Search

This paper summarises the results of both an ex-post evaluation of the Dutch Mineral Accounting System (MINAS) and an ex-ante evaluation of the effect of different levy-free surplus values. The MINAS system has been introduced in 1998 in order to reduce nitrate and phosphate leaching from agricultural soils. MINAS resulted in a reduction of the N surplus on dairy farms of approximately 50 kg ha-1 to limited or no costs to the farms involved. MINAS resulted in higher costs for manure removal for intensive livestock farmers. Though emissions of N and P have decreased significantly during the last five years effects of this reduction in environmental quality cannot be observed, except for a small decrease in nitrate concentration of the upper groundwater. The ex-ante evaluation of different variants for possible future levy-free surplus levels indicated that under the lowest variant, the nitrate concentration in groundwater will exceed 50 mg per litre on 14% of the area. The environmental effect of the different variants for P were not distinguished. The lowering of the levy-free surplus for P will have a drastic effect on the intensive livestock farms. The incorporation of fertiliser P under the MINAS system would be a cheap option to reduce the P surplusThis paper summarises the results of both an ex-post evaluation of the Dutch Mineral Accounting System (MINAS) and an ex-ante evaluation of the effect of different levy-free surplus values. The MINAS system has been introduced in 1998 in order to reduce nitrate and phosphate leaching from agricultural soils. MINAS resulted in a reduction of the N surplus on dairy farms of approximately 50 kg ha(-1) to limited or no costs to the farms involved. MINAS resulted in higher costs for manure removal for intensive livestock farmers. Though emissions of N and P have decreased significantly during the last five years effects of this reduction in environmental quality cannot be observed, except for a small decrease in nitrate concentration of the upper groundwater. The ex.-ante evaluation of different variants for possible future levy-free surplus levels indicated that under the lowest variant, the nitrate concentration in groundwater will exceed 50 mg per litre on 14% of the I area. The environmental effect of the different variants for P were not distinguished. The lowering of the levy-free surplus for P will have a drastic effect on the intensive livestock farms. The incorporation of fertiliser P under the MINAS system would be a cheap option to reduce the P surplus.

Het wil maar niet vlotten met het integratieproces van milieu en ruimtelijke ordening. Het moest gericht zijn op een zo hoog mogelijke kwaliteit van de fysieke omgeving. Omgeving zou het integratiekader moeten zijn voor milieu en ruimte. Milieubeleid en ruimtelijk ordeningsbeleid moesten elkaar immers versterken bij het streven naar kwaliteit in de leefomgeving

This article describes the Nutrient Management Project of the environmental co-operatives VEL and VANLA as a field laboratory. A field laboratory is defined as a heterogeneous collection of inter-linked scientific studies performed by several actors within a specific field, but – as in normal laboratories – with some protection against outside interference and disturbance. The Nutrient Management Project of VEL and VANLA demonstrates several characteristics of field laboratories. Firstly, in the project, dairy farmers and scientists carry out joint research using different sources of knowledge. Secondly, apart from research the actors are engaged in changing the location, thereby developing new knowledge and practices. In the case of VEL and VANLA this means developing the fields and farms towards sustainability. Thirdly, the actors thoughtfully experiment with several research methodologies to gain understanding on a variety of issues. So within the field laboratory of VEL and VANLA there is heterogeneity in themes, disciplines and methodologies. Simultaneously a systems perspective is created as an interpretative scheme that links up all the different activities. Finally, within VEL and VANLA, alignment among practices, research and the institutional context is essential for the continuation of the research activities.

Agricultural nutrients can be a significant source of groundwater pollution. This paper studies the possible effects on farm management of a newly introduced policy instrument to control nitrogen and phosphorus pollution of groundwater bodies in The Netherlands. Ecological, technical, political, as well as financial issues, associated with the agricultural nutrient pollution problem, are considered. In response to the concern of the European Community (EC) for pollution of groundwater, The Netherlands implemented the Mineral Accounting System (MINAS), which focusses on nutrient (nitrogen and phosphorus flows) on individual farms, and taxes farms whose nutrient surplus exceeds a defined limit. To investigate the implications of MINAS for individual farm performance, financial and nutrient bookkeeping data of 194 farms, distributed over five farm types, were collected from 1997 through 1999. This paper shows that nutrient management performance of farmers varied largely between and within farm types, not only in absolute figures but also in terms of nutrient efficiency. The study also indicated that levies or taxes for excess nutrient surpluses could be high, ranging from 179 ha −1 for arable farmers to 404 ha −1 for mixed dairy and intensive livestock producers. These levies would reduce gross margin (GM) by 8% on average and can threaten continuity on an individual farm level. Therefore, current performance has to change considerably for farmers to be able to make the final surplus standards in 2003. Furthermore, as a consequence of objections of the EC to the Dutch policy, application standards for manure were introduced. This study showed that this does not prove to guarantee safe nutrient management as well as MINAS does, but will impact financial performance more, due to higher manure disposal costs.

In 2008 eindigen een aantal overgangstermijnen uit het Varkensbesluit (welzijn) en de AMvB Huisvesting (milieu). Bij elke renovatie tussen nu en 2008 zal men dus rekening houden met de eisen voor 2008 en liefst ook nog met de ontwikkelingen die daarna komen.

De risico's van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor het milieu worden door het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen volgens een getrapte procedure beoordeeld

Bij het toelaten en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt vooral gelet op de effecten van emissie naar milieucompartimenten, bodem, water en lucht, enerzijds en de daarbij optredende schade aan levende organismen anderzijds. Deze effecten kunnen met de BlootstellingsRisicoIndex (BRI) en de MilieuBelastingsPunten (MBP) worden berekend

De risico's van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor het milieu worden door het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen volgens een getrapte procedure beoordeeld

Op basis van de resultaten kunnen nieuwe verzuringsdoelstellingen worden afgeleid in relatie tot een gewenst beschermingsareaal voor een gegeven effect

On request of the Dutch government a committee of the Health Council of the Netherlands has reviewed the role that results of field research in its broadest sense (i.e., including multi-species toxicity tests in the laboratory, research on model ecosystems et cetera) can play in ecotoxicological risk assessment for the authorisation of pesticides. The Committee believes that field research can provide valuable additional data about the exposure of non-target organisms and the resultant effects at population, community and ecosystem level. However, it frequently is unclear how these data might be used in reaching a decision about authorisation. To solve this problem, it is necessary to specify what is understood by "unacceptable damage". Both more clearly formulated protection goals of the government and a better understanding of the ecological significance of effects are needed to clarify this. Furthermore, the Committee points out that the statistical power of field trials must be sufficient to allow for the detection of changes that might be regarded as ecologically relevant. Finally, it recommends keeping a finger on the pulse in relation to authorised pesticides by monitoring their presence in environmental compartments and by investigating their role in suddenly occurring mortality among conspicuous animal species, such as birds, fish and honeybees. This kind of research forms a safety net for substances that have been wrongly authorised.

Uitleg en cijfers over de koolstofvoorraden en koolstofvastlegging in het Nederlandse bos, de mogelijkheden om de CO2 uitstoot te compenseren via bosaanplant, de kosteneffectiviteit van dergelijke maatregelen, en het gewenste bostype en bosbeheer om CO2 vast te leggen en de CO2 emissie te reduceren

As part of the ‘Surface Waters Decision Tree’ project a new authorisation procedure for plant protection products (PPPs) has been developed. One element is a procedure for feedback of monitoring data to the authorisation holder and the PPP authorisation authority. This report describes the methodology to be adopted for this procedure. The feedback of monitoring results in the authorisation procedure consists of 3 main steps: 1. Identification and ranking of problematic substances 2. Causal analysis and composition of an Emission Reduction Plan (ERP) 3. Feedback procedure In this report, a methodology for all three steps is described. For the causal analysis within step 2, a more detailed protocol has been developed, based on realistic test cases. The format of the ERP is not defined by the Monitoring working group and therefore no part of this report. The procedure is applicable to active ingredients and metabolites of PPP, not to biocides, pharmaceuticals and (chemical) substances with other types of use.

Dit onderzoek had als doel om de werking van electrolysewater te verbinden met de chemische eigenschappen en op zoek te gaan naar veilige toepassingen als gewasbehandeling voor de glastuinbouwsector. Vijf producenten hebben voor dit onderzoek de gewenste samenstelling van electrolysewater aangeleverd. Alle producten met daarin 36-65 ppm vrij chloor waren binnen vijf minuten 100% effectief tegen de bacterie, Erwinia chrysanthemi en de schimmel, Botrytis cinerea. De grenzen van gewasschade in de kiemplantentest werden sterker bepaald door de hoeveelheid natriumzout en EC gehalte van de electrolysevloeistof dan de hoeveelheid vrij chloor. In een korte meedruppelproef met tomaat zijn verschillende concentraties vrij chloor (0, 4, 8, 20 ppm) gedoseerd aan het voedingswater. Er werd geen gewasschade gevonden of negatief effect op de wortelkolonisatie van Trianum door de geringe chloorwaardes (vrij en totaal) die na vier weken bij de druppelaar werden teruggemeten. Testen met gewasbehandelingen laten zien dat éénmalige behandelingen tot 300 ppm geen gewasschade geven. Bij meerdere toepassingen is groeiremming te voorkomen door lagere concentraties te gebruiken of blootstellingstijd te beperken. Electrolysewater kan een veilig en bruikbaar alternatief bij het terugdringen van het fungicidegebruik.

Dit onderzoek had als doel om de werking van electrolysewater te verbinden met de chemische eigenschappen en op zoek te gaan naar veilige toepassingen als gewasbehandeling voor de glastuinbouwsector. Vijf producenten hebben voor dit onderzoek de gewenste samenstelling van electrolysewater aangeleverd. Alle producten met daarin 36-65 ppm vrij chloor waren binnen vijf minuten 100% effectief tegen de bacterie, Erwinia chrysanthemi en de schimmel, Botrytis cinerea. De grenzen van gewasschade in de kiemplantentest werden sterker bepaald door de hoeveelheid natriumzout en EC gehalte van de electrolysevloeistof dan de hoeveelheid vrij chloor. In een korte meedruppelproef met tomaat zijn verschillende concentraties vrij chloor (0, 4, 8, 20 ppm) gedoseerd aan het voedingswater. Er werd geen gewasschade gevonden of negatief effect op de wortelkolonisatie van Trianum door de geringe chloorwaardes (vrij en totaal) die na vier weken bij de druppelaar werden teruggemeten. Testen met gewasbehandelingen laten zien dat éénmalige behandelingen tot 300 ppm geen gewasschade geven. Bij meerdere toepassingen is groeiremming te voorkomen door lagere concentraties te gebruiken of blootstellingstijd te beperken. Electrolysewater kan een veilig en bruikbaar alternatief bij het terugdringen van het fungicidegebruik.

In bosbeheer wordt steeds meer teruggegrepen op inheemse boomsoorten voor de ontwikkeling van meer natuurlijke en stabielere bossen. Palynologisch onderzoek toont aan dat boomsoorten verschillen in migratiesnelheid en op verschillende momenten in de historie Nederland bereikten

Voor het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie is onderzoek gedaan naar de kansen die de JPI Healthy and Productive Seas and Oceans (JPI oceans) biedt voor Nederland en hoe Nederland zich zou kunnen opstellen binnen de JPI oceans. Joint programming is een concept dat in juli 2008 door de Europese Commissie (EC) is geïntroduceerd. Joint Programming is een van de vijf initiatieven om het Europese Onderzoeks Gebied (ERA) te implementeren. Een Joint Program Initiatief (JPI) is een vrijwillige overeenkomst tussen lidstaten en eventueel aangesloten derde landen rondom een groot thema. Het heeft als doel het aanpakken van grote maar gemeenschappelijke Europese uitdagingen door middel van het combineren van nationale onderzoeksprogramma’s en nationale onderzoeksmiddelen. Door deze samenwerking kan er beter gebruik gemaakt worden van de nationale en Europese Research & Development gelden. Internationale samenwerking in onderzoek en ontwikkeling is nodig voor verdere ontwikkeling van de zeeën en oceanen en het aanpakken van kennisgaten en uitdagingen. Daarom is in 2010 de JPI Healthy and productive seas and oceans geïntroduceerd. De JPI oceans is de enige JPI die gericht is op het mariene en maritieme gebied. De JPI Healthy and productive seas and oceans heeft zichzelf tot doel gesteld om in 2020 Europa’s middelen en capaciteiten in de mariene en maritieme gebieden op een gecoördineerde wijze te hebben gemobiliseerd, op basis van een geïntegreerde mariene en maritieme strategische onderzoeks- en innovatie agenda (SRIA), om kritische leemten op te vullen en de visie van gezonde en productieve zeeën en oceanen te realiseren. Daarnaast zal de JPI oplossingen aandragen voor grote maatschappelijke uitdagingen, door het Europees en nationaal marien en maritiem onderzoek beter op elkaar af te stemmen (o.a. door standaardisatie van data collectie), door efficiënter gebruik en coördinatie van nationale middelen (o.a. door het uitwisselen van infrastructuur en data en vermijden van dubbel onderzoek) en door het opstellen van een gezamenlijke onderzoeksagenda. De JPI biedt voldoende kansen voor Nederland. De thema’s die geformuleerd zijn door de Task Force hebben veel raakvlakken met de Nederlandse onderzoeksactiviteiten en beleidsvelden. Nederland is een land met een grote maritieme en mariene sector. Door betrokken te zijn bij de JPI kan Nederland zijn kennis op dit vlak vergroten door samenwerking met andere Europese landen en door het uitwisselen van kennis en infrastructuur. Door samenwerking kunnen beleidsuitdagingen aangepakt worden en kennisgaten opgevuld worden. De lidstaten bepalen echter zelf bij welke onderwerpen ze betrokken willen zijn, het principe van variabele geometrie. Het niet willen deelnemen aan deze JPI zou in feite geen optie voor Nederland moeten zijn; bij niet deelname wordt de Europese mariene en maritieme onderzoeksagenda en onderzoekspraktijk, en daarmee die in Nederland, zonder Nederlandse inbreng vorm gegeven. Dit druist in tegen het belang voor Nederland van water, de mariene en maritieme sectoren en met name het toekomstig duurzame gebruik van de kustzone, zeeën en oceanen. Sterker, gegeven deze Nederlandse belangen verdient het aanbeveling te opteren voor een sterk leidende rol in deze JPI. Met name op het gebied van maricultuur, integrale en innovatieve teeltsystemen (bv algen & zeewier) en verduurzaming van visserijpraktijken is Nederland bepalend in het zetten van een innovatieve agenda. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Dit onderzoek is medegefinancierd door IMARES.

Voor het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie is onderzoek gedaan naar de kansen die de JPI Healthy and Productive Seas and Oceans (JPI oceans) biedt voor Nederland en hoe Nederland zich zou kunnen opstellen binnen de JPI oceans. Joint programming is een concept dat in juli 2008 door de Europese Commissie (EC) is geïntroduceerd. Joint Programming is een van de vijf initiatieven om het Europese Onderzoeks Gebied (ERA) te implementeren. Een Joint Program Initiatief (JPI) is een vrijwillige overeenkomst tussen lidstaten en eventueel aangesloten derde landen rondom een groot thema. Het heeft als doel het aanpakken van grote maar gemeenschappelijke Europese uitdagingen door middel van het combineren van nationale onderzoeksprogramma’s en nationale onderzoeksmiddelen. Door deze samenwerking kan er beter gebruik gemaakt worden van de nationale en Europese Research & Development gelden. Internationale samenwerking in onderzoek en ontwikkeling is nodig voor verdere ontwikkeling van de zeeën en oceanen en het aanpakken van kennisgaten en uitdagingen. Daarom is in 2010 de JPI Healthy and productive seas and oceans geïntroduceerd. De JPI oceans is de enige JPI die gericht is op het mariene en maritieme gebied. De JPI Healthy and productive seas and oceans heeft zichzelf tot doel gesteld om in 2020 Europa’s middelen en capaciteiten in de mariene en maritieme gebieden op een gecoördineerde wijze te hebben gemobiliseerd, op basis van een geïntegreerde mariene en maritieme strategische onderzoeks- en innovatie agenda (SRIA), om kritische leemten op te vullen en de visie van gezonde en productieve zeeën en oceanen te realiseren. Daarnaast zal de JPI oplossingen aandragen voor grote maatschappelijke uitdagingen, door het Europees en nationaal marien en maritiem onderzoek beter op elkaar af te stemmen (o.a. door standaardisatie van data collectie), door efficiënter gebruik en coördinatie van nationale middelen (o.a. door het uitwisselen van infrastructuur en data en vermijden van dubbel onderzoek) en door het opstellen van een gezamenlijke onderzoeksagenda. De JPI biedt voldoende kansen voor Nederland. De thema’s die geformuleerd zijn door de Task Force hebben veel raakvlakken met de Nederlandse onderzoeksactiviteiten en beleidsvelden. Nederland is een land met een grote maritieme en mariene sector. Door betrokken te zijn bij de JPI kan Nederland zijn kennis op dit vlak vergroten door samenwerking met andere Europese landen en door het uitwisselen van kennis en infrastructuur. Door samenwerking kunnen beleidsuitdagingen aangepakt worden en kennisgaten opgevuld worden. De lidstaten bepalen echter zelf bij welke onderwerpen ze betrokken willen zijn, het principe van variabele geometrie. Het niet willen deelnemen aan deze JPI zou in feite geen optie voor Nederland moeten zijn; bij niet deelname wordt de Europese mariene en maritieme onderzoeksagenda en onderzoekspraktijk, en daarmee die in Nederland, zonder Nederlandse inbreng vorm gegeven. Dit druist in tegen het belang voor Nederland van water, de mariene en maritieme sectoren en met name het toekomstig duurzame gebruik van de kustzone, zeeën en oceanen. Sterker, gegeven deze Nederlandse belangen verdient het aanbeveling te opteren voor een sterk leidende rol in deze JPI. Met name op het gebied van maricultuur, integrale en innovatieve teeltsystemen (bv algen & zeewier) en verduurzaming van visserijpraktijken is Nederland bepalend in het zetten van een innovatieve agenda. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Dit onderzoek is medegefinancierd door IMARES.

Geschetst wordt hoe de bedrijven binnen het project omgaan met mineralen en welke inspanning dit vraagt bij het management.

Bevat kritisch commentaar op het advies van de Commissie Functiebeloning Bossen

Als onderdeel van een samenwerkingsproject tussen Belgische en Nederlandse onderzoeksinstituten is een simulatieonderzoek uitgevoerd om de relatie tussen de water- en nutriëntenstromen en de invloed hiervan op de gewasproductie en het milieu te bepalen

Gif op druiven, landbouwkundige onmisbaarheid, Maximale Residu Limiet: allemaal woorden die de milieu - beweging en de landbouwwereld in de jaren negentig in de strijd gooiden om hun gelijk te halen. Een historische analyse van krantenartikelen en Tweede Kamervragen over bestrijdingsmiddelen laat zien hoe partijen op elkaar reageerden en hoe acties van de milieubeweging een verandering in gang zetten.

Gif op druiven, landbouwkundige onmisbaarheid, Maximale Residu Limiet: allemaal woorden die de milieu - beweging en de landbouwwereld in de jaren negentig in de strijd gooiden om hun gelijk te halen. Een historische analyse van krantenartikelen en Tweede Kamervragen over bestrijdingsmiddelen laat zien hoe partijen op elkaar reageerden en hoe acties van de milieubeweging een verandering in gang zetten.

Dit rapport bevat een verkenning naar de wederzijdse invloed van omgevingsfactoren en stakeholders op de ontwikkeling en implementatie van de innovatieve teeltsystemen. In deze teeltsystemen worden de gewassen los van de grond geteeld met als belangrijkste doelstelling om emissies naar bodem en oppervlaktewater te voorkomen.

Dit rapport bevat een verkenning naar de wederzijdse invloed van omgevingsfactoren en stakeholders op de ontwikkeling en implementatie van de innovatieve teeltsystemen. In deze teeltsystemen worden de gewassen los van de grond geteeld met als belangrijkste doelstelling om emissies naar bodem en oppervlaktewater te voorkomen.

In deze studie is de ammoniak- en stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden in de provincie Fryslân verkend en zijn de effecten van maatregelen in de landbouw op de depositie van stikstof weergegeven. Dit inzicht vormt een belangrijke bijdrage aan het proces voor het opstellen van de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden.

In deze studie is de ammoniak- en stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden in de provincie Fryslân verkend en zijn de effecten van maatregelen in de landbouw op de depositie van stikstof weergegeven. Dit inzicht vormt een belangrijke bijdrage aan het proces voor het opstellen van de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden.

In veel oppervlaktewater in Nederland overschrijden de concentraties van zware metalen de geldende normen voor oppervlaktewaterkwaliteit. Een deel van deze metalen is afkomstig van zware metalen in mest, kunstmest en hoefontsmettingsmiddelen. Het doel van deze studie is om door middel van lange-termijn-modelberekeningen inzicht te geven in i) wat de mogelijkheden zijn voor maatregelen om de belasting van het oppervlaktewater met zware metalen te verminderen en ii) wat de effecten van voorgenomen maatregelen met betrekking tot nutriënten zijn. Uit de modelberekeningen volgt dat alleen de meest vergaande maatregelen leiden tot een “stand-still” van de uitspoeling naar het oppervlaktewater. Voor de overige scenario’s neemt de uitspoeling op termijn toe.

In veel oppervlaktewater in Nederland overschrijden de concentraties van zware metalen de geldende normen voor oppervlaktewaterkwaliteit. Een deel van deze metalen is afkomstig van zware metalen in mest, kunstmest en hoefontsmettingsmiddelen. Het doel van deze studie is om door middel van lange-termijn-modelberekeningen inzicht te geven in i) wat de mogelijkheden zijn voor maatregelen om de belasting van het oppervlaktewater met zware metalen te verminderen en ii) wat de effecten van voorgenomen maatregelen met betrekking tot nutriënten zijn. Uit de modelberekeningen volgt dat alleen de meest vergaande maatregelen leiden tot een “stand-still” van de uitspoeling naar het oppervlaktewater. Voor de overige scenario’s neemt de uitspoeling op termijn toe.

De technische mogelijkheden om emissies van de verschillende milieucomponenten in de landbouwsector te reduceren zijn aanwezig, maar vooral de intensieve veehouderijbedrijven krijgen dan te maken met hoge kosten en verlies aan productie en inkomen. Daardoor is deze mogelijk niet meer rendabel, omdat de sector de kosten maar beperkt aan de afnemers kan doorberekenen. Dat blijkt uit een beleidsverkennende studie van het LEI in opdracht van het ministerie van LNV

Energy Monitor for the Dutch greenhouse sector, 2007 The Energy Monitor 2007 provides an insight into the energy input and output of the Dutch greenhouse sector, as well as the energy indicators agreed with the authorities for the period to 2007 inclusive. The energy efficiency exhibited a substantial improvement during this period: in 2007, the greenhouse horticulture sector's primary fuel consumption per unit of product was 60% lower than in 1980. During the period under review, CO2 emissions from cultivation first increased and then decreased, and in 2007 were ultimately about 24% lower than in 1990. Sustainable energy¿s share increased from 0.1 to 0.8% during the period from 2000 to 2007. The number of co-generation plants increased greatly during this period, as a result of which purchases of natural gas increased and purchases of electricity decreased: sales of electricity increased sharply. The greenhouse horticulture sector has been a net supplier of electricity since 2006. At the end of 2007, approximately two-thirds of the greenhouse-horticulture area was equipped with alternative supplies of energy alongside traditional, natural gas-fired boilers.

Energy Monitor for the Dutch greenhouse sector, 2007 The Energy Monitor 2007 provides an insight into the energy input and output of the Dutch greenhouse sector, as well as the energy indicators agreed with the authorities for the period to 2007 inclusive. The energy efficiency exhibited a substantial improvement during this period: in 2007, the greenhouse horticulture sector's primary fuel consumption per unit of product was 60% lower than in 1980. During the period under review, CO2 emissions from cultivation first increased and then decreased, and in 2007 were ultimately about 24% lower than in 1990. Sustainable energy¿s share increased from 0.1 to 0.8% during the period from 2000 to 2007. The number of co-generation plants increased greatly during this period, as a result of which purchases of natural gas increased and purchases of electricity decreased: sales of electricity increased sharply. The greenhouse horticulture sector has been a net supplier of electricity since 2006. At the end of 2007, approximately two-thirds of the greenhouse-horticulture area was equipped with alternative supplies of energy alongside traditional, natural gas-fired boilers. De energiemonitor 2007 brengt de ontwikkeling van de energie-input en -output van de Nederlandse glastuinbouw en de met de overheid overeengekomen energie-indicatoren in de periode tot en met 2007 in kaart. De energie-efficiëntie laat een belangrijke verbetering zien. De glastuinbouw kwam in 2007 uit op 60% minder primair brandstofverbruik per eenheid product dan in 1980. De CO2-emissie voor de teelt nam in de verslagperiode eerst toe, daarna af en was in 2007 zo'n 24% lager dan in 1990. Het aandeel duurzame energie nam in de periode 2000-2007 toe van 0,1 tot 0,8%. Het gebruik van warmtekrachtinstallaties is sterk toegenomen, waardoor meer aardgas en minder elektriciteit wordt ingekocht; de elektriciteitsverkoop nam sterk toe. Sinds 2006 is de glastuinbouw netto elektriciteitsleverancier. Eind 2007 heeft circa twee derde van het glastuinbouwareaal een alternatieve energievoorziening naast de traditionele, aardgasgestookte ketel.

Het LEI voert in opdracht van Productschap Tuinbouw (PT) en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) de Energiemonitoring van de glastuinbouw uit. In deze tussenrapportage wordt verslag gedaan van de ontwikkeling van de drie volgende indicatoren; 1) Een CO2-streefwaarde voor de primaire productie van 6,6 Mton per jaar bij een areaal van 10.500 ha en 7,2 Mton bij een areaal van 11.500 ha, in de periode 2008-2012. 2) Verbetering van de energie-efficiëntie tot 35% in 2010 t.o.v. het niveau van 1980. 3) Een aandeel duurzame energie van 4% in 2010. De tussenrapportage gaat achtereenvolgens in op de methode van onderzoek inclusief de uitwerking van de definities en gebruikte bronnen (hoofdstuk 2), de resultaten (hoofdstuk 3), warmtekrachtkoppeling (hoofdstuk 4), duurzame energie (hoofdstuk 5) en wordt afgesloten met de conclusies (hoofdstuk 6). De resultaten betreffen de jaren t/m 2007 waarbij het laatste jaar voorlopige cijfers betreft

Het LEI voert in opdracht van Productschap Tuinbouw (PT) en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) de Energiemonitoring van de glastuinbouw uit. In deze tussenrapportage wordt verslag gedaan van de ontwikkeling van de drie volgende indicatoren; 1) Een CO2-streefwaarde voor de primaire productie van 6,6 Mton per jaar bij een areaal van 10.500 ha en 7,2 Mton bij een areaal van 11.500 ha, in de periode 2008-2012. 2) Verbetering van de energie-efficiëntie tot 35% in 2010 t.o.v. het niveau van 1980. 3) Een aandeel duurzame energie van 4% in 2010. De tussenrapportage gaat achtereenvolgens in op de methode van onderzoek inclusief de uitwerking van de definities en gebruikte bronnen (hoofdstuk 2), de resultaten (hoofdstuk 3), warmtekrachtkoppeling (hoofdstuk 4), duurzame energie (hoofdstuk 5) en wordt afgesloten met de conclusies (hoofdstuk 6). De resultaten betreffen de jaren t/m 2007 waarbij het laatste jaar voorlopige cijfers betreft

The present study aims for a deeper understanding of the internal and external factors, such as firm strategy and pressure from the business network (government, buyers, suppliers, local inhabitants, etc.), that have an impact on the adoption of environmental management capabilities in firms in the Dutch food and beverage industry. A recent investigation by the Arthur D. Little Innovation High Ground Survey among 40 multinationals (Sony, Procter & Gamble, Vodafone, etc.) showed that managers in general expect that sustainability-driven innovation, such as environmentally product (re)design, has a growing potential to deliver value to business. However, only 5% indicated to pay attention to environmental issues in their strategic planning and decision-making. These figures would probably look even worse if small- and medium-sized firms were included. This thesis focuses on the commitment to the environment in terms of the adoption of environmental management capabilities. These comprise different environmental management items, such as an environmental action program, regular environmental auditing to evaluate strategic environmental targets, and an environmental database to keep record of environmental performance. In short, they reflect the capacity of the firm to take care of the environment on a structural basis. The study design integrates the outside-in and the inside-out perspective. According to the outside-in perspective, the firm’s competitiveness depends on industrial forces, such as rivalry among competitors and entrance of new market parties. External factors measured in this study are the different stakeholder influences from the business network, including government and societal groups as well as other chain and network actors, such as buyers, suppliers, consumers and bank and insurance firms. The inside-out perspective states that the firm’s competitiveness depends on acquiring valuable resources, competences, and (dynamic) capabilities to deal with the external influences. Internal factors measured in this study are firm characteristics, including firm strategy and enabling capabilities, such as internal communication on environmental issues. The central research question is formulated as follows: What is the joint impact of the business network (government, buyers, suppliers, customers, etc.) and firm characteristics on the adoption of environmental management capabilities in Dutch food and beverage firms? Semi-structured interviews are held with 13 environmental managers of different firms, while also two large-scale surveys are carried out in 2002 and 2005 in the Dutch food and beverage industry. The interviews are carried out to get more insight into environmental management practices. The aim of the survey questionnaires was to measure the business network influences on the attention for the environment, which formed the longitudinal backbone of the present study. However, the survey of 2002 concentrated on the relationship with government, as well. In total, 492 questionnaires could be used for the analyses, of which 386 originated from micro and small (5-50 employees) and 106 from medium-sized and large firms (50 or more employees). In 2005, special attention was paid to firm strategy and enabling capabilities. The survey included medium-sized and large firms only to get a more homogenous sample. In total, 100 questionnaires could be used. Differences between micro, small, medium-sized and large firms hare analyzed using t-tests. Furthermore, correlation and regression analyses are carried out. A cluster analysis is performed to get more insight in different firm profiles with respect to the joint impact of the business network and firm characteristics. A longitudinal analysis is carried out to get insight in changes with respect to business network impacts on the adoption of environmental management capabilities between 2002 and 2005. An increased impact of the business network is measured from 2002 to 2005. Interestingly, banks and insurance firms appeared to be important as well as chain actors and competitors. This might implicate that the attention for environmental issues in the business networks has extended from government and environmental organizations to include stakeholders that are of primary interest to attain commercial business goals. The perceived impact of environmental organizations was stronger in 2005 compared to 2002, which might reflect growing environmental concerns of society and also increased success of these organizations to get media attention for environmental issues. However, the results demonstrate also that government is (still) a dominant environmental stakeholder. Concerning the public-private relationship, public-private voluntary environmental agreements (or environmental covenants) and the contact intensity with (lower) government appeared to be important. Furthermore, the results demonstrate that firms with an innovative business strategy (i.e. prospector strategy) adopted more cradle-to-cradle environmental management capabilities, including attention for environmentally friendly product (re)design. Regarding the research question, a cluster analysis indicates that four different environmental taxonomies can be distinguished with respect to business network and firm characteristics. In conclusion, the present study shows that for micro and small firms, strong ties with government through frequent contacts with local governmental agencies are essential to stay informed about environmental regulations. Such regular contacts have as a side-effect that the understanding and consequently the appreciation of public environmental policy improves. Governmental agencies are therefore recommended to provide micro and small firms environmental information (e.g. through e-mails or news letters) and, more importantly, maintain frequency of visits even if no direct monitoring or control reasons exist. The micro and small firms typically lack expertise to fundamentally change their environmental behavior. Environmental training and education programs could therefore be organized to increase the expertise to deal with environmental measures. Furthermore, cooperative pilot projects on the implementation of clean technologies can serve as a platform for knowledge exchange. Intermediaries, such as branch-organizations, are important to be involved in these initiatives, since they can take care of the administrative consequences. In the medium-sized and large firms with a defensive environmental strategy, the adoption of environmental management capabilities is most likely provoked by command-and-control regulations, while voluntary public-private environmental initiatives can be used to support proactive firms. Environmental covenants can put a strong focus on innovation addressing environmental targets at the product level (e.g. percentage of recycled components or re-usable parts) and at the chain level (e.g. chain level energy reduction targets). Large firms in particular are able to stimulate their chain partners to be included in environmental initiatives, which is essential for environmentally friendly product (re)design and to achieve chain-oriented environmental targets.

Deze studie biedt een overzicht van de effecten van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Europese mestbeleid op de bodemkwaliteit in Nederland in de periode 2005-2030. De overeenkomsten en verschillen tussen de verschillende Europese richtlijnen op het gebied van water en mest zijn geanalyseerd voor wat betreft de effecten voor bodemkwaliteit, ook in relatie met de Europese Bodemstrategie. Alle richtlijnen dragen bij aan het voorkomen of verminderen van bodemverontreiniging. De effecten van de richtlijnen voor de koolstofvoorraad van de bodem kunnen uiteenlopen. Beperking van het gebruik van nutriënten en verschraling van natuurterreinen kan leiden tot afname van de aanvoer van koolstof, terwijl vernattingsmaatregelen kunnen leiden tot toename. Kwantitatieve gegevens ontbreken echter. Bodemverdichting heeft geen aandacht in het huidige Europese water- en mestbeleid. Omdat verdichte lagen water- en stofstromen beïnvloeden is bodemverdichting relevant voor het water- en mestbeleid. Het verdient aanbeveling hiermee rekening te houden bij het formuleren van beleid ter preventie en bestrijding van bodemverdichting in het kader van een Europese bodemstrategie of een eventuele Europese Kaderrichtlijn Bodem

The authors explore how a Decision Support System (DSS) for managing the marine environment can be set up. They use the Driving force-Pressure-State- Impact-Respond (DPSIR) framework to analyze which are the major driving forces impacting upon the marine environment in the North Sea. Moreover, a number of potential responses are identified. Furthermore, a preliminary and simplified optimization model has been set up and can be used in a DSS to decide on the best location of marine reserves for the protection of species. The model is based on a bio-economic metapopulation model that can be used to decide which parts of the sea should be opened for fisheries and which should be protected as marine reserve. It accounts for the dispersal of fish and considers both the economic returns from fisheries and the ecological value of marine biodiversity. A number of suggestions are given on how to extend and improve the DSS.

A scenario study from 2000 to 2050 has been performed (by Natuur en Milieuplanbureau, UNEP and WCMC) to explore the effects of future economic, demographic and technical developments on environmental pressures and global biodiversity. Policy options that affect global biodiversity were analysed on their contribution to the 2010 biodiversity targets agreed upon under the Convention on Biological Diversity (CBD). The mean species abundance of natural occurring species was used as indicator for biodiversity. To analyse the economic and environmental consequences of changes in global drivers and policies, we developed a global economic-biophysical framework by combining the extended GTAP model (Van Meijl et al., 2005) with the IMAGE model (Alcamo et al., 1998; IMAGE Team, 2001).

Deze studie biedt een overzicht van de effecten van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het Europese mestbeleid op de bodemkwaliteit in Nederland in de periode 2005-2030. De overeenkomsten en verschillen tussen de verschillende Europese richtlijnen op het gebied van water en mest zijn geanalyseerd voor wat betreft de effecten voor bodemkwaliteit, ook in relatie met de Europese Bodemstrategie. Alle richtlijnen dragen bij aan het voorkomen of verminderen van bodemverontreiniging. De effecten van de richtlijnen voor de koolstofvoorraad van de bodem kunnen uiteenlopen. Beperking van het gebruik van nutriënten en verschraling van natuurterreinen kan leiden tot afname van de aanvoer van koolstof, terwijl vernattingsmaatregelen kunnen leiden tot toename. Kwantitatieve gegevens ontbreken echter. Bodemverdichting heeft geen aandacht in het huidige Europese water- en mestbeleid. Omdat verdichte lagen water- en stofstromen beïnvloeden is bodemverdichting relevant voor het water- en mestbeleid. Het verdient aanbeveling hiermee rekening te houden bij het formuleren van beleid ter preventie en bestrijding van bodemverdichting in het kader van een Europese bodemstrategie of een eventuele Europese Kaderrichtlijn Bodem

The authors explore how a Decision Support System (DSS) for managing the marine environment can be set up. They use the Driving force-Pressure-State- Impact-Respond (DPSIR) framework to analyze which are the major driving forces impacting upon the marine environment in the North Sea. Moreover, a number of potential responses are identified. Furthermore, a preliminary and simplified optimization model has been set up and can be used in a DSS to decide on the best location of marine reserves for the protection of species. The model is based on a bio-economic metapopulation model that can be used to decide which parts of the sea should be opened for fisheries and which should be protected as marine reserve. It accounts for the dispersal of fish and considers both the economic returns from fisheries and the ecological value of marine biodiversity. A number of suggestions are given on how to extend and improve the DSS.

Het huidige rapport ‘Kustveiligheid en natuur’ presenteert de state of the art voor de gehele Nederlandse kust. Het behandelt de mogelijkheden van de combinatie van kustveiligheid en natuur, landschap en recreatie, voor de korte en de lange termijn, van lokale zandsuppleties tot grootschalige infrastructurele werken. Kustveiligheid en natuur zullen ook in de toekomst in de belangstelling blijven staan

Current quality status of CABETs environmental laboratory and necessary steps to meet GLP requirements. June 18 – 22, 2007