Search

In trying to influence spatial development, people engage in discussions about distinctions between places or areas, and the roles of government and society, while they need to relate to other groups of stakeholders. In other words, boundaries (between meanings of places, between government and society, and between different groups of people) are omnipresent in spatial governance. Does the peri-urban area belong to the city or to the countryside? Can nature be integrated into farming? What should be the role of governments in relation to bottom-up initiatives? And how can people collaborate in spite of their differences in background, culture and knowledge? People have devised various tools and strategies to deal with boundaries. This study investigates those boundary arrangements in practices of spatial governance, such as boundary concepts, boundary organisations and social learning. This is done by analysing a number of case studies of spatial governance practices, mainly in the Netherlands. Chapter 1 introduces the theoretical concepts, research question and aims and the research design. The study distinguishes physical (between meanings of places), institutional (between social institutions) and social boundaries (between groups of people). Such boundaries are socially constructed, not only through their delineation, but also through their contestation and change. In other words, people take actions towards boundaries. For such actions they make use of boundary arrangements. In this thesis, boundary management is performing boundary actions by means of boundary arrangements in order to influence a governance process. The research question is: what is the role of boundary arrangements in the management of physical, social and institutional boundaries in spatial governance? Chapter 2 analyses how the compact city concept is applied in four urban regions across Europe, how this concept yields trade-offs among dimensions of sustainability. In addition, it analyses strategies that have been developed by planners in the four regions to deal with those trade-offs. The urban – rural boundary is important in this chapter. Chapter 3 compares and analyses two overlapping and competing place concepts for peri-urban areas in The Hague Region, the Netherlands. The urban - rural boundary is central. Chapter 4 reveals discourses of collaborative planning in an urban region characterised by population growth and in a region characterised by population decline, both in the south of the Netherlands. One alternative discourse envisions a leading role for governmental actors in spatial planning, while another discourse envisions a leading role for societal actors. This chapter is mainly concerned with the boundary between government and non-government. Chapter 5 analyses two Dutch approaches to more effective agri-environmental management: one landscape approach and one farming system approach, both with increased self-governance by farmers. This chapter is about the nature – agriculture boundary as well as the boundary between government and non-government. Chapter 6 tells the story of a collaborative project with farmers’ organisations and regional governments for a rural landscape with more landscape services. Social boundaries among different groups are important, as are the boundary between government and non-government, and the one between nature and agriculture. Chapter 7 analyses three cases in which a landscape concept supported mutual understanding and learning leading to collective action. Dealing with social boundaries in trans-disciplinary landscape planning is the main issue. Chapter 8 answers the research question, specifies the contribution to scientific debate and provides suggestions for further research. In addition, it gives reflections on the usefulness of the theoretical lens, the research design and the role of the researcher, and specifies societal relevance of the research and policy implications. The chapter includes a typology of boundary arrangements and yields a number of insights for the study of boundaries as well as for the study of spatial governance.

Kleine natuurlijke landschapselementen, die samen zorgen voor een ‘groenblauwe dooradering’ van het landschap, leveren belangrijke ‘landschapsdiensten’ aan de regio. Voorbeelden hiervan zijn waterzuivering, verkoeling, bestuiving en natuurlijke plaagonderdrukking. Het gestage verdwijnen van landschapselementen vraagt om nieuwe investering. Provincie Overijssel, Landschap Overijssel en Alterra ontwikkelden de methode ‘PLAN-IT’ die helpt zoeken waar investeringen in groenblauwe dooradering het meeste bijdragen aan gewenste landschapsdiensten.

In 2009 startte de implementatie van de zogenaamde ‘zandmotorexperimenten’ aan de Friese IJsselmeerkust. In deze bijdrage beschrijven en analyseren wij de governance van deze experimenten. Eerst wordt ingegaan op de aanleiding tot deze zandsuppleties voor de kust. Dan komt het proces aan de orde dat leidde tot een plan voor drie experimenten. Bij deze keuze blijken met name posities, verwachtingen en belangen van de regionale en nationale actoren een rol te spelen. Vervolgens wordt ingegaan op de realisatie van twee van deze drie experimenten. Voor de kust van de Workummerwaard verloopt de implementatie voorspoedig, bij het tweede experiment, bij Hindeloopen, ontstaan er belemmeringen. De ervaring met de governance van de experimenten aan de Friese kust geeft ons aanleiding zeven lessen onder de aandacht te brengen.

Voor een herijking van de ecologische Hoofdstructuur wijst de auteur op de groene planningsgeschiedenis van het landelijk gebied

De belangstelling voor landschap als schaars goed neemt toe. Economische analyse is nuttig bij het vergelijken en onderbouwen van verschillende vormen van landgebruik, maar ook lastig. Een conjunctanalyse waarbij mensen gevraagd wordt naar hun voorkeuren voor verschillende inrichtingsalternatieven biedt het meeste perspectief op een goede landschapswaardering

Hoewel agrarisch natuurbeheer veelal plaatsvindt op het niveau van het landbouwbedrijf, vereist het werken aan landschapskwaliteit dat het landbouwbedrijfsniveau wordt ontstegen. Alhoewel het houtwallennetwerk van de Friese Wouden redelijk goed ontwikkeld is, is het aantal ecologisch waardevolle houtwallen een stuk beperkter. Samenwerking tussen wetenschappers en praktijkmensen is van grote waarde gebleken

Een wettelijke verplichte toets die beleid afdwingbaar maakt, zoals de habitattoets dat doet bij Natura 2000, komen we niet tegen bij het beleid met betrekking tot de EHS, Nationale Parken, Belvédère-gebieden en Nationale Landschappen. Blijven we in het natuur- en landschapsbeleid niet te vaak steken bij enkel stimulerend beleid? En wordt het niet tijd om ook dit beleid aan te vullen met een dwingende toetsing, bijvoorbeeld in het kader van een nieuwe erfgoedwet?

In this study we examine the relevance and dynamics of views on nature in nature and landscape planning.In our conceptual framework we distinguish between three views on nature: a wilderness, an arcadian and a functional valuation approach to nature, each related to specific ecological, aesthetic and ethical perspectives. In our empirical studies we consider the role of the three views in a number of Dutch nature and landscape projects and in nature and landscape policy. We study the importance of different styles and levels of governmental decision-making using various methods, including computer-assisted text analyses, interviews, questionnaires and gaming experiments.Our results show that all three valuation approaches can be found. Although the wilderness approach and the functional approach are becoming more popular, the arcadian approach is most influential in the Netherlands, especially on the regional level. All stakeholders agree to a certain extent with all approaches but most with the arcadian valuation. It can be questioned whether this implies a sharing of values or a practical compromise. We found that, although a consensual style of decision-making does not lead to a common valuation, it has an important impact by creating better conditions for understanding and negotiations, and eventually for agreement. (c) 2006 Elsevier B.V. All rights reserved.

Ruimtelijke inrichting van natuur en landschap is subjectief en grijpt in op zowel de ecologie als economie van een gebied. In Nederland staat kiezen voor natuur vaak tegenover kiezen voor economische ontwikkeling. Dit artikel beschrijft een ruimtelijke afwegingsmethode (RITA) waarmee inzicht wordt verschaft in de ecologische én economische waarden van groenblauwe netwerken. Het economisch nut dat individuen aan natuur en landschap toekennen én het rangschikken van verschillende ruimtelijke kenmerken van het landschap, staan hierbij centraal. Waarbj RITA staat voor: Ruimtelijk, Interactief en Transdisciplinair Afwegingsmodel

Als graadmeter voor de ruimtelijke kwaliteit die in Nationale Landschappen moet worden bereikt, zijn kernkwaliteiten van het landschap voorgesteld. Van provincie en lokale actoren wordt verwacht dat zij hier een ontwikkeling voor op gang brengen. Maar omdat kernkwaliteiten in kwalitatieve termen zijn beschreven en niet expliciet ruimtelijk, bieden ze geen sturend perspectief voor lokale investeerders en evenmin een toetsingskader voor provincies. De auteurs van dit artikel gaan na hoe kennis over functionele ruimtelijke netwerken in het landschap kan bijdragen aan het oplossen van dit probleem

Er bestaat sinds kort een zogenoemde duurzaamheidsladder voor het stedelijk gebied. Deze is wettelijk verankerd in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro).1 De bedoeling is om het lukraak volbouwen (tegenwoordig eufemistisch ‘overprogrammering’ geheten) tegen te gaan. Wat zijn de mogelijkheden voor zo’n duurzaamheidsladder voor het buitengebied?

Er bestaat sinds kort een zogenoemde duurzaamheidsladder voor het stedelijk gebied. Deze is wettelijk verankerd in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro).1 De bedoeling is om het lukraak volbouwen (tegenwoordig eufemistisch ‘overprogrammering’ geheten) tegen te gaan. Wat zijn de mogelijkheden voor zo’n duurzaamheidsladder voor het buitengebied?

Binnen de wetenschap wordt vooruitgang vaak gestuurd door voort te bouwen op bestaande methoden. Dat betekent vaak innovatie met kleine stapjes binnen de eigen discipline. Een vraag uit de praktijk daarentegen daagt uit tot grote stappen en tot combineren van kennis uit allerlei wetenschappelijke disciplines. De auteur is vanuit zijn landschapsecologische basis op zoek gegaan naar raakpunten in de sociale wetenschappen, zoals de ruimtelijke planning en de bestuurskunde. Dit boekje is het verslag van die zoektocht, met verrassende ontdekkingen.

De winning van delfstoffen uit de oppervlakte, het ontgronden, veroorzaakt een onomkeerbare verandering van het landschap. Naast het winnen van zand (ontzanden) kan het daarbij gaan om klei, grind, mergel en schelpen. Het proces om tot een ontgronding te komen is een langdurig traject waarbij verschillende belangen van ontgronder, gemeente en bewoners tegen elkaar dienen te worden afgewogen. Een groep inwoners in Deest maakt zich zorgen om de ontgrondingen bij Deest: de Ganzenkuil (gerealiseerd), de Uivermeertjes (deels gerealiseerd deels in bedrijf) en de voorgenomen planvorming omtrent de Deesterkaap, Geertjesgolf en voorhaven. Deze bewoners verenigd in de ‘Stichting Goeie Gronde’ en de ontgronder Sagrex zijn betrokken geweest bij verschillende procedures bij de Raad van State met betrekking tot ontgrondingen, met wisselende uitkomsten. De Stichting Goeie Gronde heeft de Wetenschapswinkel van Wageningen UR gevraagd onderzoek te doen naar de gevolgen van ontgrondingen in Deest voor de omgeving en haar bewoners.

De winning van delfstoffen uit de oppervlakte, het ontgronden, veroorzaakt een onomkeerbare verandering van het landschap. Naast het winnen van zand (ontzanden) kan het daarbij gaan om klei, grind, mergel en schelpen. Het proces om tot een ontgronding te komen is een langdurig traject waarbij verschillende belangen van ontgronder, gemeente en bewoners tegen elkaar dienen te worden afgewogen. Een groep inwoners in Deest maakt zich zorgen om de ontgrondingen bij Deest: de Ganzenkuil (gerealiseerd), de Uivermeertjes (deels gerealiseerd deels in bedrijf) en de voorgenomen planvorming omtrent de Deesterkaap, Geertjesgolf en voorhaven. Deze bewoners verenigd in de ‘Stichting Goeie Gronde’ en de ontgronder Sagrex zijn betrokken geweest bij verschillende procedures bij de Raad van State met betrekking tot ontgrondingen, met wisselende uitkomsten. De Stichting Goeie Gronde heeft de Wetenschapswinkel van Wageningen UR gevraagd onderzoek te doen naar de gevolgen van ontgrondingen in Deest voor de omgeving en haar bewoners.

In planning- en beleidsliteratuur wordt grondbeleidsdynamiek en de invloed van (publieke) actoren op grondbeleid bestudeerd. Desalniettemin, is er nog weinig bekend over de strategieën, interacties en beslissingsmechanismen van actoren, of hoe actoren de grondbeleidsdynamiek beïnvloeden. Het doel van deze thesis is om een bijdrage te leveren aan de wetenschappelijke en maatschappelijke kennis op het vlak van besluitvorming bij actoren, de onderliggende mechanismen, en hoe de keuzes van en interacties tussen actoren grondbeleidsdynamiek beïnvloeden. Concreet wordt aandacht besteed aan de gebiedsontwikkeling bij de vorming van Park Lingezegen en de Bloemendalerpolder.

In the near future the appearance and spatial organization of urban and rural landscapes will be strongly influenced by the generation of renewable energy. One of the critical tasks will be the re-integration of these sustainable energy landscapes into the existing environment—which people value and want to preserve—in a socially fair, environmentally sound, and economically feasible manner. Accordingly, Sustainable Energy Landscapes: Designing, Planning, and Development focuses on the municipal and regional scale, where energy-conscious interventions are effective, and stakeholders can participate actively in the transition process. This book presents state-of-the-art knowledge in the exciting new field of sustainable energy landscapes. It bridges the gap between theory and fundamental research on the one hand, and practice and education on the other. The chapters—written by experts in their fields—present a selection of interdisciplinary, cutting-edge projects from across the world, illustrating the inspiring challenge of developing sustainable energy landscapes. They include unique case studies from Germany, Taiwan, the United Kingdom, Canada, Denmark, Austria, Italy, and the United States. The editors and team of contributing authors aim to inspire readers, providing a comprehensive overview of sustainable energy landscapes, including principles, concepts, theories, and examples. The book describes various methods, such as energy potential mapping and heat mapping, multicriteria decision analysis, energy landscape visualization, and employing exergy and carbon models. It addresses how to quantify the impact of energy transition both on landscape quality and energy economy, issues of growing importance. The text infuses readers with enthusiasm to promote further research and action toward the important goal of building energy landscapes for a sustainable future.

In the near future the appearance and spatial organization of urban and rural landscapes will be strongly influenced by the generation of renewable energy. One of the critical tasks will be the re-integration of these sustainable energy landscapes into the existing environment—which people value and want to preserve—in a socially fair, environmentally sound, and economically feasible manner. Accordingly, Sustainable Energy Landscapes: Designing, Planning, and Development focuses on the municipal and regional scale, where energy-conscious interventions are effective, and stakeholders can participate actively in the transition process. This book presents state-of-the-art knowledge in the exciting new field of sustainable energy landscapes. It bridges the gap between theory and fundamental research on the one hand, and practice and education on the other. The chapters—written by experts in their fields—present a selection of interdisciplinary, cutting-edge projects from across the world, illustrating the inspiring challenge of developing sustainable energy landscapes. They include unique case studies from Germany, Taiwan, the United Kingdom, Canada, Denmark, Austria, Italy, and the United States. The editors and team of contributing authors aim to inspire readers, providing a comprehensive overview of sustainable energy landscapes, including principles, concepts, theories, and examples. The book describes various methods, such as energy potential mapping and heat mapping, multicriteria decision analysis, energy landscape visualization, and employing exergy and carbon models. It addresses how to quantify the impact of energy transition both on landscape quality and energy economy, issues of growing importance. The text infuses readers with enthusiasm to promote further research and action toward the important goal of building energy landscapes for a sustainable future.

In 2012 en 2013 hebben studenten van de universiteit Wageningen een onderzoek gedaan in onze gemeente rondom het thema 'energielandschap'. Onderzoeksopdracht vanuit de gemeente was: Welke mogelijkheden zijn er om de ontwikkeling en het gebruik van duurzame energie voor de korte en de middenllange termijn vorm te geven en aan te laten sluiten bij de kenmerken van het landschap en bij de wensen van bewoners en ondernemers ter plekke". Een groep van twaalf bereidwillige (en vrijwillige) deskundigen uit onze gemeentelijke samenleving hebben als een 'reisgids' de studenten door onze gemeente geloodst. Hierbij hebben de studenten contacten gezocht met instellingen, ondernemingen en bedrijven. Op 11 maart 2013 hebben de studenten een presentatie verzorgd van hun onderzoeksrapport. Op 16 juli 2013 heeft het college kennis genomen van dit rapport. Het college constateert dat het rapport ideeën biedt, maar ook mogelijkheden voor eventueel vervolgonderzoek door masterstudenten. Zo'n vervolgonderzoek kan dieper op dit onderwerp ingaan. Onderzoekresultaten van dit eventuele vervolgonderzoek zijn dan wellicht ook daadwerkelijk toepasbaar in onze gemeente.

De mens beheert en verandert het landschap om diverse producten en diensten te verkrijgen en te versterken. Deze producten en diensten, landschapsdiensten genoemd, leveren een positieve bijdrage aan de maatschappij. Interacties tussen sociale (menselijke) en ecologische (natuurlijke) systemen maken de voorziening van Landschapsdiensten mogelijk. In het landschap zijn er synergiën en conflicten tussen diensten, waardoor keuzes gemaakt moeten worden, oftewel we hebben te maken met trade‐offs tussen diensten. De interactie tussen de systemen, samen met de ruimtelijke verwevenheid van de diensten zorgen voor hoge complexiteit. Kaarten van landschapsdiensten kunnen deze complexiteit, of een deel daarvan, helder weergeven en daardoor bijdragen aan een beter begrip van de interacties en bijkomende trade‐offs. Dit begrip helpt ons bij het voorkomen van conflicten tussen diensten en geeft ons betere mogelijkheden om gewenste diensten te versterken. Voornamelijk ruimtelijke planners en beleidsmakers hebben veel baat bij deze informatie. Geschikte kaarten van landschapsdiensten zijn daarom van groot belang. Meer onderzoek is nodig naar ruimtelijk relaties om zodoende landschappelijke elementen te identificeren die kunnen fungeren als indicatoren voor het karteren van landschapsdiensten. Voor de gemeenten Deurne en Asten zijn de landschapsdiensten moerashabitat, bosrecreatie, grondgebonden veehouderij en wandelrecreatie in kaart gebracht. Met behulp van veldwerk zijn voor 389 locaties de landschapsdiensten geïdentificeerd. Een ruimtelijke analyse gemaakt van de grondwaterkwaliteit in relatie tot landschappelijke elementen, landgebruik en landschapsdiensten. De studie is uitgevoerd voor het zuidelijk zandgebied in de regio de Peel in Nederland.

De mens beheert en verandert het landschap om diverse producten en diensten te verkrijgen en te versterken. Deze producten en diensten, landschapsdiensten genoemd, leveren een positieve bijdrage aan de maatschappij. Interacties tussen sociale (menselijke) en ecologische (natuurlijke) systemen maken de voorziening van Landschapsdiensten mogelijk. In het landschap zijn er synergiën en conflicten tussen diensten, waardoor keuzes gemaakt moeten worden, oftewel we hebben te maken met trade‐offs tussen diensten. De interactie tussen de systemen, samen met de ruimtelijke verwevenheid van de diensten zorgen voor hoge complexiteit. Kaarten van landschapsdiensten kunnen deze complexiteit, of een deel daarvan, helder weergeven en daardoor bijdragen aan een beter begrip van de interacties en bijkomende trade‐offs. Dit begrip helpt ons bij het voorkomen van conflicten tussen diensten en geeft ons betere mogelijkheden om gewenste diensten te versterken. Voornamelijk ruimtelijke planners en beleidsmakers hebben veel baat bij deze informatie. Geschikte kaarten van landschapsdiensten zijn daarom van groot belang. Meer onderzoek is nodig naar ruimtelijk relaties om zodoende landschappelijke elementen te identificeren die kunnen fungeren als indicatoren voor het karteren van landschapsdiensten. Voor de gemeenten Deurne en Asten zijn de landschapsdiensten moerashabitat, bosrecreatie, grondgebonden veehouderij en wandelrecreatie in kaart gebracht. Met behulp van veldwerk zijn voor 389 locaties de landschapsdiensten geïdentificeerd. Een ruimtelijke analyse gemaakt van de grondwaterkwaliteit in relatie tot landschappelijke elementen, landgebruik en landschapsdiensten. De studie is uitgevoerd voor het zuidelijk zandgebied in de regio de Peel in Nederland.

De Natuurverkenning verschijnt in een turbulente tijd waarin natuur en landschap sterk gepolitiseerd zijn. Met de verkenning wil het PBL een bijdrage leveren aan het structureren van het debat over de vernieuwing van het langetermijnbeleid en een impuls geven aan de politieke afwegingen. Nieuw is het gebruik van normatieve toekomstscenario’s als hulpmiddel om de achterliggende drijfveren voor natuurbeleid te verhelderen.

In 2009 startte de implementatie van de zogenaamde ‘zandmotorexperimenten’ aan de Friese IJsselmeerkust. In deze bijdrage beschrijven en analyseren wij de governance van deze experimenten. Eerst wordt ingegaan op de aanleiding tot deze zandsuppleties voor de kust. Dan komt het proces aan de orde dat leidde tot een plan voor drie experimenten. Bij deze keuze blijken met name posities, verwachtingen en belangen van de regionale en nationale actoren een rol te spelen. Vervolgens wordt ingegaan op de realisatie van twee van deze drie experimenten. Voor de kust van de Workummerwaard verloopt de implementatie voorspoedig, bij het tweede experiment, bij Hindeloopen, ontstaan er belemmeringen. De ervaring met de governance van de experimenten aan de Friese kust geeft ons aanleiding zeven lessen onder de aandacht te brengen.

De Natuurverkenning verschijnt in een turbulente tijd waarin natuur en landschap sterk gepolitiseerd zijn. Met de verkenning wil het PBL een bijdrage leveren aan het structureren van het debat over de vernieuwing van het langetermijnbeleid en een impuls geven aan de politieke afwegingen. Nieuw is het gebruik van normatieve toekomstscenario’s als hulpmiddel om de achterliggende drijfveren voor natuurbeleid te verhelderen.

Kleine natuurlijke landschapselementen, die samen zorgen voor een ‘groenblauwe dooradering’ van het landschap, leveren belangrijke ‘landschapsdiensten’ aan de regio. Voorbeelden hiervan zijn waterzuivering, verkoeling, bestuiving en natuurlijke plaagonderdrukking. Het gestage verdwijnen van landschapselementen vraagt om nieuwe investering. Provincie Overijssel, Landschap Overijssel en Alterra ontwikkelden de methode ‘PLAN-IT’ die helpt zoeken waar investeringen in groenblauwe dooradering het meeste bijdragen aan gewenste landschapsdiensten.

Kleine natuurlijke landschapselementen, die samen zorgen voor een ‘groenblauwe dooradering’ van het landschap, leveren belangrijke ‘landschapsdiensten’ aan de regio. Voorbeelden hiervan zijn waterzuivering, verkoeling, bestuiving en natuurlijke plaagonderdrukking. Het gestage verdwijnen van landschapselementen vraagt om nieuwe investering. Provincie Overijssel, Landschap Overijssel en Alterra ontwikkelden de methode ‘PLAN-IT’ die helpt zoeken waar investeringen in groenblauwe dooradering het meeste bijdragen aan gewenste landschapsdiensten.

Het pilotonderzoek Salland is uitgevoerd in het kader van een provinciaal onderzoek naar de ontwikkeling van groenblauwe netwerken in Overijssel door de Provincie Overijssel, Alterra (onderdeel van Wageningen UR) en Landschap Overijssel. Binnen het onderzoek worden op verschillende plaatsen in Overijssel pilots uitgevoerd om vingeroefeningen te doen met het plannen van multifunctionele groenblauwe netwerken.

Hoe ziet een omgeving eruit als er zo efficiënt mogelijk met energie wordt omgesprongen? Sven Stremke kan het je zeggen. Hij onwerpt duurzame energielandschappen.

Hoe ziet een omgeving eruit als er zo efficiënt mogelijk met energie wordt omgesprongen? Sven Stremke kan het je zeggen. Hij onwerpt duurzame energielandschappen.

The book is the second volume in the Research in Urbanism Series of IOS Press and is about the combination of landscape research and planning, visual perception and Geographic Information Science. It offers clues for visual landscape assessment of spaces in cities, parks and rural areas. In that respect, it extends the long tradition in the Netherlands on physiognomic landscape research and shows the state of the art at this moment. ‘Exploring the Visual Landscape’ offers important clues for theory, methodology and application in research and development of landscapes all over the world, from a specifically Dutch academic context. It showcases possible ways of getting a grip on themes like: landscape openness, cluttering of the rural landscape, high-rise buildings in relation to cityscape, historic landscapes and motorway panoramas. ‘Exploring the Visual Landscape’provides a wide range of insights into the psychological background of landscape perception, the technical considerations of geomatics and methodology in landscape architecture, urban planning and design. Furthermore, there are some experiences worthwhile considering, which demonstrate how this research can be applied in the practice of landscape policymaking.

Een tussentijdse analyse van de gebiedsprocessen in de vier voorbeeldgebieden om financiële arrangementen te realiseren. De urgentie om in landschap te investeren verschilt per gebied en wordt sterk bepaald door gemeenten en maatschappelijke organisaties. Ook de aanpak verschilt en vraagt goed relatiemanagement om een breed draagvlak te creëren. Naast financiële ondersteuning is de verankering van de landschapsplannen in het lokale beleid een belangrijke voorwaarde. Het maatschappelijk draagvlak wordt versterkt als de gebiedsorganisatie lokaal vertrouwen geniet en investeringen in landschap ook de grondgebonden landbouw ten goede komen.

Een tussentijdse analyse van de gebiedsprocessen in de vier voorbeeldgebieden om financiële arrangementen te realiseren. De urgentie om in landschap te investeren verschilt per gebied en wordt sterk bepaald door gemeenten en maatschappelijke organisaties. Ook de aanpak verschilt en vraagt goed relatiemanagement om een breed draagvlak te creëren. Naast financiële ondersteuning is de verankering van de landschapsplannen in het lokale beleid een belangrijke voorwaarde. Het maatschappelijk draagvlak wordt versterkt als de gebiedsorganisatie lokaal vertrouwen geniet en investeringen in landschap ook de grondgebonden landbouw ten goede komen.

De belangstelling voor landschap als schaars goed neemt toe. Economische analyse is nuttig bij het vergelijken en onderbouwen van verschillende vormen van landgebruik, maar ook lastig. Een conjunctanalyse waarbij mensen gevraagd wordt naar hun voorkeuren voor verschillende inrichtingsalternatieven biedt het meeste perspectief op een goede landschapswaardering

The book is the second volume in the Research in Urbanism Series of IOS Press and is about the combination of landscape research and planning, visual perception and Geographic Information Science. It offers clues for visual landscape assessment of spaces in cities, parks and rural areas. In that respect, it extends the long tradition in the Netherlands on physiognomic landscape research and shows the state of the art at this moment. ‘Exploring the Visual Landscape’ offers important clues for theory, methodology and application in research and development of landscapes all over the world, from a specifically Dutch academic context. It showcases possible ways of getting a grip on themes like: landscape openness, cluttering of the rural landscape, high-rise buildings in relation to cityscape, historic landscapes and motorway panoramas. ‘Exploring the Visual Landscape’provides a wide range of insights into the psychological background of landscape perception, the technical considerations of geomatics and methodology in landscape architecture, urban planning and design. Furthermore, there are some experiences worthwhile considering, which demonstrate how this research can be applied in the practice of landscape policymaking.

Het pilotonderzoek Salland is uitgevoerd in het kader van een provinciaal onderzoek naar de ontwikkeling van groenblauwe netwerken in Overijssel door de Provincie Overijssel, Alterra (onderdeel van Wageningen UR) en Landschap Overijssel. Binnen het onderzoek worden op verschillende plaatsen in Overijssel pilots uitgevoerd om vingeroefeningen te doen met het plannen van multifunctionele groenblauwe netwerken.

De belangstelling voor landschap als schaars goed neemt toe. Economische analyse is nuttig bij het vergelijken en onderbouwen van verschillende vormen van landgebruik, maar ook lastig. Een conjunctanalyse waarbij mensen gevraagd wordt naar hun voorkeuren voor verschillende inrichtingsalternatieven biedt het meeste perspectief op een goede landschapswaardering

Voor een herijking van de ecologische Hoofdstructuur wijst de auteur op de groene planningsgeschiedenis van het landelijk gebied

This comparative study of landscape planning, within three case-studies in England, Germany and the Netherlands, has the proposed outcomes to create a mutually understood model for ‘landscape planning’, a catalogue of key concepts on space, landscape and planning and a proposal for further European exchange of experiences on landscape plans. The comparison of contexts and contents of landscape plans has revealed significant parallels in the purposes for which landscape planning is used and their structure and context, but with significant diversity in the practical approaches, especially in objective setting and mapping. The European Landscape Convention appears to offer valuable tools for comparing landscape planning approaches in Europe.

De maatschappij profiteert van een grote verscheidenheid van diensten die door het landschap geleverd worden. Deze zogenaamde ‘landschapsdiensten’ omvatten onder andere de productie van voedsel en hout, de levering van drinkwater, klimaatregulatie, landschapsbeleving en recreatiemogelijkheden. Landschapsdiensten zijn ongelijk verdeeld over het landschap, sommige plekken leveren meer of andere diensten dan andere plekken. Om het landschap zo goed mogelijk te gebruiken is het voor beleidsmakers belangrijk te weten waar en hoeveel landschapsdiensten geleverd worden. Het probleem is dat er op dit moment geen kaarten zijn die deze informatie voor volledige regio’s laten zien. Daarbij is ook de kennis beperkt over in hoeverre landschapsdiensten veranderen als hun omgeving verandert. Met name op multifunctionele locaties waar mensen het landschap veranderen om de levering van één specifieke landschapsdienst te versterken, spelen keuzes in landschapsmanagement een belangrijke rol, aangezien veranderingen in het landschap elke aanwezige landschapsdienst op een andere wijze zal beïnvloeden. Om deze twee problemen aan te pakken richt dit proefschrift zich op het ontwikkelen van methoden om de huidige en toekomstige staat van een aantal landschapsdiensten van Gelderse Vallei regio te kunnen kwantificeren en karteren. In proefschrift focussen we ons voornamelijk op methoden die ruimtelijke patronen en processen die deze ontwikkelingen in de tijd en ruimte kunnen beschrijven. De kaarten en het verbeterde begrip van landschapsdynamieken, die resulteren uit dit proefschrift, kunnen helpen om in de toekomst het ruimtelijk beleid voor multifunctionele gebieden beter te ontwerpen en te evalueren.

Spatial planners are expressive people. They often use landscape concepts, being metaphors that refer to landscape ideas and planning principles. Examples are Green Heart, Nature Pearls and the Camelisation of landscapes. Such landscape concepts seem ‘innocent’ but are ‘guilty’ of powerful effects. The power of a landscape concept is rooted in its colourful, rhetorical and multiple nature, in combination with the drives and political practice of its users. Accordingly, the first part of this study provides a theoretical or philosophical reflection on the use of landscape concepts in spatial planning, including views of Foucault, Deleuze and Latour. The effect of a landscape concept can be subtle and unexpected. For example, media indirectly couple assumptions about 'good planning' to the concept of National Landscape, i.e. the limited ideal of open landscapes. Using a concept also provides opportunities: it can be used for bonding people and promoting landscapes. For example, the concept Waterpark in a vision for the Dutch IJmeer region was a flexible and informal concept. This allowed the organisations involved to identify with the concept and bundle interests, although it was a temporarily success. The second part of this study provides more insight into Dutch regional planning practice and the use of landscape concepts. Finally, this study discusses the benefit of a 'will to connect' by planners in contrast to a 'will to control'.

This dissertation has two objectives. The first objective is to link conceptually individual decisions and land-use/cover change (LUCC) patterns in rural regions. The second objective is to use these concepts to explore the influence of policy on LUCC as a response of farmers' decisions. To achieve these objectives, different approaches are used. Firstly, agent typologies are used to simplify and allocate the regional diversity of farmers' decisions. Secondly, an agent-based approach is used to link individual decisions and LUCC patterns in a regional model. Thirdly, this approach is applied to explore how farmers' response to national and global socio-economic and biophysical processes can affect the landscape of a Dutch rural region. Fourthly, this approach is applied to explore how farmers' participation in voluntary mechanisms to restore native vegetation can affect the landscape in rural Australia. Finally, the implication of these results for LUCC research and policy-making are discussed.

This comparative study of landscape planning, within three case-studies in England, Germany and the Netherlands, has the proposed outcomes to create a mutually understood model for ‘landscape planning’, a catalogue of key concepts on space, landscape and planning and a proposal for further European exchange of experiences on landscape plans. The comparison of contexts and contents of landscape plans has revealed significant parallels in the purposes for which landscape planning is used and their structure and context, but with significant diversity in the practical approaches, especially in objective setting and mapping. The European Landscape Convention appears to offer valuable tools for comparing landscape planning approaches in Europe.

De maatschappij profiteert van een grote verscheidenheid van diensten die door het landschap geleverd worden. Deze zogenaamde ‘landschapsdiensten’ omvatten onder andere de productie van voedsel en hout, de levering van drinkwater, klimaatregulatie, landschapsbeleving en recreatiemogelijkheden. Landschapsdiensten zijn ongelijk verdeeld over het landschap, sommige plekken leveren meer of andere diensten dan andere plekken. Om het landschap zo goed mogelijk te gebruiken is het voor beleidsmakers belangrijk te weten waar en hoeveel landschapsdiensten geleverd worden. Het probleem is dat er op dit moment geen kaarten zijn die deze informatie voor volledige regio’s laten zien. Daarbij is ook de kennis beperkt over in hoeverre landschapsdiensten veranderen als hun omgeving verandert. Met name op multifunctionele locaties waar mensen het landschap veranderen om de levering van één specifieke landschapsdienst te versterken, spelen keuzes in landschapsmanagement een belangrijke rol, aangezien veranderingen in het landschap elke aanwezige landschapsdienst op een andere wijze zal beïnvloeden. Om deze twee problemen aan te pakken richt dit proefschrift zich op het ontwikkelen van methoden om de huidige en toekomstige staat van een aantal landschapsdiensten van Gelderse Vallei regio te kunnen kwantificeren en karteren. In proefschrift focussen we ons voornamelijk op methoden die ruimtelijke patronen en processen die deze ontwikkelingen in de tijd en ruimte kunnen beschrijven. De kaarten en het verbeterde begrip van landschapsdynamieken, die resulteren uit dit proefschrift, kunnen helpen om in de toekomst het ruimtelijk beleid voor multifunctionele gebieden beter te ontwerpen en te evalueren.

In opdracht van het ministerie van LNV en in samenwerking met de provincie Overijssel is dit advies opgesteld. Er is een geplande Robuuste verbindingszone Holterberg-Haaksbergerveen, met het hoogste ambitie niveau B3. Deze verbinding zou moeten fungeren als bosverbinding, met grasland en klein water. LNV Directie Oost met de provincie Overijssel heeft verzocht te onderzoeken wat de effecten zijn op het functioneren van de verbinding. In de analyse is gekeken naar de ambitie voor de Robuuste verbindingszone, waarin niet alleen mobiele diersoorten maar ook weinig mobiele dieren en planten een geschikte leefomgeving en migratieroute moeten vinden.

The depletion of fossil fuels, in combination with climate change, necessitates a transition to sustainable energy systems. Such systems are characterized by a decreased energy demand and an increase in the use of renewables. The objective of this dissertation is to advance the planning and design of sustainable landscapes, where energy needs can be fulfilled by locally-available renewable sources. What is important to the designer is to understand the principles by which sustainable energy landscapes can be designed, and how to organize the design process. Three different approaches have been pursued: research for design, research of design, and research-driven design. The study reveals three points of particular importance. First, the concept of exergy is critical; it draws special attention to the quality of energy carriers and the organization of sources and sinks in space and time. Second, the optimum scales of energy systems vary and depend on factors such as the quality of the energy carrier and infrastructure. Third, the long-term nature of creating sustainable landscapes requires us to go beyond conventional planning and design practice. The five-step framework proposed in this dissertation can help to integrate current trends and critical uncertainties into the design process.

In opdracht van het ministerie van LNV en in samenwerking met de provincie Overijssel is dit advies opgesteld. Er is een geplande Robuuste verbindingszone Holterberg-Haaksbergerveen, met het hoogste ambitie niveau B3. Deze verbinding zou moeten fungeren als bosverbinding, met grasland en klein water. LNV Directie Oost met de provincie Overijssel heeft verzocht te onderzoeken wat de effecten zijn op het functioneren van de verbinding. In de analyse is gekeken naar de ambitie voor de Robuuste verbindingszone, waarin niet alleen mobiele diersoorten maar ook weinig mobiele dieren en planten een geschikte leefomgeving en migratieroute moeten vinden.