Search

ÖZET Bu çalışmada 3-.7-.9-ve 13- monohidroksi tetra dekanoik asidler ve bu asitlerin metil esterleri, uygun monoketo tetradekanoik asid metil esterlerinin NaBH. ile indirgenmesi sonucu elde edilerek saf laştırılmış. fiziksel ve kimyasal özellikleri saptanmıştır. 7- ve 9- monohidroksi tetradekanoik asid, 3-.7-.9- ve 13- monohidroksi tetradekanoik asid metil esterleri ile 7- monoketo tetradekanoik asid metil esteri ilk defa bu çalışmada sentez edilmiştir. Monoketo asid metil esterlerinin, hidroksi asid metil esterlerine NaBH. ile indirgenmesi % 100 ' e yakın bir verimle gerçekleştirilmiştir. Sentezleri yapılan monohidroksi tetradekanoik asid ve metil esterlerinin yapılarının aydınlatılması ve saf lık kontrolleri gaz kromatograf isi. ince tabaka kroma- tografisi. İR spektrumu. NMR spektrumu. kütle spektrog- rafisi ve mikro analiz yardımı ile yapılmıştır. Çalışmada sentez edilen hidroksi tetradekanoik asidlerden 4 ayrı trigliserid yine ilk defa sentez edilmiş ve bu trigliseridlerin özellikleri saptanmıştır. Yapılacak in vivo deneylerde kullanılmak üzere ayrıca trimiristin de sentez edilmiştir. Bu yağların in vivo olarak lipaz ile parçalanma ları incelenmiştir. Bu maksatla ağırlıkları, yaşları ve cinsleri aynı olan BALB/C înbred ırkı fareler deney hayvanı olarak seçilip ayrı ayrı yerlerde korunarak onlara özel bir diyet uygulanmıştır. Hazırlanan trigliseridler farelerin besin maddelerine belirli mik tarlarda karıştırılarak verilmiştir. Belirli süre sonun-da deney hayvanlarının dışkılarında serbest yağ asidi ve yağ tayini yapılarak, yağ asidi zincirinde hidroksi grubunun yerine göre parçalanmada bir değişkenlik olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca aynı trigliseridlerin lipaz ile verdiği reaksiyonlar in vitro olarakta incelenmiş ve araların daki ilişki saptanmıştır. Çalışmanın in vivo olarak yapılan ikinci bölümünde deney sonucu, hayvanlar hemen açılarak ince bağırsak, kör bağırsak, safra kesesi ve mideleri makroskopik ola rak incelenmiş ve bunların çok belirgin şekilde büyüdüğü ve üst yüzeylerinin yağlandığı saptanmıştır. Ayrıca karaciğer hücrelerinin ışık mikroskopu altında, yağsız beslenmeye tabi tutulan hayvanların karaciğer hücreleri ile karşılaştırılması yapılmış, deney hayvanlarında bu hücrelerde büyük değişkenlikler saptanmıştır. SUMMARY In this study, 3-,7-,9-and 13-monohydroxy tetradecanoic acids and their methyl esters obtained by reduction of their corres ponding monoketo tetradecanoic acid methyl esters with NaBH. were synthesized, purified and their physical and chemical properties were determined, 7- and 9-monohydroxy tetradecanoic acids, 3-»7-,9- and 13-mono-. hydroxy tetradecanoic acid methyl esters and 7 -monoketo tetradecanoic^' methyl ester were synthesized for the first time in this work. The reduction of monoketo acid methyl esters to hydroxy acid methyl esters by NaBH. was achieved with a yield almost of 100$. The structural elucidation and impurity tests of monohydroxy tetradecanoic acids and their methyl esters which were synthesized were performed by gas chromatography, TLC, IR, NMR, Mass spectros copy and micro analysis. In this work, the synthesis of 4 different triglycerides from hydroxy tetradecanoic acids was reported for the first time and their properties were determined. On the other hand, to carry out in vivo tests trimyristin glyceride was also synthesized. In vivo tests on hydrolysis of these fats by lipase were deter mined on BALB/C inbred mice of the same weight, age and sex. They were fed with a special diet of triglycerides added to animal feed and caged separately. Free fatty acids and fats determinations were carried out on the feces and the effect of hydroxy group position was investigated on the decomposition of fats. The reaction of the mentioned triglycerides with lipase and their relationship were determined by in vitro tests. In vivo studies were carried out by an abdominal puncture of mice and examinations on small intestine, appendix, gall bladder and stomach were done by macroscopic analysis. As a result it was- 2 - pbserved that hypertrophy was existed and on the surface of the organs were covered with a fat layer. On the other hand with the aid of light microscope significant difference was observed by comparing the liver cells of the mice fed with non fat nutrition with those of fat rich. 100

YÖK Tez No: 578833 Son yıllarda serbest radikaller ve antioksidanlarla ilgili çalışmaların önemi daha fazla artmaktadır. Biyolojik sistemde serbest radikaller devamlı olarak üretilmektedir. Organizma serbest radikallerin vücutta meydana getirdiği hasara karşı savunma yapabilmek için antioksidanlara ihtiyaç duyar. Bu antioksidanlar vücutta üretilen endojen ya da dışardan alınan eksojen antioksidanlardır. Antioksidanların vücuttaki en önemli özelliklerinden biri serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stresi önlemektir. Bu şekilde hücrelerdeki biyolojik molekülleri koruyarak çeşitli hastalıkların meydana gelmesini engeller. Bu çalışmada sistein bileşiklerinin (S-benzil-L-sistein, S-fenil-L-sistein, S-metil-L-sistein, metiyonin, sistein ve taurin) antioksidan aktiviteleri indirgeme gücü, ABTS radikal giderme aktivitesi, DPPH radikal giderme aktivitesi, DMPD radikal giderme aktivitesi, ferri iyonu redükleyici antioksidan parametre (FRAP), metal kelatlama aktivitesi, nitrit giderme aktivitesi, oksijen radikali absorbans kapasitesi (ORAC) yöntemleriyle tayin edildi. Sonuçlar sentetik ve doğal standart antioksidanlarla karşılaştırıldı. Çalışmada, antioksidan aktivitelerin genel olarak bileşiklerin konsantrasyonuna bağlı olarak arttığı gözlendi. Test edilen sistein bileşikleri arasında, metiyoninin en yüksek antioksidan aktiviteyi indirgeme gücü, DPPH radikal giderme ve ORAC yöntemlerinde gösterdiği bulundu. Sistinin ise ABTS radikal giderme, FRAP ve nitrit giderme yöntemlerinde en yüksek antioksidan aktiviteye sahip olduğu belirlendi. En düşük antioksidan aktiviteye sahip olan sistein bileşiğinin ise S-benzil sistein olduğu belirlendi. İncelenen sistein bileşikleri üzerine yapılan antioksidan aktivite denemeleri sonucunda bu bileşiklerin antioksidan aktiviteye sahip olduğu ve antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. In the past few years, researches on the importance of free radicals and antioxidants have increased. Free radicals are produced continuously in the biological system; therefore, organisms need antioxidants to defend against damage caused by these free radicals in the body. These antioxidants can be exogenous antioxidants being taken with nutrients and endogenous antioxidants being produced in the body. One of the most important features of antioxidants in the body is to prevent oxidative stress. In this way, they prevent the occurrence of various diseases via protecting biomolecules in the cells. In this study, antioxidant activities of cysteine compounds (e.g. S-benzyl-L-cysteine, S-phenyl-L-cysteine, S-methyl-L-cysteine, methionine, cysteine and taurine) were examined by reducing power, ABTS radical scavenging activity, DPPH radical scavenging activity, DMPD radical scavenging activity, ferric ion reducing antioxidant parameter (FRAP), metal chelating activity, nitrite scavenging activity and oxygen radical absorbance capacity (ORAC) methods. The results were compared with synthetic antioxidants and natural antioxidants. In this study, it was observed that antioxidant activities of all cysteine compounds increased with increase in concentration of the tested compounds. Among the tested cysteine compounds, methionine was found to have the highest antioxidant activity of reducing power, DPPH radical scavenging and ORAC methods. Cystine had the highest antioxidant activity in ABTS radical scavenging, FRAP and nitrite scavenging methods. S-benzyl cysteine was the cysteine compound with the lowest antioxidant activity. It was concluded that cysteine compounds have antioxidant activity and these compounds may be the source of antioxidant as a result of the antioxidant activity of this study.

YÖK Tez No: 578873 Valproik asit (VPA), migren, bipolar bozukluklar ve epileptik hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir ilaçtır. Valproik asidin uzun süreli kullanımı sonucunda, pankreatit, karaciğer toksisitesi, deri döküntüsü ve titreme gibi yan etkilerin ortaya çıktığı literatürde belirtilmiştir. VPA, serbest radikal üretimini arttırması nedeniyle doku ve organlarda hasara yol açar. Alfa lipoik asit (ALA) serbest radikallerin etkilerini önleyen güçlü bir antioksidan maddedir. Reaktif oksijen türlerini baskılayarak oksidatif stresi engellemektedir. Bu çalışmanın amacı, sıçanlarda valproik asit ile oluşturulan lens hasarına karşı alfa lipoik asidin koruyucu etkilerini araştırmaktır. Çalışmamızda sıçanlar dört gruba ayrıldı: Kontrol grubu, ALA verilen grup (50 mg/kg), VPA verilen grup (0.5 g/kg), VPA+ALA verilen grup (aynı doz ve sürede). Sıçanlara VPA uygulanmasından bir sat önce ALA verildi. ALA ve VPA sıçanlara 15 gün boyunca uygulandı. 16. günde sıçanlar sakrifiye edilerek lens örnekleri alındı. Hazırlanan lens homojenizatlarında VPA uygulanan grupta glutatyon seviyeleri ile glutatyon-S-transferaz aktiviteleri azalırken, lipid peroksidasyonu seviyeleri, süperoksid dismutaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz, aldoz redüktaz, sorbitol dehidrojenaz aktiviteleri ile protein karbonil seviyeleri arttı. ALA uygulanması ile bu değerler tersine çevrildi. Çalışmamızdan elde edilen sonuçlara göre, alfa lipoik asidin valproik asit ile oluşturulan lens hasarına karşı koruyucu etki gösterdiği sonucuna varıldı. Valproic acid (VPA) is a drug widely used in the treatment of migraine, bipolar disorders and epileptic diseases. As a result of long-term use of valproic acid, side effects such as pancreatitis, liver toxicity, skin rash and tremors are reported in the literatures. VPA increases the production of free radicals, causing damage to tissues and organs. Alpha lipoic acid (ALA) is a potent antioxidant that inhibits the effects of free radicals. It inhibits oxidative stress by suppressing reactive oxygen species. The aim of this study was to investigate the protective effects of alpha lipoic acid against valproic acid-induced lens damage in rats. In our study, rats were divided into four groups: the control group, the ALA-treated group (50 mg/kg), the VPA-treated group (0.5 g/kg), the VPA + ALA group (at the same dose and duration). The rats were given ALA prior to administration of VPA. ALA and VPA were administered to rats for 15 days. On day 16 rats were sacrificed and lens samples were taken. In the VPA treated lens homogenates, glutathione levels and glutathione-S-transferase activities decreased. Lipid peroxidation levels, superoxide dismutase, glutathione peroxidase, glutathione reductase, aldose reductase, sorbitol dehydrogenase activities and protein carbonyl levels increased. These values were reversed upon administration of ALA. According to the results of our study, it was concluded that alpha lipoic acid had a protective effect against valproic acid-induced lens damage.

YÖK Tez No: 578835 Epilepsi, beynin spesifik bölgelerindeki nöronların kaybı sonucu ortaya çıkan, tekrarlayan ve tanımlanabilen bir olayla tetiklenmemiş nöbetlerle karakterize olan nörolojik bir hastalıktır. U vitamini (S-metil metiyonin sülfonyum klorür) yapısında kükürt bulunan, başta lahana olmak üzere birçok besinde yer alan, deneysel çalışmalar sonucu antioksidan, antiinflamatuar, antiülser gibi çeşitli etkileri olduğu kanıtlanmış, vitamin sınıfında olmamasına karşın vitamin olarak adlandırılan bir maddedir. Çalışmamızda sıçanlarda pentilentetrazol (PTZ) ile oluşturulmuş epilepsi modelinde U vitamininin lens dokusu üzerindeki koruyucu etkileri araştırıldı. Bu sebeple çalışmamızda 28 adet Sprague Dawley türü erkek sıçanlar kullanıldı ve bu sıçanlar rastgele seçilerek dört gruba ayrıldı. I. grup (kontrol grubu) sıçanlara intraperitoneal olarak 7 gün süre ile % 0.9 NaCl verildi. II. grup (U vitamini grubu) sıçanlara U vitamini 7 gün süre ile günde 50 mg/kg olacak şekilde intraperitoneal olarak verildi. III. grup (PTZ grubu) sıçanlara tek doz (60 mg/ kg) PTZ verilerek epilepsi oluşturuldu. IV. grup (PTZ ve U vitamini grubu) sıçanlara önce 7 gün süre ile U vitamini, günde 50 mg/kg olacak şekilde, intraperitoneal olarak verildi. 7.günde U vitamini verilmesinden 1 saat sonra, intraperitoneal olarak tek doz (60mg/kg) PTZ verildi. PTZ verilmesinden 3 saat sonra ise sıçanlara 90 mg/kg ketamin verilerek bayıltma işlemi yapıldı. Çalışmamızda PTZ verilmesiyle lens dokusunda glutatyon değerinde azalma olduğu görüldü. PTZ grubuna U vitamini verilmesiyle lens dokusundaki GSH değerinin arttığı gözlendi. Lens dokusunda PTZ verilmesiyle CAT, SOD, GPx, GR, GST, AR, SDH aktivitelerinde ve AOPP değerinde artış olduğu saptandı. U vitamini verilmesiyle bu değerler tersine çevrildi. Elde edilen sonuçlara göre PTZ verilmesiyle lenste oluşan hasarın U vitamini verilmesi ile önlendiği ileri sürülebilir. Epilepsy is a neurological disorder characterized by recurrent and non-triggered seizures caused by the loss of neurons in specific regions of the brain. Vitamin U (S-methyl methionine sulfonium chloride) is structurally sulfur containing compound. Although it's not in the class of vitamins, it is called a vitamin and found especially in cabbage and many other foods. Experimental studies have shown that it has various effects such as antioxidant, antiinflammatory and antiulcer effects. In our study, the protective effect of vitamin U on lens tissue was investigated in the pentilentetrazol-induced epilepsy model in rats. For this reason, 28 Sprague Dawley rats were used, the rats were randomly selected and divided into four groups. Group I (control group) rats were given intraperitoneally 0.9% NaCl for 7 days. Group II (vitamin U group) were given vitamin U 50 mg / kg for 7 days intraperitoneally. Group III (PTZ group) rats were given a single dose (60 mg / kg) PTZ to produce epilepsy. Group IV (PTZ and U vitamin group) were given 50 mg / kg daily intraperitoneally for 7 days. Then, a single dose (60 mg / kg) of PTZ was given intraperitoneally 1 hour after the 7th day vitamin U administration. Three hours after the administration of PTZ, 90 mg / kg ketamine was administered to the rats to give a stun. In our study, a decrease in glutathione was observed in the lens tissue by the administration of PTZ. It was observed that the GSH value in the lens tissue increased with the administration of the vitamin to the group. The administration of PTZ caused an increased CAT, SOD, GPx, GR, GST, AR, SDH and AOPP activities in lens tissue. These values were reversed with administration of vitamin U. According to the results obtained, it can be suggested that the damage caused to the lens by the administration of PTZ is prevented by the administration of vitamin U.

Tripsin, proteinlerin yıkımında rol oynayan serin proteaz sınıfından bir enzimdir. Tripsinin aşırı aktivitesi; akut pankreatit, inflamasyon ve tümör gibi çeşitli rahatsızlıkların bir göstergesidir ve dengeli aktivitesi, farklı fizyolojik fonksiyonlar için gereklidir. Bunun için doğal kaynaklardan yeni tripsin inhibitörleri geliştirmeye ihtiyaç vardır.Çalışmamızda son yıllarda sağlık ve sanayi alanında önemli bir yer edinen tripsin enzim aktivitesi üzerine çeşitli bitkilerden hazırlanan sulu ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin inhibitör etkileri araştırıldı. Elde edilen sonuçlarda kullandığımız sulu bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tripsin üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı saptandı. Bitki ekstreleri içinde en etkili tripsin inhibitörü olarak nar, kimyasal maddeler içinde ise en etkili olarak tannik asid bulundu.Yüksek tripsin inhibitör aktivitesi gösteren bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin, tripsin inhibitörü olarak sağlık alanında ilaç tedavisine ek olarak kullanımının uygun olacağı sonucuna varıldı. Trypsin, an enzyme from serine protease class, is known to be involved in the destruction of proteins. Excessive activity of trypsin could strongly implicate in various diseases such as acute pancreatitis, inflammation and tumour and balanced activity of trypsin is necessary for different physiological functions. So that it is needed to develop new trypsin inhibitors from natural sources.In our study, the inhibitory effects of aqueous extracts prepared from different plants and some chemical compounds were investigated on tyrpsin enzyme activity which is known to have an important value in health and industrial area in recent years. The results showed that inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on trypsin were increased with increasing concentration. Pomegranate was found as the most effective trypsin inhibitor among the plant extracts while among the chemical compounds tannic acid was found as the most effective trypsin inhibitor. It can be suggested that several plant extracts and chemical compounds which shows high trypsin inhibitory activity may be appropriate to be used as trypsin inhibitors and will provide an additional support to drug treatment in the field of health. 61

Vücut, oksidatif strese karşı savaşmak için ya doğal olarak üretilen (endojen ) antioksidanlarile ya da besinler (eksojen ) aracılığıyla alınan çeşitli mekanizmalara sahiptir. Antioksidanlarınrolü, aşırı serbest radikalleri nötralize etmek, hücreleri toksik etkilerinden korumak vehastalıkları önlemeye katkıda bulunmaktır.Bu çalışmada bazı azotlu bileşiklerin antioksidan aktiviteleri DPPH radikal giderme aktivitesi,DMPD radikal giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, indirgeme gücü, bakır (II)iyonu indirgeyici antioksidan kapasitesi (CUPRAC), süperoksit anyon radikal gidermeaktivitesi, hidroksi radikal giderme aktivitesi ve ferri iyonu redükleyici antioksidan parametresi(FRAP) metodları kullanılarak incelendi. Sonuçlar sentetik (bütillenmiş hidroksianisol,bütillenmiş hidroksitoluen, Troloks) ve doğal standart antioksidanlarla (askorbik asit ve α-tokoferol) karşılaştırıldı. Çalışmada, antioksidan aktivitelerin genel olarak bileşiklerinkonsantrasyonuna bağlı olarak arttığı saptandı. The body has various mechanisms to counteract oxidative stress by producing antioxidants,either by naturally occuring (endogenous) antioxidants, or externally supplied through foods(exogenous). The roles of antioxidants are to neutralize the excess of free radicals, to protectthe cells against their toxic effects and to contribute to disease prevention.In this study, the antioxidant activity of some of nitrogen compounds was investigated bydifferent antioxidant tests including hydroxyl radical scavenging, DPPH radical scavenging,DMPD radical scavenging, ABTS radical scevenging, reducing power, cupric ion reducingantioxidant capacity (CUPRAC), superoxide anion radical scavenging activity, hydroxy radicalscevenging and ferric ion reducing antioxidant parameter (FRAP) methods. Results werecompared with synthetic antioxidants such as butylated hydroxyanisole, butylatedhydoxytoluen, Trolox and with natural antioxidants such as ascorbic acid and α- tocopherol.The study showed that antioxidant activities generally increased depending on the concentrationof the compounds. 92

Proteinlerin amino gruplarının, glukoz ve diğer indirgeyici şekerlerle enzimatik olmayan, kendiliğinden gerçekleşen tepkimesi glikasyon olarak adlandırılır. Glukoz ve diğer indirgeyici şekerlere ek olarak, gıdalarla alınan, lipidlerin peroksidasyonu ve birçok diğer mekanizmanın ürünü olarak oluşan reaktif karboniller de protein glikasyonuna neden olurlar. Glikasyon sonucunda ileri glikasyon son ürünleri oluşur. Diyabet gibi durumlarda, artmış glukoz konsantrasyonunun bir sonucu olarak ileri glikasyon son ürünleri proteinler üzerinde birikir, hücrenin yapısını ve fonksiyonunu değiştirirler. Böylece ileri glikasyon son ürünleri diyabetin mikrovasküler ve makrovasküler komplikasyonlarının gelişimine katkı sağlarlar. Bu çalışmada bazı bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin glikasyonu inhibe ettiği saptanmıştır. En etkili inhibitör sakız ağacı ekstresi olarak bulunmuştur. Bu nedenle bu bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin diyabet komplikasyonlarının tedavisinde ve ilaç endüstrisinde kullanılabileceği sonucuna varılabilir. Spontaneous non-enzymatic reaction of protein amino groups with glucose and other reducing sugars is called glycation. In addition to glucose and other reducing sugars, reactive carbonyls wich are taken up with food, such as peroxidation of lipids and products of many other mecanisms, also cause protein glycation. As a result of the glycation, advanced glycation and products occur. In situations such as diabetes as a consequence of increased glucose consentration, advanced glycation end products accumulate on proteins, alter the cell structure and function. Therefore, advanced glycation end products contribute to the development of microvascular and macrovascular complications of diabetes. In this study, it was determined that some plant extracts and chemical substances inhibited glycation. Pistacia atlantica Desf. Extract was found as the most effective extract. For this reason it is possible that these plant extracts and chemical substances can be used in the treatment of complications of diabetes and in the pharmaceutical industry. 79

Son yıllarda fitokimyasallar adı altında kimyasalların yerine geçebilecek bitki kökenli etken maddelerin alternatif tıpta önemli bir yer edinmesi üzerine, bu çalışmada çeşitli bitkilerden hazırlanan etanollü ekstrelerin ve bazı kimyasal maddelerin, histon deasetilaz enzimi üzerine inhibitör etkileri ve antioksidan aktiviteleri incelendi. Çalışmamızda kullanılan bitki ekstrelerinin ve kimyasal maddelerin tümünde histon deasetilaz inhibitör etkisi ve iki kimyasal hariç hepsinde antioksidan aktivite saptandı. Elde edilen sonuçlardan bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin antioksidan aktiviteleri ve histon deasetilaz enzimi üzerindeki % inhibisyon değerlerinin konsantrasyon artışı ile arttığı belirlendi. Yüksek oranda antioksidan aktivite ve histon deasetilaz inhibitör aktivitesi gösteren bitki ekstreleri ve kimyasal maddelerin, histon deasetilaz inhibitörü olarak sağlık alanında toksik özelliğe sahip kimyasalların yerine geçebileceği ya da ilaç tedavisine ilave olarak kullanımının uygun olabileceği sonucuna varıldı. In recent years in view that plant-derived active substances under the name of phytochemicals have gained an important value in alternative medicine. In this study histone deacetylase inhibitory activity of ethyl alcohol extracts prepared from different plant and some chemical compounds as well as their antioxidant activity were investigated. It was determined that all the plant extracts and chemical substances used in our study showed histone deacetylase inhibitory effect and that all of them except two chemical substances have antioxidant activity. The results showed that antioxidant activity and inhibition % values of plant extracts and chemical compounds on histone deacetylase were increased in concentration dependent. It can be suggested that several plant extracts and chemical compounds which are potential sources of histone deacetylase inhibitors may be appropriate to be used as an additional support to drug treatment or instead of toxic chemicals in the field of health. 109

Çiriş (Eremurus spectabilisBieb.) Türkiye?de Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yetişen ve bu bölgelerde sebze olarak tüketilen bir bitkidir. Çalışmamızda çirişin ve bazı kükürtlü bileşiklerin antioksidan aktiviteleri araştırıldı.Bu çalışmada, çirişten hazırlanan sulu,etil alkollü ve etil asetatlı ekstrelerin ve kükürtlü bileşiklerin (glutatyon, sistein, N-asetil sistein, homosistein, 1,4-ditiyoeritritol, sisteamin, metil metiyonin sülfonyum klorür, diallil sülfit ve ?-lipoik asit) antioksidan aktiviteleri indirgeme gücü, bakır(II) iyonu indirgeyici antioksidan kapasite (CUPRAC), hidroksi radikal giderme aktivitesi, ABTS radikal giderme aktivitesi, DPPH radikal giderme aktivitesi, DMPD radikal giderme aktivitesi, süperoksit anyon radikal giderme aktivitesi, ferri iyonu redükleyici antioksidan parametre (FRAP) ve metal kelatlama aktivitesi yöntemleri kullanılarak incelendi. Sonuçlar sentetik (butillenmiş hidroksianisol, Troloks) ve doğal standart antioksidanlarla (askorbik asit, epikateşin, gallik asit ve ?-tokoferol) karşılaştırıldı. Ekstrelerin total fenolik ve flavonoit madde miktarları da tayin edildi. Antioksidan aktivitenin, ekstrelerin ve kükürtlü bileşiklerin konsantrasyonuyla doğru orantılı olarak arttığı gözlendi. Ekstrelerde genel olarak en yüksek antioksidan aktivitenin etil asetatlı ekstrede olduğu görüldü.En düşük aktivitenin ise sulu ekstrede olduğu bulundu. Diallil sülfitin,çalışılan kükürtlü bileşikler arasında genellikle en yüksek antioksidan aktivite gösterdiği tespit edildi. Buna karşılık, metil metiyonin sülfonyum klorürün de en düşük antioksidan aktiviteye sahip olduğu bulundu.Çirişin ve incelenen kükürtlübileşiklerin antioksidan aktivite gösterdiği ve bunların antioksidan kaynağı olabileceği sonucuna varıldı. Eremurus spectabilisBieb. is grown in Mediterranean, East and Southeast regions of Turkey, and this plant is commonly used as a vegetable in these regions. In this study, antioxidant activities of Eremurus spectabilisBieb. and sulfurous compounds were investigated.In this study, the antioxidant activity of water, ethyl alcohol and ethyl acetate extracts of Eremurus spectabilisBieb. and sulfurous compounds (glutathione, cysteine, N-acetyl cysteine, homocysteine, 1,4-dithioerythritol, cysteamine, methyl methionine sulfonium chloride, diallyl sulfide, and ?-lipoic acid) wereinvestigated by different antioxidant tests including reducing power, cupric ion reducing antioxidant capacity (CUPRAC), hydroxyl radical scavenging, ABTS radical scavenging, DPPH radical scavenging, DMPD radical scavenging, superoxide anion radical scavenging activity, ferric ion reducing antioxidant parameter (FRAP) and metal chelating activities. Results were compared with synthetic antioxidants such as butylated hydroxyanisole and Trolox, with natural antioxidants such as ascorbic acid, epicatechin, gallic acid and ?-tocopherol. Total phenolic and flavonoid contents of all extracts were determined. It is found out that antioxidant activities of all extracts and sulfurous compounds increase in proportion to the concentration. In general, the highest antioxidant activity was found in ethyl acetate extract while the aqueous extracts were found to be the lowest antioxidant activity. Diallyl sulfide which studied sulfur compounds, was found to be generally the highest antioxidant activity. On the other hand, methyl methionine sulfonium chloride was also found with the lowest antioxidant activity.It was determined that all extracts of Eremurus spectabilisBieb. and the sulfurous compounds investigatedshow antioxidant activity and thatcould be considered as asource antioxidants. 161

Bitkiler binlerce yıldan beri tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bugün sağlık alanında halk ilaçlarının yerini sentetik ilaçların almasına karşın, dünyanın birçok yerinde doğal ve bitkisel ilaçların kullanılışı hala yaygınlığını sürdürmektedir. Ancak bitkisel halk ilaçlarının bilimsel yönden araştırılarak olumlu ve olumsuz etkilerinin araştırılması halk sağlığı bakımından yararlı olacaktır.Ülkemizde bitkilerde doğal olarak bulunan enzimler tıpta, sanayide ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Üreaz, hem hayvan, hem bitki, hem de mikroorganizmalarda bulunan azot metabolizmasının önemli enzimlerindendir. Üreaz inhibitörleri çeşitli hastalıklarda yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu çalışmamızda; sağlık alanında özellikle diüretik etkili, gastrointestinal sistem ve böbrek rahatsızlıklarında kullanılan çeşitli bitki ekstrelerinin üreaz enzim aktivitesi üzerine inhibisyon etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla bu bitkilerden hazırlanan sulu ve etil alkollü ekstrelerinin, ilaç fabrikalarından elde edilen ilaç etken maddelerinin ve bazı organik ve anorganik maddelerin üreaz aktivitesi üzerine inhibitör etkileri analiz edildi.Elde edilen bitki ekstreleri, ilaç etken maddeleri ve organik ve anorganik maddelerin üreaz üzerine farklı inhibitör etki gösterdikleri saptandı. Plants have been used for medicinal purposes thousands of years. Although synthetic drugs take place of commun drugs in medicinal area nowadays, in most of the world, the use of natural and plants sources as drugs is still quite widespred. Nevertheless, scientific research on the detection of positive and negative effects of commun plant drugs will be useful for public health.Enzymes, which occur throught plant kingdom are used in medical, industry and also other different areas. Urease is an important enzyme of nitrogen metabolism that is found in animals.plants and also in many microorganisms. The urease inhibitors are widely used in various diseasesIn this study, different plant extracts specially used in healty area for their diuretic effect and in gastrointestinal system and kidney diseases, are investigated for their inhibitory effect on urease activity. For this purpose, the urease inhibitory effects of water and ethanolic extracts of the plants as well as drug active substances and some organic and anorganic substances were analyzed.According to the results, it was determined that the plant extracts, drug active substances and organic and anorganic substances showed different inhibitör effects on urease. 104

Non-steroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ), ağrı, ateş ve inflamasyon gibi durumlarda yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Bu ilaçlar, gastrointestinal sistemde gastrik mukozal erozyonlar, ülserler, kanama ve perforasyonlar gibi yan etkilere neden olmaktadır. Gastrointestinal mukozal hasarlar, deneysel olarak, stres, indometazin, rezerpin, alkol, asidler, bazlar veya iskemi-reperfüzyon ile oluşturulmaktadır. NSAİİ ile oluşturulan gastrointestinal hasarların oluşmasındaki temel sebeplerden biri de reaktif oksijen türleridir. Reaktif oksijen türleri, lipidler, protein ve nükleik asidler gibi biyokimyasal yapılarda hasar oluşturmaktadır. Antioksidan enzimleri de içeren antioksidan savunma sistemleri ve bunlara ait bileşikler, toksik ve hastalıklara neden olan reaktif oksijen türlerini önlemede önemlidir. Bu çalışmanın amacı, indometazinle oluşturulan gastrik hasara karşı vitamin C, vitamin E, b-karoten ve selenyumun kombinasyonunun gastroprotektif etkisini incelemektir. Bu çalışmada, Sprague-Dawley erkek sıçanlar kullanıldı. Rasgele seçilen sıçanlar, altı gruba ayrıldı. I. Grup; dokunulmamış sıçanlar olarak belirlendi. II. Grup sıçanlara; vitamin C (100 mg/kg), vitamin E (100 mg/kg), b-karoten (15 mg/kg) ve sodyum selenat (0.2 mg/kg) 3 gün süre ile aynı saat ve dozda, oral olarak verildi. III. Grup sıçanlar, indometazin (25 mg/kg) verilen sıçanlardı. IV. Grup sıçanlara; indometazin verilmesinden 2 saat önce, vitamin C (100 mg/kg), vitamin E (100 mg/kg), b-karoten (15 mg/kg) ve sodyum selenat (0.2 mg/kg) aynı doz ve süre ile oral olarak verildi. V. Grup sıçanlar, 3 gün süre ile aynı saat ve dozda, oral olarak ranitidin (150 mg/kg) verilen sıçanlardı. VI. Grup sıçanlara; indometazin verilmesinden 2 saat önce, ranitidin (150 mg/kg) aynı süre ve dozda oral olarak verildi. İndometazin verilmesinden 6 saat sonra, bütün hayvanlar eter anestezisi altında kesildi. İndometazin verilmesi ile birlikte, kan glutatyon, doku musin, heksozamin miktarları ve glutatyon-S-transferaz aktivitesinde azalma meydana gelirken, serum aspartat amino transferaz, alanin amino transferaz ve alkali fosfataz aktiviteleri ile doku siyalik asid, lipid peroksidasyonu ve protein karbonil miktarları ve laktat dehidrojenaz, katalaz aktivitelerinde bir artış meydana geldi. Vitamin C, vitamin E, b-karoten ve selenyum ile ranitidin verilmesi, bu etkiyi tersine çevirdi. Bu sonuçlardan, vitamin C, vitamin E, b-karoten ve selenyumun mide koruyucu etkisini, oksidatif hasarı indirgemesi nedeni ile meydana getirdiği söylenebilir. Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAID) are widely used in the treatment of pain, fever and inflammation. These drugs have some side effects especially on the gastrointestinal tract such as gastric mucosal erosions, ulcerations, bleeding and perforations. The gastrointestinal mucosal lesions are experimented by stress, indomethacin, reserpine, ethanol, acids, bases or ischemic-reperfusion. Reactive oxygen species (ROS) play a vital role in the mucosal lesion associated with NSAID induced gastrointestinal damage. ROS damaged numerous biochemical structures particularly lipids, proteins and nucleic acids. Antioxidant defense systems and their components, including antioxidant enzymes, foods and drugs are important in preventing the toxic and disease causing effects of oxygen-derived free radicals. The purpose of the present study was to investigate the gastroprotective effects of combination of vitamin C, vitamin E, b-carotene and selenium against indomethacin-induced gastric injury in rats. In this study, male Sprague-Dawley rats were used. The rats were randomly distributed into 6 groups. Group I; intact animals. Group II; control animals receiving vit.C (100 mg/kg), vit.E (100 mg/kg), b-carotene (15 mg/kg) and sodium selenate (0.2 mg/kg) for 3 days, orally, daily. Group III, Rats receiving 25 mg/kg indomethacin. Group IV; animals receiving vit.C , vit.E , b-carotene and sodium selenate for 3 days (in the same dose and time) , 2 h prior to the administration of indomethacin. Group V; control animals receiving 150 mg/kg ranitidine. Group VI; animals receiving ranitidine for 3 days, 2 h prior to the administration of indomethacin. At 6 h after the indomethacin administration all the animals were sacrificed expose to ether. The administration of indomethacin caused a decrease in the levels of blood glutathione, tissue mucin and hexosamine content and glutathione-S-transferase acitivity and an increase in the serum aspartat amino transferase, alanin amino transferase and alkaline phosphatase activities, tissue lipid peroxidation and protein carbonil content, lactate dehydrogenase, catalase activities. Treatment with vitamin C, vitamin E, b-carotene, selenium and ranitidine revised these effects. These results suggested that the gastroprotective effect of vitamin C, vitamin E, b-carotene and Se can be attributed to its reducing effect on the oxidative damage. 99

ÖZET ANTIDİABETİK ETKİLİ BİTKİLERDE a-GLUKOZİDAZ İNHİBİTÖRLERİ Diabetes mellitus, hiperglisemi, hiperlipidemi ve hiperaminoasidemi ile karakterize edilen sistemik bir hastalıktır. însulin sekresyonunda veya aktivitesinde azalma sonucu meydana gelirken sıklıkla mikrosirkülasyonda spesifik lezyonlara, nöropatik bozukluklara ve ateroskleroza eğilime neden olur. Bu çalışmada, antidiabetik etkileri nedeni ile Türkiye'de halk arasında kullanılan bitkilerden 39 tanesinin, çeşitli antidiabetik etkili ilaçların ve ilaç etken maddelerinin a- glukozidaz aktivitesi üzerine etkileri araştırıldı. Bu amaçla antidiabetik ilaç olarak akarboz (Bayer), metformin (İlsan-İltaş), glurenorm (Eczacıbaşı), glibornurid (Roche), glibenklamid (Nobel), enzim kaynağı olarak ise ekmek mayası, sıçan ince bağırsak tozu, saf oc-glukozidaz, sıçan ince bağırsak ve karaciğer a-glukozidazlan kullanıldı, a- Glukozidaz aktivitesini % 50 oramnda inhibe eden inhibitor konsantrasyonları (IC50) hesaplanarak etkin bitki ekstreleri belirlendi. En yüksek inhibisyon etkisi gösteren 3 bitkinin (dut yaprağı, ısırgan, keçiboynuzu) ve oral antidiabetik bir ilaç olan akarbozun sukroz yüklemesi yapılan sıçanların kan glukoz düzeyleri üzerine etkileri in vivo olarak incelendi. Elde edilen sonuçlardan, bitki ekstreleri, oral antidiabetik ilaçlar ve bitkilerden elde edilen bazı antidiabetik etkili ilaç etken maddelerinin a-glukozidaz üzerine inhibitor etkilerinin enzim kaynağına göre değiştiği saptandı. ıx SUMMARY a-GLUCOSIDASE INHIBITORS IN ANTIDIABETIC HERBS Diabetes is a systemic disease characterized by hyperglycemia, hyperlipidemia and hyperaminoacidernia. It is caused by a decrease in the secretion or activity of insulin and associated frequently with specific lesions of the microcirculation, neuropathic disorders and a predisposition to atherosclerosis. In this study, the effects of 39 traditional herbs which are used because of their antidiabetic effects, various antidiabetic oral agents and some components with antidiabetic effects on a-glucosidase activity have been investigated. We have used acarbose (Bayer), metformin (İlsan-İltaş), glurenorm (Eczacıbaşı), glubornuride (Roche), glibenclamide (Nobel) as antidiabetic agents. Baker's yeast, rat intestinal acetone powder, pure a-glucosidase and intestine and liver tissues have been used as enzyme sources. Effective herbs have been chosen by their IC50 values. The effects of 3 herbs (nettle, mulberry leaf, carob) which have the highest a-glucosidase inhibition rates and acarbose on blood glucose levels have been studied in vivo. According to the results, we can say that the a-glucosidase inhibitor activities of the herbs, antidiabetic agents and components are changing according to the enzyme origin. 93

ÖZET PAZI (Beta vulgaris L. var. cicla)' DAN KARBONİK ANHİBRAZ ENZİMİNİN SAFLAŞTIRILMASI VE BAZI ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Bu çalışmada, ülkemizde bol miktarda yetiştirilen pazı bitkisinin yapraklarından karbonik anhidraz enzimi ilk kez saflaştırıldı ve bazı özellikleri incelendi. Pazı yapraklarından 0.01 M (3-merkaptoetanol içeren 0.05 M sodyum fosfat (pH= 7.0) tampon çözeltisi ile pazı ham ekstresi hazırlandı. Pazı ham ekstresine % 50'lik (NH4)2S04 çöktürmesi uygulandıktan sonra, DEAE-selüloz kolonuna tatbik edildi. Kolondan 0.01 M P-merkaptoetanol içeren 0.2 M Tris asetat (pH= 7.0) tamponu ile elüsyon sonucunda tek pik elde edildi. Saflaştırma işlemleri sırasında protein miktar tayini Bradford yöntemi ile; karbonik anhidraz esteraz aktivitesi p-nitrofenil asetat substratı kullanılarak Verpoorte yöntemine göre; CCVhidrataz aktivitesi ise Rickli tarafindan modifiye edilen Wilbur-Anderson yöntemine göre tayin edildi. Bu işlemler sonucunda pazı yapraklarından karbonik anhidraz enzimi esteraz aktivitesi olarak 11.12 kez, CO2 -hidrataz aktivitesi olarak 22.66 kez saflaştırıldı. Poliakrilamid jel elektroforezinde tek bir protein bandı görüldü ve bu protein bandının molekül ağırlığı 199 kDa olarak tayin edildi. SDS-PAGE ile enzimin altı alt ünitesi (heksamer yapıda) olduğu ve her birinin 29 kDa civarında molekül ağırlığına sahip olduğu saptandı. Pazıdan saflaştınlan karbonik anhidraz enzimi ile yapılan karakterizasyon çalışmalarında optimum pH'nın pH=7.0 ve optimum sıcaklığın 80°C olduğu bulundu. Enzimin çeşitli substratlara karşı ilgisi incelendi ve ilginin en yüksek olduğu p- nitrofenilasetata karşı Km ve Vmax değerleri hesaplandı. Çeşitli organik bileşiklerin ve anorganik tuzların enzim aktivitesi üzerine etkileri incelendi. Buna göre; organik bileşiklerden sistin ve triptofanın karbonik anhidrazı % 77 inhibe ederken DTNB'nin % 29 aktive ettiği, anorganik bileşiklerden ise CaCC>3 ve MnSCVın karbonik anhidrazı % 100, kuvvetli inhibitörlerden biri olan Al3+ tuzlarının % 97-98 oranlarında inhibe ettiği; Ba2+ tuzlarının ise % 299'a varan oranlarda aktive ettiği bulundu. Çahşmamızda pazıdan elde edilen karbonik anhidraz enzimi üzerine sülfanilamid, asetazolamid, sodyum azid, sistin, triptofan, KCN ve KSCN gibi inhibitörlerin etkisi incelendi. İnhibitörlerin Ki değerlerine bakıldığında en düşük Ki değerine sahip olan maddelerin sülfanilamid ve KSCN olduğu; I50 değerlerine bakıldığında ise organik bileşikler arasında en güçlü inhibitörün sülfanilamid, asetazolamid ve sodyum azid; anorganik tuzlar arasında da KCN ve KSCN olduğu görülmektedir. ıx SUMMARY PURIFICATION AND INVESTIGATION OF SOME PROPERTIES OF CARBONIC ANHYDRASE FROM CHARD (Beta vulgaris L. var. cicla) In this study, the carbonic anhydrase from chard leaves which are grown abundantly in Turkey, was purified and some properties of this enzyme were investigated. The crude extract was prepared with 0.05 M sodium phosphate buffer (pH= 7.0) containing 0.01 M J3-mercaptoethanol from chard leaves. After the 50 % ammonium sulfate saturation, the crude extract was applied to DEAE-cellulose column. The column was eluted 0.2 M Tris acetate buffer (pH= 7.0) containing 0.01 M j3-mercaptoethanol and this was resulted in the recovery of the carbonic anhydrase. At the purification steps, protein was determined by Bradford method; esterase activity of carbonic anhydrase was determined according to method of Verpoorte by using p-nitrophenyl acetate as substrate; CO2 hydration activity was determined according to the method of Wilbur- Anderson which was modified by Rickli. At the end of these purification steps, carbonic anhydrase was purified 11.12 fold as esterase activity and 22.66 fold as CO2 hydration activity from chard leaves. The purified enzyme revealed one protein band by PAGE and the molecular weight of the protein band determinated as 199 kDa. It was determinated purified enzyme has 6 subunits (heksamer) and its molecular weight was estimated 29 kDa. It was found that optimum pH was pH=7.0 and optimum temperature was 80°C in characterization steps which was made with carbonic anhydrase that was purified from chard. The effects of various organic compounds and inorganic salts on enzyme activity were examined. According to this; from organic compounds cystine and tryptophan inhibit CA at the rate of 77 %; while DTNB activates CA at the rate of 29 %. From inorganic salts CaC03 and MnS04 and Al3+ salts inhibit CA respectively 100 %, 100 % and 97-98 %. And Ba2+ salts activates CA at the rate of 299 %. The effects of inhibitors such as sulphanilamide, acetazolamide, sodium azide, cystine, trytophan, KCN and KSCN on Ca enzyme which was obtained from chard. According to the Ki values of inhibitors; the substances which have the lowest Ki values are sulphanilamide and KSCN. According to the I50 values; the strongest inhibitors are sulphanilamide, acetazolamide and sodium azide among the organic compounds, KCN and KSCN among the inorganic compounds. 82

ÖZET PEROKSİDAZ'IN PAZIDAN (Beta vulgaris L. var. cicla) SAFLAŞTIRILMASI VE KARAKTERİZASYONU Bu çalışmada ülkemizde bol miktarda yetiştirilen pazı bitkisinin yapraklarından peroksidaz enzimi ilk kez saflaştırıldı ve karakterize edildi. Çalışmamızda pazı yapraklan polivinil pirolidon ve sodyum askorbat içeren 0.1 M fosfat tamponuyla (pH=6.5) homojenize edilerek pazı ham ekstresi elde edildi. Pazı nam ekstresine %20-%60 (NHL^SC^ çöktürmesi uygulandı, %20-60'lık amonyum sülfat kesiti hidroksilapatit kolonuna tatbik edildi. Artan molaritede fosfat tamponu (pH=6.5) ile yapılan elüsyon sonucunda en yüksek peroksidaz aktivitesinin 100 mM'lık elüatta olduğu görüldü. 100 mM'lık hidroksilapatit fraksiyonu DE AE- selüloz kolonuna uygulandı. Elüsyona 0.5 mM'lık fosfat tamponu (pH=6.5) ile başlandı ve enzim bu fraksiyonda kolondan geçti. Saflaştırmada protein miktar tayini Bradford yöntemiyle, enzim aktivitesi p-fenilen diamin substratı kullanılarak spektrofotornetrik olarak tayin edildi. Tüm bu işlemler sonucunda, pazı yapraklarından peroksidaz enzimi 43.55 kez saflaştırıldı ve poliakrilamid jel elektroforezinde tek aktivite bandı gösterdi. SDS- PAGE ile enzimin molekül ağırlığı 50 kDa olarak tayin edildi. Pazıdan saflaştmlan peroksidazın optimum pH'smın pH=6 ve optimum temperatürünün ise 30°C olduğu bulundu. Enzimin çeşitli substratlara karşı ilgisi incelendi ve enzimin ilgisinin en yüksek olduğu p-fenilen diamin, o-fenilen diamin, pirogallol, gayakol, o-dianisidin ve 3,3- diamino benzidin' e karşı Km ve Vmax değerleri hesaplandı. Enzimin ilgisinin en yüksek olduğu 3,3'- diamino benzidin ve pirogallol'e karşı Km değerlerinin 0.023 mM ve 0.067 mM olduğu, Vmax değerlerinin ise sırasıyla 0.061 U ve 0.006 U olduğu bulundu. Çeşitli organik ve anorganik bileşiklerin enzim aktivitesi üzerine etkisi incelendiğinde glutatyon, sistein, ditiyoeritrol, p-merkapto etanol, askorbik asid ve fenil hidrazinin enzimi %100 oranında inhibe ettiği, FeCl2'nin ise enzimi %8.52 oranında aktive ettiği bulundu. Ayrıca enzim üzerinde inhibitor etkisi olan benzoik asid ve a- naftol'un yanşmalı, NaNs'in ise yarı yarışmalı olarak enzimi inhibe ettiği görüldü. VIII SUMMARY PURIFICATION AND CHARACTERIZATION OF PEROXIDASE FROM CHARD (Beta vulgaris L. var. cicta) This is the first study to purify and characterize peroxidase enzyme extracted from chard leaves which are grown abundantly in Turkey. In our study chard raw extract obtained by homogenizing chard leaves with 0.1 M phosphate buffer (pH=6.5) containing polyvinylpyrrolidone and sodium ascorbate. The crude extract was employed to %20-60 (NH^SC^ saturation. This ammonium sulfate cut applied onto hidroxylapatite column. Elution was carried out by increasing molarity of the phosphate buffer (pH=6.5) and resulted in the highest activity peak at 100 mM concentration. This fraction was applied onto DEAE- cellulose column for further purification. The column was first eluted 0.5 mM phosphate buffer (pH=6.5) and resulted in the recovery of the peroxidase activity. At the purification steps, protein was determined by Bradford method, enzyme was determined spectrophotometrically by using p-phenylenediamine dihydrochloride as substrate. At the end of these purification steps, peroxidase enzyme was purified 43.55- fold from chard leaves. The purified enzyme revealed one activity baud by polyacrylamide gel electrophoresis. The molecular weight of the purified enzyme estimated as 50 kDa by SDS-PAGE. It was determined that chard peroxidase has an optimum pH at pH=6 and optimum temperature at 30°C. Enzyme affinity investigated towards various substrates. Km and Vmax values are calculated for best subtrates; p-phenylenediamine, o-phenylenediamine, pirogallol, guaiacol, o-dianisidine, 3,3'- (fiaminobenzidine. Km values are 0.023 mM and 0.067 mM for 3,3'- diaminobenzidine and pirogallol, respectively which are best oxidized by chard peroxidase. Vmax values are 0.061 U and 0.006 U, respectively. When the effects of various inorganic and organic compounds on peroxidase activity were examined, it was observed that peroxidase was inhibited %100 by glutathione, sistein, ditioerityrol, f>-merkapto etanol, ascorbic acid and phenyHiydrazine, while activated %8.52 by FeCli. Also it was found that ct-naftol and benzoic acid inhibited the enzyme competitively, whereas NaN3 inhibited the enzyme uncompetitively. 64

ÖZET LİPAZ VE ÜREAZ ENZİMLERİNİN ÇEŞİTLİ TAŞIYICILARA İMMOBİLİZASYONU Enzimler substratları üzerindeki spesifik aktivasyon güçlerine bağlı olarak katalitik özelliklere sahip proteinlerdir. Serbest enzimlerin bioteknolojik işlemlerde kullanımı, maliyetlerinden dolayı ve katalitik işlemden sonra reaksiyon ortamından ayrılmalarının ve tekrar kullanılmalarının imkansızlığı nedeniyle kısıtlıdır. Bu zorlukların üstesinden gelmek için bioteknolojistler enzimleri immobilize ederek reaksiyon ortamından kolaylıkla ayrılabilen katalizörler elde edilmiştir. Enzim immobilizasyonu bir enzimin çözünmeyen bir desteğe bağlanmasıdır. Enzim süzme veya dekante etme yoluyla kolaylıkla tekrar elde edilir, immobilize edilmiş bir enzimin tekrar elde edilmesi ve daha sonra yeniden kullanımı enzim-katalizli reaksiyonların yararlılığını arttırmıştır. Immobilize enzimler çeşitli avantajlarından dolayı gıda teknolojisinde, bioteknolojıde ve analitik kimyada kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılan immobilizasyon teknikleri kovalent bağlama, sentetik veya doğal makromoleküler bileşikler ve mikro enkapsülasyondur. Bu çalışmada lipaz enzimi alumina, bentonit üzerine adsorpsiyon; amberlit reçinesi üzerine iyonik bağlanma; gözenekli cama kovalent bağlanma yöntemi ile immobilize edildi. Üreaz enzimi ise alumina üzerine adsorpsiyon, amberlit reçinesi üzerine iyonik bağlama ve gözenekli cama kovalent bağlanma yöntemi ile immobilize edildi. Her immobilizasyonu takiben Lowry Metodu ile protein miktarı tayin edildi ve immobilizasyon yüzdesi hesaplandı. Enzim aktivitesi spektrofotometrik olarak tayin edildi Protein içeriğine ve enzim aktivitesine dayanarak, dümina, bentonit amberlit ve gözenekli cam üzerine immobilize edilen enzimin yeterli enzim aktivitesi gösterdiği kanıtlandı. Böylece her immobilize enzim için katalitik karakterizasyon tayinleri gerçekleştirildi. İmmobilizasyon işlemleri enzimler için iyi bir depolama kararlılığı, pH ve optimum sıcaklık sağladı. VI SUMMARY IMMOBILIZATION OF LIPASE AND UREASE ENZYMES ON THE VARIOUS SUPPORTS Enzymes are proteins that have catalytic properties owing to their powers of spesific activation of their substrates. Employment of free enzymes in biotechnological process is limited owing to their cost and to the impossibility of recovering and separating them from the reaction medium after the catalytic process. To overcome these difficulties, biotechnologists have immobilised the enzymes, this obtaining catalysts which are easily separable from the reaction medium. Enzyme immobilization is the attach ment of an enzyme to an insoluble support, an enzyme is recovered easily by filtration or decantation. The ability to recover and subsequently reuse an immobilized enzyme increases the utility of enzyme - catalyzed reactions.Immobilized enzymes are used in food technology, biotechnology, biomedicine and analytical chemistry because of their various advantages. Most commonly used immobilization techniques were covalent binding and micro encapsulation with different carrier synthetic or natural macromolecular compounds. In this study, lipase enzyme was immobilized by; adsorption on alumina, bentonite; ionic attachment to amberlite resin; covalent attachment to the glass beads. Ureaz enzymes was immobilized by adsorption on alumina; ionic attachment to amberlite resin; covalent attachment to the glass beads. Following each immobilization, the protein assay was done by Lowry Method and the percent of immobilization was estimated. The enzyme activity was measured spectrophotometricalry. Based on the protein content and the enzyme activity, it was established that the immobilized enzyme on alumina, bentonite, glass beads and amberlite resin displayed sufficient enzyme activity. This the catalytic characterization assays of each immobilized enzyme were performed. Immobilization improved temparature, pH and storage stability of the enzymes. VII 59

ÖZET DENEYSEL DİABETTE ÇİNKO SÜLFATIN BÖBREK VE KALP ANTİOKSİDAN SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİLERİ Hiperglisemi ile karakterize edilen şeker hastalığında başlıca karbohidrat, lipid ve protein metabolizmaları bozulmakta ve bunun sonucunda çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, insuline benzer özellik gösteren çinko sülfatın diabetik ve normal sıçanların ağırlıklarına, kanda şeker ve glutatyon (GSH) düzeylerine, serum aspartat amino transferaz (AST), alanın amino transferaz (ALT), alkali fosfataz (ALP) aktiviteleri ile serum total lipid, kolesterol, HDL-kolesterol, firik asid, kreatinin,üre, sialik asid miktarları, aterojenik indeks değerleri ve böbrek ile kalp dokusu üzerine etkileri araştırıldı. Çalışmada 6-6.5 aylık Swiss Albino ırkı dişi sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar dört gruba ayrıldı. Birinci grup sıçanlar kontrol grubu, ikinci grup sıçanlar kontrol + çinko verilen grubu, üçüncü grup sıçanlar diabet grubunu, dördüncü grup sıçanlarda diabet + çinko grubunu oluşturdu. Deneysel diabet intraperitonal streptozotosin (STZ) enjeksiyonu ile oluşturuldu (65 mg/kg). Diabet oluşumundan itibaren ikinci ve dördüncü grup sıçanlara günde 100 mg/kg çinko sülfat 60 gün gavaj tekniği ile verildi Ayrıca 0, 1, 15, 30, 45 ve 60. günlerde açanların ağırlıkları tartıldı. STZ enjeksiyonundan önce ve sonraki 1, 15, 30, 45 ve 60. günlerde kuyruk kan örnekleri alındı Kanda şeker ve glutatyon, serumda AST, ALT, ALP aktiviteleri tayin edildi 60. günde kesilen sıçanların kan, böbrek ve kalp doku örnekleri alındı. Serumda total lipid, kolesterol, HDL-kolesterol, aterojenik indeks, ürik asid, kreatinin, üre, sialik asid miktarları tayin edildi Kalp ve böbrek doku örneklerinde total protein, lipid peroksidasyonu (LPO), non-enzimatik glikolizasyon (NEG) ve GSH miktarları tayin edildi Elde edilen sonuçlardan hayvanlara verilen çinko sülfatın diabetik sıçanlarda kan şekerini, kan GSH, serum AST, ALP, total lipid,total kolesterol, ürik asid, sialik asid düzeylerini anlamlı bir şekilde azalttığı saptandı. Ayrıca verilen çinko sülfatın diabetik sıçanların aterojenik indeks değerlerinde azalmaya neden olduğu görüldü. Diabetik sıçanlara verilen çinko sülfatın kalp dokusu antioksidan sisteminde NEG düzeylerini azalttığı, LPO ve GSH düzeylerini ise arttırdığı görüldü. Böbrek dokusunda ise NEG ve LPO düzeylerini azaltırken GSH düzeyim ise arttırdığı saptandı. Sonuç olarak çinko sülfatın diabetik sıçanlarda oluşan hasarları antioksidan ve koruyucu özellik göstererek önlediği söylenebilir. VII SUMMARY THE EFFECT OF ZINC SULFATE ON KIDNEY AND HEART TISSUES ANTIOXIDANT SYSTEMS IN EXPERIMENTAL DIABETES Diabetes, in which carbohydrate, lipid and protein metabolisms are affected and in result of this various complications are observed, characterized by hyperglycemia. In this study, the effects of zinc sulfate, which has a insulinmimic effect, were examined on the weights, glucose and glutatione (GSH) levels in blood, aspartate amino transferase (AST), alanin ammo transferase (ALT), alkali phosphatase (ALP) activities and uric acid in serum, creatinine, urea, sialic acid, total lipid, cholesterol, HDL- cholesterol amounts, atherogenic index values and kidney and heart tissues of diabetic and normal rats. In this study, female 6-6,5 months old, Swiss albino rats were used Rats were divided into four groups. These groups were; control, control + zinc sulfate, diabet, diabet + zinc sulfate. The animals were made diabetic by intraperitonal injection of STZ (65 mg/kg). After being diabet 100 mg/kg zinc sulfate was given daily by gavage technicque to second and fourth groups for sixty days. At 0,1,15, 30, 45 and 60 days body weight was taken. The first day of the experiment before the STZ injection and after the STZ injection at 1, 15, 30, 45 and 60 * days tail blood samples were taken. In blood, glucose and GSH, in serum, AST, ALT, ALP activities were determined On the 60* day blood, kidney and heart tissue samples were taken from rats. Urea, creatinine, uric acid, cholesterol, HDL- cholesterol and sialic acid amounts were determined in serum. Total protein, lipid peroxidation (LPO), non-enzymatic (NEG) and GSH amounts were determined in heart and kidney tissue samples. Due to the results, blood glucose and GSH, serum AST, ALP, uric acid, sialic acid total lipid levels decreased in a significance way by the usage of zinc sulfate on diabetic rats. Also it was observed that zinc sulfate caused a decrease in atherogenic index values in diabetic rats. Zinc sulfate which was given to diabetic rats decreased NEG levels and increased LPO and GSH levels in heart tissue antioxidant system. But in kidney tissue it decreased NEG and LPO levels while increased GSH levels. The results of this study show that zinc sulfate prevents the damage in diabetic rats by showing antioxidant and protective effects. Vffl '.?*** o fr`r> 85

ÖZET STREPTOZOTOSIN ELE DENEYSEL DIABET OLUŞTURULMUŞ SIÇANLARIN ÇEŞİTLİ DOKU ANTİOKSİDAN SİSTEMLERİNE VANADYUM SÜLFATIN ETKİLERİ Diabet, hiperglisemi, ketonemi gibi humoral değişiklikler ve mikroanjiyopati gibi histolojik değişiklikler ile karakterize edilen metabolik bir hastalıktır. Bu hastalıkta başta karbohidrat metabolizması olmak üzere, protein, lipid ve elektrolit metabolizmaları da etkilenir. Diabet, göz, böbrek, sinir sistemi, damar sistemi, ketoasidoz,enfeksiyonlara karşı direncin azalması ve deri komplikasyonları gibi birçok belirtiler gösterir. Bu çalışmada, insuline benzer özellik gösteren ve yeni bir antidiabetik ilaç olarak bilinen vanadyum sülfatın, diabetik ve normal sıçanların lens, akciğer, kas, dil dokuları ve kan glukozu, serum total protein ve total lipid düzeyleri üzerine etkileri araştırıldı. Çalışmada 6-6.5 aylık Swiss albino sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar iki diabet, iki kontrol olmak üzere 4 gruba ayrıldı. Deneysel diabet, 65 mg/kg ( 0.01 M Sitrat tamponu pH= 4.5) streptozotosin (STZ) enjeksiyonu ile oluşturuldu. Birinci günden altmışıncı güne kadar 100 mg/kg vanadyum sülfat kontrol ve diabet grubu sıçanların birer gruplarına gavaj tekniği ile günlük olarak verildi. STZ enjeksiyonundan önce ve STZ enjeksiyonundan sonraki 1., 15., 30., 45. ve 60. günlerde kuyruk kan örnekleri alındı ve açlık kan glukozu o-toluidin metoduna göre tayin edildi. 60. günde serum total protein Lowry ve serum total lipidleri sülfofosfo vanilin metodları ile tayin edildi. Ayrıca 0., 1., 15., 30., 45. ve 60. günlerde sıçanların ağırlıkları tartıldı. 60. Günde hayvanlardan lens, akciğer, kas ve dil doku örnekleri alındı. Lens, akciğer, kas ve dil dokuları örneklerinde protein Lowry, lipid peroksidasyonu Ledzowsky, nonenzimatik glikolizasyon tiobarbitürik asid metodu ve glutatyon ise Ellman ayıracına göre tayin edildi. Elde edilen sonuçlardan vanadyum sülfatın insuline benzer etkisinin yanısıra, diabetik sıçanlarda çeşitli dokularda oluşan hasarları antioksidan ve koruyucu özellik göstererek önlediği söylenebilir. SUMMARY THE EFFECTS OF VANADYL SULPHATE ON VARIOUS TISSUE ANTIOXIDANT SYSTEMS OF STREPTOZOTOCIN INDUCED DIABETIC RATS Diabetes is a metabolic disease characterized by humoral variations like hyperglycemia and ketonaemia and histological variations like micro angiopathy. In this disease, first carbohydrate metabolism and after protein, lipid and electrolyte metabolisms are affected. Diabetes has many symptoms, which are eye, kidney, neurosystem, vascular, ketoacidose and the decrease of the resistance against infections and skin complications. The aim of the present study was to investigate the effect of vanadyl sulphate, which is known as a insulinomimetic agent and a new antidiabetic drug, on the lenses, lung, muscle and tongue, and blood glucose, serum total protein and total lipid of diabetic and normal rats. In this study, male 6-6.5 months old, Swiss albino rats were used. The animals were randomly divided into two groups diabetic and two groups of control. The animals were made diabetic by intraperitoneal injection of a single doses of 65 mg/kg STZ in 0.01 M citrate buffer (pH = 4.5). From day 1 to day 60, 100 mg / kg vanadyl sulphate was given daily by gavage technicque to one of the control and diabetic groups. The first day of experiment before STZ injection at 1. 15. 30. 45 and 60 days tail blood samples were taken and fasting blood glucose were determined by o-toluidine method. On the 60 * day, serum total protein and serum total lipids were determined by Lowry, sulphophospho vanilin methods, respectively. At 0. 1. 15. 30. 45 and 60 * days, body weight was taken. On the 60 * day, the lenses, lung, muscle and tongue tissue samples were taken from animals. Protein, lipid peroxidation, nonenzymatic glycosylation and glutathione of lenses, lung, muscle and tongue were determined by Lowry, Ledwozyw, thiobarbituric acid methods and Ellman reagents respectively. The results of this study show that vanadyl sulphate, in addition to its insulinomimetic effect has antioxidant and protective effects on the damage caused by diabetes on various tissues. 80

vm ÖZET Deneysel Diabette Çeşitli Bitki Ekstreleri ve Oral Antidiabetik İlaçların Karaciğer Antioksidan Sistemi Üzerine Etkileri Şeker hastalığı (diabetes mellitus) kalıtsal kökenli, insulin hormonunun yokluğu, yetersizliği veya etkisizliği ile meydana gelen, hiperglisemi ve glukozüri ile kendini gösteren hem akut hem de kronik komplikasyonlarla seyreden bir metabolizma hastalığıdır. Diabette başta karbohidrat metabolizması olmak üzere protein, yağ ve elektrolit metabolizmasında bozukluklar ortaya çıkar. Bu nedenle diabetin sürekli kontrol ve tedavi edilmesi gerekir. Diabetin süresi arttıkça komplikasyonların görülme sıklığı ve çeşitliliği artar. Bu yüzden erken tedavi ve tam çok önemlidir. Bu çalışmada, streptozotosin (STZ) ile deneysel diabet oluşturulmuş sıçanların kan şekeri ve karaciğer doku örneklerindeki LPO (Lipid peroksidasyonu) ve NEG (Nonenzimatik glikolizasyon) düzeylerine sulu pazı ve maydanoz ekstreleri ile metformin, glibornurid ve glurenormun etkileri incelendi. Bu amaçla 6-6,5 aylık Swiss albino ırkı dişi ve erkek sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar 16 gruba ayrıldı. Normal ve diabetik sıçanlara diabet oluşumunun 14. gününden 42. güne kadar pazı ve maydanoz ekstrelerinden günde 2 g/kg, oral antidabetik ilaçlardan ise metformin 25 mg/kg, glibornurid 5 mg/kg, glurenorm ise 10 mg/kg dozlarında gavaj yolu ile verildi. Ayrıca çalışmada glurenorm normal ve diabetik sıçanlara diabet oluşumundan itibaren (0. gün) 42. inci güne kadar günde 10 mg/kg dozlarında gavaj yolu ile uygulandı. 0, 7, 14, 21, 28, 35 ve 42. günlerde alınan kuyruk kan örneklerinde açlık kan şeker düzeyi o-toluidin metoduna göre tayin edildi. Diabet oluşumunun 42. gününde eter anestezisi altında kesilen sıçanlardan karaciğer doku örnekleri alındı. Karaciğer dokularındaki protein Lowry, lipid peroksidasyonu Ledwazwy, nonenzimatik glikolizasyon tiobarbitürik asid metodu ile tayin edildi. Elde edilen sonuçlardan deneysel diabette bitki ekstreleri ve oral antidiabetik ilaçların antihiperglisemik etkileri yanında, karaciğer NEG ve LPO değerleri üzerinde farklı etki gösterdikleri saptanmıştır. DC SUMMARY The Effect of Plant Extracts and Oral Antidiabetic Drugs on Liver Antioxidant Systems in Experimental Diabetes Diabetes mellitus is hereditary metabolism disease that occurs due to the Mure or insufficiency of insulin, that appears with hyperglycemia and glucosuria and that progress both with acute and chronic complications. With diabetes some metabolic disorders of the especially, carbohydrate metabolism protein, lipid and electrolyte metabolism occur. Because of this reason diabetes should be continuously controlled and treated. As the duration of diabetes increases, the frequency of appearing of these complications also increases. For this reason, early treatment and diagnosis is very important. In this study, we examined the effect of plant extract and metformin, glibornuride and glurenorm on the liver LPO and NEG levels of diabetic rats. For this purpose 6-6,5 month old Swiss albino rats were used. The rats were divided into 16 groups. The plant extract was administered by gavage technigue to rats at a dose of 2 g/kg every day for 28 days, 14 days after experimental animals were made diabetic. 25 mg/kg metformin, 5 mg/kg glibornuride and 10 mg/kg glurenorm were given by gavage method 14 days after the experimental animals were made diabetic. In mis study glurenorm 10 mg/kg was given to both diabetic and control rats daily on day 0. until the end of the experiment at day 42 by gavage method. Blood samples from rats were collected from the tail vein at 0, 7, 14, 21, 28, 35 and 42 days. Fasting blood glucose levels were determined by the o-toluidine method. The rats were sacrificed under ether anesthesia at 42 days after STZ injection. On the 42. day, liver tissues were taken from animals. The total protein, NEG and LPO were determined by Lowry, Thiobarbituric acid and Ledwazwy method, respectively. Depending on the results, the plant extracts and the antidiabetic drugs showed antihyperglycemic effect in experimental diabet and has different effect on liver NEG and LPO levels. 89

ÖZET Streprozotosin ile Deneysel Diabet Oluşturulmuş Sıçanların Çeşitli Doku Antioksidan Sistemlerine, Vitamin £, Vitamin C ve Selenyumun Etkileri Şeker hastalığı kronik seyirli, kalıtsal kökenli, insulin hormonunun yetersizliği, yokluğu veya etkisizliği. nedeni ile meydana. gelen, hiperglisemi, ketonemi gibi hümoral, mikroanjiopati gibi dokusal değişikliklerle karakterize edilen bir metabolizma hastalığıdır.. Diabette başta karbohidrat metabolizması olmak üzere protein, yağ ve elektrolit metabolizmaları da etkilenir. Bu hastalığın belirtileri çoktur- Bu belirtiler vasküler,. göz, böbrek, sinir. sistemi, ketoasidoz, enfeksiyonlara karşı direncin azalması ve deri komplikasyonlandır. Bu çalışmada deneysel diabet oluşturulmuş sıçanların kan şekeri, kan glutatyonu, serum total protein, kolesterol ve total lipid değerlerine ve ayrıca karaciğer, lens, böbrek, kalp ye. deri üzerine, vitamin E, C ve. selenyumun, etkileri incelendi. Bu amaçla 2-2.5 aylık Swiss albino ırkı sıçanlar kullanıldı. Sıçanlar iki diabetik ve iki kontrol olmak üzere dört. gruba.ayrıldı. Deneysel diabet, intraperitoneal 65 mg/kg Streptozotosin (STZ) enjeksiyonu ile oluşturuldu. Diabetik ve kontrol grubu. sıçanların birer gruplarına. 1.. günden 30. güne kadar günde 250 mg/kg E vitamini (tokoferol asetat), 250 mg/kg C vitamini (L-askorbik asid) ve 0.2 mg/kg sodyum selenat gavaj yolu ile verildi. STZ enjeksiyonunun 1., 10., 20. ve 30. günlerinde sıçanların kuyruklarından alman kan örneklerinde kan şekeri o-toluidin, kan glutatyonu Beutleı,. Duron Kelly ile tayin edildi. 0. ve 30. günlerde serumda total lipid sülfo fosfo vanilin, protein Lowry, kolesterol Zak metodu ile tayin edildi. STZ. enjeksiyonundan 30. gün sonra eter anestezisi altında sakrifiye edilen sıçanların lens, deri, kalp, böbrek ve karaciğer dokularındaki protein Lowry; lipid. peroksidasyonu.(LPO) Ledwazwy; nonenzimatik glikozilasyon (NEG) tiobarbitürik asid metodu; glutatyon (GSH) ise Ellman ayıracı ile tayin, edildi. Elde edilen bulgulardan vitamin E, vitamin C ve selenyumun diabetik sıçanların deri, lens, böbrek, kalp ve karaciğer dokusundaki artan NEG ve LPO düzeylerini düşürdüğü, deri ve lensteki azalan GSH değerini ise arttırdığı sonucuna varıldı. vm SUMMARY The effect of vitamin £, vitamin C and selenium on the various tissue antioxidant systems of STZ-induced diabetic rats. Diabetes Mellitus is a metabolic disease which has a cronic progress due to the insufficiency on the. absence or.either ihe non. activity.. of the insulin hormone.. This disease is characterized by a humoral, microangypathy histological variations like hypergly cemi and ketonemi. Due to this disease metabolic disorders of the carbohydrate metabolism and the protein, lipid and electrolyte metabolism may occur. There.are many. symptoms of this.disease. These symptoms are vascular, eye, kidney,neurosystem, ketoacidose and the decrease of the resistance. against infections and skin complications. In this study, we examined the effect of vitamin E, vitamin C and selenium on the lenses, liver, kidney, heart, skin and on the blood glucose, glutathione and on the serum total lipid, cholesterol and proteins of diabetic rats. For this purpose 2-2.5 month old Swiss albino rats. were. used. The. rats were divided into two groups of diabetic and two groups of control. The animals were made diabetic by intraperitoneal injection of 65 rag/kg STZ (streptozotocin) in citrate buffer (pH=4.5). From day 1 to day 30, 250mg/kg vitamin E, 250 mg/kg vitamin C and 0.2 mg/kg sodyum selenate were given.daily by. gavage technicque to one of the control and diabetic group. After STZ injection at 1., 10., 20. and 30. days tail blood samples were taken fasting blood. glucose and glutathione levels were determined by o-toluidin and Beutler Duron Kelly method, respectively. At 0. and 30. days serum total lipid,, cholesterol and. protein levels were determined by sulfo phospho vanilin, Zak and Lowry methods, respectively. At 30. day STZ injections the rats were sacrificed by. giving excess ether. Protein, lipid. peroxidation, glutathione and nonenzymatic glycosylation of lens, liver, kidney, skin and heart proteins were determined by Lowry, Ledwazwy, Ellman and thiobarbituric acid methods, respectively. Due to the results the increased levels of NEG and LPO of the lens, kjdney, heart, liver tissues of the diabetic rats had decreased, and the decreased levels, of QSH in the skin and lens had increased with by the usage of vitamin E, vitamin C and. selenyum. DC 67

M oz PAZI'NIN (Beta Vulgaris L. Var. Cicla) NORMAL VE DİABETİK TAVŞANLARDA KAN ŞEKERİ DÜZEYİNE ETKİSİ Çeşitli semt pazarlarından satın alınan pazı yapraklan su ile yıkanarak gölgede kurutuldu. Kurutulan yapraklardan hazırlanan sulu ve metanollü ekstreler, normal ve alloksan ile deneysel diabet oluşturulınuş tavşanlara, belirli dozlarda oral olarak verildi. Tavşanların açlık ve pazı ekstreleri verildikten 1, 2, 3 ve 4 saat sonraki kan glukoz düzeyleri saptanarak, bulgular değerlendirildi. Elde edilen sonuçlardan, sulu pazı ekstrelerüün, normal tavşanlarda 2 g/kg dozda, diabetik olanlarda ise 2, 4 ve 8 g/kg dozlarında kan şekeri düzeyini düşürücü etki gösterdiği saplandı. 3C ABSTRACT THE EFFECT OF CHARD (Beta Vulgaris L. Var. Cicla) ON BLOOD GLUCOSE LEVELS OF NORMAL AND DIABETIC RABBITS Chard leaves, wlrich were obtained from different markets, were washed with water and left to dryness in the sliade. The aqueous and methanol extracts of dried leaves were administered to normal and alloxan diabetic rabbits orally in spesific doses. The blood glucose of starved and chard administered rabbits after 1, 2, 3 and 4 hours were determined and evaluated. According to the results it was observed Uiat water extracts of cltard dropped the blood glucose level at 2 g/kg dose in normal rabbits. On the other hand, tiiis level dropped to 2, 4 and 8 g/kg doses, in diabetic rabbits. 61

V. ÖZET Sıçanlarda Bav, Torun İlaçlarının Serum Total Protein Miktarına ve Serum Transaminaz Aktivitelerine Etkileri Bu çalışmada, yabani otlarla mücadelede kullanılan propanil ve mantarlarla mücade lede kullanılan Quintozene'nin (PCNB) âişi sıçanlarda serum AST, ALT aktiviteleri ve serum total protein düzeyleri üzerine toksik etkisi incelendi. Ayrıca, kuvvetli bir antioksidan olan E vitamininin sıçanlarda propanil ve Quitozene'nin oluşturabileceği toksik etkiye karşı koruyucu bir etkisinin olup olmadığı araştırıldı. Denemelerde 150-250 gram ağırlığında 58 adet Wistar albino türü dişi sıçan kullanıldı. Sıçanlar 8 gruba ayrıldı. 1. gruba (kontrol, n=5) 2 mi mısırözü yağı, 2. gruba (n=9) 2 nü mısırözü yağında çözülmüş 200 mg/kg propanil, 3. gruba (n=9) ise yine 2 mi mısırözü yağında çözülmüş 400 mg/kg Quintozene subkutan olarak verildi. 4. gruba (n=7) 2 mi mısırözü yağında çözülmüş 100 mg/kg propanil + 200 mg/kg Quintozene, 5. gruba ise (n=5) 2 mi mısrözü yağında çözülmüş 300 mg E vitamini enjekte edildi. 6. (n=8), 7. (n=8) ve 8. (n=7) grupkrdaki hayvanlara sırasıyla 2., 3., 4. gruptaki hayvanlara verilen maddelere ilaveten enjeksiyonlardan 1 saat sonra 300'er mg E vitamini subkutan olarak enjekte edildi. Bir gece aç bırakılan hayvanlar eter anestezisi altında kesilerek kanları alındı. Serumda AST ve ALT tayinleri Frankel-Reitman metoduna göre. total protein miktarı ise Lowry metoduna göre spektrofotometrik olarak tayin edildi. Deney ve kontrol grupları arasındaki farklılıkların değerlendirilmesinde t testi kullanıldı. Elde edilen sonuçlardan, sıçanlara uyguladığımız propanil ve Quintozene adlı tarım ilaçlarının tatbik ettiğimiz dozlarda akut toksite oluşturmadığı ve E vitamininin koruyucu bir özellik gösterip göstermediği gözlenemedi..79- V, SUMMARY The Effects of Some Pesticides on Serum Total Protein Level and Tramammaz Activates m Rats Propanil and Quintozene are used respectively against weeds and fungi. In this study their effects on serum AST and ALT activities and serum total protein level were studied. Further investigated was whether vitamin E; a strong antioxidant had any protective effect against them. For this purpose, 58 female Wistar Albino rate weighing between 150 and 250 gram were divided into 8 groups. The first group (5 rats) into which 2 ml com oil was injected subcutaneousty was defined as the control group. Nine rats were each given 2 ml of 200 mg/kg propaniL another 9 rats given 2 ml of 400 mg/kg Quintozene, 7 rats given 2 ml of 100 mg/kg propaııil plus 200 mg/kg Quintozene, 5 rate given 2 ml of 300 mg vitamin E. These were defined as groups no 2, 3, 4 and 5 respectively. The rats in group no 6 (8 rats), no 7 (8 rats) and no 8 (7 rats) were each given the same as those in groups 2, 3 and 4 respectively but were also each given 300 mg vitamin E one hour after first injection. All doses given were dissolved in com oil. The blood samples were taken from rats after overnight fasting and 24 hours after the first injection, under ether anesthesia. Serum AST and ALT activities were determined spectrophotometrically by the method of Frankel-Reitman and serum total protein level by that of Lowry. The differences between groups were evaluated using unpaired T tests using the NCSS statistical computer package. Propanil and Quintozene were not found to induce any acute toxic effects. The suggested protective effect of vitamin E was not therefore able to be observed. -80- 87