Search

Marta Estera Kowalska, Paweł Kalinowski, Urszula Bojakowska. Koncepcja alfabetyzmu zdrowotnego w promocji zdrowia The concept of health literacy in health promotion. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(9):394-402. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1001789 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/4932 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 1223 (26.01.2017). 1223 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2017; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.09.2017. Revised 10.09.2017. Accepted: 10.09.2017. Koncepcja alfabetyzmu zdrowotnego w promocji zdrowia The concept of health literacy in health promotion Marta Estera Kowalska, Paweł Kalinowski, Urszula Bojakowska Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ul. Staszica 4/6 20-091 Lublin marta.kowalska@umlub.pl Streszczenie Alfabetyzm zdrowotny to nadal mało znane zagadnienie w Polsce. Jest to pojęcie bardzo złożone, ponieważ obejmuje wszelkie umiejętności, kompetencje, wiedzę, sposoby pozyskiwania informacji w szeroko rozumianym obszarze zdrowia. Nie mnie jednak alfabetyzym zdrowotny jest jednym z kluczowych elementów promocji zdrowia. Diagnoza poziomu alfabetyzmu zdrowotnego danej populacji wydaje się warunkiem niezbędnym do prowadzenia skutecznych działań z zakresu edukacji zdrowotnej i profilaktyki. Słowa kluczowe: alfabetyzm zdrowotny, promocja zdrowia, wychowanie zdrowotne Abstract Health literacy is still a little known issue in Poland. It is a very complex concept, because it covers all the skills, competences, knowledge, and ways of acquiring information in the broadly understood area of health. But the health literacy is not one of the key elements of health promotion. Diagnosis of the health literacy level of a given population seems a prerequisite for effective health education and prevention activities.

Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula, Krauze Marlena. Epidemiology of hepatitis B in Poland in 2010-2014. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(3):414-426. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.344961 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/4300 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 1223 (26.01.2017). 1223 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2017; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 12.02.2017. Revised 23.02.2017. Accepted: 28.02.2017. Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby typy B w Polsce w latach 2010-2014 Epidemiology of hepatitis B in Poland in 2010-2014 Marta Estera Kowalska1, Paweł Kalinowski1, Urszula Bojakowska1,2, Marlena Krauze3 1Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 2 SKN przy Samodzielnej Pracowni Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 3Absolwentka studiów I° na kierunku Zdrowie Publiczne na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie Słowa kluczowe: wirusowe zapalenie wątroby typu B, epidemiologia Key words: hepatitis B, epidemiology Streszczenie Wstęp Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW) jest chorobą wątroby wywoływaną przez wirus zapalenia wątroby typu B – hepatitis B virus (HBV). Wirus ten wykazuje powinowactwo do komórek wątroby, może powodować zarówno ostre jak i przewlekłe infekcje wirusowe o różnym nasileniu. Cel pracy Celem pracy była analiza występowania wirusowego zapalenia wątroby typu B w Polsce w latach 2010-2014. Materiał i metody Materiałem analizowanym w pracy były przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu B zarejestrowane w Polsce w latach 2010-2014 z uwzględnieniem płci, wieku i miejsca zamieszkania zakażonych, publikowane w formie biuletynów rocznych „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny w Warszawie (NIZP-PZH). Wyniki W badanym okresie zanotowano wzrost liczby przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B w Polsce. Najwięcej przypadków notuje się w grupie wieku powyżej 40 lat. Introduction Hepatitis B virus (HBV) is a liver disease caused by hepatitis B - hepatitis B virus (HBV). This virus has an affinity to liver cells, cause both acute and chronic viral infections of varying severity. Aim The aim of this study was to analysis of incidence of hepatitis B in Poland in 2010-2014. Material and methods The material analyzed in the work were cases of hepatitis B registered in Poland in 2010-2014, taking into account gender, age and place of residence infected published in the form of annual bulletins "Infectious diseases and poisoning in Poland by the National Institutes of Health in Warsaw (NIH). Results In the analyzed period there was an increase in the number of cases of hepatitis B in Poland. Most cases are recorded in the age group above 40 years.

Kozłowska Ewelina, Marzec Agnieszka, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula. Koncepcja zdrowia i jego ochrony w świetle literatury przedmiotu = Health concept and its protections in the light of subject literature. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(9):575-585. eISSN 2391-8306. DOI 1http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.155048 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/3883 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.08.2016. Revised 25.08.2016. Accepted: 21.09.2016. Koncepcja zdrowia i jego ochrony w świetle literatury przedmiotu Health concept and its protections in the light of subject literature Ewelina Kozłowska1, Agnieszka Marzec2, Paweł Kalinowski1, Urszula Bojakowska1 1Samodzielna Pracownia Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie 2Zakład Dietetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Streszczenie Na przestrzeni lat powstawały liczne koncepcje zdrowia i jego ochrony. Ulegają one ewolucji przede wszystkim w konsekwencji rozwoju nauki i rozszerzania podejść do otaczającej rzeczywistości. Celem pracy jest przedstawienie ewolucji pojęcia zdrowia oraz teorii uwarunkowań stanu zdrowia formułowanych na przestrzeni wieków. Wielość definicji ukazuje ewolucję jako proces kształtujący rozumienie zdrowia, a co za tym idzie działań podejmowanych na rzecz jego ochrony. Przyjęta koncepcja i specyfika zidentyfikowanych grup czynników wpływa na cele i przyjmowane strategie umacniania potencjału zdrowotnego ludności. W pracy szczegółowo omówiono biomedyczny, psychosocjomedyczny i socjologiczny paradygmat zdrowia. Przybliżono również koncepcję stylu życia jako efektywnej drogi w zapobieganiu występowania chorób, ich rozwoju i powikłań. Słowa kluczowe: koncepcja zdrowia, paradygmat zdrowia, determinanty zdrowia, styl życia. Abstract Over the years numerous concepts of health and its protection arose. They undergo evolution above all in consequence of science development and extending approaches of surrounding reality. An aim of the work is to present the evolution of health concept and theory of health determinants formulated over the centuries. The multitude of definition shows evolution as a process that shapes understanding the health, and consequently activities undertaken for the benefit of its protection. Adopted concept and specificity of identified groups of factors affects the objectives and adopted strategies to strengthen the health potential of population. The work in detail discusses biomedical, psychosociomedical and sociological paradigm of the health. Lifestyle concept as an effective way to prevent the occurrence of diseases, their development and complications were also described. Keywords: health concept, paradigm of the health, health determinants, lifestyle.

Kalinowski, Paweł,LischkaOłpińska, Marta . Persönlichkeit der Fussballer AMP Futbol = Personality footballers AMP Futbol. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(8):227-235. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.60260 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/3751 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 15.07.2016. Revised 25.07.2016. Accepted: 12.08.2016. QUALITY IN SPORT 3 (2) 2016, s. 65-72, e-ISSN 2450-3118 Praca wpłynęła do redakcji 13 III 2016, praca została przyjęta do druku 23 VI 2016 DOI: http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.57217 PBN: https://pbn.nauka.gov.pl/sedno-webapp/works/735282 Paweł Kalinowski[1], Marta Lischka Ołpińska Doktoranden AWF Poznań Persönlichkeit der Fussballer AMP Futbol Personality footballers AMP Futbol Zusammenfassung Die Persönlichkeitsmerkmale sind Variablen, die signifikant mit körperlichen Aktivitäten verbunden sind. Zur Zeit bezieht sich die Mehrheit von Studien auf die Persönlichkeitsbetrachtung; daher werden ausgewählte Konstrukte dieser Betrachtung im Folgenden kurz dargestellt. Oft müssen behinderte Menschen zusätzlich mit sich selber kämpfen. Es ist wahrscheinlich, dass ausgewählte Persönlichkeitsmerkmale dies beeinflussen. Ziel der vorliegenden Studie ist die Einschätzung der Gewichtung von Persönlichkeitsmerkmalen im Sinne des Fünf-Faktoren-Persönlichkeitsinventars bei behinderten Sportlern. Die Überprüfung wurde durch einen Vergleich (Normstichprobe) von gesunden und behinderten Sportlern durchgeführt. An der Studie beteiligten sich insgesamt 16 Sportler mit einseitigen Amputationen von Extremitäten. Zum Einsatz kam ein Fragebogen Fünf-Faktoren-Modell. Die Studie wurde im März 2015 durchgeführt. Schlüsselbegriffe: Persönlichkeit, Amp Futbol, Sport von behinderten Menschen Fußball. Summary Personality traits are the variables significantly related to the functioning of sporting activities. Today, most research in sport refers to the trait approach to personality. Hence, in the first place, selected constructs in this field will be briefly characterized. It is often the case that people with disabilities have to fight with themselves. Perhaps, selected personality traits might be of an influence. The aim of this study was to compare the level of personality traits of athletes with disabilities with the average value in the normative group. The study was conducted on a group of 16 players representing the team of unilateral amputee footballers. The study was conducted using a personality questionnaire NEO-FFI in the month of March 2015. Keywords: Personality, AMP football, Sports persons with disabilities, Football. [1]mgr Paweł Kalinowski e-mail: pawel.kalinowski@gmail.com, mgr Marta Lischka Ołpińska &nbsp

Bojakowska Urszula, Kalinowski Paweł, Kowalska Marta Estera. Epidemiologia i profilaktyka raka piersi = Epidemiology and prophylaxis of breast cancer. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(8):701-710. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.61187 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/3799 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.08.2016. Revised 25.08.2016. Accepted: 28.08.2016. Epidemiologia i profilaktyka raka piersi Epidemiology and prophylaxis of breast cancer Urszula Bojakowska1,2, Paweł Kalinowski1, Marta Estera Kowalska1 1. Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie 2. SKN przy Samodzielnej Pracowni Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Słowa kluczowe: rak piersi, epidemiologia, profilaktyka. Key words: brest cancer, epidemiology, prophylaxis. Streszczenie W ostatnich latach natężenie chorób nowotworowych zwiększyło się szczególnie. Rak piersi stanowi obecnie jeden z największych problemów epidemiologicznych. Ze względu na fakt, że rak piersi tak często prowadzi do zgonu, należałoby włożyć więcej wysiłku we wczesne wykrywanie. Bezwzględnie rak piersi wymaga skutecznych działań w zakresie profilaktyki oraz edukacji społeczeństwa. Celem pracy było przedstawianie epidemiologii oraz metod profilaktyki raka piersi. Abstract In recent years, the intensity of cancers particularly increased. Breast cancer is one of the greatest epidemiological problem at present. Due to the fact that breast cancer so often leads to death that should be more efforts in the early detection. Absolutely breast cancer requires effective actions in the prevention and education of the society in this respect. The aim of the study was to present the epidemiology and methods of breast cancer prophylaxis.

Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula. Poddawanie się badaniom profilaktycznym przez osoby z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C = Submission to preventive examinations by people with chronic hepatitis C. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(7):147-153. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.57298 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/3672 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 25.06.2016. Revised 09.07.2016. Accepted: 09.07.2016. Poddawanie się badaniom profilaktycznym przez osoby z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C Submission to preventive examinations by people with chronic hepatitis C Marta Estera Kowalska1, Paweł Kalinowski1, Urszula Bojakowska1,2 Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie SKN przy Samodzielnej Pracowni Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Streszczenie Wstęp Wirusowe zapalenie wątroby typu C stanowi jeden z głównych problemów zdrowia publicznego ze względu na długi okres bezobjawowy zakażenia wirusem HCV. Cel pracy Celem pracy była analiza zachowania zdrowotnego jakim jest poddawanie się badaniom profilaktycznym przed i po wykryciu choroby osób z wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Materiał i metody Materiałem wykorzystanym do badań były odpowiedzi na pytania zamknięte zawarte w autorskim kwestionariuszu ankiety. W badaniu wzięło udział 200 osób z potwierdzonym zakażeniem HCV. Wyniki Przed wykryciem choroby badana grupa deklarowała, że poddawała się badaniom profilaktycznym sporadycznie, jedynie gdy zaistniały niepokojące objawy. Słowa kluczowe: wirusowe zapalenie wątroby typu C, profilaktyka. Summary Introduction Hepatitis C is a major public health problems due to the long latency period of infection with HCV (hepatitis C virus). Aim The aim of the study was to analyze the behavior of health which is to submission to preventive tests before and after the detection of the disease people with hepatitis C. Material and methods Material used for the study were answers to closed questions included in the original questionnaire survey. The study involved 200 people with chronic hepatitis C. Results Before detection of of the disease studied group declared that they give up preventive testing occasionally, only when any worrying symptoms. Keywords: hepatitis C, prevention.

Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula. Okoliczności rozpoznania zakażenia HCV wśród osób z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C = The circumstances of diagnosis of HCV infection among people with chronic hepatitis C. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(5):21-28. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.50924 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/3506 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.04.2016. Revised 25.04.2016. Accepted: 04.05.2016. Okoliczności rozpoznania zakażenia HCV wśród osób z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C The circumstances of diagnosis of HCV infection among people with chronic hepatitis C Marta Estera Kowalska1, Paweł Kalinowski1, Urszula Bojakowska1,2 1. Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie 2. SKN przy Samodzielnej Pracowni Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie Słowa kluczowe: wirusowe zapalenie wątroby typu C, profilaktyka Keywords: hepatitis C, prevention Streszczenie Wstęp Wirusowe zapalenie wątroby typu C stanowi jeden z głównych problemów zdrowia publicznego ze względu na długi okres bezobjawowy zakażenia wirusem HCV (hepatitis C virus) oraz brak skutecznej szczepionki. Cel pracy Celem pracy było poznanie i analiza okoliczności rozpoznania zakażenia HCV u osób z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C, w tym w szczególności sposób/sytuacja wykrycia zakażenia oraz prawdopodobna droga transmisji wirusa. Materiał i metody Materiałem wykorzystanym do badań były odpowiedzi na pytania zamknięte zawarte w autorskim kwestionariuszu ankiety. W badaniu wzięło udział 200 osób z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Wyniki Większość badanych wskazuje kontakt z ochroną zdrowia jako prawdopodobne źródło zakażenia HCV. Osoby badane nie podejrzewały u siebie żadnej choroby wątroby, a wykrycie zakażenia u większości ankietowanych było przypadkowe – podczas wykonywania innych badań lekarskich. Summary Introduction Hepatitis C is a major public health problems due to the long latency period of infection with HCV (hepatitis C virus) and lack of an effective vaccine. Aim The aim of the study was to investigate and analyze the circumstances of the diagnosis of HCV infection in patients with chronic hepatitis C, including in particular the way / situation detection of infection and the likely route of transmission of the virus. Material and methods Material used for the study were answers to closed questions included in the original questionnaire survey. The study involved 200 people with chronic hepatitis C. Results The majority of respondents indicate contact with health as the probable source of HCV infection. Subjects were not suspected at home of any disease of the liver, and the detection of infection in the majority of the respondents was accidental - during other medical tests.

Kalinowski Paweł, Mianowana Maryla. Zespół Metaboliczny cz. I: przegląd kryteriów rozpoznania zespołu metabolicznego = Metabolic Syndrome part I: overview of criteria of recognition of metabolic syndrome. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(3):211-226. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.50678 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/3496 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.03.2016. Revised 20.03.2016. Accepted: 23.03.2016. Zespół Metaboliczny cz. I: przegląd kryteriów rozpoznania zespołu metabolicznego Metabolic Syndrome part I: overview of criteria of recognition of metabolic syndrome Paweł Kalinowski1, Maryla Mianowana2 1. Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Staszica 4/6, 20-081 Lublin 2. Oddział Kardiologii – Pododdział Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Al. Kraśnicka 100, 20-718 Lublin Słowa kluczowe: zespół metaboliczny, insulinooporność Key words: metabolic syndrome, insulin resistance Streszczenie Zespół Metaboliczny (ZM) po raz pierwszy opisano w 1981 roku. Od tego czasu eksperci międzynarodowych Towarzystw Naukowych zaproponowali wiele definicji tego zespołu. Celem pracy jest omówienie historii badań nad zespołem metabolicznym, definicji zespołu metabolicznego i jego składowych oraz wpływu zmian w kryteriach rozpoznawania na jego rozpowszechnienie w populacji. Pierwsza definicja zespołu metabolicznego została zaproponowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 1998r. W odpowiedzi na kryteria zaproponowane przez WHO w 1999 roku ukazały się kryteria opracowane przez Europejską Grupę Badań Insulinooporności (EGIR), które nie zawierały mikroalbuminurii, jako elementu składowego, natomiast jako główne kryterium rozpoznania również wyodrębniono insulinooporność. W 2001 r. w Trzecim Raporcie Narodowego Programu Edukacji Cholesterolowej na temat wykrywania, oceny i leczenia hipercholesterolemii u osób dorosłych (NCEP-ATP III) ukazały się kolejne kryteria, które różniły się brakiem konieczności posiadania insulinooporności do rozpoznania zespołu metabolicznego, a przez co stały się proste w użyciu w praktyce klinicznej. Następne kryteria zostały opracowane przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (IDF). W 2009 r. IDF w porozumieniu z Amerykańskim Towarzystwem Kardiologicznym (AHA) i amerykańskim Narodowym Instytutem Serca, Płuc i Krwi (NHLBI) zaproponowała ujednoliconą definicję zespołu dla potrzeb wczesnej identyfikacji osób z grupy ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wyniki badań nad rozpowszechnieniem zespołu metabolicznego wykazują różnice w populacjach w zależności od przyjętej definicji tego zespołu. Obecnie szacując jego częstość w populacjach na różnych kontynentach badacze posługują się kilkoma definicjami zespołu metabolicznego, by sprawdzić która z nich ma największą wartość prognostyczną rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Summary Metabolic syndrome (MS) was first described in 1981. Since then experts from international scientific societies have suggested many definitions of this disorder. The aim of the current study is to present the history of the research concerning metabolic syndrome, its definition, components and influence on the changes in the identification criteria for its distribution in the population. The first definition of metabolic syndrome was proposed by the World Health Organisation (WHO) in 1998. Following the criteria suggested by WHO in 1999, new ideas appeared, this time suggested by the European Group for the Study of Insulin Resistance (EGIR). They did not include microalbuminuria as one of its components, but indicated insulin resistance as a main criterion for the diagnosis of the syndrome. In 2001 the Third Report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III, ATP III) presented another criterion, which differed in the lack of the need for insulin resistance in order to diagnose metabolic syndrome. Due to that fact they became far easier to use in clinical practice. The next criteria were devised by the International Diabetes Federation (IDF). In 2009 IDF, in agreement with the American Heart Association (AHA), and the American National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI), proposed a unified definition of the syndrome for the purposes of the early identification of patients belonging to the cardiovascular disease risk group. The results of the research on the prevalence of metabolic syndrome show differences in populations depending on the definition of this syndrome. At present, when estimating its frequency in various populations, the researchers are utilising several definitions of metabolic syndrome in order to check which of them possesses the highest predictive value of cardiovascular disease development.

Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula, Kowalska Marta. Health behaviour in the field of breast cancer prevention among patients. Journal of Education, Health and Sport. 2018;8(9):43-60. eISNN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1324119 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/5730 https://pbn.nauka.gov.pl/sedno-webapp/works/872705 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part b item 1223 (26/01/2017). 1223 Journal of Education, Health and Sport eissn 2391-8306 7 © The Authors 2018; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 02.06.2018. Revised: 18.06.2018. Accepted: 31.07.2018. Health behaviour in the field of breast cancer prevention among patients Paweł Kalinowski, Urszula Bojakowska, Marta Kowalska Independent Epidemiology Unit, Medical University of Lublin Corresponding autors: Paweł Kalinowski Independent Epidemiology Unit ul. Staszica 4-6 (Collegium Maximum) Lublin 20-081 pracownia.epidemiologii@umlub.pl+48 81448 6942 Abstract: Introduction Breast cancer is the most frequent malignant disease in women all over the world: it accounts for 25.1% of all cancer cases. The major problem connected with this cancer is late diagnosis which is reflected in high mortality rates. Therefore, education is recommended in all countries with a view to increasing health awareness of women. Objective of the study The objective of the study was a retrospective analysis of health behaviour concerning breast cancer prevention in a group of patients with the malignant breast disease. The analysis was carried out with respect to education, place of residence and financial status of the surveyed women. Material and method The research was carried out by means of a diagnostic survey. The instrument used was an original questionnaire designed for the purposes of the study. A total of 200 female breast cancer patients were surveyed between September 2015 and April 2016. The data collected in the study were subjected to statistical analysis. Result and conclusions The research demonstrated that, irrespective of an education level, place of residence and financial status, lack of interest in preventive actions aimed at early diagnosis of breast cancer could be observed. Therefore, health awareness of women in this respect should be increased. Key words: breast cancer, health behaviour, prevention

Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula. Analysis of the knowledge of hepatitis C virus among the patients. Journal of Education, Health and Sport. 2018;8(4):107-115. eISNN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1216100 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/5410 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part b item 1223 (26/01/2017). 1223 Journal of Education, Health and Sport eissn 2391-8306 7 © The Authors 2018; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license (Http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 25.03.2018. Revised: 30.03.2018. Accepted: 10.04.2018. Analysis of the knowledge of hepatitis C virus among the patients Marta Estera Kowalska, Paweł Kalinowski, Urszula Bojakowska Medical University of Lublin, Independent Epidemiology Unit 4/6 Staszica Street, 20-081 Lublin, phone: +48 81 4486942 e-mail: marta.kowalska@umlub.pl Abstract Background Hepatitis C is currently one of the most serious epidemiological problems worldwide. Due to no specific method of prevention, prophylactic measures focus on spreading the knowledge about the routes of infection with the virus and risk factors for contracting the disease as well as the situations which increase the probability of virus transmission. Objective To evaluate of the knowledge of the patients about hepatitis C. Material and Methods The study was conducted in 2014 with the use of an original questionnaire among 200 patients of the Department of Infectious Diseases at the Medical University of Lublin and the members of support groups for HCV patients in Lublin and Warsaw. The questionnaire included some questions about the risk factors for HCV infection, the course and symptoms of hepatitis C and the sources of information about the disease. Results Most of the respondents associate the risk of HCV infection with the provision of health services whereas they know much less about other routes of transmission. More than 25% of the subjects describe their level of knowledge about the disease as insufficient. Conclusions The level of knowledge of the study group is good but it needs to be upgraded as it was pointed out by the respondents themselves. The main sources of knowledge about hepatitis C are doctors and the Internet. Few respondents obtained their knowledge from other media, which may mean that the problem of HCV infection received little publicity, which in turn translates into poor awareness of the general population. Key words: hepatitis C, HCV, prevention, knowledge

Kowalczyk Anna, Kozłowska Ewelina, Kalinowski Paweł, Podstawka Danuta,Makara Studzińska Marta. Żywienie młodzieży akademickiej – wybrane uwarunkowania = Nutrition of university students – selected determinants. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(9):515-526. ISSN 2391-8306. DOI 10.5281/zenodo.31460 http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.31460 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%289%29%3A515-526 https://pbn.nauka.gov.pl/works/634608 Formerly Journal of Health Sciences. ISSN 1429-9623 / 2300-665X. Archives 2011–2014 http://journal.rsw.edu.pl/index.php/JHS/issue/archive Deklaracja. Specyfika i zawartość merytoryczna czasopisma nie ulega zmianie. Zgodnie z informacją MNiSW z dnia 2 czerwca 2014 r., że w roku 2014 nie będzie przeprowadzana ocena czasopism naukowych; czasopismo o zmienionym tytule otrzymuje tyle samo punktów co na wykazie czasopism naukowych z dnia 31 grudnia 2014 r. The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1089. (31.12.2014). © The Author (s) 2015; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland and Radom University in Radom, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 26.08.2015. Revised 05.09.2015. Accepted: 22.09.2015. Żywienie młodzieży akademickiej – wybrane uwarunkowania Nutrition of university students – selected determinants Anna Kowalczyk1, Ewelina Kozłowska2, Paweł Kalinowski2, Danuta Podstawka3, MartaMakara Studzińska3 1.Studenckie Koło Naukowe Badań Nad Jakością Życia działające przy Zakładzie Psychologii Stosowanej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 2.Samodzielna Pracownia Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie 3.Zakład Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Autor do korespondencji / Author for correspondence lic. Anna Kowalczyk e-mail: annakowalczyklublin@gmail.com Streszczenie Wstęp. Każdy z okresów życia człowieka warunkuje jego późniejszy stan zdrowia. Podjęcie studiów rozpoczyna nowy etap w życiu młodego człowieka. Kształtowane w rodzinie zachowania i postawy względem zdrowia, w środowisku akademickim mogą ulegać zmianom lub też utrwalać się. Celem pracy jest określenie wybranych determinant warunkujących prawidłowe żywienie młodzieży akademickiej. Materiał i metoda. W roku akademickim 2013/2014 przeprowadzono sondaż diagnostyczny za pomocą techniki ankietowania. Narzędzie stanowił autorski kwestionariusz ankiety. Badanie przeprowadzono wśród 100 osobowej grupy studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Wyniki. Za główną determinantę prawidłowego odżywiania się studenci uznali ilość wolnego czasu między zajęciami (41%). W dalszej kolejności wskazywano na takie czynniki jak: odległość miejsca zamieszkania od uczelni (18%), dostępność do uczelnianej stołówki (10%), bliskie sąsiedztwo uczelni z lokalami gastronomicznymi (9%) czy też status materialny studenta (9%). Mało znaczącymi czynnikami okazały się: umiejętność gospodarowania środkami pieniężnymi (5%) oraz zaopatrzenie sklepików w sąsiedztwie uczelni (4%). Niepokojący jest fakt, iż 48% studentów regularnie bądź sporadycznie rezygnuje z posiłku by w ten sposób zaoszczędzić pieniądze na inne cele. Wnioski. Należy stworzyć studentom właściwe warunki do spożywania posiłków o odpowiedniej jakości i w odpowiednich odstępach czasu. Właściwe rozplanowanie zajęć w ciągu dnia, zaopatrywanie się w produkty spożywcze przed rozpoczęciem zajęć oraz dostępność do placówek gastronomicznych może znacząco poprawić sposób żywienia młodzieży akademickiej. Słowa kluczowe: żywienie, młodzież akademicka, uwarunkowania. Abstract Introduction. Each of human life periods is a condition for its later health. Undertaking studies is a beginning of new life stage of a young man. Developed behaviors in the family and attitudes with regard to health, in the university environment may undergo changes or become established. An aim of this work is to determine selected determinants conditioning proper nutrition of university students. Material and method. Diagnostic survey was conducted in the academic year 2013/2014 using survey technique. An author's questionnaire form constituted the tool. Study was carried out on a sample of one hundred students of the Medical University in Lublin. Results. Students regarded the amount of free time between classes as the main determinant of proper nutrition (41%). Later they indicated such factors as: distance to the place of residence from the university (18%), availability to the university canteen (10%), immediate neighborhood of the university with dining (9%), or student’s material status (9%). Less significant factors turned out to be: ability of cash management (5%) and supply of shops in the university vicinity (4%). Concern is that 48% of students regularly or occasionally abandon the meal in order to save money for other purposes. Conclusions. It is necessary to create appropriate nutrition conditions for students with adequate quality and in appropriate time intervals. Proper layout of classes during the day, supply with food products before beginning the classes and availability to catering facilities may significantly improve dietary of university students. Keywords: nutrition, university students, determinants.

Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula, Kowalska Marta. Porównawcza analiza poziomu wiedzy z zakresu epidemiologii raka piersi w grupie studentek i kobiet pracujących = Comparative analysis of the level of knowledge of the breast cancer epidemiology in female students and working women. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(7):353-364. ISSN 2391-8306. DOI 10.5281/zenodo.20215 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%287%29%3A353-364 https://pbn.nauka.gov.pl/works/586200 http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.20215 Formerly Journal of Health Sciences. ISSN 1429-9623 / 2300-665X. Archives 2011–2014 http://journal.rsw.edu.pl/index.php/JHS/issue/archive Deklaracja. Specyfika i zawartość merytoryczna czasopisma nie ulega zmianie. Zgodnie z informacją MNiSW z dnia 2 czerwca 2014 r., że w roku 2014 nie będzie przeprowadzana ocena czasopism naukowych; czasopismo o zmienionym tytule otrzymuje tyle samo punktów co na wykazie czasopism naukowych z dnia 31 grudnia 2014 r. The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1089. (31.12.2014). © The Author (s) 2015; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland and Radom University in Radom, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 15.06.2015. Revised 05.07.2015. Accepted: 12.07.2015. Porównawcza analiza poziomu wiedzy z zakresu epidemiologii raka piersi w grupie studentek i kobiet pracujących Comparative analysis of the level of knowledge of the breast cancer epidemiology in female students and working women Paweł Kalinowski1, Urszula Bojakowska1, Marta Kowalska1 1Samodzielna Pracownia Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Independent Epidemiology Unit, Medical University of Lublin Adres do korespondencji: mgr Urszula Bojakowska, Samodzielna Pracownia Epidemiologii, ul. Chodźki 1, 20 – 093 Lublin, tel. 723519551, e-mail: urszula.bojakowska@umlub.pl Słowa kluczowe: rak piersi, czynniki ryzyka, epidemiologia. Key words: breast cancer, risk factors, epidemiology. Streszczenie Wprowadzenie i cel pracy Rak piersi stanowi jeden z głównych problemów zdrowotnych u kobiet w Polsce. Tylko w 2011 roku rozpoznano 16534 nowe przypadki tej choroby oraz zarejestrowano 5437 zgonów. Celem pracy było porównanie poziomu wiedzy z zakresu epidemiologii raka piersi wśród studentów Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz kobiet pracujących w makroregionie lubelskim. Materiał i metoda W pracy zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, narzędziem badawczym była skonstruowana na potrzeby badań autorska anonimowa ankieta. Badaniem objęto 302 kobiety, 148 studentek Uniwersytetu Medycznego w Lublinie i 154 kobiety pracujące w zawodzie niezwiązanym z medycyną. Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej. Wyniki W badanej grupie 75% studentek i 66,9% kobiet pracujących wiedziało, że rak piersi jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem złośliwym u kobiet. Wskazanie liczby zachorowań na raka piersi jaką odnotowuje się w ciągu roku okazało się znacznie większym problemem. Uzyskane wyniki badań pokazują również, że kobiety nie zdają sobie sprawy, że nowotwór ten tak często prowadzi do zgonu. W badanej grupie 76% kobiet pracujących nie potrafiła oszacować liczby zgonów spowodowanych rakiem piersi, przy czym lepsze wyniki uzyskała grupa studentek. Wnioski Wiedza o czynnikach ryzyka raka piersi zarówno studentek, jak i kobiet pracujących jest na niskim poziomie. Wiedza z zakresu epidemiologii raka piersi nie jest satysfakcjonująca w badanych grupach. Summary Background and aim Breast cancer is one of the major health problems among women in Poland. Only in 2011, 16,534 new cases were diagnosed with the disease and 5437 deaths were recorded. The aim of the study was a comparison the level of knowledge of the epidemiology of breast cancer among the students of the Faculty of Nursing and Health Sciences, Medical University of Lublin and the working women of the region of Lublin. Material and method The work applied a method of diagnostic survey, a research tool was constructed for research authored an anonymous survey. The study included 302 women, 148 students of the Medical University of Lublin and 154 women working in a profession unrelated to medicine. The results were analyzed statistically. Resulsts In the study group, 75% of students and 66.9% of working women know that breast cancer is the most frequently diagnosed cancer in women. Indication of the number of breast cancer that is recorded during the year proved to be a much bigger problem. The obtained results also show that women do not realize that cancer is so frequently leads to death. In the study group, 76% of working women could not estimate the number of deaths from breast cancer, a higher level of knowledge in this field represented by a group of students. Conclusions Knowledge about risk factors for breast cancer, both students and working women are at a low level. The knowledge of the epidemiology of breast cancer is unsatisfactory in the studies groups.

Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula. Elements of health literacy as a tool for health promotion. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(9):439-445. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1002050 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/4934 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 1223 (26.01.2017). 1223 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2017; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.09.2017. Revised 10.09.2017. Accepted: 10.09.2017. Elementy alfabetyzmu zdrowotnego jako narzędzia promocji zdrowia Elements of health literacy as a tool for health promotion Marta Estera Kowalska, Paweł Kalinowski, Urszula Bojakowska Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Samodzielna Pracownia Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ul. Staszica 4/6 20-091 Lublin marta.kowalska@umlub.pl Streszczenie Wykorzystanie alfebetyzmu zdrowotnego w promocji zdrowia to dosyć nowe zagadnienie, dopiero rozwijające się. Alfabetyzm kojarzony jest przede wszystkim z nabywaną przez człowieka umiejętnością czytania i pisania, jednakże ma to też przełożenie w sferze zdrowia. Alfabetyzm zdrowotny to znacznie szersze pojęcie od alfabetyzmu. Obejmuje nie tylko umiejętności czytania i pisania, ale także podejmowania decyzji i nadawania wartości własnemu zdrowiu. Słowa kluczowe: alfabetyzm zdrowotny, promocja zdrowia, wychowanie zdrowotne Abstract The use of health literacy in health promotion is quite a new issue, just developing. Literacy is associated primarily with the human reading and writing skills, but it also has a shift in the sphere of health. Health literacy is a much broader concept than alphabetism. This includes not only reading and writing skills, but also the decision-making and broadcasting of own health. Key words: health literacy, health promotion, health education