Search

In een longitudinaal onderzoek met drie jaarlijkse metingen onder 1.245 werknemers is nagegaan hoe verzuimbeleid en verzuimcultuur van invloed zijn op verzuim en arbeidstevredenheid. Ook is nagegaan of er omgekeerde effecten zijn van verzuim en arbeidstevredenheid op verzuimbeleid en verzuimcultuur. In het onderzoek kwam naar voren dat een actief verzuimbeleid leidde tot minder verzuim en tot een hogere arbeidstevredenheid in het jaar daarop. Bovendien verminderde actief verzuimbeleid een permissieve verzuimcultuur, waarin medewerkers zich gemakkelijk ziek melden. Verder bleek dat de verzuimcultuur geen invloed had op het verzuim, maar er was wel een omgekeerd effect: werknemers die verzuimden, ervoeren één jaar later een meer permissieve verzuimcultuur. Tenslotte bleek dat hoge arbeidstevredenheid leidde tot minder verzuim en tot een positiever oordeel over het verzuimbeleid. Deze bevindingen tonen aan dat een actief verzuimbeleid effectief is in het terugdringen van verzuim en het verhogen van de arbeidstevredenheid van werknemers, terwijl het een permissive verzuimcultuur tegengaat.

Het doel van dit onderzoek is het krijgen van inzicht in belemmerende en bevorderende factoren ten aanzien van gezondheidsherstel en terugkeer naar werk van werklozen. Het betreft een longitudinaal vragenlijstonderzoek van twee metingen met een jaar ertussen onder 870 werklozen uit de WW- en ZW-bestanden van oktober 2005. Uit dit onderzoek blijkt dat ziek zijn op de eerste meting de belangrijkste voorspeller vormt voor (nog steeds) ziek zijn een jaar later. Voor werkhervatting blijkt de belangrijkste belemmerende factor een hogere leeftijd te zijn. Van de werkloze 55-plussers in onze dwarsdoorsnede van de WW- en ZW-bestanden is slechts 3,6% na een jaar weer aan het werk. Herstel van zieke werklozen kan bevorderd worden door vroegtijdig contact met de zieke werkloze, meer aandacht voor de gezondheidsproblemen, stimuleren van zelfvertrouwen en een positieve mening over werk, en het leveren van meer "maatwerk" door UWV, CWI en re-integratiebedrijven. Om werkhervatting te bevorderen is het van belang ervoor te zorgen dat het aannemen van oudere werklozen wordt gestimuleerd en dat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt goed op elkaar worden afgestemd. De lage kans op werk van ouderen staat op gespannen voet met het streven van het kabinet tot verhoging van de arbeidsparticipatie.

In een representatieve steekproef onder ruim 23.000 werknemers is nagegaan in welke mate werkkenmerken evenals kenmerken van de persoon en diens thuissituatie voorspellen of werknemers door kunnen werken in hun huidige werk tot hun 65-jarige leeftijd én door willen werken tot hun 65-jarige leeftijd. Uit de analyses die zijn uitgevoerd op de groep werknemers in de leeftijd van 20 tot en met 60 jaar, blijkt dat belangrijkste voorspellers voor door kunnen werken in het huidige werk tot 65-jarige leeftijd zijn: gunstige werkkenmerken (lage werkdruk en fysieke arbeidsbelasting, hoge mate van zelfstandigheid en ontwikkelingsmogelijkheden in het werk) en een goede gezondheid. Voorts blijkt dat vooral werknemers die door kunnen werken in het huidige werk tot de 65-jarige leeftijd alsook alleenstaande werknemers een grotere kans hebben door te willen werken tot 65-jarige leeftijd. Werkkenmerken spelen hierbij slechts een beperkte rol. Het artikel is met name gebaseerd op het rapport "De Nationale enquête arbeidsomstandigheden 2005" (Hoofddorp, 2006), zoals uitgevoerd door TNO Kwaliteit van Leven en het Centraal Bureau voor de Statistiek.

In dit artikel staat centraal in hoeverre arbeidsongevallen met lichamelijk en geestelijk letsel samengaan met verzuim van werknemers. Hiervoor zijn analyses uitgevoerd op een groot databestand met gegevens van 10.075 Nederlandse werknemers. Dit bestand is representatief voor alle werknemers in Nederland wat betreft geslacht, leeftijd en bedrijfssector. Uit het onderzoek blijkt dat werknemers die in de afgelopen twaalf maanden een arbeidsongeval hebben meegemaakt dat leidde tot geestelijk letsel, in dat jaar langduriger verzuimden dan werknemers die geen arbeidsongeval hadden meegemaakt of een arbeidsongeval meemaakten dat leidde tot lichamelijk letsel. Verder lijken werknemers met geestelijk letsel door een arbeidsongeval hun verzuim als gevolg van dat ongeval lager in te schatten dan gerechtvaardigd is. Werknemers met lichamelijk letsel door een arbeidsongeval schatten hun verzuim wel goed in.

In opdracht van de Branche BegeleidingsCommissie Provincies (BBCP) heeft TNO de eindevaluatie voor het Arboconvenant Provincies uitgevoerd. De evaluatie bestond uit een kwantitatief deel (vragenlijstonderzoek, respons 51%) en een kwantitatief deel (interviews bij de twaalf provincies). In deze rapportage staan de resultaten van het evaluatieonderzoek beschreven. Achtereenvolgens wordt aandacht besteed aan: de onderzoeksopzet van de kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie; resultaten op het gebied van werkdruk en werkstress; resultaten op het gebied van beeldschermwerk en RSI-klachten; en resultaten op het ziekteverzuim. Vervolgens wordt de sector Provincies op de kwantitatieve eindmeting vergeleken met landelijke gegevens en gegevens van de sector Openbaar Bestuur (benchmark met de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden 2005). Geconcludeerd wordt dat de sector provincies veel baat heeft gehad bij het arboconvenant en de inspanningen van de afzonderlijke provincies. Sectorbreed ervaren medewerkers minder werkdruk met kans op gezondheidsschade, het verzuim is sterk gereduceerd, RSI-klachten worden adequaat opgepakt en er is jaarlijks een enorme kostenbesparing gerealiseerd. Daarnaast heeft de sector de beschikking gekregen over constructieve netwerken van interne experts en diverse producten en instrumenten.

Dit artikel beschrijft resultaten van een onderzoek naar werkgebondenheid van huidaandoeningen die kunnen leiden tot arbeidsongeschiktheid. We analyseerden WAO-instroomgegevens en eindewachttijdgegevens uit 1998-2000 van het Lisv en vragenlijstgegevens van 564 werkenden die vanwege een huidaandoening in 1998-2000 een WAO/WAZ-uitkering kregen, of één jaar ziek waren (=WAO-instroom). We onderzochten WAO-instroom bij 46 bedrijfsklassen en het voorkomen van voor de huid belastende werkomstandigheden. Van de deelnemers gaf 44% aan dat het werk de huidaandoening veroorzaakte. Bij 16% was de huidaandoening niet werkgebonden, maar verergerde het werk de aandoening. Comorbiditeit was bij 48% mede reden voor arbeidsongeschiktheid.Van de deelnemers werkte 48%. De impact van de werkomstandigheden op werknemers met een werkgerelateerde huidaandoening is aanzienlijk: driekwart van de werkenden was van functie of beroep veranderd, en bij eenderde van de niet-werkenden was werkaanpassing niet mogelijk. Bij de aanpak van langdurig verzuim vanwege huidaandoeningen moet niet zelden rekening gehouden worden met comorbiditeit.

In dit artikel wordt nagegaan of de werksituatie van vrouwen minder aantrekkelijk is dan die van mannen en of het hogere ziekteverzuim van vrouwen daaraan te wijten is. Hiervoor zijn secundaire analyses uitgevoerd op een databestand van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met gegevens van een representatieve steekproef uit de Nederlandse beroepsbevolking met 10759 mannen en 6892 vrouwen. Uit de analyses blijkt dat mannen en vrouwen significant verschillen op een aantal werkkenmerken. Zo zijn mannen vaker werkzaam in de landbouw, industrie en bouw, verrichten ze per week meer uren betaald werk en hebben ze in hun werk vaker te maken met fysieke en houdingsbelasting. Vrouwen werken relatief vaker in de gezondheidszorg, ervaren minder autonomie in hun werk en zijn minder tevreden met hun beloning. Deze verschillen verklaren echter niet het hogere aantal verzuimdagen bij vrouwen. Bij vrouwen gaat het geheel van werkkenmerken juist samen met gemiddeld ruim één verzuimdag per jaar minder ten opzichte van mannen. De conclusie is dat het hogere aantal verzuimdagen bij vrouwen niet zozeer samenhangt met werkkenmerken, maar eerder met de gezondheid en de thuissituatie.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het evaluatieonderzoek dat TNO Arbeid heeft uitgevoerd naar de Leidraad ‘ Aanpak verzuim om psychische redenen’. Dit onderzoek is verricht in opdracht van de subcommissie Psychische Problematiek van de Commissie Het Werkend Perspectief. De doelstelling die met het evaluatieonderzoek beoogd werd, is tweeledig: 1a. Inzicht geven in de praktische bruikbaarheid van de Leidraad en verbeterpunten aandragen voor de Leidraad; 1b. Aangeven hoe het gebruik van de Leidraad in de praktijk bevorderd kan worden door werkgevers en werknemers. Deze doelstelling is nader uitgewerkt tot de volgende onderzoeksvragen: 1. Hoe vindt implementatie van de Leidraad plaats binnen de proefprojecten en wat zijn bevorderende en belemmerende factoren daarbij?; 2. Wat is de praktische bruikbaarheid van de aanbevelingen uit de Leidraad ‘Aanpak verzuim om psychische redenen’ en hoe kan deze verder worden verbeterd?; 3. Hoe kan het gebruik van de Leidraad in de praktijk door werkgevers en werknemers worden bevorderd? Het onderzoek heeft uiteindelijk plaatsgevonden in de thuiszorg en de geestelijke gezondheidszorg.

Met WAO-instroomgegevens en einde-wachttijdgegevens uit 1998-2000 van het Lisv, en gegevens van een vragenlijstonderzoek onder 4.291 werkenden die vanwege een luchtwegaandoening in 1998-2000 een WAO/WAZ-uitkering kregen, of één jaar ziek waren (= WAO-instroom), is onderzoek gedaan naar de WAO-instroom bij 46 gedefinieerde bedrijfstakken, werkgebondenheid van de luchtwegaandoeningen en arbeidsomstandigheden. Van de 1.563 vragenlijstdeelnemers gaf 37% aan dat het werk de luchtwegaandoening veroorzaakte. Bij nog eens 21% verergerde het werk de luchtwegaandoening. Comorbiditeit was bij 51% mede reden voor het langdurig verzuim. Van de deelnemers werkte 41%. De gevolgen van een werkgerelateerde luchtwegaandoening kunnen ingrijpend zijn: ruim de helft van de werkenden werkte in een andere functie of beroep en bij een kwart van de niet-werkenden was noodzakelijke aanpassing van werk(omstandigheden) niet mogelijk. Beide aspecten kwamen minder vaak voor bij werknemers met een niet-werkgerelateerde aandoening. Een complicerende factor bij aanpak van langdurig verzuim vanwege luchtwegproblematiek is de comorbiditeit.

The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions has asked TNO Work & Employment to report on the quality of work and employment in the sector of Hotels & Restaurants in The Netherlands. Other research institutes were asked to do the same for the situation in the other EU-countries. The reports assess the impact of trends such as globalisation, increased competition and developments in technology, and look at the role of social dialogue in the sectors. They also feature several examples of interesting and innovative practice at local and national level aimed at improving the quality of work for workers in the sectors. The objective of the sector surveys on working conditions is to provide a cross-sectional overview of the working and employment conditions in this sector as an example of the European economy. This research project aims at collecting information on social dialogue in the hotels and restaurants sector as well. To construct the national report on the sector Hotels & Restaurants for the Netherlands, a literature review as well as both quantitative and qualitative analyses have been performed.

Dit rapport bevat een verslag van het vervolgonderzoek rond werknemers met chronische bronchitis en emfyseem, samengevat onder de term ‘chronic obstructive pulmonary disease’ (COPD). Het doel van het vervolgonderzoek is om inzicht te krijgen in het gebruik van de mogelijkheden die de Wet Rea biedt voor mensen met COPD om aan het werk te blijven en (weer) aan het werk te komen, vanuit het perspectief van de werkgever, de bedrijfsarts en de hulpverlener. Werkgevers en bedrijfsartsen zijn benaderd met een vragenlijst, nadat de betrokken werknemer uit het eerste onderzoek daarvoor toestemming had gegeven. Inclusiecriteria voor de werkgever waren dat bij de werknemer in de voorafgaande 5 jaar vanwege de longaandoening op het werk interventies hadden plaatsgevonden, en dat de werkgever op de hoogte moest zijn van de aandoening. Het inclusiecriterium voor de bedrijfsarts was dat de betrokken werknemer in de voorafgaande 2 jaar minstens 3 maanden verzuimd had vanwege de longaandoening. De keuze is gemaakt om de onderzoeksgegevens in de vorm van een case met een wisselend perspectief weer te geven: gegevens van werknemers worden aangevuld door die van de werkgever en/of bedrijfsarts.

The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions asked TNO Work and Employment to report on the quality of work and employment in the sector ‘Road Transport’, and sub sector ‘Freight transport by road’ in the Netherlands. Other research institutes were asked to do the same for the situation in the other EU-countries. The reports assess the impact of trends such as globalisation, increased competition and developments in technology, and look at the role of social dialogue in the sectors. They also feature several examples of interesting and innovative practice at local and national level aimed at improving the quality of work for workers in the sectors. The objective of the sector surveys on working conditions is to provide a cross-sectional overview of the working and employment conditions in this sector as an example of the European economy. This research project aims at collecting information on social dialogue in the transport sector as well. To construct the national report on the sector road transport (and freight transport by road) for the Netherlands, a literature review as well as both quantitative and qualitative analyses have been performed.

In dit onderzoek is getracht te achterhalen wat de omvang is van de problematiek van beroepsgebonden huid- en luchtwegaandoeningen die leidt tot arbeidsongeschiktheid. Analyse van de WAO-cijfers van het Lisv wijzen uit dat gemiddeld 0,09 werknemers per jaar per 1000 verzekerden de WAO instromen vanwege een huidaandoening (0,6% van de totale WAO-instroom). Voor luchtwegaandoeningen geldt dat gemiddeld 0,29 werknemers per jaar per 1000 verzekerden de WAO instromen (1,9% van de totale WAO-instroom). Uit een vragenlijstonderzoek onder werknemers blijkt dat 44% van de huidaandoeningen en 37,1% van de luchtwegaandoeningen beroepsgebonden is. Beroepen met een verhoogd beroepsrisico voor huidaandoeningen zijn bijv.: verpleegkundigen, kappers / schoonheidsspecialisten, en agrarische arbeiders. Beroepen met een verhoogd aantal beroepsgebonden luchtwegaandoeningen zijn: wassers / persers, walsers / gieters, spinners en wevers, schilders, en de groep timmerlieden / metselaars / bouwvakkers. De resultaten van dit onderzoek kunnen van belang zijn bij de opzet en uitvoering van arboconvenanten.