Search

Dit rapport bundelt vijf factsheets waarin methodieken worden beschreven die worden gebruikt voor de risicobeoordeling van stoffen bij het Centrum voor Stoffen en Integrale Risicobeoordeling (SIR) en het Stoffen Expertise Centrum (SEC) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het voornaamste doel is om de inzichtelijkheid en eenduidigheid van de bij RIVM-SIR en -SEC gevolgde methodieken te vergroten. De vijf factsheets vormen de weerslag van de huidige stand van wetenschap. Ze zijn bedoeld om de discussie met andere (inter)nationale partijen op het gebied van risicobeoordeling te bevorderen. De factsheet over levertumoren in de muis beschrijft onder welke voorwaarden levertumoren in de muis als relevant voor risicobeoordeling in de mens worden beschouwd. In de factsheet over historische controle gegevens van tumorincidentie wordt aangegeven hoe het RIVM bij de evaluatie van carcinogeniteit omgaat met historische controles gegevens. In de factsheet over Mononucleaire Cel Leukemie in de F344 rat wordt de relevantie voor de mens van een toename in de incidentie van mononucleaire cel leukemie (MNCL) in F344 ratten besproken en wordt een strategie voor de gevaar- en risicobeoordeling geleverd. In de factsheet 'Energie- en vochtgehalte en assimilatie-efficientie van voedsel voor vogel- en zoogdieren' zijn twee grote datasets met gegevens over het energie- en watergehalte van verschillende voedselbronnen voor vogels en zoogdieren samengevoegd en geanalyseerd. De laatste factsheet over sorptie van dissocierende stoffen geeft een uiteenzetting van de belangrijkste principes en beperkingen van de QSAR- modellen en HPLC-methoden voor het bepalen van het adsorptiegedrag van een stof.

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) wil nieuwe milieugezondheidsrisico's vroegtijdig en gestructureerd signaleren om tijdig te kunnen handelen. In 2011 is daarom aan verschillende maatschappelijke groepen (nongouvernementele organisaties, bedrijfsleven en wetenschap) gevraagd welke nieuwe milieugezondheidsrisico's zij belangrijk vinden om in de peiling te houden. Het RIVM heeft in 2012 en 2013 het wetenschappelijke perspectief voor zijn rekening genomen, door een jaar lang te volgen welke signalen uit de wetenschap naar voren komen. Daarnaast geeft het een nieuw overzicht van signalen, waarbij aandacht is voor de nieuwe vorm van signalering, de zogeheten horizonverkenning. Het blijkt dat er veel activiteiten zijn om mogelijke nieuwe milieugezondheidsrisico's te signaleren. De afstemming en uitwisseling van kennis tussen wetenschap, maatschappij en beleid blijft echter een verbeterpunt. Op structurele basis worden risico's gesignaleerd op het gebied van (drink)water, luchtverontreiniging, nanotechnologie, straling en elektromagnetische velden. Dit geldt echter niet voor bodem, geluid en binnenmilieu. Om de samenwerking te stimuleren adviseert het RIVM een multidisciplinair platform op te richten. Dit platform kan signalen verzamelen en het eventuele risico ervan beoordelen. Uit de inventarisatie van de wetenschappelijke signalering blijkt dat gesprekken met experts sneller en completere informatie leveren dan wanneer het RIVM zelf literatuurattenderingen bijhoudt. Het RIVM heeft verder een onderscheid gemaakt tussen twee signaleringsvormen. De eerste, meest voorkomende vorm is reactieve signalering, waarbij nieuwe inzichten over bekende stoffen en bronnen worden gesignaleerd. Dit zijn risico's die nu al zichtbaar zijn, zoals antibiotica in drinkwater. De tweede manier van signaleren is een meer verkennende blik in de toekomst: horizonverkenning. Het betreft nieuwe ontwikkelingen waarvan de effecten nog onbekend zijn, bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen zoals de inzet van nieuwe energiebronnen en duurzame bouw. Om tijdig te kunnen handelen is het wenselijk dat dit structureler gebeurt.

Vanaf 1993 is de EG-Verordening 793/93 van kracht die zich richt op de risico's van 'bestaande stoffen'. Sindsdien worden er voor deze stoffen EU-risicobeoordelingen gemaakt. Het RIVM heeft een evaluatie-onderzoek gedaan naar de 'overall' uitkomsten van het werk tot nu toe. Het EU risicobeoordelingsproces heeft een groot aantal stoffen naar voren gebracht die aanleiding geven tot zorg. Dit gold maar liefst voor 34 van de 41 beoordeelde chemicalien. Een onderzoeksvraag betrof of de uitkomst van de risicobeoordeling altijd strookt met de verwachte risico's van een stof. Vooral bij de consument blijken veel 'onderschattingen' voor te komen. Stoffen komen blijkbaar in producten terecht waar ze totaal niet thuis horen. Verder is gekeken of er een relatie bestaat tussen de potentiele risico's van de stoffen en het type gebruik van de stof. Duidelijk werd dat de risico's gekoppeld zijn aan een zeer breed scala van gebruikscategorieen. De industrie is wettelijk verplicht om een zogenaamde basis-set van gegevens aan te leveren voor een stof. Ondanks deze basis-set bleek dat voor veel stoffen aanvullende testen noodzakelijk waren om de risicoschatting goed te kunnen afronden. Deze resultaten roepen vragen op over de juistheid en compleetheid van de huidige basis-set. De resultaten van dit onderzoek zijn bruikbaar bij de voorbereidende discussies voor een nieuw EU stoffenbeleid.

Het 'Uniform System for the Evaluation of Substances' (USES) wordt gebruikt om de risico's van aangemelde stoffen te evalueren op basis van een beperkte set gegevens. Het computermodel USES is ontworpen om de risico's van neutrale organische verbindingen te analyseren. De toxiciteit, het risico op bioaccumulatie en de verdeling van de stof over vaste en vloeibare fases, kan worden geschat via de octanol/water partitie-coefficient (Kow) van deze verbindingen. Deze schattingen zijn alleen geldig voor neutrale organische verbindingen die een minimum toxiciteit vertonen. Er is een overzicht van de problemen die ontstaan wanneer moeilijke stoffen worden geevalueerd met USES. Eerst wordt een indicatie gegeven van de verschillende klassen van chemicalien die problemen kunnen geven in USES. Vervolgens worden de problemen beschreven die optreden wanneer de fysisch-chemische eigenschappen van deze verbindingen in de inputmodule van USES worden gebracht. Smeltpunt, kookpunt, dampspanning en Kow van moeilijke stoffen zijn vaak niet beschikbaar en de Kow van deze stoffen mag niet worden toegepast in USES. Veel standaardschattingen van sorptie of bioaccumulatie in USES zijn niet geldig bij deze stoffen. Dit betekent, dat alle sorptie- en bioconcentratiefactoren in USES moeten worden geschat vanuit de literatuur. Normalisatie van deze factoren naar het organisch koolstofgehalte van grond en sedimenten is alleen mogelijk, als er bewijs is dat de sorptie wordt veroorzaakt door de organische fractie.Vergeleken met neutrale moleculen zijn speciatie, bioaccumulatie en toxiciteit van geladen moleculen sterker afhankelijk van een aantal milieuparameters zoals pH en de aanwezigheid van zouten. Dit veroorzaakt bij de risico-evaluatie van deze moleculen grotere onzekerheden, die kunnen worden verminderd door grotere veiligheidsmarges of een uitgebreidere dataset.

20091212: Meer informatie/more information http://www.rivm.nl/rvs/risbeoor/Modellen/USES.jspBijbehorende software (4.2) op: http://www.rivm.nl/bibliotheek/digitaaldepot/Uses402.zip (1945 kb)

Dit rapport beschrijft de tweede versie van het computerprogramma 'European Union System for the Evaluation of Substances, EUSES 2.0'. Dit programma vervangt EUSES 1.0 en de documentatie daarvan volledig. EUSES 2.0 is een beslissingsondersteunend systeem voor de evaluatie van risico's van stoffen voor de mens en het milieu. Het systeem is volledig gebaseerd op Europese 'Technical Guidance Documenten' voor de risicobeoordeling van nieuwe en bestaande stoffen en biociden. De documentatie en het programma kunnen worden verkregen bij het 'European Chemical Bureau' (Ispra, Italie). EUSES is het resultaat van een gezamenlijke inspanning van Europese lidstaten, de Europese Commissie en de Europese chemische industrie. Deze risicobeoordeling is transparant en eenvoudig uit te voeren; EUSES is goed gedocumenteerd en beschikbaar als een gebruikersvriendelijk computerprogramma. Risico's voor de mens betreffen consumenten, werkenden, en mensen blootgesteld via het milieu. Beschermingsdoelen in het milieu betreffen micro-organismen in waterzuiveringssituaties, aquatische, terrestrische en sediment ecosystemen en populaties van predatoren. Ook het marine milieu hoort bij deze risicobeoordeling. De stapsgewijze risicobeoordeling begint met de data invoer en inschatting en gaat verder in op de emissie schatting, de verdeling over milieu-compartimenten, de berekening van de blootstelling van de mens en van het milieu, de afleiding van de no-effect niveaus en de risicokarakterisering. Veel waarden van parameters kunnen worden aangepast en alle parameterwaarden en tussenresultaten kunnen worden overschreven door gemeten data. De schatting van de blootstelling omvat de gehele levenscyclus van stoffen en de verdeling over het milieu op drie ruimtelijk schaalniveaus: het persoonlijk niveau voor consumenten en werkenden, het locale niveau voor de mens en ecosystemen nabij puntbronnen en het regionale niveau voor mensen en ecosystemen blootgesteld aan emissies in een grotere regio. In de effecten module worden, indien nodig, no-effect niveaus afgeleid voor alle relevante ecosystemen en populaties. De effecten beoordeling van de mens betreft alle relevante eindpunten voor zowel drempelwaarde als niet-drempelwaarde stoffen. Het resultaat van EUSES is een kwantitatief vergelijk per stof van de beoordeling van de blootstelling en het effect. De risico karakterisatie ratio's (RCR's) kunnen gezien worden als de kans op het voorkomen van effecten.

Het Kennis- en Informatiepunt Risico's van Nanotechnologie (KIR-nano) van het RIVM heeft de potentiele risico's van blootstelling van gefabriceerde, vrije, onafbreekbare en onoplosbare nanodeeltjes in kaart gebracht. In dit rapport worden de risico's voor de mens als werknemer, patient en consument behandeld, evenals risico's voor het milieu. Drie toepassingsgebieden zijn daarbij relevant: geneesmiddelen en medische technologie, voedselproductie en consumentenproducten. De huidige stand van zaken van de wetenschap laat zien dat risico's niet uit te sluiten zijn. Er ontbreekt echter nog veel kennis om de risico's even goed in te kunnen schatten als voor 'chemische stoffen niet in nanovorm'. Toch zijn er al vele honderden producten waarin nanomaterialen zijn verwerkt op de markt. Dit vereist op korte termijn veel onderzoek naar de blootstelling en toxiciteit van deze materialen. Helaas is het aantal onderzoeksvragen dusdanig groot en fundamenteel van aard dat het nog jaren zal duren voordat alle informatie is vergaard. KIR-nano adviseert daarom het onderzoek vooral te richten op die vragen die cruciale informatie voor de risicobeoordeling voor mens en milieu bieden. Afhankelijk van het perspectief van werknemer, consument, patient of milieu zijn oplossingsrichtingen gedefinieerd voor het beheersen van de risico's. Informatie die in de streng gereguleerde wereld van medische toepassingen wordt gegenereerd kan met name vanuit methodologisch oogpunt zeer waardevol zijn voor andere toepassingsgebieden, waar de dossiervereisten en dus veelal ook de informatievergaring (veel) beperkter voor zijn. Kernbegrippen voor de komende jaren zijn samen te vatten onder KOKOS: Kennis vergroten en uitwisselen om dubbeling van onderzoek te voorkomen, Oplossingsrichtingen en risicomanagement, Keuzes maken in bijdragen vanuit Nederland aan dit onderzoeksveld, Onderzoek & Ontwikkeling, en Samenwerking bevorderen tussen wet- en regelgevende kaders, wetenschap en bedrijfsleven.

Dit rapport presenteert een beslisboom voor de risico-evaluatie van de zogenaamde 'moeilijke' stoffen met het Uniform Systeem voor de Evaluatie van Stoffen (USES). De beslisboom geeft praktische richtlijnen voor de beoordelende instanties om de aangemelde stoffen (zoals organometaalverbindingen, kationen, anionen, surfactanten, anorganische verbindingen, zuren, basen en stoffen zonder een beschikbare octanol/water partitiecoefficient) te evalueren. De beslisboom geeft redelijk pessimistische schattingen voor de Risico Karakteriserings Ratio van stoffen waarvoor geen octanol/water partitiecoefficient kan worden geschat of gemeten. De beslisboom vraagt alleen om een meer gedetailleerde analyse van zowel sorptie als bio-accumulatie, wanneer de voorspelde milieu-concentraties hoog genoeg zijn om een verschil te maken voor de uitkomst van de risico -evaluatie. Het rapport beveelt aan om de octanol/water partitiecoefficient van het neutrale molecule van zuren en basen te gebruiken zelfs wanneer deze moleculen als anionen of kationen aanwezig zijn bij pH 7. De aanbevelingen en suggesties in dit rapport zijn gebaseerd op de evaluatie van groot gegevensbestand met de octanol/water partitiecoefficient, de bodem sorptie coefficient en de bioconcentratie factor van pesticiden. Er wordt aangegeven dat deze richtlijnen en suggesties geldig zijn voor een groot bereik aan verschillende 'moeilijke' verbindingen. De onzekerheden die ontmoet werden bij de schatting van de bodem sorptie coefficient en de bioconcentratie factor vanuit de octanol/water partitiecoefficient werden ingeschat en hun invloed op de uitkomst van de risico evaluatie met USES 2 of EUSES werd geanalyseerd.

Signalen van nieuwe risico's op het gebied van milieu en gezondheid zijn vooral bekende chemische, biologische of fysische risicofactoren, waarover nieuwe informatie beschikbaar komt. Daarnaast leiden diverse maatschappelijke, technologische, ruimtelijke en andere ontwikkelingen mogelijk tot nieuwe risico's. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM waarvoor signalen van nieuwe gezondheidsrisico's, veroorzaakt door milieufactoren, zijn geïnventariseerd. Betere uitwisseling signalen nodig: Uit dit onderzoek blijkt dat er al veel (inter)nationale activiteiten plaatsvinden om milieugezondheidsrisico's te signaleren. Om te voorkomen dat signalen over nieuwe risico's te laat of niet worden opgepikt, is het belangrijk dat de verschil-lende signaleringsactiviteiten hun kennis beter uitwisselen. Ook de uitwisseling tussen wetenschap, beleid en maatschappij kan worden verbeterd. Multidisciplinair beoordelingsteam aanbevolen: Aanbevolen wordt de gevonden signalen nader te (laten) beoordelen en prioriteren. Een multidisciplinair team van experts uit diverse maatschappelijke groeperingen en/of een 'overkoepelende' raadsgroep signalering kunnen daarbij een rol spelen. Brede maatschappelijke signalering milieugezondheidsrisico's: Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM). Dit ministerie wil nieuwe milieugezondheidsrisico's vroegtijdig en op gestructureerde wijze signaleren. Hiervoor heeft het verschillende maatschappelijke groepen (non-gouvernementele organisaties, bedrijfsleven en we-tenschap) gevraagd welke nieuwe milieugezondheidsrisico's zij op dit moment belangrijk vinden. Het RIVM heeft het wetenschappelijke perspectief voor haar rekening genomen.

Het Kennis- en Informatiepunt Risico's van Nanotechnologie (KIR-nano) van het RIVM heeft de potentiele risico's van blootstelling van gefabriceerde, vrije, onafbreekbare en onoplosbare nanodeeltjes in kaart gebracht. In dit rapport worden de risico's voor de mens als werknemer, patient en consument behandeld, evenals risico's voor het milieu. Drie toepassingsgebieden zijn daarbij relevant: geneesmiddelen en medische technologie, voedselproductie en consumentenproducten. De huidige stand van zaken van de wetenschap laat zien dat risico's niet uit te sluiten zijn. Er ontbreekt echter nog veel kennis om de risico's even goed in te kunnen schatten als voor 'chemische stoffen niet in nanovorm'. Toch zijn er al vele honderden producten waarin nanomaterialen zijn verwerkt op de markt. Dit vereist op korte termijn veel onderzoek naar de blootstelling en toxiciteit van deze materialen. Helaas is het aantal onderzoeksvragen dusdanig groot en fundamenteel van aard dat het nog jaren zal duren voordat alle informatie is vergaard. KIR-nano adviseert daarom het onderzoek vooral te richten op die vragen die cruciale informatie voor de risicobeoordeling voor mens en milieu bieden. Afhankelijk van het perspectief van werknemer, consument, patient of milieu zijn oplossingsrichtingen gedefinieerd voor het beheersen van de risico's. Informatie die in de streng gereguleerde wereld van medische toepassingen wordt gegenereerd kan met name vanuit methodologisch oogpunt zeer waardevol zijn voor andere toepassingsgebieden, waar de dossiervereisten en dus veelal ook de informatievergaring (veel) beperkter voor zijn. Kernbegrippen voor de komende jaren zijn samen te vatten onder KOKOS: Kennis vergroten en uitwisselen om dubbeling van onderzoek te voorkomen, Oplossingsrichtingen en risicomanagement, Keuzes maken in bijdragen vanuit Nederland aan dit onderzoeksveld, Onderzoek & Ontwikkeling, en Samenwerking bevorderen tussen wet- en regelgevende kaders, wetenschap en bedrijfsleven.

Summary van dit rapport verschenen onder nummer 601785004

Dit rapport is summary van 601785003

Het rapport geeft een overzicht van de technisch-wetenschappelijke mogelijkheden om maatwerk te verrichten bij de toelating van landbouwbestrijdingsmiddelen. De diverse aspecten waarop de milieubeoordeling van deze middelen wordt beoordeeld worden aan een analyse onderworpen in hoeverre het mogelijk is door rekening te houden met de specifieke eigenschappen van de stof, de regionale of locale omstandigheden, de toepassingswijzen en toepassingstechnieken, de grondsoorten, enz. Voorstellen worden gedaan voor welke onderdelen op korte en welke op langere termijn realiseerbaar worden geacht. Van de onderwerpen voor de korte termijn wordt aangegeven in hoeverre opname in het standaard beoordelingssysteem USES mogelijk is. Voorgesteld wordt verder deze onderdelen in 1999 te realiseren.

In dit rapport worden milieurisicogrenzen afgeleid voor nonylfenol, octylfenol 1+2 ethoxylaat (OPEO1+2), octylfenol 3-8 ethoxylaat (OPEO3-8), octylfenol >8 ethoxylaat (OPEO>8), nonylfenol 1+2 ethoxylaat (NPEO1+2), nonylfenol 3-8 ethoxylaat (NPEO3-8), nonylfenol >8 ethoxylaat (NPEO>8), gecarboxyleerd octylfenol 1+2 ethoxylaat (OPE1+2C) en gecarboxyleerd nonylfenol 1+2 ethoxylaat (OPE1+2C). De afgeleide milieurisicogrenzen blijken beschermend te zijn voor endocriene effecten van deze verbindingen, gebaseerd op de beschikbare in vivo gegevens. De milieurisicogrenzen voor bodem en sediment werden bijna alle berekend uit de waarden voor het aquatisch compartiment met behulp van evenwichtpartitie omdat nauwelijks toxiciteitsgegevens voor bodem en sediment gevonden werden. Recente metingen (1999, 2001) van nonylfenol en nonylfenolethoxylaten in Nederland in rivieren, estuarien en sedimenten lieten in enkele gevallen een lichte overschrijding van het MTR zien.

Verschillen tussen een bevolking die door een bepaald risico getroffen is en mensen die beroepsmatig een risico moeten beoordelen, blijken vaak obstakels te zijn in de risico-communicatie. Het hier gerapporteerde onderzoek tracht inzicht te verkrijgen in de factoren die de bezorgdheid van mensen over een risico kunnen beinvloeden. Het onderzoek richt zich met name op de invloed van de hoeveelheid technische (risico) details en de hoeveelheid 'outrage' in een risico-bericht. Voor dit onderzoek werden vier fictieve krantenartikelen geschreven. Van elk van deze artikelen werden vier versies gemaakt (te weten: weinig technische details en een lage outrage; weinig technische details en een hoge outrage; veel technische details en een lage outrage; veel technische details en een hoge outrage), dus zestien verhalen in totaal. Elke deelnemer ontving een versie van elk van de vier verhalen en werd gevraagd zich voor te stellen dat deze in de regionale krant hadden gestaan en dat hij of zij te maken had met de beschreven situatie. Na het lezen van elk verhaal, vulden de deelnemers een vragenlijst in met vragen betreffende hun perceptie van het specifieke, in het verhaal beschreven, risico. De analyses toonden geen significante relatie aan tussen outrage en risicoperceptie(behalve wat betreft de beheersbaarheid van het risico), en evenmin tussen technische details en risico-perceptie. De manipulaties hadden ook geen significante invloed op de aanvaardbaarheid van het risico. Andere factoren zoals deelnemers' geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, bekendheid met het risico, natuurlijke neiging om risico's te nemen of te mijden, en het feit of de deelnemers kinderen hadden - allemaal factoren waar een bedrijf of overheidsinstelling geen invloed op heeft - bleken betere voorspellers te zijn van de risico-perceptie. In het rapport worden de mogelijke oorzaken van deze bevinding verder uitgewerkt.

The procedures described in this document give guidance on recommended methods for the risk assessment of veterinary medicinal products applied in slurry, for regulatory purposes. The document gives considerations to fate and effect testing strategies in particular with respect to the hallmarks of veterinary medicinal antibiotics. It puts forward what modelling approaches are available and what considerations to scenario definitions should be given. Risk characterisation is addressed as the focal point for exposure and effect assessment. Attention is paid to risk mitigation measures and conditions under which these would be applicable.

Dit rapport bundelt twee factsheets waarin methodieken worden beschreven die worden gebruikt voor de risicobeoordeling van stoffen bij het Centrum voor Stoffen en Integrale Risicobeoordeling (SIR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het voornaamste doel is om de inzichtelijkheid en eenduidigheid van de bij RIVM-SIR gevolgde methodieken te vergroten. De factsheets over voormaagtumoren en Leydigcel tumoren beschrijven de mechanistische aspecten van de tumorvorming en gaan in op de verschillen in anatomie, fysiologie en blootstelling tussen knaagdieren en mensen. Er wordt een raamwerk geboden voor het evalueren van de relevantie van deze tumoren voor de humane risicobeoordeling. De factsheets vormen de weerslag van de huidige stand van wetenschap. Ze zijn bedoeld om de discussie met andere (inter)nationale partijen op het gebied van risicobeoordeling te bevorderen.

Verschillen tussen een bevolking die door een bepaald risico getroffen is en mensen die beroepsmatig een risico moeten beoordelen, blijken vaak obstakels te zijn in de risico-communicatie. Het hier gerapporteerde onderzoek tracht inzicht te verkrijgen in de factoren die de bezorgdheid van mensen over een risico kunnen beinvloeden. Het onderzoek richt zich met name op de invloed van de hoeveelheid technische (risico) details en de hoeveelheid 'outrage' in een risico-bericht. Voor dit onderzoek werden vier fictieve krantenartikelen geschreven. Van elk van deze artikelen werden vier versies gemaakt (te weten: weinig technische details en een lage outrage; weinig technische details en een hoge outrage; veel technische details en een lage outrage; veel technische details en een hoge outrage), dus zestien verhalen in totaal. Elke deelnemer ontving een versie van elk van de vier verhalen en werd gevraagd zich voor te stellen dat deze in de regionale krant hadden gestaan en dat hij of zij te maken had met de beschreven situatie. Na het lezen van elk verhaal, vulden de deelnemers een vragenlijst in met vragen betreffende hun perceptie van het specifieke, in het verhaal beschreven, risico. De analyses toonden geen significante relatie aan tussen outrage en risicoperceptie(behalve wat betreft de beheersbaarheid van het risico), en evenmin tussen technische details en risico-perceptie. De manipulaties hadden ook geen significante invloed op de aanvaardbaarheid van het risico. Andere factoren zoals deelnemers' geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, bekendheid met het risico, natuurlijke neiging om risico's te nemen of te mijden, en het feit of de deelnemers kinderen hadden - allemaal factoren waar een bedrijf of overheidsinstelling geen invloed op heeft - bleken betere voorspellers te zijn van de risico-perceptie. In het rapport worden de mogelijke oorzaken van deze bevinding verder uitgewerkt.

Er worden 5 factsheets gepresenteerd voor de risicoschattingsmethoden van het Centrum voor Stoffen en Risicobeoordeling (CSR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 3 Factsheets hebben betrekking op de risicoschattingsmethoden voor de volksgezondheid en 2 op de risicoschattingsmethoden voor het milieu: 1 Alpha2u-globulin associated nephropathy and renal-cell neoplasms. 2. Follicular thyroid tumours in rodents. 3. Pesticide residue analysis in plant and animal products. 4. Sediment risk assessment for pesticides. How to evaluate and use ecotoxicological field tests for regulatory purposes. Naast het vastleggen van de risicoschattingsmethoden zoals die bij het RIVM/CSR worden gehanteerd is het doel van deze publicatie de risicoschattingsmethoden transparanter te maken en een platform voor discussie te creeren. De auteurs van elke factsheet beschrijven de "state-of-the-art" van hun onderwerp. Opmerkingen, tekortkomingen en aanvullende informatie wordt op prijs gesteld en kunnen naar de eerste redacteur worden opgestuurd.

Gepresenteerd worden 8 factsheets voor de risicoschattingsmethoden van het Centrum voor stoffen Risicobeoordeling (CSR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 5 Factsheets hebben betrekking op de risicoschattingmethoden voor de volksgezondheid en 3 op de risicoschattingsmethoden voor het milieu: 1) Methemoglobine/Heinz bodies, 2) Acetylcholinesterase inhibitors, 3) Pheochromocytomas, 4) Assessment factors for human health risk assessment, 5) Delayed Neurotoxicity/NTE-inhibition, 6) Residues of plant protection products on food items for birds and mammals, 7) Degradation of veterinary drugs in manure, 8) Guideline for the evaluation of studies determining the excretion of veterinary drugs. Naast het vastleggen van de risicoschattingsmethoden zoals die bij het RIVM/CSR worden gehanteerd is het doel van deze publicatie de risicoschattingsmethoden transparanter te maken en een platform voor discussie te creeren. De auteurs van elke factsheet beschrijven de "state-of-the-art" van hun onderwerp. Opmerkingen, tekortkomingen en aanvullende informatie wordt op prijs gesteld en kunnen naar de eerste redacteur worden opgestuurd.

De milieuveiligheid van diverse gewasbeschermingsmiddelen van natuurlijke oorsprong zal de komende jaren door de EU opnieuw worden beoordeeld. Bovendien zullen nieuwe middelen op de markt komen vanwege het toenemende belang van duurzame landbouw. Er zijn echter nauwelijks richtlijnen om de milieuveiligheid van dergelijke middelen te evalueren. Daarom worden in deze bureaustudie twee hulpmiddelen aangereikt om de milieuveiligheid van natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen beter te kunnen beoordelen. Het eerste betreft beslisbomen om voor drie groepen onacceptabele potentiele risico's te kunnen scheiden van acceptabele. De groepen zijn microbiele gewasbeschermingsmiddelen, signaalstoffen als feromonen en middelen van plantaardige oorsprong. Het tweede hulpmiddel bestaat uit "samenvattings"-tabellen als format om de uitkomsten van experimenten met microbiele gewasbeschermingsmiddelen en de betrouwbaarheid en bruikbaarheid daarvan voor veiligheidsevaluaties vast te leggen. Van nature voorkomende gewasbeschermingsmiddelen zijn doorgaans minder persistent en toxisch dan synthetische gewasbeschermingsmiddelen. Het is echter niet juist om middelen van natuurlijke oorsprong derhalve te vrijwaren van milieuveiligheidsevaluaties. Ze kunnen infecties of vergiftigingen veroorzaken afhankelijk van de microbiele of chemische eigenschappen, de dosering, het type en de plaats van toepassing. Het is van het eerste belang de identiteit van het micro-organisme, de stof of het mengsel van stoffen, de microbiele of (bio)chemische eigenschappen, het werkingsmechanisme, de oorsprong, de eventuele rol onder natuurlijke omstandigheden en het gastheerbereik vast te stellen, indien van toepassing. Vervolgens kan, mede op grond van relevante wetenschappelijke literatuur en/of speciaal daartoe uitgevoerde experimenten, worden vastgesteld in hoeverre het gebruik van deze middelen veilig voor het milieu is.

In het rapport worden 4 factsheets gepresenteerd voor de risicoschattingsmethoden van het Stoffen Expertise Centrum (SEC) en het Centrum voor Stoffen en Integrale Risicoschatting (SIR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 2 Factsheets hebben betrekking op de risicoschattingsmethoden voor de volksgezondheid en 2 op de risicoschattingsmethoden voor het milieu: 1/ Hazard assessment for direct immunotoxicity 2/ The interpretation of hepatic peroxisome proliferation and associated hepatocellular carcinogenesis 3/ Environmental risk assessment scheme for plant protection products: birds and mammals 4/ Environmental risk assessment scheme for plant protection products: non-target terrestrial higher plants Naast het vastleggen van de risicoschattingsmethoden zoals die bij het RIVM/CSR worden gehanteerd is het doel van deze publicatie de risicoschattingsmethoden transparanter te maken en een platform voor discussie te creeren. De auteurs van elke factsheet beschrijven de "state-of-the-art" van hun onderwerp. Opmerkingen, tekortkomingen en aanvullende informatie wordt op prijs gesteld en kunnen naar de eerste redacteur worden opgestuurd.

In het rapport worden 4 factsheets gepresenteerd voor de risicoschattingsmethoden van het Stoffen Expertise Centrum (SEC) en het Centrum voor Stoffen en Integrale Risicoschatting (SIR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 2 Factsheets hebben betrekking op de risicoschattingsmethoden voor de volksgezondheid en 2 op de risicoschattingsmethoden voor het milieu: 1/ Hazard assessment for direct immunotoxicity 2/ The interpretation of hepatic peroxisome proliferation and associated hepatocellular carcinogenesis 3/ Environmental risk assessment scheme for plant protection products: birds and mammals 4/ Environmental risk assessment scheme for plant protection products: non-target terrestrial higher plants Naast het vastleggen van de risicoschattingsmethoden zoals die bij het RIVM/CSR worden gehanteerd is het doel van deze publicatie de risicoschattingsmethoden transparanter te maken en een platform voor discussie te creeren. De auteurs van elke factsheet beschrijven de "state-of-the-art" van hun onderwerp. Opmerkingen, tekortkomingen en aanvullende informatie wordt op prijs gesteld en kunnen naar de eerste redacteur worden opgestuurd.

In mei 2002 hebben de ministeries van VROM en VWS het Actieprogramma Gezondheid en Milieu gepresenteerd. Daarin was opgenomen een ontwerp van het Beoordelingskader Gezondheid en Milieu, een instrument dat factoren in beeld brengt die belangrijk zijn bij beleids-beslissingen over milieuproblemen met gezondheids-aspecten. Het gaat daarbij niet alleen om ernst en omvang van de gezondheidseffecten, maar ook om risico-perceptie, kosten-baten analyses en handhavingsaspecten. In het daaropvolgende rapport, RIVM-rapport 609026003 (2003), werd aannemelijk gemaakt dat voor dit beoordelingskader de juiste uitgangspunten zijn gekozen. Tevens werden daarin de eerste ervaringen met het gebruik in de praktijk verwerkt. In het huidige rapport is het beoordelingskader toegepast voor de onderwerpen: Legionella, straling in het binnenmilieu, GSM-basisstations, fijn stof en geluid door wegverkeer. Het ministerie van VROM heeft de resultaten van de rapporten gebruikt om het beleid voor de onderwerpen hoogspanningslijnen, GSM-basisstations en radon te concretiseren. Ondanks kinderziekten, waaronder het nagenoeg ontbreken van gegevens over kosteneffectiviteit, mag worden geconcludeerd dat het beoordelingskader de discussie op het ministerie, hoe om te gaan met risico's, heeft gefaciliteerd.

Dit onderzoek is gedeeltelijk gefinancierd door de Europese Commissie via het ERAVMIS project Contract No. EVK1-CT-1999-00003

Een kritische beschouwing van de wetenschappelijke onderbouwing van bestaande drempelwaarden voor blootstelling aan humane geneesmiddelen in water en diergeneesmiddelen in bodem leidt tot de aanbeveling deze waarden te herzien. Het gebruik van drempelwaarden is opgenomen in de (concept) richtsnoeren voor de milieurisicobeoordeling als onderdeel van de Europees geharmoniseerde registratie van (dier)geneesmiddelen. Op basis van het overschrijden van deze drempelwaarden wordt besloten of een risicobeoordeling voor het milieu noodzakelijk is. In de opinie van het Europese Wetenschappelijk Comite voor Toxicologie, Ecotoxicologie en het Milieu is de bestaande waarde voor water (10 ng/l) wetenschappelijk ondeugdelijk. Volgens de Europese Wetenschappelijke Stuurgroep is de bestaande waarde voor bodem (100 ug/kg) evenmin wetenschappelijk onderbouwd. De kritische beschouwing van de gebruikte gegevens en de toegepaste beoordeling, met inachtneming van gegevens uit de openbare literatuur, leidt tot beduidend lagere drempelwaarden van 0,4 ng/L voor water en 1 ug/kg voor bodem.

In de normstelling wordt voor bepaalde groepen verbindingen rekening gehouden met de totale toxiciteit van een mengsel van stoffen in het milieu. De huidige concepten om hier normen voor af te leiden zijn geevalueerd en getoetst aan de huidige praktijk. Het rapport bevat aanbevelingen om op een consistente manier om te gaan met mengseltoxiciteit in de normstelling.

In dit rapport worden milieurisicogrenzen afgeleid voor nonylfenol, octylfenol 1+2 ethoxylaat (OPEO1+2), octylfenol 3-8 ethoxylaat (OPEO3-8), octylfenol >8 ethoxylaat (OPEO>8), nonylfenol 1+2 ethoxylaat (NPEO1+2), nonylfenol 3-8 ethoxylaat (NPEO3-8), nonylfenol >8 ethoxylaat (NPEO>8), gecarboxyleerd octylfenol 1+2 ethoxylaat (OPE1+2C) en gecarboxyleerd nonylfenol 1+2 ethoxylaat (OPE1+2C). De afgeleide milieurisicogrenzen blijken beschermend te zijn voor endocriene effecten van deze verbindingen, gebaseerd op de beschikbare in vivo gegevens. De milieurisicogrenzen voor bodem en sediment werden bijna alle berekend uit de waarden voor het aquatisch compartiment met behulp van evenwichtpartitie omdat nauwelijks toxiciteitsgegevens voor bodem en sediment gevonden werden. Recente metingen (1999, 2001) van nonylfenol en nonylfenolethoxylaten in Nederland in rivieren, estuarien en sedimenten lieten in enkele gevallen een lichte overschrijding van het MTR zien.

Er worden 5 factsheets gepresenteerd voor de risicoschattingsmethoden van het Centrum voor Stoffen en Risicobeoordeling (CSR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 3 Factsheets hebben betrekking op de risicoschattingsmethoden voor de volksgezondheid en 2 op de risicoschattingsmethoden voor het milieu: 1 Alpha2u-globulin associated nephropathy and renal-cell neoplasms. 2. Follicular thyroid tumours in rodents. 3. Pesticide residue analysis in plant and animal products. 4. Sediment risk assessment for pesticides. How to evaluate and use ecotoxicological field tests for regulatory purposes. Naast het vastleggen van de risicoschattingsmethoden zoals die bij het RIVM/CSR worden gehanteerd is het doel van deze publicatie de risicoschattingsmethoden transparanter te maken en een platform voor discussie te creeren. De auteurs van elke factsheet beschrijven de "state-of-the-art" van hun onderwerp. Opmerkingen, tekortkomingen en aanvullende informatie wordt op prijs gesteld en kunnen naar de eerste redacteur worden opgestuurd.

Zie ook "Nuchter omgaan met risico's" 251701047

Dit onderzoek is gedeeltelijk gefinancierd door de Europese Commissie via het ERAVMIS project Contract No. EVK1-CT-1999-00003

In dit rapport worden milieurisicogrenzen (MTR, VR en SRC-eco) afgeleid voor de stof aminomethyl-fosfonzuur (AMPA, de primaire metaboliet van het herbicide glyfosaat en fosfonaten, o.a ingredienten van wasmiddelen. De MTR voor AMPA is 79,7 ug/L. MTR's voor bodem en sediment konden niet worden vastgesteld.

Available at Plantenkundige Dienst, PObox 9102, 6700 HC Wageningen The Netherlands

Een kritische beschouwing van de wetenschappelijke onderbouwing van bestaande drempelwaarden voor blootstelling aan humane geneesmiddelen in water en diergeneesmiddelen in bodem leidt tot de aanbeveling deze waarden te herzien. Het gebruik van drempelwaarden is opgenomen in de (concept) richtsnoeren voor de milieurisicobeoordeling als onderdeel van de Europees geharmoniseerde registratie van (dier)geneesmiddelen. Op basis van het overschrijden van deze drempelwaarden wordt besloten of een risicobeoordeling voor het milieu noodzakelijk is. In de opinie van het Europese Wetenschappelijk Comite voor Toxicologie, Ecotoxicologie en het Milieu is de bestaande waarde voor water (10 ng/l) wetenschappelijk ondeugdelijk. Volgens de Europese Wetenschappelijke Stuurgroep is de bestaande waarde voor bodem (100 ug/kg) evenmin wetenschappelijk onderbouwd. De kritische beschouwing van de gebruikte gegevens en de toegepaste beoordeling, met inachtneming van gegevens uit de openbare literatuur, leidt tot beduidend lagere drempelwaarden van 0,4 ng/L voor water en 1 ug/kg voor bodem.

In dit rapport wordt een herziening van milieurisicogrenzen gepresenteerd voor de sporenelementen beryllium, vanadium, kobalt, selenium, molybdeen, tin, antimoon, barium en thallium. Er werd literatuuronderzoek uitgevoerd om de gegevenssets die in 1992 voor de normafleiding zijn gebruikt, aan te vullen. Er zijn milieurisicogrenzen afgeleid voor zoet water, grondwater, bodem en sediment. De herziene milieurisicogrenzen voor water en grondwater zijn in de meeste gevallen lager dan de bestaande waarden. Dit wordt veroorzaakt door het vinden van nieuwe informatie op het gebied van toxiciteit en door veranderingen in de methodologie die bij de afleiding van normen gebruikt wordt. De nieuw afgeleide risicogrenzen voor bodem zijn nu gebaseerd op toxiciteitsgegevens voor bodemorganismen, terwijl de bestaande waarden alle zijn berekend uit de risicogrenzen voor water, middels evenwichtspartitie. De risicogrenzen voor sediment zijn wel berekend met behulp van evenwichtspartitie bij gebrek aan toxiciteitsgegevens. In het algemeen zijn de nieuw afgeleide milieurisicogrenzen voor sediment weinig veranderd ten opzichte van de bestaande. Het gemiddelde van gemeten concentraties van beryllium, vanadium, kobalt en barium in zoet oppervlaktewater overschrijdt het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR). Voor selenium en antimoon was dit niet het geval. Voor grondwater laat een kwalitatieve vergelijking zien dat het MTR wordt overschreden voor beryllium, vanadium, kobalt, selenium en barium, maar niet voor molybdeen, tin, antimoon en thallium. Voor de compartimenten bodem, sediment en zeewater werden geen meetgegevens gevonden.

Dit rapport bundelt twee factsheets waarin methodieken worden beschreven die worden gebruikt voor de risicobeoordeling van stoffen bij het Centrum voor Stoffen en Integrale Risicobeoordeling (SIR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het voornaamste doel is om de inzichtelijkheid en eenduidigheid van de bij RIVM-SIR gevolgde methodieken te vergroten. De factsheets over voormaagtumoren en Leydigcel tumoren beschrijven de mechanistische aspecten van de tumorvorming en gaan in op de verschillen in anatomie, fysiologie en blootstelling tussen knaagdieren en mensen. Er wordt een raamwerk geboden voor het evalueren van de relevantie van deze tumoren voor de humane risicobeoordeling. De factsheets vormen de weerslag van de huidige stand van wetenschap. Ze zijn bedoeld om de discussie met andere (inter)nationale partijen op het gebied van risicobeoordeling te bevorderen.

In mei 2002 hebben de ministeries van VROM en VWS het Actieprogramma Gezondheid en Milieu gepresenteerd. Daarin was opgenomen een ontwerp van het Beoordelingskader Gezondheid en Milieu, een instrument dat factoren in beeld brengt die belangrijk zijn bij beleids-beslissingen over milieuproblemen met gezondheids-aspecten. Het gaat daarbij niet alleen om ernst en omvang van de gezondheidseffecten, maar ook om risico-perceptie, kosten-baten analyses en handhavingsaspecten. In het daaropvolgende rapport, RIVM-rapport 609026003 (2003), werd aannemelijk gemaakt dat voor dit beoordelingskader de juiste uitgangspunten zijn gekozen. Tevens werden daarin de eerste ervaringen met het gebruik in de praktijk verwerkt. In het huidige rapport is het beoordelingskader toegepast voor de onderwerpen: Legionella, straling in het binnenmilieu, GSM-basisstations, fijn stof en geluid door wegverkeer. Het ministerie van VROM heeft de resultaten van de rapporten gebruikt om het beleid voor de onderwerpen hoogspanningslijnen, GSM-basisstations en radon te concretiseren. Ondanks kinderziekten, waaronder het nagenoeg ontbreken van gegevens over kosteneffectiviteit, mag worden geconcludeerd dat het beoordelingskader de discussie op het ministerie, hoe om te gaan met risico's, heeft gefaciliteerd.

Gepresenteerd worden 8 factsheets voor de risicoschattingsmethoden van het Centrum voor stoffen Risicobeoordeling (CSR) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). 5 Factsheets hebben betrekking op de risicoschattingmethoden voor de volksgezondheid en 3 op de risicoschattingsmethoden voor het milieu: 1) Methemoglobine/Heinz bodies, 2) Acetylcholinesterase inhibitors, 3) Pheochromocytomas, 4) Assessment factors for human health risk assessment, 5) Delayed Neurotoxicity/NTE-inhibition, 6) Residues of plant protection products on food items for birds and mammals, 7) Degradation of veterinary drugs in manure, 8) Guideline for the evaluation of studies determining the excretion of veterinary drugs. Naast het vastleggen van de risicoschattingsmethoden zoals die bij het RIVM/CSR worden gehanteerd is het doel van deze publicatie de risicoschattingsmethoden transparanter te maken en een platform voor discussie te creeren. De auteurs van elke factsheet beschrijven de "state-of-the-art" van hun onderwerp. Opmerkingen, tekortkomingen en aanvullende informatie wordt op prijs gesteld en kunnen naar de eerste redacteur worden opgestuurd.

Update van RIVM-rapport 601300001 (1999)

Update van RIVM-rapport 601300001 (1999)

Het rapport geeft een overzicht van de technisch-wetenschappelijke mogelijkheden om maatwerk te verrichten bij de toelating van landbouwbestrijdingsmiddelen. De diverse aspecten waarop de milieubeoordeling van deze middelen wordt beoordeeld worden aan een analyse onderworpen in hoeverre het mogelijk is door rekening te houden met de specifieke eigenschappen van de stof, de regionale of locale omstandigheden, de toepassingswijzen en toepassingstechnieken, de grondsoorten, enz. Voorstellen worden gedaan voor welke onderdelen op korte en welke op langere termijn realiseerbaar worden geacht. Van de onderwerpen voor de korte termijn wordt aangegeven in hoeverre opname in het standaard beoordelingssysteem USES mogelijk is. Voorgesteld wordt verder deze onderdelen in 1999 te realiseren.

Residuen van diergeneesmiddelen bereiken het milieu met de mest die op landbouwgronden wordt aangewend. In dit rapport worden veehouderij, mestbehandeling en milieuomstandigheden in Europa gekarakteriseerd en worden realistische scenarios voor deze parameters voorgesteld, in samenhang met geschikte verspreidingsmodellen. In verband met de variabiliteit in mestbehandeling is gekozen voor een eenvoudige benadering. Een scenario onder realistische 'worst-case' omstandigheden wordt voorgesteld, uitgaande van een enkele behandeling per dierverblijfplaats, een vastgestelde stikstofproductie, toediening van een stikstofgift van 170 kg N/ha/jaar met een hoeveelheid mest gelijk aan de productie in 1 maand, geen verdwijning van het residue tijdens de opslag, geen nabehandeling van de mest, en een inwerkdiepte van 5 cm in de bodem. Risicoreductiemaatregelen die betrekking hebben op mestbehandeling en mestgebruik kunnen met deze benadering niet worden geverifieerd. Scenario's en modellen voor distributie in het milieu zoals vastgesteld zijn door FOCUS worden geschikt geacht voor diergeneesmiddelen. In aanvulling wordt voor oppervlakkige afstroming en bodemerosie in mediterrane gebieden een toegespitst stroomgebiedenscenario en -model aangedragen.

Zie ook "Nuchter omgaan met risico's" 251701047

In dit rapport wordt een herziening van milieurisicogrenzen gepresenteerd voor de sporenelementen beryllium, vanadium, kobalt, selenium, molybdeen, tin, antimoon, barium en thallium. Er werd literatuuronderzoek uitgevoerd om de gegevenssets die in 1992 voor de normafleiding zijn gebruikt, aan te vullen. Er zijn milieurisicogrenzen afgeleid voor zoet water, grondwater, bodem en sediment. De herziene milieurisicogrenzen voor water en grondwater zijn in de meeste gevallen lager dan de bestaande waarden. Dit wordt veroorzaakt door het vinden van nieuwe informatie op het gebied van toxiciteit en door veranderingen in de methodologie die bij de afleiding van normen gebruikt wordt. De nieuw afgeleide risicogrenzen voor bodem zijn nu gebaseerd op toxiciteitsgegevens voor bodemorganismen, terwijl de bestaande waarden alle zijn berekend uit de risicogrenzen voor water, middels evenwichtspartitie. De risicogrenzen voor sediment zijn wel berekend met behulp van evenwichtspartitie bij gebrek aan toxiciteitsgegevens. In het algemeen zijn de nieuw afgeleide milieurisicogrenzen voor sediment weinig veranderd ten opzichte van de bestaande. Het gemiddelde van gemeten concentraties van beryllium, vanadium, kobalt en barium in zoet oppervlaktewater overschrijdt het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR). Voor selenium en antimoon was dit niet het geval. Voor grondwater laat een kwalitatieve vergelijking zien dat het MTR wordt overschreden voor beryllium, vanadium, kobalt, selenium en barium, maar niet voor molybdeen, tin, antimoon en thallium. Voor de compartimenten bodem, sediment en zeewater werden geen meetgegevens gevonden.

Available at Plantenkundige Dienst, PObox 9102, 6700 HC Wageningen The Netherlands

In het rapport wordt een voorstel gedaan voor een vereenvoudigde Fase 1 benadering voor immunologische diergeneesmiddelen. Dit schema is ontworpen omdat bleek dat de bestaande guidance van de EMEA te ingewikkeld en te arbeidsintensief was om efficient tot beslissingen over de aanvaardbaarheid van middelen met een laag risico te komen.

Residuen van diergeneesmiddelen bereiken het milieu met de mest die op landbouwgronden wordt aangewend. In dit rapport worden veehouderij, mestbehandeling en milieuomstandigheden in Europa gekarakteriseerd en worden realistische scenarios voor deze parameters voorgesteld, in samenhang met geschikte verspreidingsmodellen. In verband met de variabiliteit in mestbehandeling is gekozen voor een eenvoudige benadering. Een scenario onder realistische 'worst-case' omstandigheden wordt voorgesteld, uitgaande van een enkele behandeling per dierverblijfplaats, een vastgestelde stikstofproductie, toediening van een stikstofgift van 170 kg N/ha/jaar met een hoeveelheid mest gelijk aan de productie in 1 maand, geen verdwijning van het residue tijdens de opslag, geen nabehandeling van de mest, en een inwerkdiepte van 5 cm in de bodem. Risicoreductiemaatregelen die betrekking hebben op mestbehandeling en mestgebruik kunnen met deze benadering niet worden geverifieerd. Scenario's en modellen voor distributie in het milieu zoals vastgesteld zijn door FOCUS worden geschikt geacht voor diergeneesmiddelen. In aanvulling wordt voor oppervlakkige afstroming en bodemerosie in mediterrane gebieden een toegespitst stroomgebiedenscenario en -model aangedragen.

Dit onderzoek is gedeeltelijk gefinancierd door de Europese Commissie via het ERAVMIS project Contract No. EVK1-CT-1999-00003

This report presents a decision tree for the risk evaluation of the so-called "difficult" substances with the Uniform System for the Evaluation of Substances (USES). The decision tree gives practical guidelines for the regulatory authorities to evaluate notified substances like organometallic compounds, cationic compounds, anionic compounds, surfactants, inorganic compounds, acids, bases and compounds without an available octanol/water partition coefficient (Kow). The decision tree gives reasonable worst case estimates for the Risk Characterisation Ratios of substances of which no Kow value can be estimated or measured. The decision tree only asks for more a detailed analysis of both sorption and bioaccumulation, when the predicted environmental concentrations are sufficiently high to make a difference for the outcome of the risk assessment. The report suggests to use the Kow value of the neutral molecule of acids and bases even when these molecules are present as anions or cations at pH 7. The guidelines and suggestions in this report were based on the evaluation of a large data set with the Kow, soil sorption coefficient (Koc) and bioconcentration factor (BCF) of pesticides. It is argued that these guidelines and suggestions are valid for a wide range of "difficult" substances. The uncertainties encountered with the estimation of Koc and BCF from Kow for different classes of "difficult" substances were estimated and their influence on the outcome of the risk evaluation with USES 2.0 or EUSES was analysed.

This report presents a decision tree for the risk evaluation of the so-called "difficult" substances with the Uniform System for the Evaluation of Substances (USES). The decision tree gives practical guidelines for the regulatory authorities to evaluate notified substances like organometallic compounds, cationic compounds, anionic compounds, surfactants, inorganic compounds, acids, bases and compounds without an available octanol/water partition coefficient (Kow). The decision tree gives reasonable worst case estimates for the Risk Characterisation Ratios of substances of which no Kow value can be estimated or measured. The decision tree only asks for more a detailed analysis of both sorption and bioaccumulation, when the predicted environmental concentrations are sufficiently high to make a difference for the outcome of the risk assessment. The report suggests to use the Kow value of the neutral molecule of acids and bases even when these molecules are present as anions or cations at pH 7. The guidelines and suggestions in this report were based on the evaluation of a large data set with the Kow, soil sorption coefficient (Koc) and bioconcentration factor (BCF) of pesticides. It is argued that these guidelines and suggestions are valid for a wide range of "difficult" substances. The uncertainties encountered with the estimation of Koc and BCF from Kow for different classes of "difficult" substances were estimated and their influence on the outcome of the risk evaluation with USES 2.0 or EUSES was analysed.