Search

De Bosatlas van Nederland Waterland is een ‘vlootschouw’ van alles wat Nederland maakt tot een waterland. De atlas gaat met honderden kaarten, tientallen grafieken en vele luchtfoto’s in op onderwerpen als de geschiedenis van het waterbeheer in Nederland, culturele aspecten zoals de waterlinies, de economische aspecten van onder andere scheepvaart en visserij, klimaatverandering en veiligheid, het Nederlandse waterbeheer, gezondheid en milieu, water in het landschap en water in de stad. In totaal hebben meer dan 40 overheden, kennisinstellingen en bedrijven aan de Wateratlas meegewerkt.

Onder invloed van het bodemgebruik en de daarvoor noodzakelijke ontwatering oxideert er organische stof in de bodem. Oppervlakkig voorkomende veenlagen worden hierdoor geleidelijk dunner, waardoor er veranderingen optreden in de bodembouw. In dit onderzoek is nagegaan of de Bodemkaart, schaal 1:50.000, voor de veengebieden in Noord-Holland nu nog een betrouwbaar beeld geeft van de bodemgesteldheid. Met behulp van een steekproef is getoetst of de gronden met veenlagen in het bodemprofiel bij de juiste hoofdklasse van de legenda zijn ingedeeld. Hiervoor is op 207 locaties de veendikte bepaald. Met deze validatieset is de kaartzuiverheid berekend. Per stratum varieert de kaartzuiverheid van 52 tot 88%, met een gemiddelde van ruim 80%.

In vervolg op een studie die op nationale schaal inzicht gaf in het mogelijke voorkomen van bodembedreigingen waardoor in het kader van de concept Kaderrichtlijn Bodem prioritaire gebieden aangewezen moesten worden, is in dit rapport de aandacht gericht op de provincie Drenthe. Zowel in Nederland als in Drenthe zijn drie bodembedreigingen het meest relevant, namelijk erosie, afname van de hoeveelheid organische stof en verdichting. Bij erosie gaat het in de provincie Drenthe vooral over winderosie. Afname van de organische stofhoeveelheden speelt vooral in (voormalige) veengebieden.

In het IMBOD project worden de mogelijkheden onderzocht voor de integratie van de gegevens in de DINO-database van TNO en de BIS-database van Alterra, zodat de informatie in de toekomst via één loket verstrekt kan worden. Dit rapport geeft een beschrijving van de overeenkomsten en verschillen van de gegevens in beide databestanden en het bevat adviezen voor een betere afstemming

De ondergrond van Nederland is bijzonder. Geen enkel land met zo’n slappe ondergrond is tegelijk zo dichtbevolkt. En vrijwel geen ander land in Europa beschikt over een gasvoorraad met zo’n enorme omvang. Maar liefst 400.000 keer boorden geologen een gaatje in de Nederlandse bodem, meestal tot een meter of tien diep, een enkele keer zelfs zes kilometer. Alle kennis die dat opleverde, is in deze atlas overzichtelijk weergegeven in beelden en kaarten. Acht hoofdstukken geven een kleurrijk beeld van alles wat normaal gesproken onzichtbaar blijft: bodem- en gesteentelagen vol aardgas, grondwater, voedingsstoffen, bodemenergie, metselzand, Romeinse resten, metrotunnels en elektriciteitskabels. Ook nemen we de lezer mee op een reis door de tijd, die Nederland 300 miljoen jaar geleden begon in een Surinaams tropenbos, om via een Afrikaanse zoutvlakte en een Mediterrane binnenzee te eindigen aan de voet van een reusachtige gletsjer. Deze nieuwe Bosatlas ontcijfert de kilometersdikke bodemlagen die zich gaandeweg onder onze voeten ophoopten.

Dit rapport geeft een overzicht van het basismateriaal voor de bodembedreigingen die genoemd worden in de ontwerpteksten voor de Kaderrichtlijn Bodem (KRB) en waarbij wordt gesproken over de aanwijzing van prioritaire gebieden. Waar mogelijk bestaat dit materiaal uit kaarten voor Europa en Nederland. Achtereenvolgens komen de thema’s erosie, organische stof, verdichting, verzilting en verzuring aan bod. Voor Nederland zijn de eerste drie thema’s waarschijnlijk het meest aan de orde. Voor erosie gaat het dan naast watererosie, dat slechts in een beperkt deel van het land voorkomt, vooral over winderosie. Afname van de hoeveelheid organische stof is vooral aan de orde in de veengebieden van ons land. Verdichting lijkt op veel plaatsen een probleem te gaan vormen, maar hierover is nog veel onzekerheid. Verzilting, verzuring en aardverschuivingen zijn in de ontwerpteksten van de KRB zo gedefinieerd dat ze in Nederland niet aan de orde zijn. In het rapport wordt ook ingegaan op de gegevensbehoefte

Het ministerie van LNV onderzoekt of er argumenten zijn om vruchtbare landbouwgronden te beschermen. In dit rapport is informatie verzameld om vruchtbare landbouwgronden te definiëren op basis van fysische, chemische en biologische eigenschappen waarbij het gaat om een optimale opbrengst met een minimale belasting van het milieu. Verzameld zijn kaarten van landgebruik en de landbouwkundige geschiktheid in Nederland en Europa, en van de gehalten of uitspoeling aan fosfaat, nitraat, koper en zink in Nederland. Gecombineerde kaarten met landbouwkundige geschiktheid en milieubelasting in Nederland geven aan dat het mogelijk is om op een bepaald schaalniveau vruchtbare landbouwgronden aan te wijzen.

Gegeven worden de resultaten van het derde meetjaar van het bodemmeetnet van de provincie Noord-Holland. De planning is dat in drie jaren de bodems van alle belangrijke bodem-landgebruik-hydrologie eenheden van de provincie Noord-Holland representatief bemonsterd worden. In 2003 vond de eerste reeks bemonsteringen plaats, en in 2004 de tweede reeks. Dit rapport gaat over de derde reeks bemonsteringen welke plaats had in 2005. In eerste instantie was gepland om dit in 2005 en 2006 uit te voeren. Beschreven wordt het verloop van de meetronden, de aangetroffen locaties en de analyses. Statische kenmerken zoals de gemiddelden, en cumulatieve frequentieverdelingen worden gegeven per bemonsterde bodem-landgebruik-hydrologie eenheid, en ten slotte wordt als voorbeeld van een toepassing landkaarten van de zware metalengehalten in Noord-Holland gegeven

Gegeven worden de resultaten van het tweede meetjaar van het bodemmeetnet van de provincie Noord-Holland. De planning is dat in vier jaren de bodems van alle belangrijke bodem-landgebruik-hydrologie eenheden van de provincie Noord-Holland representatief bemonsterd worden. In 2003 vond de eerste reeks bemonsteringen plaats. Dit rapport gaat over de tweede reeks bemonsteringen welke plaats had in 2004. Beschreven wordt het verloop van de meetronden, de aangetroffen locaties en de analyses. Statische kenmerken zoals de gemiddelden, en cumulatieve frequentieverdelingen worden gegeven per bemonsterde bodem-landgebruik-hydrologie eenheid, en ten slotte wordt als voorbeeld van een toepassing landkaarten van de zware metalengehalten in Noord-Holland gegeven.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat de combinatie van water en bos gunstig kan zijn voor natuur, waterbeheer en recreatie. Dit vervolg onderzoek heeft tot doel in beeld te brengen wáár in Nederland de meest kansrijke plekken voor deze combinatie liggen. De volgende hoofdtypen 'nat bos' worden onderscheiden: zachthout-ooibos, hardhout-ooibos, elzenbroekbos en essen-elzenbos. De grootste kansen voor combinatie van functies werden gevonden in beekdalen en beekoverstromingsvlakten in pleistoceen Nederland, delen van de Friese en Groningse kleigebieden, voormalige strandvlakten langs de Hollandse kust en het rivierengebied van Midden-Nederland

Er zijn grote variaties in de nitraatconcentratie in het bovenste grondwater van uitspoelings-gevoelige zandgronden geconstateerd. Deze variaties worden waarschijnlijk veroorzaakt door denitrificatie. In het kader van de evaluatie van de Meststoffenwet 2004 zijn studies uitgevoerd om kwantitatief inzicht te krijgen in de denitrificatie in de bodemlaag tussen de onderkant van de bouwvoor en het bovenste grondwater. De resultaten geven aan dat veenlagen en/of moerige lagen leiden tot lagere nitraatconcentraties in het bovenste grondwater. Andere bodem-eigenschappen zoals het voorkomen van klei- en leemlagen en de uitspoeling van organische stof uit de bouwvoor hebben geen duidelijk effect op denitrificatie. Geconcludeerd wordt dat de aanwezigheid van veenlagen of moerige lagen in zandgronden een extra criterium zou kunnen zijn om uitspoelingsgevoelige gronden te differentiëren. Dit geldt met name voor grondwatertrap VI. In veel zandgronden heeft afbraak van veen plaatsgevonden, zodat een bodemkartering nodig is om het areaal uitspoelingsgevoelige zandgronden met veenlagen te bepalen.

This report presents considerations for the choice of options to calculate and monitor stocks of carbon in all soils and emissions of CO2 from agricultural soils in the Netherlands for the Kyoto 1990 baseline and following years. The objective of the study was to prepare data for a national submission according to the Common Reporting Format for carbon stocks on specific land uses, land use changes en carbon fluxes according to Article 5.2 in the Kyoto Protocol. This study reports on the whereabouts of the carbon stocks in order to be geographically explicit, discusses the uncertainties in the inventory and analyses future inventory options.

Dit rapport beschrijft de digitale bestanden van De Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000 en schaal 1 : 250 000. Per kaart worden achtereenvolgens beschreven: de opzet van de legenda, de actualiteit van de gegevens de inhoud van het vectorbestand en additionele informatie. Beide bodemkaarten zijn voor geheel Nederland in digitale vorm beschikbaar.

Voor het verkrijgen van een zo actueel en gedetailleerd mogelijke bodemkaart is het GIS-bestand van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 50 000, aangevuld met gegevens van gedetailleerde bodemkaarten. Bij de kaartvlakken met veengronden is aangegeven of deze vlakken op dit moment ook nog uit veengronden bestaan. Voor toepassing in het kader van het vaststellen van het gewenste grond- en oppervlaktewaterregime is de informatie van de bodemkaart uitgebreid met informatie over de HELP-eenheid en informatie over historische referentiegrondwaterstanden.

In opdracht van de Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant is een integrale bodembeoordeling uitgevoerd. Deze diende ter identificatie van kansrijke gebieden voor de landbouwsector in Noord-Brabant. De bodemgeschiktheid is bepaald voor de voornaamste vormen van agrarisch landgebruik. Tevens is de kwetsbaarheid van het milieu beoordeeld, op basis van berekeningen met het WSV-metamodel van de stikstof- en fosforbelasting van grond- en oppervlaktewater bij deze vormen van landgebruik. Deze beide analyses zijn uitgevoerd voor zowel de huidige, vrij droge hydrologische situatie als voor de natuurlijke, vrij natte situatie (in 1850). De resultaten van deze studie worden ruimtelijk weergegeven in de vorm van een uitgebreide set kaarten voor Noord-Brabant. Dekaarten laten zien waar de gronden minder geschikt zijn voor weidebouw of akkerbouw, of waar de kwetsbaarheid voor nutriëntenemissie groot is en daarmee het risico van overschrijding van de kwaliteitsnormen voor grond- en/of oppervlaktewater. De resultaten van deze studie kunnen gebruikt worden bij de invulling van de zonering van het platteland op basis van landbouwkundig perspectief en milieurisico.

Door het digitale bestand van de geogenetische indeling van Nederland te combineren met het digitale bestand van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000, is voor de provincies Noord-Holland en Overijssel een kwantitatief onderbouwd overzicht samengesteld van de aard en ligging van bodemkundig kenmerkende gebieden in deze provincies. De bodemkaart, schaal 1 : 50 000, is daarvoor sterk vereenvoudigd. De bodemtypen die kenmerkend zijn voor de diverse morfopatronen zijn in een overzicht opgenomen, waarbij hun relatieve waarde is aangegeven. De ligging van de kenmerkende gebieden is aangegeven op signaleringskaarten. De resultaten zijn bruikbaar voor het specifieke en het generieke landschapsbeleid. De kaarten kunnen gebruikt worden voor het samenstellen van een nationale beleidskaart aardkundige waarden.

Veldmetingen van freatische grondwaterstanden in de winter en in de zomer zijn gekoppeld aan langjarige meetreeksen in peilbuizen en aldus omgezet in een gemiddeld hoogste, gemiddeld laagste en gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand (GHG, GLG resp. GVG).Deze karakteristieken zijn in verband gebracht met vlakdekkende hulpgegevens welke onder andere zijn gerelateerd aan maaiveldligging uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). De verkregen relaties zijn gebiedsdekkend toegepast en met geostatistischemethoden gecorrigeerd voor fouten. De aldus verkregen gebiedsdekkende bestanden van de GHG, GVG, GLG en grondwatertrap zijn uitgebreid naar regimecurves en duurlijnen en geven samen een actueel en klimaatsrepresentatief beeld van de grondwaterdynamiek opeen schaal 1 : 25 000. Gebruikmakend van de GHG-kaart en een modelstudie zijn tenslotte de specifieke en de maatgevende afvoer in kaart gebracht op een schaal van 1 : 50 000.

Veldmetingen van freatische grondwaterstanden in de winter en in de zomer zijn gekoppeld aan langjarige meetreeksen in peilbuizen en aldus omgezet in een gemiddeld hoogste, gemiddeld laagste en gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand (GHG, GLG resp. GVG).Deze karakteristieken zijn in verband gebracht met vlakdekkende hulpgegevens welke onder andere zijn gerelateerd aan maaiveldligging uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). De verkregen relaties zijn gebiedsdekkend toegepast en met geostatistischemethoden gecorrigeerd voor fouten. De aldus verkregen gebiedsdekkende bestanden van de GHG, GVG, GLG en grondwatertrap zijn uitgebreid naar regimecurves en duurlijnen en geven samen een actueel en klimaatsrepresentatief beeld van de grondwaterdynamiek opeen schaal 1 : 25 000. Gebruikmakend van de GHG-kaart en een modelstudie zijn tenslotte de specifieke en de maatgevende afvoer in kaart gebracht op een schaal van 1 : 50 000.

De belangrijkste landelijke en provinciale bestanden met bodemkwaliteitsgegevens zijn gecombineerd met het bodemkundig informatiesysteem van Alterra om landelijke kaarten te maken van de kans dat de huidige zwaremetaalgehalten in de bodem landbouwkundige bodemnormen overschrijden. De bodemnormen zijn met regressiemodellen afgeleid van wettelijke normen voor gewassen of dierlijke organen. De bodemnormen zijn afhankelijk van het gewas, het organischestofgehalte, lutumgehalte en de pH van de bodem. Gegeven een gewas verschillen de bodemnormen dus van plaats tot plaats. De kans dat op een willekeurig punt de bodemnorm wordt overschreden, is benaderd met Monte Carlosimulatie. De hiervoor benodigde kansverdelingen van organischestofgehalte, lutumgehalte, pH en de vier zware metalen zijn geschat met simple indicator kriging met lokale a-priorikansen. De overschrijdingskansen zijn over het algemeen verwaarloosbaar klein. Uitzonderingen zijn lood en cadmium in akkerbouwgebieden (referentiegewas tarwe).

Op grond van twee maatschappelijke ontwikkelingen, het streven naar een landsdekkend beeld van de bodemkwaliteit en de ontwikkeling van normen voor bodemverontreiniging die gerelateerd zijn aan het bodemgebruik (bodemgebruikswaarden), heeft Alterra kaarten geproduceerd van de zware-metaalgehalten in de bovengrond, de kritieke gehalten voor het huidige landgebruik, en de overschrijdingskans van het kritieke gehalte in de bodem. De kritieke bodemgehalten voor zware metalen zijn berekend aan de hand van de gewasnorm (kritieke gehalte in het gewas i.v.m. de voedselveiligheid) en de bodemvariabelen kleigehalte, organische-stofgehalte en zuurgraad. Als illustratie de resulterende kaartbeelden voor cadmium

Op grond van twee maatschappelijke ontwikkelingen, het streven naar een landsdekkend beeld van de bodemkwaliteit en de ontwikkeling van normen voor bodemverontreiniging die gerelateerd zijn aan het bodemgebruik (bodemgebruikswaarden), heeft Alterra kaarten geproduceerd van de zware-metaalgehalten in de bovengrond, de kritieke gehalten voor het huidige landgebruik, en de overschrijdingskans van het kritieke gehalte in de bodem. De kritieke bodemgehalten voor zware metalen zijn berekend aan de hand van de gewasnorm (kritieke gehalte in het gewas i.v.m. de voedselveiligheid) en de bodemvariabelen kleigehalte, organische-stofgehalte en zuurgraad. Als illustratie de resulterende kaartbeelden voor cadmium

In verzuurde kwelafhankelijke natuurterreinen worden in de bovengrond soms zeer lage ijzergehalten gemeten. Vermoed wordt dat de gronden zijn ontijzerd en dat herstel niet meer mogelijk is. Uit verkennend onderzoek naar de omvang van dit probleem via een landelijke steekproef binnen de ecologische hoofdstructuur (EHS) blijkt dat ontijzering geen incidenteel probleem is. Juist in gebieden met matige kwel lijkt sterke ontijzering een serieus probleem te zijn. Het absolute areaal bos, heide en graslanden binnen de EHS waar dit probleem zich voordoet, bedraagt 54 522 ha. Het percentage van het areaal natuurgebieden met matige en sterke kwel (427 582 ha) dat binnen de EHS door ontijzering wordt bedreigd, bedraagt daarmee 12,7%. In dit areaal dreigt een discrepantie tussen natuurdoeltypen en de benodigde abiotische randvoorwaarden. In gebieden met sterke kwel lijkt dit probleem voorlopig nog niet actueel.

Waterbedrijf Gelderland wil samen met andere belanghebbenden de waterhuishouding in het gebied Lochem-Vorden optimaliseren. Naast waterhuishoudkundige maatregelen bestaat de mogelijkheid om de drinkwaterwinningen in het gebied aan te passen. Met een hydrologisch model zijn verschillende inrichtingsvarianten doorgerekend. In dit rapport wordt verslag gedaan van de gevolgen van de voorgestelde maatregelen voor de natuur. Er is een methode ontwikkeld om met de uitkomsten van het natuurevaluatiemodel NATLES de realiseerbaarheid van de natuurdoelen die door de provincie Gelderland zijn vastgesteld, als percentage te berekenen. Tevens is een historische situatie gereconstrueerd die als referentie dient voor de hydrologische situatie en voor de realiseerbaarheid van de natuurdoelen.

In deze studie is onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om een kennissysteem te ontwikkelen waarmee de kansrijkdom van effectgerichte maatregelen in bos kan worden beoordeeld. Door literatuurstudie en gesprekken met deskundigen is achterhaald of voldoende kennis bestaat over de omstandigheden waaronder maatregelen kansrijk kunnen worden uitgevoerd. Van de benodigde informatie is nagegaan of hiervan digitale gegevensbestanden aanwezig zijn, en of deze gebruikt kunnen worden. Voor het systeemontwerp zijn eisen ten aanzien van gebruik, techniek en architectuur in beeld gebracht met een aantal schermvoorbeelden.

Voor de 100-jaarszone van Het Klooster zijn gebiedgegevens geïnventariseerd ten behoeve van het meetnet voor de monitoring van nitraatuitspoeling. Het betreft gegevens over bodemtype, grondwatertrap, landgebruik, droge zandgronden, locatie van bedrijven en percelen en kengetallen van bedrijfstypen. Deze gegevens worden gebruikt bij het inrichten van het meetnet en bij het analyseren van meetgegevens. Tevens worden ze gebruikt in een optimalisatiemodel voor het analyseren van effecten van maatregelen om de nitraatuitspoeling te verlagen.

From 1984 to 1994 forest condition in the Netherlands was estimated by recording defoliation and discolouration in 3000 plots. In this study the defoliation classes for this eleven years' period was related to possible stress factors such as deposition, soil chemistry and soil moisture. The data for most of the stress factors were derived using a site-specific model, since no measured data are available. The relationship was assessed by a split plot analysis. Results show that deposition and climaticstand, site and biotic factors contribute significantly to the explanation of defoliation, although percentages accounted for are low.

Door het CML en TNO-IGG is een methode ontwikkeld om de natuurlijke grondwatersituatie te bepalen aan de hand van bodemkenmerken van bodemeenheden die op de Bodemkaart van Nederland 1 : 50 000 voorkomen. De methode is toegepast in Noord-Brabant en later door het Staring Centrum voor Gelderland en omgeving. De totale Bodemkaart van Nederland omvatte desondanks nog een groot aantal bodemeenheden die nog niet waren toegedeeld. In dit rapport wordt de voltooing voor alle Nederlandse bodemeenheden toegelicht, evenals de beperkingen en toepassingsmogelijkheden.

Voor allerlei rekenmodellen met een abiotische component zijn bodemkundige invoergegevens nodig. In deze studie is de laagopbouw van de eenheden van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000, gekarakteriseerd naar relevante fysisch-chemische kenmerken: organischestofgehalte, lutumgehalte, leemgehalte, siltgehalte, slibgehalte, M50, pH, kalkgehalte, ijzergehalte, C/N- quotiënt en dichtheid. De gegevens hebben betrekking op het bodemprofiel tot 1,20 m en er is rekening gehouden met het grondgebruik. Voor de karakterisering is gebruik gemaakt van de gegevens in het Bodemkundig InformatieSysteem en van de informatie in de toelichtingen bij de kaartbladen van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000.

Dit rapport doet verslag van van een inventarisatie naar de kwaliteit van 21 grondwatertrappenkaarten schaal 1 : 50 000 die meer dan 20 jaar geleden zijn gekarteerd en voor het grootste deel in pleistoceen Nederland liggen. Uit een kwaliteitstest bleek dat vrijwel alle kaartbladen niet aan de gestelde kwaliteitseisen voldoen. Negen kaartbladen zijn provisorisch geactualiseerd op basis van beschikbare punt- en vlakgegevens. Resultaten laten zien dat er een sterke verdroging, met name voor wat betreft de gemiddeld hoogste grondwaterstand, is opgetreden, en dat het kaartbeeld sterk is vervlakt door het grotendeels verdwijnen van natte grondwatertrappen.

Voor geheel Nederland is een bestand aangemaakt met per rastercel van 500 x 500 mr belangrijke gegevens over de grondsoort, het grondwaterstandsverloop, het vochtleverend vermogen voor diep en voor ondiep wortelende gewassen, en het stikstofleverend vermogen van de bodem. De opdrachtgevers gaan deze gegevens gebruiken in het stofstromenproject, dat bestaat uit een onderzoek naar de nutriëntenverliezen vanuit de Nederlandse landbouw naar het milieu.

Er is een methode ontwikkeld waarmee voor alle bos- en natuurgebieden in Nederland de kwetsbaarheid voor grondwaterstandsdaling is vastgesteld. De methode vergelijkt het actuele vochtleverend vermogen met het vochtleverend vermogen bij verlagingen van25, 50, 75 en 100 cm. Van het areaal bos en natuurterrein heeft 31% een groot vochtleverend vermogen (> 150 mm), 10% een matig (100-150 mm) en 51% een gering (< 100 mm); van 9% waren onvoldoende gegevens bekend. Er is berekend dat 23% gevoelig is voor grondwaterstandsverlaging. Het vochtleverend vermogen van de gronden is afgeleid uit gegevens van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000. Berekeningen met het model MUST geven vergelijkbare uitkomsten.

Dit plan moet inhoudelijk en financieel sturing geven aan de verzameling van bodemgegevens. De gebruikers hebben hoofdzakelijk behoefte aan statistisch betrouwbare informatie over het grondwaterstandsverloop, bodemfysische karakteristieken, fosfaatverzadiging, bodemverzuring en eutrofiëring. De gegevens moeten landelijk en regionaal toepasbaar zijn. Om aan de behoeften tegemoet te komen zijn vier gegevenspakketten samengesteld, waarbij tevens de methode voor gegevensverzameling is aangegeven. Een vandeze methoden, de Landelijke Steekproef Kaarteenheden, is nader uitgewerkt. Tevens is een algemene strategie voor financiering vastgesteld en zijn de kosten voor realisatie van de vier gegevenspakketten globaal geschat.

Ruimtelijke maatregelen om afvoerpieken te verminderen zijn onderzocht in drie regionale watersystemen. Veranderingen in bestemming, inrichting en beheer konden de jaarlijkse hoogwaterstanden in kleine rivieren, beken en boezemwateren met 30-40% verminderen. Deze maatregelen zijn redelijk inpasbaar in het beleid voor het landelijk en stedelijk gebied, en ze zijn waarschijnlijk maatschappelijk acceptabel. De maatregelen in stroomgebieden van beken en kleine rivieren zullen nauwelijks invloed hebben opde hoogwaterstanden in de grote rivieren. Alleen de reservering van ruimte voor tijdelijke wateropslag in het benedenstroomse deel van een stroomgebied, nabij de uitmonding in de Rijntak of de Maas, vermindert de hoogwaterproblematiek in de grote rivieren.

Voor het zandgebied van Nederland is uit het rastercelbestand van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000, en uit het rastercelbestand Bodemstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek informatie afgeleid over de grondsoort, de vochtleverantie, de diepte van het grondwater en de oppervlakte cultuurgrond per cel van 500 m x 500 m. De gegevens worden toegepast in een model voor het kwantificeren van nutriëntenemissies vanuit de landbouw.