Search

Trefwoorden bedrijventerreinen, braakliggende terreinen, embryonale duinen, estuaria, Flora- en faunawet, Habitatrichtlijn, havens, industrieterreinen, metapopulatie, Natura 2000, Natuurbeschermingswet 1998, Pioniersoorten, Rugstreeppad, tijdelijke natuur, Visdief, Vogelrichtlijn

One of the themes of the NEW! Delta project is theme 3 "Creation and restoration of coastal and estuarine habitats" Within this theme two demonstration projects of habitat creation and restoration schemes have been implemented: one in the port of Antwerp and the other in the dune area "De Zilk" along the Dutch coast. The contributers of this study are from: ABP MER (United Kingdom), Alterra, Vlaamse overheid Afdeling Kust, DIREN Haute-Normandie, Grontmij, IMIEU Brussel, Haven van Antwerpen, Haven van Rotterdam, provincie Zuid-Holland

Het huidige rapport ‘Kustveiligheid en natuur’ presenteert de state of the art voor de gehele Nederlandse kust. Het behandelt de mogelijkheden van de combinatie van kustveiligheid en natuur, landschap en recreatie, voor de korte en de lange termijn, van lokale zandsuppleties tot grootschalige infrastructurele werken. Kustveiligheid en natuur zullen ook in de toekomst in de belangstelling blijven staan

Dit rapport beschrijft een objectieve en flexibele methode voor vegetatiekartering die uitermate geschikt is voor monitoring. De keuzes die karteerders moeten maken in het veld worden geminimaliseerd en de methode is breed toepasbaar voor allerlei doelen. Een ruimtelijk representatieve set van vegetatieopnames en pq’s wordt verkregen met een systematische steekproef. In het veld worden de locaties tot op een cm nauwkeurig uitgezet. Alle plantensoorten worden er genoteerd en de bedekking ervan geschat. Classificatie van opnamen tot vegetatietypen en interpolatie tot een kaart worden na het veldwerk uitgevoerd. Classificaties, interpretaties en verklaringen verouderen, maar vegetatieopnamen houden altijd hun waarde. Met het verstrijken van de tijd zullen de opnamen zelfs steeds waardevoller blijken. Honderd jaar verder vertelt een vegetatieopname precies hoe de vegetatie er uit zag. In de loop van de tijd zullen er ook van steeds meer plekken gedetailleerde gegevens beschikbaar komen. Een typologie mag dan wel onderbouwd zijn met opnamen, maar het is nooit zeker of de soorten ook daadwerkelijk in een kaartvlak voorkomen. Tevens is het onbekend welke processen of soorten er in de toekomst belangrijk worden. Het vastleggen van veldgegevens in het keurslijf van thema's, typologieën en maar enkele Rode Lijst-soorten zal op termijn dus steeds minder toereikend zijn om toekomstige vragen te beantwoorden

Twee 30-jarige reeksen met natuurontwikkeling op fosfaatverrijkte vochtig tot droge gronden werden vegetatiekundig en bodemkundig geanalyseerd op de mate waarin natuurdoeltypen werden gerealiseerd in relatie tot de fosfaattoestand van de bodem. In beide casestudies werden geen inrichtingsmaatregelen genomen, zodat de fosfaattoestand die door landbouwkundig gebruik was ontstaan, tevens het uitgangspunt voor natuurontwikkeling is geweest. In Baronie Cranendonck werd via extensieve begrazing en in Loefvledder via maaien en afvoeren een halfnatuurlijk beheer gevoerd. Bij beide vormen van beheer blijkt de productie van de vegetatie over een periode van 30 jaar sterk te zijn gedaald, waarbij de fosfaatvoorraad en -beschikbaarheid in de bouwvoor van percelen in de Baronie sterk daalden, maar in die van Loefvledder toenamen. Niet zozeer de beheersvorm maar de bodemkundig/hydrologische gesteldheid is van invloed op de vermindering van de fosfaatvoorraad. Uit het onderzoek kan worden geconcludeerd dat zonder afgraven zowel via begrazing als via hooien laagproductieve vegetaties van de Koelerio-Corynephoretea en het Nardo-Galion saxatilis kunnen worden ontwikkeld op matig tot sterk fosfaatverzadigde gronden. Onder invloed van beide beheersvormen zijn vooral de beperking aan stikstof- en kalium van invloed geweest op de teruglopende productiviteit. Verdere verschraling is alleen mogelijk indien fosfaatbeperking ontstaat, wat in de huidige situatie nog niet het geval is. Wel lijkt het van belang maatregelen te nemen die de kolonisatie van karakteristieke plantensoorten via dispersie van zaden vereenvoudigt

Aan de hand van literatuuronderzoek, informatie verzameld via enqultes met schaapsherders en interviews met terreinbeherende organisaties is een beschrijving gegeven van de ecologische meerwaarde van gescheperd schaapskuddebeheer en de economische rentabiliteit van de sector. De kenmerken van de sector, de organisatie van de bedrijfssystemen en de belangrijkste knelpunten en bedreigingen komen daarbij ook uitgebreid aan de orde. De conclusies spitsen zich toe op de financiële instandhouding van de sector en de wijze waarop de ecologische meerwaarde geoptimaliseerd kan worden. Aanbevelingen worden gegeven voor beleid, de sector en verder onderzoek.

We evaluated seven years of light cattle grazing of dune valleys (Wadden island of Vlieland) as to management objectives and effects on vegetation, flora and fauna. We compared data from 1993 and 2000 in a Before-After/Control-Impact design of 14 grazed and 14 ungrazed plots which were randomly selected from the vegetation strata 'grass encroached moist dune valleys' and 'intact Empetrum vegetation'. To elucidate effects on vegetation and fauna extra data were collected on heavy grazed sites, xerothermobiont fauna species, vertebrate fauna species, raised groundwater tables and historic vegetation descriptions. Development towards shrub- and woodland is tempered, but not stopped, as a consequence of cattle browsing on Prunus avium and Betula pubescens. Cattle forms bare patches and trails in the dense and high field layers of Calamagrostis epigejos and Carex arenaria and mean vegetation height of these layers was stabilised. Due to light grazing a clear gradient in grazing activity was found in the field which shifted between years. Grazing had only light to neutral effects on vegetation and fauna diversity. Changes in plant and fauna species composition and diversity were most related to a general change to moist conditions due to several years with high precipitation.

Bij Kollum en bij Ulicoten liggen terreinen die potentiëel geschikt zijn voor de opslag en bewerking van vuurwerk. In deze studie werd onderzocht of bij ingebruikneming als bedrijventerrein schade aan de natuur wordt aangericht. Op grond van juridische, bestuurlijke en ecologische criteria werd beoordeeld of dit ‘onaanvaardbaar’ is. Ook werden de mogelijkheden voor natuurontwikkeling aangegeven. In het veld en in archieven werden gegevens over planten en dieren verzameld. De gevolgen van mogelijke effecten werden beschreven en toegepast op de situatie van de beide locaties. Met inachtneming van randvoorwaarden werd geconcludeerd dat op de beide locaties geen ‘onaanvaardbare’ schade aan de natuur wordt berokkend wanneer die voor vuurwerkbedrijven worden ingericht

Dit onderzoek werd verricht bij een vergunningaanvraag - op basis van de Natuur-beschermingswet - voor een biologisch varkens- en akkerbouwbedrijf. Dit bedrijf zou op korte afstand van een Habitatrichtlijngebied gevestigd worden. Deze richtlijn schrijft voor dat getoetst wordt of de effecten van het bedrijf `significant¿ zijn. Er zijn modelberekeningen uitgevoerd om een schatting te maken van de effecten van het bedrijf. Deze effecten blijken verwaarloosbaar klein te zijn, maar de effecten van de achtergronddepositie (veroorzaakt door landbouw, veehouderij en verkeer in de wijde omgeving) moeten als zeer ernstig worden beoordeeld. Volgens de habitattoets moeten de effecten van het bedrijf beoordeeld worden in combinatie met de effecten van andere plannen en projecten, wanneer er aanwijzingen bestaan voor een patroon van geleidelijke teloorgang van het beschermde gebied als gevolg van die activiteiten. In het huidige geval leidt juist de cumulatie van de emissie van vele bedrijven tot een dergelijke geleidelijke teloorgang. Het blijft echter onduidelijk of de combinatieregel in het huidige geval van toepassing is, omdat het betreffende gebied slechts is aangemeld, en nog niet aangewezen als Habitatrichtlijngebied. Verder is het nog niet duidelijk welke uitleg gegeven moet worden aan het begrip 'significant'

We evaluated seven years of light cattle grazing of dune valleys (Frisian island of Vlieland) as to management objectives and effects on vegetation, flora and fauna. We compared vegetation, flora and fauna from 1993 and 2000 in a BACI-design of 14 grazed and 14 ungrazed plots, of which 20 were randomly selected from the stratum `grass overgrown moist dune valleys', and 8 from `intact Empetrum vegetations. Development towards shrubland and woodland is tempered as a consequence of cattle browsing of twigs and leaves of Prunus avium, and Betula pubescens, which reduces height and the growth form of these species. Browsing of P. avium is surprising as this is expected to occur only under shortage of other food plants. The number of seedlings under 0.5 mheight, however, increased, even in the grazed plots. Cattle form bare patches and trails in the dense and high field layers of Calamagrostis epigejos, and Carex arenaria. Vegetation height of the `overgrown valleys' increases significantly in the ungrazed plots, whereas it increases (very) lightly in the grazed plots. Numbers of plant and invertebrate species increase, which could be related to a general change to moist conditions. Grazing has neutral to light positive effects on bio-diversity, even inthe invertebrates the species number of which mostly decrease under heavier grazing pressures. Onderzoek grote grazers, in samenwerking met: Stichting Bargerveen, Nijmegen

In samenwerking met het RIVM en WU wordt het vegetatievoorspellingsmodel SUMO ontwikkeld. Het model vormt een integraal onderdeel met SMART en wordt onder andere gebruikt in de natuurplanner van het RIVM. Om de modellering van de effecten van begrazing op de vegetatieontwikkeling en successie mogelijk te maken is aan SUMO de begrazingsmodule Animal toegevoegd. De module en de wijzigingen in andere modules (m.n. lichtonderschepping en lengtegroei) en enkele modelberekeningen worden in dit verslag beschreven. De modellering van de begrazing vindt plaats vanuit het gezichtspunt van de plant. De grazers worden hierbij beschouwd als 'maaimachines' die met een bepaalde voorkeur eten van de in SUMO gemodelleerde organen (wortels, houtige delen en blad) en functionele typen (kruiden en grassen, dwergstruiken, struiken, pionierbomen en climaxbomen). Het aantal grazers wordt initieel opgelegd, maar kan deels variëren als gevolg van het voedselaanbod. Er is een terugkoppeling met SMART gemaakt om de uitwerpselen van de grazers beschikbaar te laten komen in de stikstofpool voor de volgende run. In totaal kan het effect van 15 verschillende soorten grazers worden gemodelleerd, zowel gedomesticeerde als 'wilde' grazers. Het effect van begrazing op de vegetatie kan in combinatie met plaggen, maaien en bosbeheer worden berekend. Testruns laten zien dat de effecten van begrazing goed voorspeld kunnen worden. Vooral het verschil tussen beheren en niet beheren van bossen is vrij groot. Het niet beheren van bossen (middels dunnen) leidt uiteindelijk tot zeer soortenarme bossen. De trend van het uit beheer nemen van bossen op de zandgronden zal er op de midden lange termijn toe leiden dat er zeer eenvormige bossen ontstaan, tenzij er gaten ontstaan door catastrofes. Het zo gewenste structuurrijk loofbos is hierin voor veel gebieden slechts een fase in de successie en zal niet gehandhaafd blijven zonder ingrepen. Een zelfde beeld laten de simulaties voor de heide zien. Begrazing alleen i

Gewone esdoorn is een boomsoort die een dominant karakter heeft en daardoor vaak als bedreigend wordt gezien voor de biodiversiteit, zeker waar de soort zich uitbreidt. In deze studie is gekeken naar het effect tussen het voorkomen van gewone esdoorn en de diversiteit aan plantensoorten in de ondergroei. In vijf locaties zijn drie fasen van veresdoorning vergeleken: 1 het oorspronkelijke bos, nog zonder esdoorn, 2 uitbreiding met esdoorn in de stakenfase, en 3 een kern van oud esdoornbos. De diversiteit in de stakenfase bleek het geringst en bleek weer bijna tot het oorspronkelijke niveau terug te keren in oud esdoornbos, vooral in de moslaag. Ondanks het kleine aantal locaties kan uit dit oriënterende onderzoek, gesteund door literatuuronderzoek, toch deze opvallende voorlopige conclusie worden getrokken. Ouder esdoornbos scoort redelijk goed op diversiteit. Esdoorn heeft vooral negatieve effecten in de stakenfase, maar deze effecten treden waarschijnlijk ook op bij andere boomsoorten. Nader onderzoek hiernaar is gewenst. Beheerders dienen het soms geringe effect van esdoorn op de biodiversiteit goed af te wegen tegen de meestal hoge kosten van bestrijding. Uitbreiding van esdoorn (en andere boomsoorten) in open vegetaties, bijvoorbeeld de duinenkan wel een probleem zijn omdat hierdoor bepaalde vegetatietypen achteruitgaan. Ook in landgoederen en parken wordt esdoorn soms als een lastig onkruid beschouwd, meestal uit cultuurhistorisch oogpunt.

Op tal van plaatsen op de Veluwe worden naaldbossen door middel van aangepast beheer omgevormd tot gemengde loofbossen, die een grotere natuurwaarde vertegenwoordigen en vanuit recreatief oogpunt aantrekkelijker zijn. Aanwezige wilde hoefdiersoorten als edelhert, ree en wild zwijn oefenen een belangrijke invloed uit op dit proces van omvorming. In dit rapport wordt verslag gedaan van een tienjarig onderzoek naar de invloed van wilde hoefdiersoorten op de verjonging van struik- en boomsoorten in het Staatsdomein bij Het Loo. Daarbij is gebruik gemaakt van exclosures. Deze zijn in 1988 op diverse locaties in het terrein geplaatst, zowel op de open heide als in grovedennenbos, eikenbos, beukenbos, douglassparrenbos, kapvlakten en gaten onder gesloten kronendak. Gedurende een periode van tien jaar is de verjonging in de omrasterde proefvlakken gevolgd en vergeleken met de verjonging in aangrenzende niet-omrasterde proefvlakken. Bij de thans gehanteerde voorjaarsstanden van de hoefdieren van 10-18 dieren per km2, krijgt vooral de verjonging van grove den, beuk en douglasspar een kans en komt de verjonging van zomereik en wintereik nauwelijks van de grond. Op basis van de onderzoeksresultaten worden aanbevelingen gedaan ten aanzien van het beheer van hoefdieren tijdens de omvormingsfase van het Veluwse naaldbos naar gemengde loofbostypen.

Bosreservaat Pijpebrandje is voor de tweede keer geonventariseerd. In het beukenbos wordt wintereik overgroeid door beuk en sterft. De beuken beginnen af te takelen. Het aantal kleine gaten in het kronendak is toegenomen, maar er treedt geen nieuwe verjonging op. Toch is het bos donkerder geworden, waardoor bestaande verjonging uit 1988 is verdwenen en de bedekking van kruiden is afgenomen. Verjonging en kruiden komen alleen nog voor waar wintereiken in de boomlaag zitten. In de overige begroeiingstypen is weinig veranderd. Verwacht wordt dat de homogeniteit van het bos de komende decennia toe zal nemen. Pas als grotere groepen beuken gaan sterven, kunnen nieuwe verjonging en kruiden zich vestigen, zodat het bos meer variatie in soorten en leeftijden te zien zal geven.

De vegetatie van de kuststrook ten zuiden van de Oerderduinen op Ameland heeft een grote soortenrijkdom en is door zoet-zoutgradiënten in haar soortensamenstelling uniek. Kustafslag bedreigt de vegetatie van deze smalle kuststrook. Aanwas en afslag van de kust werden voor de laatste halve eeuw gekwantificeerd door luchtfoto-interpretatie van de kustlijn. Kustafslag begon ruim voor de aanvang van de gaswinning in 1986. In het algemeen is na 1986 geen versnelde afslag aangetoond. De gevolgen voor de vegetatie werden vastgesteld met vegetatieopnamen van permanente proefvlakken. De vegetatie van de permanente proefvlakken aan de wadkant is afgeslagen en in de aanliggende proefvlakken zijn meer zoutindicerende plantensoorten aangetroffen. De oorzaak van de kustafslag lijkt in overeenstemming met de natuurlijke dynamiek van de kust.

Rapportage over de effecten van bodemdaling t.g.v. gaswinning op Ameland-Oost