Search

Tanıtımını yaptığımız Mâtürîdî Kayıp Aydınlanmanın İzinde adlı çalışma, Mâtürîdî özelinde gerçekleştirilen bir çalıştayın kitaplaştırılmış halidir. Bu eser Şaban Ali Düzgün’ün editörlüğünde tamamlanmıştır. Eserde yer alan makalelere geçmeden evvel sayısal verileri sunmak isabetli olacaktır. Eser, çalıştayın açılış/giriş makalesi yanında dört oturumda sunulan sekiz çalışmayla toplamda dokuz makaleyi ihtiva etmektedir. Her oturumda ikişer makale sunulmuştur. Ayrıca sunulan her makalenin ardından sunumlar, çok sayıda akademisyenin müzakerelerine sunularak çalışmanın yeterli derecede tartışılması amaçlanmıştır. Söz gelimi ilk bölümdeki makale 15 akademisyenin müzakeresine açılmışken; ikinci makale 4; üçüncü makale 7 ve son çalışma ise 14 araştırmacının müzakeresine açılmıştır. Yazımızda ağırlıklı olarak sunulan makalelerdeki tespitlere yer verilecektir.

Hayatın bütün safhalarıyla ilgili geniş anlamlar ifade eden adalet kavramı, insanın kendisiyle olan ilişkisinden başlayarak yaratıcıyla, başka insanlarla, canlı-cansız tüm varlıklarla olan münasebetini düzenleyen en önemli prensiplerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Dinin temel yapı taşlarından olan adalet toplumdaki herkesin varlığını huzur içinde sürdürmesinin teminatıdır. İnsan ve tabiatın yaratılışındaki düzen ve dengeyi ifade eden adaletin gereği olarak toplumda her konuda olması gereken denge ve itidal sağlanınca doğal olarak adalet de gerçekleşmiş olmaktadır. Doğuştan ya da sonradan sahip olunan hakların insanlar eliyle gasp edilerek heba edilmesi, toplumları kaos ve kargaşaya sürükleyen hak ihlallerine neden olmaktadır. İnsanlar ve toplumlar üzerinde artan baskı, zulüm ve haksızlığın hakim hale geldiği günümüzde adaletin ne ölçüde önemli olduğu bir kez daha farkedilmiş, toplumda, yönetimde, mahkemelerde ve insanlar arası ilişkilerde adaletin tam anlamıyla uygulanmasına daha da fazla ihtiyaç hissedilmiştir. Bu makalede adaletin mahiyeti, ilişkili olduğu kavramlar, türleri ve toplumdaki tezahürleri tanıtılarak adaletin sağlanması ve korunması için alınması gereken tedbirlerin neler olduğu, Mâtürîdî’nin düşüncesi ekseninde konu edilecektir, The concept of justice, which has broad meanings regarding all phases of life, emerges as one of the most important principles that regulates the relationship of man with the creator, other people, and all living and non-living beings, starting from his relationship with himself. Justice, which is one of the basic building blocks of religion, is the guarantee of everyone in the society to continue their existence in peace. As a requirement of justice, which expresses the order and balance in the creation of man and nature, when the balance and moderation that should be in every issue in society is ensured, justice is naturally realized. The usurpation of innate or acquired rights by people causes rights violations that drag societies into chaos and turmoil. In today's world, when increasing pressure, oppression and injustice have become dominant on people and societies, the importance of justice has been realized once again, and the need for full implementation of justice in society, administration, courts and interpersonal relations has been felt even more. In this article, the nature of justice, the concepts it is related to, its types and its manifestations in society will be introduced, and the measures to be taken for the provision and protection of justice will be discussed in the axis of Maturidi's thought.Keywords: Maturidi, Justice, Right, Wisdom, Tawhid., ينبثق مفهوم العدالة ، الذي له معانٍ واسعة في جميع مراحل الحياة ، كأحد أهم المبادئ التي تنظم علاقة الإنسان بالخالق ، وبالناس الآخرين ، وجميع الكائنات الحية وغير الحية ، بدءًا من علاقته مع. نفسه. العدل ، وهو أحد اللبنات الأساسية للدين ، هو ضمان لكل فرد في المجتمع لاستمرار بقائه بسلام. كشرط للعدالة التي تعبر عن النظام والتوازن في خلق الإنسان والطبيعة ، عندما يتم ضمان التوازن والاعتدال في كل قضية في المجتمع ، تتحقق العدالة بشكل طبيعي. يؤدي اغتصاب الحقوق الفطرية أو المكتسبة من قبل الناس إلى انتهاكات للحقوق تجر المجتمعات إلى الفوضى والاضطراب. في عالم اليوم ، عندما أصبحت الضغوط المتزايدة والقمع والظلم سائدة على الناس والمجتمعات ، تحققت أهمية العدالة مرة أخرى ، وشعرت الحاجة إلى التنفيذ الكامل للعدالة في المجتمع والإدارة والمحاكم والعلاقات الشخصية. أكثر. في هذا المقال ، سيتم عرض طبيعة العدالة ، والمفاهيم المتعلقة بها ، وأنواعها ومظاهرها في المجتمع ، وسيتم مناقشة التدابير الواجب اتخاذها لتوفير العدالة وحمايتها في محور فكر ماتوريدي.

Mâtürîdî, Allah’ın yarattığı her şeyde, yaratılış gereği hikmetler bulunduğunu kabul etmiştir. Burada Eş’ariler daha farklı düşünmektedir. O, hikmet boyutunun kapsamını dini buyruklara da kaydırarak, Allah’ın emir ve nehiylerindeki hikmetler üzerinde durmuştur. Zira Allah Teâla, hikmet sahibi olup, hakîmdir. Hakîmden ise ancak hikmet zuhur eder. Bu hikmet, yaratıklar, emirler ve yasaklarda da kendisini gösterir. Ehl-i sünnet’in iki saç ayağından biri olan Mâtürîdiliğin öncüsü İmam Mâtürîdî’ye göre ilahi buyrukların başında gelen inanç konuları ve iman esasları da söz konusu hikmetleri içermektedir. İnanç konuları, insanların dünya ve ahiret hayatlarına yönelik birden fazla hikmet boyutunu havidir. Din sadece ahirete yönelik olmayıp, iman esaslarını kabul eden müminlerin, dünya yaşamlarına ait onları disiplinli ve mutlu kılıcı özelliklere sahip olan iman esasları, içerdiği hikmetlerle müminlerin saadet-i dareyne ulaşmalarına katkı sağlamaktadır. Mâtürîdî’ye göre Kur’an’da iman konularına büyük vurguda bulunulmaktadır. Bu ilkeleri kabul eden müminlerin inanç konularında bilince ulaşmaları gerekmektedir. Bu bilinç ise ancak iman konularının hikmetlerinin bilinmesiyle gerçekleşebilir. Bu doğrultuda Mâtürîdî iman esaslarındaki hikmetleri özenle işlemiştir. Mâtürîdî acknowledged that there is wisdom in everything God has created. Here the Ash'aris think differently. He focused on the wisdom in Allah's orders and prohibitions by shifting the scope of wisdom to religious commands. For, Allah is the All-Wise (al-Hakim al-Mutlaq) and Wise (Hakim). Only wisdom appears from the judge. This wisdom shows itself in creatures, orders and prohibitions. According to Imam Mâtürîdî, who is one of the two pillars of the Ahl al-Sunnah, the pioneer of Mâtürîdîsm, the subjects of belief and the principles of belief, which are the main divine commands, also include the aforementioned wisdom. Faith issues have more than one dimension of wisdom regarding people's lives in this world and the hereafter. Religion is not only aimed at the hereafter, but it contributes to believers who accept the principles of faith, the principles of belief that make them disciplined and happy in their worldly lives, and the wisdom they contain. According to Mâtürîdî, there is a great emphasis on the issues of faith in the Qur’an. Believers who accept these principles need to reach consciousness in matters of belief. This consciousness can only be realized by knowing the wisdom of the subjects of faith. In this direction, Mâtürîdî carefully processed the wisdom in the principles of faith. ااعترف ماتوريدي أن هناك حكمة في كل شيء خلقه الله. هنا الأشاعرة يفكرون بشكل مختلف. ركز على الحكمة في أوامر الله ونواهيه بتحويل نطاق الحكمة إلى الأوامر الدينية. فالله الحكيم الحكيم. فقط الحكمة تظهر من القاضي. هذه الحكمة تظهر نفسها في المخلوقات والأوامر والنواهي. وبحسب الإمام ماتوريدي ، وهو أحد ركيزتي أهل السنة ، رائد المذهب ، فإن مواضيع الإيمان ومبادئ العقيدة ، وهي الأوامر الإلهية الرئيسية ، تشمل أيضًا الحكمة المذكورة. للقضايا الإيمانية أكثر من بُعد واحد للحكمة فيما يتعلق بحياة الناس في الدنيا والآخرة. فالدين لا يهدف فقط إلى الآخرة ، بل يساهم في المؤمنين الذين يقبلون مبادئ الإيمان ، ومبادئ العقيدة التي تجعلهم منضبطين وسعداء في حياتهم الدنيوية ، والحكمة التي تتضمنها وفقا لماتوريدي ، هناك تركيز كبير على قضايا الإيمان في القرآن. يحتاج المؤمنون الذين يقبلون هذه المبادئ إلى الوصول إلى الوعي في مسائل الإيمان. لا يمكن إدراك هذا الوعي إلا من خلال معرفة حكمة ذوات الإيمان. في هذا الاتجاه ، عالج ماتوريدي بعناية الحكمة في مبادئ الإيمان.

“İmam Mâtürîdî’nin Kötülük Problemine Yaklaşımı” bu çalışmanın başlığı olup İslam düşünce ve kelâm dünyasında önemli bir yeri olan Mâtürîdî’nin Kur’an ve sünnet doğrultusunda kendine özgü aklî temellendirmelerle geçmişi eski zamanlara dayalı olan kötülük problemi ve bu problemin çözümünde ortaya koyduğu çıkarımlarla oluşturduğu sistemi ele almayı hedeflemektedir. Tezimiz bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde neden böyle bir kişinin tez konumuzun başlığında yer aldığını göstermek adına Mâtürîdî’nin yaşadığı çevre, ilmî kişiliği ve İslam dünyasındaki yeri üzerine bilgilendirme yapılarak tezdeki önemli kişiliği ortaya konulmuştur. Birinci bölümde, dilciler, filozoflar, mutasavvıflar ve kelâmcılara göre kötülük tanımları üzerinde durulmuş sonrasında kötülük çeşitleri üzerine açıklamalar yapılmış ve bu bölümün son kısmında ise kötülük problemi üzerine farklı yaklaşımlar sergileyen filozof ve kelâmcıların görüşlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde ise, tez konumuzu oluşturan Mâtürîdî’nin Kötülük Problemine Yaklaşımı’nı kelâma göre kötülük çeşitlerine bakış tarzını ve ardından da yine ona göre bu problemin kavramsal çerçevesini oluşturan kavramlar üzerinde durularak kötülük problemini ele almaya ve incelenmeye çalışılmıştır. Mâtürîdî’nin kötülük problemini çözüme ulaştırırken Allah’ın her şeyi bir hikmet üzere belirlediği ve insanın da verilen akılla bu hikmet doğrultusunda dünya imtihanı için muhatab kılındığı üzerine duran bir çözümlemeyle bu probleme yaklaştığı anlaşılmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, kelâmî düşüncede hatırı sayılır bir yeri olan Mâtûrîdî’nin başta “Kitâbü’t-Tevḥîd” ve “Te’vîlâtü’l-Kur’ân” adlı eserleri çerçevesinde ve diğer farklı kaynaklardan da faydalanılarak kötülük probleminin incelenmesi ve kötülük problemiyle ilgili çalışmalara yeni bir katkı sağlamayı amaçlamaktadır., “İmam Mâtürîdî's Approach to the Problem of Evil” is the title of this study and aims to address the system created by al-Mâtürîdî, which has a significant place in Islamic thought and theology world, with its own rational foundations in the direction of the Qur'an and Sunnah, the problem of evil that has its origins in the past and the implications it has produced in the solution of this problem. Our thesis consists of an introduction and two chapters. In the introductory part, in order to show why such a person is in the title of the thesis, information about the environment A, his scientific personality and his place in the Islamic world was revealed and his importance in the thesis was revealed. In the first chapter, the definitions of evil according to linguists, philosophers, sufis and theologians are explained, then the kinds of evil are explained and in the last part of this chapter, the philosophers and theologians' opinions that show different approaches to the problem of evil are given. In the second part, al-Mâtürîdî 's Approach to the Problem of Evil, which is our thesis topic, the way of looking at the kinds of evil according to the theologians, and then the concepts that constitute the conceptual framework of this problem are tried to be dealt with and examined. al-Mâtürîdî, while solving the problem of evil, it is understood that God has determined everything as a wisdom and approached this problem with an analysis that emphasized that human beings were taken to the world exam in line with this wisdom. As a result, this study aims to make a new contribution to the study of the problem of evil and the study of the problem of evil by using different sources, especially in the context of the works “Kitâbü’t-Tevḥîd” and “Te’vîlâtü’l-Kur’ân” of al-Mâtûrîdî, which has an important place in theological thinking.

Otonomi, ahlak teorilerinde temel biryere sahiptir. Bireysel ahlaki otonomi ise kişinin kendine ilişkin kapasitesinereferansta bulunur ve bu kapasitenin dışarıdan manipüle edilmeden kendi içindengelen gerekçelere ve itkilere dayalı olarak işlemesine işaret eder. Otonominingeleneksel olarak ahlaki sorumluluğun temelinde yattığına inanılmıştır. İnsanınahlaken otonom bir varlık olduğunu peşinen kabul ettiğimizde hemen ardından şusorunun cevaplanması icap eder: Ahlaken otonom bir varlığı hangi motifler hareketegeçirir? Haz mı, fayda mı? Bu tartışma bizi amaç ahlakına yahut ödev ahlakına(deontolojik/kategorik ahlak) götürür. Daha da netleştirmek için şu soruyusoralım: Ahlaki eylemlerimizin kendinde bir amacı mı vardır yoksa bizzat birödev olarak mı onları yapmaktayız? Bu soruya cevap arama sadedinde elinizdekimetin ahlaki otonomi kavramsallaştırmasını Mâtürîdî’de ele almaktadır.Biliyoruz ki Mâtürîdî düşüncede Allah-insan ilişkisi ciddi bir yere sahiptir veelimizdeki iki eseri Kitâbu’t-tevhîd ve Te’vîlâtu’l-Kur’ân’da bu tema, irade,kudret, kaza, kader ve Allah’ın yaratıcı iradesi gibi kavramlar etrafındaişlenmektedir.

* Bu makâle "Mâturîdî‘nin Hikmet Anlayışı" adlı doktora çalışmasından üretilmiştir., Sabır, başa gelen sıkıntı ve belâlar karşısında, metanet gösterip olumsuzlukları olumlu kılma, şükür ise Allah‘tan veya insanlardan gelen nimet ve iyiliklerden dolayı duyulan minnettarlığını söz ve ifade ile göstermektir. Ehl-i Sünnet âlimlerinden Ebû Mansûr el-Mâturîdî (ö.333/944)‘de Şükür ve sabır kavramları aralarında nüans olmakla beraber birbirine yakın bir anlamda kullanılmışlardır. Belâ ve musibetleri kabul etmeye sabır, nimetleri kabul etmeye ise şükür denir. Yüce Allah, Hazreti Adem‘i ağaca yaklaşmamakla imtihan ettiği gibi, evlatlarını da her hal ve durumda sabır ve şükürle imtihan etmektedir. Bu imtihan da kulun belâ ve musibetlere karşı sabretmesi, nimetleri kabul etmeye ise şükür etmesiyle gerçekleşir. Çünkü hikmet dünyasında kişinin başına gelen her şey gizli bir sebep ve hikmetin gereğidir. Böylece Mâturîdî, sabır ve şükür konusundaki hikmet bakış açılarıyla kendinden sonraki bilginleri etkilemiştir. Bu çalışmada Mâturîdî‘nin sabır ve şükür kavramları hakkında görüşleri değerlendirilecektir., Patience is in the face of hardships and troubles experienced, and showing steadiness by turning negative situations into positive ones; gratitude is shown for the blessings and goodness coming from God or man and is expressed in words and phrases. One of ahl al-Sunnah scholars, Abu Mansur al-Maturidite (ö. 333 / 944) also used gratitude and patience concepts close to each other although there is a nuance. And patience is used for accepting the calamities and scourges, gratitude is used for accepting the blessings from God. Not only God tested Adam whether he will approach the forbidden tree, but also He is testing Adam‘s sons in every state and situation with patience and gratitude. This trial takes place with the servant‘s patience towards calamities and scourges and his/her gratitude for the blessings. Whatever the servant is exposed to is the necessity of wisdom and a secret reason. Thus, Maturidite influenced the subsequent scholars with his wisdom view on patience and gratitude. This study will evaluate the views of Maturidi on patience and gratitude.

Makale, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî (v.333/944), Türk ve İslâm dünyasının yetiştirdiği ender düşünürlerden biridir. Ona göre âlemde yaratılan her bir şeyin hikmeti vardır ve hiçbir şey boşu boşuna yaratılmamıştır. Hikmetleri idrâk ile yaratıcıya îmân etmek akıl sahibi her insanın kulluk görevidir. Akıl, madde ve mânâ âlemlerini idrâk için hikmetle yaratılan insana verilmiş bir kuvvedir. Yani hikmetleri idrak için insana akıl verilmiştir. Mâtürîdî, Kelâm, Tefsir, Fıkıh gibi konularda Kur’ân bütünlüğünü merkeze alan akla gerekli değeri veren akılcı, rasyonel ve dengeli yorumlarıyla tarihi süreç içerisinde gelişen Ehl-i Sünnet çizgisinin oluşumuna büyük katkılar sağlamıştır. Maturidi, hikmet metoduyla aklın yaratılışını açıklaması kendinden sonraki âlimleri etkilemiştir. Bu makale de Maturidi’nin aklın yaratılış hikmetlerine dair görüşleri incelenip değerlendirilecektir., Abu Mansur al-Maturidi (died.333/944), is one of those rare thinkers trained in the Turkish and Islamic world. According to him, worlds are created and nothing is created in vain and has everything has a wisdom. Worshipping to the Omniscient Creator is the duty of every human by conceiving wisdom. Mind, matter and force given to man created for sections perceived wisdom realm of meaning. That is the human mind to comprehend given wisdom. Maturidi made great contributions to formation of the school of Ahl al-Sunnah by giving significant interpretations to in the area of Kalam, Tafsir, Fiqh by focusing on the teachings of the Qur'an. Maturidi has influenced the successors in terms of his explanations about the creation of the mind by wisdom. This article examine Maturidi’s views on the creation of his mind through wisdom., بو منصور الماتريدي توفي (944/333) هو واحد من أندر المفكرين المدربين في العالم التركي والإسلامي. وحسب رأيه فإن كل شيء له حكمة في العالم ولم يخلق أي شيء عبثا. تصور الحكمة ومعرفة , الرب الخالق واجب على كل إنسان. العقل منح للإنسان حتى ينظر في عالم المادة وعالم المعنى. بعبارة أخرى أعطي البشر العقل حتى يفهموا الحكمة في الخلق. الماتريدي قدم مساهمات كبيرة لتشكيل مدرسة أهل السنة, والتركيز على تعاليم القرآن في مسائل التفسير والفقه والكلام. أثر الماتريدي على المتأخرين من حيث تفسيراته حول خلق العقل بالحكمة. هذه البحث يدرس وجهات نظر الماتريدی حول حكمة خلق العقل

Tefsirler, rivâyet ve dirâyet tefsirleri olmak üzere kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Rivâyet tefsirlerinde ağırlık noktasını, rivâyetler yani haber bilgisi teşkil ederken; dirâyet tefsirlerinde, âyetlerin açıklanmasında müfessirin dirâyeti ön plâna çıkmaktadır. Araştırma konusu yapılan Te'vîlâtü'l-Kur'ân adlı tefsir eseri de, dirâyet boyutu oldukça ön plânda olan, erken döneme ait önemli ve değerli bir tefsirdir.Mâtürîdî'nin Te'vîlâtü'l-Kur'ân adlı tefsirinin, dirâyet tefsiri açısından tahlîlinin yapılacağı bu çalışma, bir giriş, üç ana bölüm ve bir de sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde, araştırmanın konusu, önemi, metodu ve amacı hakkında bilgi verilmektedir. Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ve Dirâyetinin Temelleri başlıklı birinci bölümde, üzerinde çalışılacak Te'vîlâtü'l-Kur'ân adlı tefsirin sahibi Mâtürîdî'nin yaşadığı dönem, hayatı ve ilmî şahsiyeti, metodolojisi, varlık anlayışı, bilgi anlayışı, kelâmî ve fıkhî görüşlerinin şekillenmesinde Ebû Hanîfe'nin etkisi ve Te'vîlâtü'l-Kur'ân'ın genel olarak tanıtımı konularında, Mâtürîdî'nin elde mevcut her iki eserinden de faydalanılarak bilgiler verilmekte olup; ikinci bölümde, Mâtürîdî'nin Te'vîlâtü'l-Kur'ân'daki metodu, rivâyet metodu ve dirâyet metodu şeklinde ve çeşitli alt başlıklar altında incelenmektedir. Üçüncü bölümde ise Te'vîlâtü'l-Kur'ân'ın muhtevâsı genel ve özel olmak üzere iki boyutta ve çeşitli alt başlıklar altında tetkik edilmektedir. Sonuç bölümünde de, çalışmada elde edilen sonuçlar yer almaktadır. Interpretations are classified into two groups, namely dirayat and riwayat (Prophetic Traditions and the opinions of the Prophet?s Companions) those that are based on tradition and those that are based on inference. Riwayat interpretation is mostly based on riwayats, that is the opinions of others; whereas in dirayat interpretation the wisdom of the interpreter is at the forefront. The work that is the subject of this study, namely the Ta?wilat al-Qur?an is an important and valuable piece the interpretation aspect of which is at the forefront.This study which examines Maturidi?s interpretation named as Ta?wilat al-Qur?an according to dirayat interpretation consists of an introduction, three main parts and a conclusion. The introduction contains information regarding the subject of the study, its importance, method and objective. In the first section entitled as Ebu Mansur al-Maturidi and the Foundations of His Dirayat, information regarding the period during which Maturidi, the author of the Ta?wilat al-Qur?an interpretation lived, his life and scholar personality, methodology, understanding, the effects of Ebû Hanîfe on the shaping of his qelam and fiqh opinions and the general introduction of Ta?wilat al-Qur?an using both works of Maturidi are given whereas the second section examines the method of Maturidi in Ta?wilat al-Qur?an along with methods of rivayat and dirayat under various subsections. The conclusion contains results obtained from the study. 358