Search

Since the turn of the century, an increasing number of local and regional authorities in Europe started making their city or region resilient to climate change, or 'climate-proof'. Publications about the actual experiences with implementing these adaptation policies are as yet anecdotal, determined by the local context and the methods applied. In order to identify common processes and characteristics, moving beyond individual cases, this paper systematically assesses 100 spatial planning and water management projects in the Netherlands that included climate resilience as one of their objectives. We derive eight defining characteristics that not only increase climate resilience, but are also found to lead to a greater 'quality' of the project area. We structure these properties into a stylized sequence: (i) a longer timeframe, (ii) an integrative and sustainable approach, (iii) consideration of new spatial functions, (iv) a broader spatial context, (v) participation of multiple stakeholders, (vi) new opportunities for entrepreneurs, (vii) increased cost-effectiveness, and (viii) enhanced quality of the project area. The assessment also suggests four process-related conditions that contribute to the success of a project: early incorporation of adaptation; multi-actor collaboration and co-creation of knowledge; integrated, multifunctional and forward-looking solutions; and early political commitment. © 2013 © 2013 Taylor & Francis.

IMARES carried out mussel (Mytilus edulis) and oyster (Crassostrea gigas) stock assessments in the littoral areas of the Dutch Wadden Sea, Oosterschelde bay and Westerschelde estuary in 2015. Both surface bed area as well as total biomass stock were assessed. These surveys are part of the annual shellfish inventories, as commissioned by the Dutch Ministry of Economic Affairs (EZ) and carried out by IMARES, in collaboration with both the fisheries industry and the ministry of EZ. These surveys are conducted to aid policy makers with regard to the shellfish industry, and are an important source of information for further ecosystem studies.

IMARES carried out mussel (Mytilus edulis) and oyster (Crassostrea gigas) stock assessments in the littoral areas of the Dutch Wadden Sea, Oosterschelde bay and Westerschelde estuary in 2015. Both surface bed area as well as total biomass stock were assessed. These surveys are part of the annual shellfish inventories, as commissioned by the Dutch Ministry of Economic Affairs (EZ) and carried out by IMARES, in collaboration with both the fisheries industry and the ministry of EZ. These surveys are conducted to aid policy makers with regard to the shellfish industry, and are an important source of information for further ecosystem studies.

Opvallende plaaginsecten in 2011 waren de dennebladwesp, de mediterrane boomcicade en de meidoornbladvlo. Het sneeuwbalhaantje zit voor het eerst sinds 1994 weer in de Insecten Top Tien, de eikenprocessierups werd het meest gemeld en staat dus bovenaan.

Het verklaren van populatietrends is een belangrijk doel geweest van een breed scala aan ecologische studies. Dergelijke studies worden bemoeilijkt doordat bij zeldzame soorten een bepaalde eigenschap of gedrag zowel oorzaak als gevolg kan zijn van de achteruitgang van een soort. Wij omzeilden dit probleem door eigenschappen van soorten te vergelijken aan de hand van exemplaren in natuurhistorische musea die waren verzameld toen de soorten nog algemeen voorkwamen. Over de rol van voedselvoorkeur en -specialisatie als veroorzaker van de achteruitgang van hommelsoorten wordt al lange tijd gediscussieerd. Wij vergeleken de samenstelling van stuifmeelladingen van vijf hommelsoorten met stabiele populaties en vijf soorten met afnemende populaties met behulp van exemplaren in musea die voor 1950 waren verzameld in België, Engeland en Nederland.

De bastaardsatijnrups bezorgde badgasten in de duingebieden veel overlast en stond nooit eerder zo hoog genoteerd in de Insecten Top Tien. Voor het eerst gemeld zijn een Amerikaanse wants, een Zuid-Europese cicade en een gevaarlijke nieuwkomer: de Aziatische boktor in Almere

In 2004 is een samenwerkingsverband van Landschapsbeheer Nederland en Alterra een methodiek ontwikkeld waarmee kleine landschapselementen zoals solitaire bomen, boomgroepen, bosjes, poelen en beekjes op een uniforme wijze in kaart kunnen worden gebracht (Oosterbaan en Pels 2004). Met deze methodiek, de Monitor Kleine kenmerken over de samenstelling, de kwaliteit en de beheerstoestand opgenomen. De resultaten worden vastgelegd in een databestand gekoppeld aan een GIS-bestand.

Rupsenvraat in eiken springt het meest in het oog bij de landelijke inventarisatie van insectenplagen op bomen en struiken 2009. Nieuwkomer onder de eikvretende rupsensoorten is de najaarsspenner. Het meest gemeld werd de eigekn processierups en die staat dus bovenaan in de Insecten Top Tien.

Om inzicht te krijgen welke gronden in Nederland en Europa als vruchtbare landbouwgronden te beschouwen zijn, is in opdracht van LNV beschikbare informatie samengebracht. Daarvoor zijn "vruchtbare landbouwgronden" gedefinieerd als gronden die geschikt zijn voor landbouw bij minimale belasting van het milieu en minimaal gebruik van hulpmiddelen. De informatie bestaat uit kaartmateriaal over landgebruik nu en in het verleden, aangevuld met landbouwkundige geschiktheid van gronden in relatie tot milieu-effecten

For human pharmaceuticals, sewage treatment plants (STPs) are a major point of entry to surface waters. The receiving waters provide vital functions. Modeling the impact of STPs on susceptible functions of the surface water system allows for a spatially smart implementation of abatement options at, or in the service area of, STPs. This study was performed on a nation-wide scale for the Netherlands. Point source emissions included were 345 Dutch STPs and nine rivers from neighboring countries. The Dutch surface waters were represented by 2511 surface water units. Modeling was performed for two extreme discharge conditions. Monitoring data of 7 locations along the rivers Rhine and Meuse fall mostly within the range of modeled concentrations. Half of the abstracted volumes of raw water for drinking water production, and a quarter of the Natura 2000 areas (European Union nature protection areas) hosted by the surface waters, are influenced by STPs at low discharge. The vast majority of the total impact of all Dutch STPs during both discharge conditions can be attributed to only 19% of the STPs with regard to the drinking water function, and to 39% of the STPs with regard to the Natura 2000 function. Attributing water treatment technologies to STPs as one of the possible measures to improve water quality and protect susceptible functions can be done in a spatially smart and cost-effective way, using consumption-based detailed hydrological and water quality modeling.

In 2012 is begonnen met de metingen van de 6e Nederlandse Bosinventarisatie. Twee jaar later en 85.000 bomen verder zit het werk erop en is het tijd om te kijken wat al dat meten opgeleverd heeft.

In Nederland is er geen database gevonden, die specifiek is ontwikkeld voor incidenten van voedselfraude in Nederland. De NVWA en het bedrijfsleven vielen buiten de scope van dit onderzoek. Onderzoeken naar voedselfraude betreffen voornamelijk de ontwikkeling van een specifieke (analytische) detectiemethode voor specifieke producten. Incidenten van voedselfraude in Nederland opgenomen in het Europese Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) of beschreven in dagbladen en vaktijdschriften betreffen vooral vlees(producten), vis(producten), veevoer en eieren. De fraude betreft toevoeging, verdunning of vervanging met goedkoop vreemd productmateriaal, of frauduleuze declaratie van het productie (management) systeem of van het productie proces. Geïdentificeerde lacunes in kennis betreffen risicofactoren voor voedselfraude, geschiktheid van (analytische) methoden voor de detectie van verschillende typen voedselfraude bij verschillende product(groep)en, het juridisch handhavingskader, en een risico-gebaseerd controlesysteem specifiek gericht op voedselfraude.

Door de toenemende problemen met schadelijke aaltjes in diverse teelten wordt naarstig gezocht naar alternatieve mogelijkheden om de grond te ontsmetten. Uitgangspunt van Wageningen UR en Agrifirm Plant is daarvoor een “groene” manier van grondbehandeling, die past in het algemene beleid van een duurzame gewasbescherming. Bodem Resetten is een nieuwe en unieke manier van anaerobe grondontsmetting en kan mogelijk een milieuvriendelijk en voor omwonenden veilig alternatief bieden. Er zijn voor het Bodem Resetten (BR) twee producten getest op effectiviteit: vaste Herbie® 72 en vloeibare Herbie® 87. Tevens is op zeer kleine schaal ook een plantaardige coating, als alternatief voor folie, onderzocht op gasdichtheid.

Door de toenemende problemen met schadelijke aaltjes in diverse teelten wordt naarstig gezocht naar alternatieve mogelijkheden om de grond te ontsmetten. Uitgangspunt van Wageningen UR en Agrifirm Plant is daarvoor een “groene” manier van grondbehandeling, die past in het algemene beleid van een duurzame gewasbescherming. Bodem Resetten is een nieuwe en unieke manier van anaerobe grondontsmetting en kan mogelijk een milieuvriendelijk en voor omwonenden veilig alternatief bieden. Er zijn voor het Bodem Resetten (BR) twee producten getest op effectiviteit: vaste Herbie® 72 en vloeibare Herbie® 87. Tevens is op zeer kleine schaal ook een plantaardige coating, als alternatief voor folie, onderzocht op gasdichtheid.

In 2012 is begonnen met de metingen van de 6e Nederlandse Bosinventarisatie. Twee jaar later en 85.000 bomen verder zit het werk erop en is het tijd om te kijken wat al dat meten opgeleverd heeft.

In Nederland is er geen database gevonden, die specifiek is ontwikkeld voor incidenten van voedselfraude in Nederland. De NVWA en het bedrijfsleven vielen buiten de scope van dit onderzoek. Onderzoeken naar voedselfraude betreffen voornamelijk de ontwikkeling van een specifieke (analytische) detectiemethode voor specifieke producten. Incidenten van voedselfraude in Nederland opgenomen in het Europese Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) of beschreven in dagbladen en vaktijdschriften betreffen vooral vlees(producten), vis(producten), veevoer en eieren. De fraude betreft toevoeging, verdunning of vervanging met goedkoop vreemd productmateriaal, of frauduleuze declaratie van het productie (management) systeem of van het productie proces. Geïdentificeerde lacunes in kennis betreffen risicofactoren voor voedselfraude, geschiktheid van (analytische) methoden voor de detectie van verschillende typen voedselfraude bij verschillende product(groep)en, het juridisch handhavingskader, en een risico-gebaseerd controlesysteem specifiek gericht op voedselfraude.

In 2020 moet Nederland aan zowel de CBD als de Europese Unie aangeven hoe men aan het 15% hersteldoel heeft gewerkt. In dit kader wil het ministerie van Economische Zaken graag weten welke visies op ecosysteemherstel er in ons land zijn, op welke manieren Nederland al werkt aan ecosysteemherstel en waar kansen voor de toekomst liggen. Om op deze drie vragen een antwoord te krijgen hebben de auteurs via documentenanalyse en interviews verschillende visies op ecosysteemherstel achterhaald.

Onderzoeksinstituut IMARES heeft in opdracht van het ministerie van EZ in het voorjaar van 2015 het kokkelbestand (Cerastoderma edule) in de Waddenzee, de Oosterschelde en de Westerschelde geïnventariseerd. De inventarisatie wordt jaarlijks uitgevoerd om te kunnen bepalen hoeveel er gevist mag worden en is daarnaast ook van belang voor evaluatie van beheersmaatregelen en effectstudies in het kader van Natura 2000 en de natuurbeschermingswet. De kokkelbestandsopname wordt sinds 1990 uitgevoerd in de Oosterschelde en de Waddenzee, sinds 1992 in de Westerschelde en sinds 1993 in de Voordelta (als onderdeel van de bestandsopnamen van mesheften en halfgeknotte strandschelpen in de Nederlandse kustzone). Doel van deze inventarisaties ten behoeve van de visserij is het bepalen van de voorjaarsbestanden in deze gebieden, op basis waarvan een schatting wordt gemaakt van de oogstbare bestanden in september.

In 2020 moet Nederland aan zowel de CBD als de Europese Unie aangeven hoe men aan het 15% hersteldoel heeft gewerkt. In dit kader wil het ministerie van Economische Zaken graag weten welke visies op ecosysteemherstel er in ons land zijn, op welke manieren Nederland al werkt aan ecosysteemherstel en waar kansen voor de toekomst liggen. Om op deze drie vragen een antwoord te krijgen hebben de auteurs via documentenanalyse en interviews verschillende visies op ecosysteemherstel achterhaald.

Onderzoeksinstituut IMARES heeft in opdracht van het ministerie van EZ in het voorjaar van 2015 het kokkelbestand (Cerastoderma edule) in de Waddenzee, de Oosterschelde en de Westerschelde geïnventariseerd. De inventarisatie wordt jaarlijks uitgevoerd om te kunnen bepalen hoeveel er gevist mag worden en is daarnaast ook van belang voor evaluatie van beheersmaatregelen en effectstudies in het kader van Natura 2000 en de natuurbeschermingswet. De kokkelbestandsopname wordt sinds 1990 uitgevoerd in de Oosterschelde en de Waddenzee, sinds 1992 in de Westerschelde en sinds 1993 in de Voordelta (als onderdeel van de bestandsopnamen van mesheften en halfgeknotte strandschelpen in de Nederlandse kustzone). Doel van deze inventarisaties ten behoeve van de visserij is het bepalen van de voorjaarsbestanden in deze gebieden, op basis waarvan een schatting wordt gemaakt van de oogstbare bestanden in september.

Tijdens de 159e zomervergadering van de NEV, die plaatsvond op Texel van 4 tot 6 juni 2004, zijn 1117 taxa van veertien insectenordes waargenomen. Hoewel ook dit keer wat aantal soorten betreft, kevers de boventoon voerden zijn er geen nieuwe keversoorten voor de provincie Noord-Holland gevonden. Met soortenlijst en lijst van vindplaatsen

De voortdurende daling van het aantal land- en tuinbouwbedrijven wordt mede bepaald door de leeftijdsopbouw van de bedrijfshoofden, de opvolgingssituatie en de (arbeidsbesparende) technische ontwikkelingen. De gemiddelde leeftijd van bedrijfshoofden is in de afgelopen decennia geleidelijk gestegen. Volgens het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) is deze vergrijzing een gevolg van de moeilijkheden die jonge boeren tegenkomen bij de bedrijfsovername. Het moment van overname wordt uitgesteld, omdat zij langer moeten werken om voldoende vermogen op te bouwen. Aan de hand van de landbouwtelling gaat dit artikel in op de leeftijd van de bedrijfshoofden en op de animo voor bedrijfsovername.

De boktor Calamobius filum wordt nieuw gemeld voor de Nederlandse fauna. De vondst in de provincie Gelderland sluit geografisch aan op het naar het noorden en westen uitbreidende areaal in Duitsland. Calamobius filum is een van de weinige Nederlandse boktorren die zich niet in hout of kruidachtige planten, maar in grassen ontwikkelt. Er wordt ingegaan op het voorkomen in Europa en op de biologie van de soort.

Bos beslaat 11% van het grondgebruik in Nederland. Het Nederlandse bos wordt gemiddeld ouder, meer gemengd en iets meer ongelijkjarig. De gemiddelde voorraad levend en dood hout blijft toenemen. De gemiddelde bijgroei is iets gedaald, bij ongeveer gelijkblijvende kap. Er is een duidelijke verschuiving gaande van naaldboomsoorten naar loofboomsoorten. Dat zijn resultaten uit de zesde bosinventarisatie (in opdracht van ministerie EZ).

In dit rapport wordt een toelichting gegeven op de zogenaamde Standaard Data Forms (SDFs) vansoorten van de Annex II van de Habitatrichtlijn. Deze SDFs maken onderdeel uit van de database overde Natura 2000-gebieden in ons land. De database speelt een rol bij eventuele juridische proceduresen wordt door de Europese Commissie gebruikt bij het beoordelen van de voorstellen voor Natura2000-gebieden van EU-lidstaten. In dit rapport wordt aangegeven op welke informatie de ecologischegegevens in de SDF zijn gebaseerd. Het betreft gegevens over de aantallen van een soort, het typepopulatie, de relatieve populatie, de kwaliteit van het leefgebied, de ligging van de populatie in hetEuropese areaal, en een algemene evaluatie. Deze gegevens zijn aan de hand van eenvoudigemaatlatten gescoord voor alle habitatrichtlijngebieden waarin een soort voorkomt. In totaal gaat hetom 373 combinaties van soorten en gebieden die worden toegelicht.

Total greenhouse gas emissions from the Netherlands in 2012 decreased by approximately 1.7 per cent, compared with 2011 emissions. This decrease is mainly the result of decreased fuel combustion in the Energy sector (increased electricity import) and in road transport. In 2012, total direct greenhouse gas emissions (excluding emissions from LULUCF – land use, land use change and forestry) in the Netherlands amounted to 191.7 Tg CO2 eq. This is approximately 10 per cent below the emissions in the base year (213.2 Tg CO2 eq.). The 51% reduction in the non-CO2 emissions in this period is counterbalanced by 4 per cent increase in CO2 emissions since 1990.This report documents the Netherlands’ 2014 annual submission of its greenhouse gas emissions inventory in accordance with the guidelines provided by the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), the Kyoto Protocol and the European Union’s Greenhouse Gas Monitoring Mechanism.The report comprises explanations of observed trends in emissions; a description of an assessment of key sources and their uncertainty; documentation of methods, data sources and emission factors applied; and a description of the quality assurance system and the verification activities performed on the data.Keywords: greenhouse gases, emissions, trends, methodology, climate.

In opdracht van het Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) is door RAVON, Natuurbalans-Limes Divergens en Alterra een beoordeling van het risico van vestiging van uitheemse slangen in Nederland uitgevoerd. Dit risico hangt af van de kans op introductie, de kans dat geïntroduceerde exemplaren een duurzame populatie opbouwen, de kans dat die populatie zich uit kan breiden en de kans op ecologische, economische en sociale schade. Na een eerste screening zijn de risico’s voor elf soorten en soortgroepen beoordeeld. Voor vier soorten / soortgroepen werd het risico als substantieel beoordeeld, voor de andere soorten of soortgroepen was dit matig, mogelijk aanwezig of verwaarloosbaar. De grootste risicofactor is de introductie van een aantal exemplaren van een soort ineens.

Landsdekkende kaarten zijn gemaakt voor zowel fosfaattoestand als het fosfaatbindend vermogen door relaties af te leiden tussen uitspoelings parameters (vanuit model PLEASE) en vlakdekkende informatie (bodemtype, Gt en landgebruik). Gemiddeld voor heel Nederland (inclusief natuur) bedraagt de langjarige gemiddelde fosforuitspoeling 0,75 kg/ha/jr.

In opdracht van het Bureau Risicobeoordeling en Onderzoeksprogrammering van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) is door RAVON, Natuurbalans-Limes Divergens en Alterra een beoordeling van het risico van vestiging van uitheemse slangen in Nederland uitgevoerd. Dit risico hangt af van de kans op introductie, de kans dat geïntroduceerde exemplaren een duurzame populatie opbouwen, de kans dat die populatie zich uit kan breiden en de kans op ecologische, economische en sociale schade. Na een eerste screening zijn de risico’s voor elf soorten en soortgroepen beoordeeld. Voor vier soorten / soortgroepen werd het risico als substantieel beoordeeld, voor de andere soorten of soortgroepen was dit matig, mogelijk aanwezig of verwaarloosbaar. De grootste risicofactor is de introductie van een aantal exemplaren van een soort ineens.

In dit rapport wordt een onderbouwing gegeven van de zogenaamde Standaard Data Forms (SDF’s) vanhabitattypen van de Annex I van de Habitatrichtlijn. Deze SDF’s maken onderdeel uit van de database over de Natura 2000-gebieden in ons land. De database speelt een rol bij eventuele juridische procedures en wordt door de Europese Commissie gebruikt om de voorstellen voor Natura 2000-gebieden van EU-lidstaten te beoordelen. In dit rapport is aangegeven op welke informatie de ecologische gegevens van de habitattypen in de Natura 2000-gebieden zijn beoordeeld. Het betreft gegevens over de oppervlakte van een habitat, de representativiteit, de relatieve oppervlakte ten opzichte van de oppervlakte in heel Nederland, de behoudsstatus van het habitattype, en een algemene evaluatie. Deze gegevens zijn aan de hand van uitgebreide maatlatten gescoord voor alle habitatrichtlijngebieden waarin een habitattype voorkomt. In totaal gaat het om ruim 1130 combinaties van habitattypen en gebieden.

Overzicht wordt gepresenteerd van de belangrijkste trends in aal en de aalvisserij in 2012 zoals deze zijn gerapporteerd in het Country Report aan de International Council of Exploration of the Sea Working Group on Eel (ICES WGEEL) in september 2013.

In dit rapport wordt een onderbouwing gegeven van de zogenaamde Standaard Data Forms (SDF’s) vanhabitattypen van de Annex I van de Habitatrichtlijn. Deze SDF’s maken onderdeel uit van de database over de Natura 2000-gebieden in ons land. De database speelt een rol bij eventuele juridische procedures en wordt door de Europese Commissie gebruikt om de voorstellen voor Natura 2000-gebieden van EU-lidstaten te beoordelen. In dit rapport is aangegeven op welke informatie de ecologische gegevens van de habitattypen in de Natura 2000-gebieden zijn beoordeeld. Het betreft gegevens over de oppervlakte van een habitat, de representativiteit, de relatieve oppervlakte ten opzichte van de oppervlakte in heel Nederland, de behoudsstatus van het habitattype, en een algemene evaluatie. Deze gegevens zijn aan de hand van uitgebreide maatlatten gescoord voor alle habitatrichtlijngebieden waarin een habitattype voorkomt. In totaal gaat het om ruim 1130 combinaties van habitattypen en gebieden.

Total greenhouse gas emissions from the Netherlands in 2012 decreased by approximately 1.7 per cent, compared with 2011 emissions. This decrease is mainly the result of decreased fuel combustion in the Energy sector (increased electricity import) and in road transport. In 2012, total direct greenhouse gas emissions (excluding emissions from LULUCF – land use, land use change and forestry) in the Netherlands amounted to 191.7 Tg CO2 eq. This is approximately 10 per cent below the emissions in the base year (213.2 Tg CO2 eq.). The 51% reduction in the non-CO2 emissions in this period is counterbalanced by 4 per cent increase in CO2 emissions since 1990.This report documents the Netherlands’ 2014 annual submission of its greenhouse gas emissions inventory in accordance with the guidelines provided by the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), the Kyoto Protocol and the European Union’s Greenhouse Gas Monitoring Mechanism.The report comprises explanations of observed trends in emissions; a description of an assessment of key sources and their uncertainty; documentation of methods, data sources and emission factors applied; and a description of the quality assurance system and the verification activities performed on the data.Keywords: greenhouse gases, emissions, trends, methodology, climate. In 2012 is de totale uitstoot van broeikasgassen van Nederland, zoals CO2, methaan en lachgas, met ongeveer 1,7 procent gedaald ten opzichte van 2011. Deze daling komt vooral door een lager brandstofgebruik in de energiesector (toename import elektriciteit) en een afname van het wegtransport.

Bos beslaat 11% van het grondgebruik in Nederland. Het Nederlandse bos wordt gemiddeld ouder, meer gemengd en iets meer ongelijkjarig. De gemiddelde voorraad levend en dood hout blijft toenemen. De gemiddelde bijgroei is iets gedaald, bij ongeveer gelijkblijvende kap. Er is een duidelijke verschuiving gaande van naaldboomsoorten naar loofboomsoorten. Dat zijn resultaten uit de zesde bosinventarisatie (in opdracht van ministerie EZ).

Landsdekkende kaarten zijn gemaakt voor zowel fosfaattoestand als het fosfaatbindend vermogen door relaties af te leiden tussen uitspoelings parameters (vanuit model PLEASE) en vlakdekkende informatie (bodemtype, Gt en landgebruik). Gemiddeld voor heel Nederland (inclusief natuur) bedraagt de langjarige gemiddelde fosforuitspoeling 0,75 kg/ha/jr.

Overzicht wordt gepresenteerd van de belangrijkste trends in aal en de aalvisserij in 2012 zoals deze zijn gerapporteerd in het Country Report aan de International Council of Exploration of the Sea Working Group on Eel (ICES WGEEL) in september 2013.

In dit rapport wordt een toelichting gegeven op de zogenaamde Standaard Data Forms (SDFs) vansoorten van de Annex II van de Habitatrichtlijn. Deze SDFs maken onderdeel uit van de database overde Natura 2000-gebieden in ons land. De database speelt een rol bij eventuele juridische proceduresen wordt door de Europese Commissie gebruikt bij het beoordelen van de voorstellen voor Natura2000-gebieden van EU-lidstaten. In dit rapport wordt aangegeven op welke informatie de ecologischegegevens in de SDF zijn gebaseerd. Het betreft gegevens over de aantallen van een soort, het typepopulatie, de relatieve populatie, de kwaliteit van het leefgebied, de ligging van de populatie in hetEuropese areaal, en een algemene evaluatie. Deze gegevens zijn aan de hand van eenvoudigemaatlatten gescoord voor alle habitatrichtlijngebieden waarin een soort voorkomt. In totaal gaat hetom 373 combinaties van soorten en gebieden die worden toegelicht.

Resultaat van een onderzoek naar de aanwezigheid van wilde bijen in openbaar groen en de relatie met ecologisch groenbeheer

During the 90's the VZZ-Pine Marten Study Group (WBN-VZZ) has tried to contribute to a better knowledge of habitat use and distribution in The Netherlands. A survey has been carried out to locate pine marten nests in hollow trees, resulting in the location of 18 nests in 1999. The WBN gave support to the study of maternal behaviour of the female in the nests and, together with the Dutch Institute for Forestry and Nature Research (IBN), now Alterra , conducted an investigation of habitat use and use resting-places by two males, for one of these for two years long. By organizing seminars and compiling the newsletter Marterpassen the pine marten and the necessity to a better protective measures has been given more publicity.

Chronologisch overzicht van activiteiten van organisaties gericht op inventarisatie, onderzoek en bescherming van de hamster (Cricetus cricetus) in Nederland over de jaren '40 tot '80 en vanaf 1992

In dit tweede deel komen de eigenschappen van de vlinder en de mogelijkheden om zijn woongebied te verbeteren aan bod

Vanuit de Tweede Kamer is gesteld dat het streefbeeld voor uittrek van schieraal te hoog is. In het huidige Nederlandse streefbeeld is te weinig rekening is gehouden met factoren als veranderende voedselrijkdom van de Nederlandse wateren, het uitzetten van glas- en pootaal en de aanleg van migratiebeperkende kunstwerken zoals sluizen en gemalen. In dat kader is ingesteld de commissie ‘Herberekening streefbeeld paling’ o.l.v. Prof. Dr. Rabbinge. De resultaten worden in dit rapport gegeven

Het Faunafonds heeft Alterra gevraagd voorstellen te doen om de kwaliteit van de gehanteerde schattingen van populaties van zoogdieren te bestuderen en waar gewenst en waar mogelijk te verbeteren. Bijzondere aandacht wordt gevraagd voor de methode 'Integrated Population Monitoring' (IPM). De aandacht gaat hierbij uit naar ree, edelhert, wild zwijn en damhert. Er wordt ingegaan op gedragskenmerken die het resultaat van een telling kunnen beinvloeden en op nationaal en internationaal gangbare telmethodieken. Het rapport kan worden gezien als een eerste aanzet voor het ontwikkelen en toepassen van 'state-space models' en 'integrated population models' (IPM) op gegevens van hoefdieren. Dit blijkt in principe mogelijk, ook rekening houdend met sterfte door afschot en verkeer. Het verkrijgen van betere gegevens om de modellen beter te voeden vereist meerjarig ecologisch onderzoek.

Natuurbegraven is een nieuw fenomeen in Nederland. Om een goed beeld te krijgen van de manier waarop het natuurbegraven zich manifesteert, is een inventariserend onderzoek gedaan naar begraafplaatsen die het label natuurbegraafplaats voeren of toegedicht krijgen. Het gaat om veertien begraafplaatsen (mei 2013). Verschillende kenmerken zijn geïnventariseerd, ingedeeld naar drie hoofdonderwerpen: natuurbeheer, begraaffunctie en beeldkenmerken. Kenmerken zijn onder meer: duur van de grafrust, ligging van de graven, graftekens, gebouwen en padenstructuur. Binnen de groep onderzochte begraafplaatsen wordt het natuurbegraven op verschillende manieren ingevuld. Aan deze inventarisatie kan geen norm worden ontleend of een begraafplaats wel of geen natuurbegraafplaats is: er is een groep die zich meer op natuurbeheer richt en een groep die zich meer op de natuurlijks sfeer richt.

Natuurbegraven is een nieuw fenomeen in Nederland. Om een goed beeld te krijgen van de manier waarop het natuurbegraven zich manifesteert, is een inventariserend onderzoek gedaan naar begraafplaatsen die het label natuurbegraafplaats voeren of toegedicht krijgen. Het gaat om veertien begraafplaatsen (mei 2013). Verschillende kenmerken zijn geïnventariseerd, ingedeeld naar drie hoofdonderwerpen: natuurbeheer, begraaffunctie en beeldkenmerken. Kenmerken zijn onder meer: duur van de grafrust, ligging van de graven, graftekens, gebouwen en padenstructuur. Binnen de groep onderzochte begraafplaatsen wordt het natuurbegraven op verschillende manieren ingevuld. Aan deze inventarisatie kan geen norm worden ontleend of een begraafplaats wel of geen natuurbegraafplaats is: er is een groep die zich meer op natuurbeheer richt en een groep die zich meer op de natuurlijks sfeer richt.

De voortdurende daling van het aantal land- en tuinbouwbedrijven wordt mede bepaald door de leeftijdsopbouw van de bedrijfshoofden, de opvolgingssituatie en de (arbeidsbesparende) technische ontwikkelingen. De gemiddelde leeftijd van bedrijfshoofden is in de afgelopen decennia geleidelijk gestegen. Volgens het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) is deze vergrijzing een gevolg van de moeilijkheden die jonge boeren tegenkomen bij de bedrijfsovername. Het moment van overname wordt uitgesteld, omdat zij langer moeten werken om voldoende vermogen op te bouwen. Aan de hand van de landbouwtelling gaat dit artikel in op de leeftijd van de bedrijfshoofden en op de animo voor bedrijfsovername.

De voortdurende daling van het aantal land- en tuinbouwbedrijven wordt mede bepaald door de leeftijdsopbouw van de bedrijfshoofden, de opvolgingssituatie en de (arbeidsbesparende) technische ontwikkelingen. De gemiddelde leeftijd van bedrijfshoofden is in de afgelopen decennia geleidelijk gestegen. Volgens het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) is deze vergrijzing een gevolg van de moeilijkheden die jonge boeren tegenkomen bij de bedrijfsovername. Het moment van overname wordt uitgesteld, omdat zij langer moeten werken om voldoende vermogen op te bouwen. Aan de hand van de landbouwtelling gaat dit artikel in op de leeftijd van de bedrijfshoofden en op de animo voor bedrijfsovername.

Vanuit de Tweede Kamer is gesteld dat het streefbeeld voor uittrek van schieraal te hoog is. In het huidige Nederlandse streefbeeld is te weinig rekening is gehouden met factoren als veranderende voedselrijkdom van de Nederlandse wateren, het uitzetten van glas- en pootaal en de aanleg van migratiebeperkende kunstwerken zoals sluizen en gemalen. In dat kader is ingesteld de commissie ‘Herberekening streefbeeld paling’ o.l.v. Prof. Dr. Rabbinge. De resultaten worden in dit rapport gegeven

Het Faunafonds heeft Alterra gevraagd voorstellen te doen om de kwaliteit van de gehanteerde schattingen van populaties van zoogdieren te bestuderen en waar gewenst en waar mogelijk te verbeteren. Bijzondere aandacht wordt gevraagd voor de methode 'Integrated Population Monitoring' (IPM). De aandacht gaat hierbij uit naar ree, edelhert, wild zwijn en damhert. Er wordt ingegaan op gedragskenmerken die het resultaat van een telling kunnen beinvloeden en op nationaal en internationaal gangbare telmethodieken. Het rapport kan worden gezien als een eerste aanzet voor het ontwikkelen en toepassen van 'state-space models' en 'integrated population models' (IPM) op gegevens van hoefdieren. Dit blijkt in principe mogelijk, ook rekening houdend met sterfte door afschot en verkeer. Het verkrijgen van betere gegevens om de modellen beter te voeden vereist meerjarig ecologisch onderzoek.