyrannei der Musik. The topic of this PHD dissertation is the relationship between the word and the sound in Wagner´s operas, specifically in the one mentioned in the title. As Wagner in his theoretical writing expressed the idea of a Gesamtkunstwerk, where music and lyrics should play an equal role in an opera, I decided to study if it was really true. As an example I chose The Ring of the Nibelung. The starting point of my dissertation is the comparison of the librettos and scores of The Ring of the Nibelung. It turns out that they are quite different. I looked for the differences between the two, their nature, origin and consequences. As a result of this analysis, I found 939 differences. I compiled a list of the librettos´ verses and their respective bars in the scores, followed by a typological analysis. I detected six types of changes: substitution, extension, reduction, inversion, addition, and no music accompaniment. The main chapter contains an analysis of each type of the changes. As a result of my analysis I concluded that Wagner´s theories did not match his practical creations. Contrary to what he had written about the equality of word and music, as a Polish researcher on Wagner had once said, those were only appearances, and in reality, Wagner had practiced the tyranny of music. Praca podejmuje problem wzajemnej relacji słowa i dźwięku w operach Ryszarda Wagnera, prześledzonej tu na przykładzie „Pierścienia Nibelunga”. W dotychczasowych badaniach nad twórczością Wagnera zaobserwować się daje pewna luka, gdyż pytanie o rzeczywisty przebieg praktycznej rea¬li¬zacji idei „Gesamtkunstwerk” w dziełach jej autora pozostaje nadal bez odpowiedzi, a kwestia relacji literatury i muzyki w jego twórczości – wciąż otwarta. Niniejsza praca jest próbą wypełnienia tej luki. Jako metodę zbadania relacji słowo/dźwięk w twórczości Wagnera przyjęto analizę porównawczą tekstów librett i partytur, co pozwala prześledzić, wedle jakich reguł i procedur dokonywało się u niego wejście słowa w relację z dźwiękiem. Okazuje się bowiem, że Wagner zmieniał pierwotny względem partytury tekst libretta tak, by dopasować go do muzyki. W przyjętej na potrzeby pracy typologii wspomnianych zmian wyróżnionych zostaje 6 podstawowych zabiegów – substytucja, ekstensja, redukcja, inwer¬sja, addy¬cja oraz brak umuzycznienia, które poddane zostają szczegółowej analizie. Analiza ta prowadzi nieuchronnie do konkluzji, że wspomniana relacja była relacją zależności, w której muzyka była nadrzędna względem słowa, tekst natomiast – mimo jego deklarowanej w pismach teoretycz¬nych równorzęd¬ności – zredukowany został do roli narzędzia umożliwiającego nadanie dziełu pożądanego kształtu.