Search

Değişen ve gelişen teknoloji tüm sektörlerde etkisini göstermiş; işletmeleri değişen şartlara ayak uydurmaya ve rekabet güçlerini korumaları için teknolojik yeniliklere adapte olmaya zorlamıştır. Bankalar için de aynı durum geçerli olmuştur. Günümüzde, zorlu piyasa şartlarına adapte olabilmek için teknolojinin bütün imkânlarından faydalanmak bankalar için adeta bir zorunluluk halini almıştır. Her bir banka; bir yandan rakiplerinin arasından sıyrılacak farklı bir yenilik bulmak için inovasyon atölyeleri kurarken, diğer yandan yine rakiplerindeki yeniliklerden kopmamak için yoğun çaba sarfetmektedir.Yazılım projeleri genellikle karmaşık ve maliyeti yüksek projelerdir. Teknoloji geliştirmek ve gelişmeleri takip etmek, özellikle meslek konusu para olan bankalar için daha da önem kazanmaktadır. Çünkü oluşabilecek en ufak hatanın bile maddi ve manevi kayıpları çok büyük olabilmektedir. Bu bakımdan yazılım projelerinin yönetimi ve maliyetlendirilmesi bankalarda çok önemli bir konu haline gelmektedir.Çalışmanın amacı, bilgi teknolojilerinde yazılım projeleri maliyetleri konusunda ayrıntılı bir inceleme yaparak, maliyetlerin belirlenmesini açıklamaktır. Çalışmada, bir banka üzerinde yapılan uygulama ile bu şirketin yazılım projelerinin maliyetlerinin belirlenmesi ve hesaplanmasının incelenmesi amaçlanmıştır. Changing and developing technology has shown its effect in all sectors; it has forced enterprises to adapt to changing conditions and to adapt to technological innovations in order to maintain their competitiveness. The same was true for banks. Nowadays, it has become a necessity for the banks to benefit from all the opportunities of technology in order to adapt to the challenging market conditions. Each bank; while setting up innovation workshops to find a different innovation that will stand out from its competitors, on the other hand, it is making intense efforts not to break with the innovations in its competitors.Software projects are often complex and costly projects. Developing technology and following the developments are becoming more important for banks that have money in particular. Because even the slightest error can be material and prestige losses can be very large. In this respect, the management and costing of software projects is becoming a very important issue in banks.The aim of the study is to explain the determination of costs by making a detailed examination on the costs of software projects in information technologies. In this study, it is aimed to determine the costs and the calculation of the costs of the software projects of a company with the application had been made on a bank. 136

Siparişe göre üretim yapan firmalar, artan rekabet koşulları altında müşterilerini ve pazar paylarını korumak ve arttırmak için her geçen gün daha fazla çaba sarfetmektedir. Bu firmalarda; siparişleri müşterilerin istediği tarihlerden önce üretmek kapasitede yığılmalara neden olacağı gibi müşterilerin talep ettiği tarihlerden daha geç bir tarihte üretmek de siparişin hatta müşterinin kaybına sebep olabilmektedir. Dolayısıyla firmaların müşteri önceliklerini dikkate alırken kendi amaçlarını da dengede tutacağı teslim tarihi politikaları kullanmaları hem firmaların amaçları hem de müşteri memnuniyeti açısından oldukça zaruridir. Yapılan tez çalışması ile siparişe göre üretim yapan firmaların satış ve pazarlama birimi yöneticileri için bir karar destek modeli önerilmektedir. Önerilen model ile siparişler yedi farklı yöntemle belirli bir kapasite için sıralanmaktadır. Ayrıca her bir yöntem için, sıralı siparişlerden ilgili kapasite için elde edilebilecek toplam sipariş tutarları ve sıralanan her siparişin teslim tarihi hesaplanarak yöneticilere maksimum sipariş gelirine ulaşmak için karar desteği verilmektedir. Geliştirilen uygulama yazılımı üç farklı veri seti için çeşitli senaryolarda çalıştırıldığında en iyi performansı gösteren sıralama yöntemleri Moora referans noktası ve doğrusal fonksiyon2 olmuştur. Buna karşın fcfs ve edd en başarısız yöntemler olmuştur. Yapılan çalışmada, yöneticilerin kullanabilecekleri bir uygulama yazılımı geliştirilerek genelde teorik formül çalışmalarından oluşan teslim tarihi literatürüne yenilikçi bir bakış açısı kazandırılmıştır. Firms that manufacture according to orders are making more efforts every day to maintain and increase their customers and market share under increasing competition. In these companies, producing orders before the dates requested by the customers may result in overburdening capacities or producing them later than requested may also lead to the loss of the order or even the customer. Therefore, it is quite necessary for the companies to use the delivery date policies which will keep their own goals balanced while considering the customer priorities, both in terms of company goals and customer satisfaction. This thesis proposes a decision support model to the sales and marketing unit managers of the companies that produce according to the order. With the model in question, orders are sorted for a specific capacity in seven different ways. In addition, for each method, decision support is provided to the managers to reach maximum order income by calculating the total order amounts that can be obtained for the respective capacity from the sequenced orders and the delivery date of each order. When the application software is run in various scenarios for three different data sets, the best performing sorting methods have been Moora reference point and linear function2. On the other hand, FCFS and EDD are the least effective methods. In this study, an application software was developed for managers to provide an innovative perspective on the delivery date literature, which usually consists of theoretical formulas. 182

Yüksek lisans tezi., Yazılım sektörünün Bilgi ve İletişim Teknolojileri içerisindeki önemi her geçen gün artmaktadır. Gerek devletler ulusal güvenliklerini sağlamak için, gerekse de şirketler rekabet avantajı yaratmak için yazılım projelerine oldukça büyük yatırımlar yapmaktadırlar. İrlanda, Çin, Hindistan gibi gelişmekte olan ülkeler yazılım sektörünü stratejik sektör olarak belirleyip kısa sürede gelişmiş ülkelerle aralarındaki makası kapatmışlardır. Gelişmekte olan ülkeler sınıfında bulunan Türkiye de yaklaşık 20 yıldır yazılım sektörüne yönelik çeşitli politikalar üretmekte ve yazılım sektörünü büyütmeyi hedeflemektedir. Ancak yazılım sektörü katma değerli bir sektördür ve bir ulusal yazılım sektörünün gelişimi bir çok farklı parametrenin birlikte gelişimine bağlıdır. Bu çalışmada seçilen 151 kişinin ulusal yazılım sektörünün gelişimin etkileyen faktörlerin Türkiye yazılım sektörünün gelişimine etkisine dair görüşlerini ölçmek adına bir anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışmasından elde edilen sonuçlara göre ulusal yazılım sektörünün gelişimini etkileyen faktörler ile Türkiye yazılım sektörünün gelişimi arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.

Küresel rekabet pazarında, işletmeler bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeleri takip etmek zorundadır. Bu yüzden, işletmelerin bilgi ve iletişim teknolojilerine olan ihtiyaçları her geçen gün artmaktadır. Kurumsal firmaların, bilgi ve iletişim teknolojilerini doğru bir şekilde kullanabilmesi için doğru KKP yazılımını seçmeleri gerekmektedir.Günümüzde firmalar tarafından en çok tercih edilen KKP yazılımı SAP R/3'tür. Bir KKP yazılımı olan SAP R/3 mali muhasebe, maliyet muhasebesi ve kontrol, satış ve dağıtım, üretim ve malzeme yönetimi, bakım ve onarım, kalite yönetimi, insan kaynakları yönetimi ve proje yönetimi modülleri ile bütünleşik bir sistemdir. Firmaların bu bütünleşik yapıyı entegre ederken ciddi yatırım maliyetleri olmaktadır.İşletmelerin stratejik planlarının başarısı, işletme faaliyetleri sonucu ortaya çıkan finansal verilerin doğruluğuna bağlıdır. Bu yüzden, çalışmada SAP sistem modülleri içinden mali muhasebe ve maliyet muhasebesi modülleri ele alınmıştır. SAP sisteminin bütünleşik bir yapı olmasından dolayı mali muhasebe ve maliyet muhasebesi modüllerinin diğer modüllerle de ilişkilerinden bahsedilmiştir. Bu çalışmada, SAP sisteminin entegrasyonu sürecinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri anlatılmıştır. In the global competitive market, businesses have to keep up with rapid developments in information and communication technologies. As a result, the needs of companies for information and communication technologies are increasing day by day. Corporations need to choose the appropriate ERP software so that information and communication technologies can be used correctly.Today, the most preferred ERP software by companies is SAP R/3. SAP R/3 is an integrated system of financial accounting, controlling, sales and distribution, production planning and material management, human resources management, quality management, plant management and project management modules. Integrating this system, requires significant investment costs for companies.The success of a company's strategic plans depend on accurately analysing the financial data which is obtained from business activities. Therefore, mainly the financial accounting and controlling modules of the SAP system are covered in the study. Since the SAP system is an integrated structure, financial accounting and controlling modules need to be mentioned in relation to other modules. In this study, the problems encountered in the integration process of the SAP system and the solution suggestions are expressed in detail. 119

Dördüncü sanayi devrimi ile birlikte daha fazla sayıda işletmenin dijital çözümlere yönelmesi beklenmektedir. Modern rekabetçi koşullarda ayakta kalabilmeleri adına bu alanda bir yatırımları söz konusudur. Küçük ölçekli ve yeni kurulan işletmeler büyük ticari yazılım sistemlerine yönelmekten kaçınmakla birlikte geri dönüş alamama endişesi taşımaktadır. Ayrıca büyük ticari paket yazılımlar, küçük işletmeler için ihtiyaçtan fazlası niteliği taşıyabilmektedir. Bu iki riski ortadan kaldırmak adına üretim yönetim ve kaynak planlama sistemlerinde açık kaynaklı ve düşük maliyetli yazılım sistemleri ön plana çıkmaktadır. İşletme açısından bakıldığında ekonomik faydaları görülmekle birlikte, geliştirici açısından bakıldığında uyarlama ve adaptasyonda avantaj sağladığı görülmektedir.Bu doğrultuda Ege Bölgesi ve çevresinde açık kaynak olarak uygulanabilir bir yazılım olan Akıllı Üretim Yönetim Sistemi geliştirilmiş ve uyarlanmıştır. Araştırmada işletme ve geliştirici açısından açık kaynaklı sistemlerin risk ve avantaj unsurlarına değinilecektir. With the fourth industrial revolution, more and more operators are expected to turn to digital solutions. They are investing in this area in order to survive on modern competitive conditions. Small-scale and newly established businesses are concerned about not being able to return with refraining from turning to large commercial software systems. In addition, large commercial packaged software is able to carry more than necessary for small businesses. In order to remove these two risks, open source and low cost software systems in production management and resource planning systems come to the forefront. While economic benefits can be seen from the point of view of the business, it seems to be advantageous in adaptation and adaptation when viewed from the perspective of the developer.In this direction, Smart Manufacturing Management System which is software that can be applied as open source in the Aegean Region and its vicinity has been developed and adapted. In terms of business and developer in the research, the risks and advantages of open source systems will be addressed. 73

Bilişim firmalarının önemli gelir ayağı yazılımlardır. Bu firmaların yazılımla olan ilişkileri iki ana başlıkta toplanır. Ana başlıkların da altında ikişer alt başlık vardır. Ana başlıklar şunlardır: Satış için üretim ve kullanım için edinimdir.Satış amacı olduğunda yazılım geliştirme süreçlerine katlanılır ve ürün üretilir. Bu üretim ya özel bir sipariş için ya da genel ihtiyaçlara cevap vermek (paket program) için olabilir. Dolayısı ile aynı süreçlerden geçerek farklı iki durum ortaya çıkar. Bu sebeple muhasebe kayıtları da farklı olacaktır.Kullanım amaçlı yazılım edinimi için işletmeler iki seçeneğe sahiptir. Birincisi hazır olarak piyasadan satın almak, ikincisi ise kendi üretimini yapmak. Burada aynı amaç hedeflenir ama farklı süreçlerden geçilir. Dolayısı ile muhasebe kayıtları da çok farklı olacaktır.Bilişim firmaları yazılım üretimi yaparken başka yazılımları kullanmaya ihtiyaç duyar. Böylece bilişim firmaları yukarıdaki dört süreç için pozisyon sahibi olabilir. Uluslararası ve Türkiye borsalarında işlem gören ve piyasa değeri açısından incelemeye değer yazılım firmaları bulunmaktadır. Bu firmalar dönemsel olarak finansal raporlama arz etmektedir. Bu sebeple TMS-11, TMS-18 ve TMS-38 standartları incelenmiştir. TMS'de, özellikle yazılım üretimi konusunda nasıl davranılması gerektiği net değildir. Bu sebeple farklı standartlar (US-GAAP) incelenmiştir. Yazılım satın alma, üretimi, aktifleştirilmesi, sözleşmeye bağlı satışı ve hasılatı ile ilgili konular incelenmiştir. Yukarıdaki işlemlerin kayıtları için ihtiyaç olan proje yönetim sisteminin çıktıları hakkında bir model geliştirmesi yapılmıştır. Buna göre detaylı senaryolar ile muhasebeleştirmeler yapılmıştır. Bu esnada Türkiye uygulaması için yeni hesap isim önerileri gerekçeleriyle ifade edilmiştir.Uluslararası ve Türkiye borsalarındaki firma örnekleminin finansal raporları incelenmiştir. Çalışmada kullanılan model ile firmaların raporları ve dipnot açıklamaları karşılaştırılmıştır. Aynı zamanda farklı standartlara (US-GAAP) tabi olmanın sonuçları izlenebilmiştir. Software is the main source of incomes of IT companies. The relationship of these companies with the software collected in two main categories. There are two sub-groups in each main category. The main categories are: Production for sales and acquire for use. Software development processes occur and produce product when sale of software is purposed. This production can be for special order or responding to general needs (package program). Therefore there are two different situation although the processes are the same. Therefore accounting records will also be different.Business has two options for the acquisition of software. First is to buy from market; second is make own production. Here the same purpose is intended, but processes is different. Therefore accounting records will be very different.IT companies need to use other software while producing software. Thus, IT companies may take parts for above 4 processes.There are worth-analyzing companies in terms of market value which are producing software that are trading on Turkey and International Stock Markets. These companies present annual financial reports. Therefore TMS-11, TMS-18 and TMS-38 standard were analyzed. Especially TMS is not clear about how to report for producing software. Therefore different standards (US-GAAP) were examined. Related issues with software purchasing, producing, capitalizing, selling on contract and revenues were researched. A model development is made about outcomes of the project management system that needs to record the above transactions. Accordingly, the accounting is done with detailed scenarios. In the meantime, it is proposed some new account name with reasons for Turkey practice. Some companies in International and Turkey stock market have been examined. Model in this study was compared with reports and disclosure of companies. At the same time results which subject to different standards (US-GAAP) could be followed. 206

Bilgi ekonomisi içerisindeki en önemli alt sektörlerden biri olan yazılım sektörü, gelişmekte olan ülkeler açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Ekonominin tüm segmentlerinde kullanılabilen ve katma değeri yüksek bir endüstri olan yazılımın küresel pazarı sürekli genişlemektedir. Günümüzde gelişmekte olan pek çok ülke yazılım endüstrisindeki gelişmeleri yakından takip etmekte ve kendileri için uygun gelişim stratejilerini sorgulamaktadır.Bu çalışmada Türkiye'de yazılım sektörü dinamikleri ve bu konuda devlet tarafından sağlanan destek ve teşvikler incelenmektedir. Çalışmada öncelikli olarak bilgi ekonomisi ve yazılım sektörü hakkında genel bilgiler verilmiş ve kabul gören üretim ve başarı dinamikleri değerlendirilmiştir. Sonraki bölümlerde Türkiye'nin bilişim sektöründe mevcut durumu ve potansiyeli incelenmiş ve yazılım endüstrisinde öncü konumundaki Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Çin, Hindistan, İsrail ve İrlanda'da sektörün gelişimi ve başarı faktörleri değerlendirilmiştir. Ayrıca Türkiye'de bilişim sektörü için sağlanan destekler ayrı bir bölüm altında derlenmiştir. Sonuç olarak Türkiye'de stratejik sektör olarak belirlenen bilişim sektörü için tespit ve öngörüler paylaşılmıştır. Software industry which is one of the most important sub-sector of the knowledge economy, offers significant opportunities for developing countries. The software industry which can be used in all segments of the economy and the global market with high added value, is continuously expanding. Today, many developing countries to follow closely the developments in the software industry and preparing appropriate development strategy on this field.In this study, the dynamics of the software industry in Turkey and support and incentives provided by the government in this regard will be examined. In the study firstly given general information about the knowledge economy and the software industry and the recognized production dynamics and success are evaluated. On next chapters given information about Turkey's Informatics current situation in the industry and potentials and evaluated software leaders as United States, Brazil, China, India, Israel and Ireland success factors in the industry. Besides, support for IT industry in Turkey has been compiled under a separate section. As a result, IT sector as a strategic sector in Turkey and assumptions identified and shared. 105

İşletmeler için kritik rol oynayan pazarlama, satış ve dağıtım, tüketici için istediği ürünü istediği zaman ve yerde bulmasından dolayı önem kazanmaktadır. Son yıllarda bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin de gidererek artmasıyla işletmelerin sektörlerinde öne geçebilmeleri için bir takım modeller geliştirme ihtiyacı duymuşlardır. Firmaların arasında kızışan bu rekabet sonucunda yazılım destekli satış ve dağıtım modellerinde de gelişmeler yaşanmıştır. Günümüzdeki sert rekabet koşulları bilgiyi ön plana çıkarak fark yaratan bir güç haline gelmiştir. Dolayısıyla bu bilgiyi yönetme ihtiyacı, satış dağıtım modellerindeki gelişmeler ve bilişim teknolojilerindeki ilerlemelerin bir araya gelmesi ile yazılım destekli satış dağıtım sistemleri ortaya çıkmıştır. Kullanımı giderek yaygınlaşmaya başlayan yazılım destekli satış dağıtım sistemlerinin işletmelere sağladığı faydaların belirlenmesine yönelik bir araştırma yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda geliştirilen yazılımlar ile işletmelerin geleneksel yöntemlere göre gerçekleştirdikleri satış ve dağıtım faaliyetleri daha etkin ve sorunsuz olarak devam ettirdikleri görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Distribütör, pazarlama, lojistik, dağıtım Strategies for marketing, sales and distribution are critical for companies to meet the needs of consumers everytime and everywhere. With rapid technological development, companies are also increasingly using different models to get ahead of competitors. As a result, software based sales and distribution models have become a popular tool, which can be a competitive advantage for a firm if effectively used. The research presented in this thesis focuses on the benefits of these software programs. Studies conducted for this research demonstrate that developed software systems increases efficiency and decreases the error rate in sales&distribution operations compared to traditional models. Keywords: Distributor, Marketing, Logistics, Distribution 105

ÖZETYAZILIM SİSTEMLERİNDE HİZMET KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİGÖKTÜRK, MusaYüksek Lisans İşletme Ana Bilim DalıTez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Cemalettin DEMİRELİEylül, 2014, 107 sayfaKüreselleşme dünya çapında dramatik etkisiyle toplumları bilgi ve teknoloji toplumu şeklinde dönüştürmektedir. Günümüzde, yazılım hizmetlerindeki gelişmeler küreselleşmenin geliştirici özelliklerini takip ederek ilerlemektedir. Günlük yaşantımızda alışverişten ulaşıma kadar yaşamımızın her aşamasında yazılım hizmetlerine büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Yazılım hizmetlerinin kalitesinin arttırılması için öncelikle yöneticilerin kalite faktörleri belirlemesi gerekmektedir. Söz konusu kalite göstergeleri, kullanıcıların ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olmalıdır.Bu çalışmanın amacı yazılım sistemlerinde kalitenin değerlendirilmesidir. Bu perspektifte, yazılım hizmetleri kalite faktörleri, kullanıcı beklentileri ve yönetimsel uygulamalar analiz edilmiştir. Bu çalışma tanımlayıcı bir çalışmadır. Bu kapsamda, survey yöntemi kullanılmıştır ve araştırma verileri kolayda örnekleme yöntemi ile yapılandırılmış anket yoluyla elde edilmiştir. Verilerin analiz edilmesi sürecinde tek ve çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemlerinden faydalanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hizmet, Hizmet Kalitesi, Yazılım, Yazılım Hizmetleri, Yazılım Hizmetleri Kalite Faktörleri ABSTRACTEVALUATION OF SERVICE QUALITY IN SOFTWARE SYSTEM: DUMLUPINAR UNIVERSITY CASEGÖKTÜRK, MusaDepartment of Business Administration Master's ProgramAdvisor: Assistant Professor Dr. Cemalettin DEMIRELISeptember, 2014, 107 pagesGlobalization has been transforming societies to information and technology societies through its dramatic affect throughout the world. Today, developments of the software services has been improving by following globalization's progressive characteristics. In our daliy life, it is greatly need to software services from shopping to transportation in every part of our life. In order to increase software services quality previously it is required that managers should determine factors of software quality. So called these quality indicators should be based on to meet user requirements. The purpose of this study is evaluated of the services quality of software systems at University of Dumlupinar. In this perspectives, it has been analyzed to quality factors of software services, user expectatons, and managerial implications. This study is a descriptive research. In this sense, survey method was used and research data were collected via structured questionnaire and convenience sampling method. It has been benefited to univariate and multivariate statistical techniques in the process of data analyzing.Key Words: Service, Service Quality, Software, Software Services, Quality Factors of Software Systems. 107

Bu tez bir terlik firması olan Sumru Çeyiz için yapılmıştır. Bilgi teknolojileri her geçen gün her alanda kullanılmaktaadır. Kurumsal kaynak planlamada, mobil sistemlerde, finans sektöründe ve pazarlamada bilgi teknolojileri yaygın olarak kullanılmaktadır.Biz de bu bağlamda aile şirketi olan Sumru Çeyize bir yazılım ürünü geliştirdik. Yazılım ürünü ile ürünlerimizi pazarlıyoruz. Ayrıca yazılımımızı pazarlıyoruz. The fundamental objective of this work is to try to market slippers in Sumru Çeyiz. As it is seen by everybody, nowadays, the information technology is used in almost all areas like from enterprise resource planning systems, to mobile systems, from financial systems or marketing. If we want to categorize this site it will be a marketing web based system. This project claims that customers and sellers may have communicate each other. Software sector is an industry where severe competition is valid and that could provide a significant contribution to the economy of the country as a rapidly developing sector with technology improvements. To what extent that enterprises can benefit from marketing and can think marketingoriented will be able to affect their life expectancy in the sector. In this research, which aims to investigate whether there is a relationship between software marketing activities .Marketing software projects to businesses, and marketing products with using software projects. In this study, marketing, e-commerce, public relations and brand management approaches are also discussed. To illustrate this approach is developedmarketing system www.sumruceyiz.com slippers. As a result of research, it is specified that software companies operating in Turkey do not have the marketing intelligence in other words, they connot think marketing-oriented.Key words: Marketing, Softwarre, E-commerce, Internet 143

Bu çalışmada sistem teorisinden yola çıkılarak temel bilişim sistemleri ve geliştirilme aşamaları incelenmiş ve yazılım geliştirme araçlarının tarihi gelişimi açıklanmıştır. Bilişim sistemi geliştirme yaklaşımları üzerinde durulmuş ve bilişim sistemleri geliştirme aşamalarına uygun olarak bir uygulama yapılmıştır.Uygulama olarak Atatürk Üniversitesi Web Tabanlı Mezun Bilgi Sistemi geliştirilmiştir. Sistemin geliştirilmesinde yazılım geliştirme aracı olarak Microsoft firmasının ürünü olan Visual Studio 2010 ayrıca veri tabanı yazılımı geliştirilmesinde yine Microsoft firmasının ürünü olan SQL Server 2008 R2 veritabanı yazılım geliştirme aracı kullanılmıştır. Uygulama tamamen ASP.NET için geliştirilmiş C# programlama dili kullanılarak geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sistem Analizi, Dördüncü Kuşak Yazılım Geliştirme, Mezun Bilgi Sistemi In this study, fundamental information systems and their stages of development have been investigated in reference to systems theory, and the historic background on software development tools hac been laid out. The approaches to develop information systems has been emphasized and an application has been attempted in line with the stages of information system development.`Web-based Alumni Information System for Atatürk University` has been chosen as the application. In its development, Microsoft Visual Studio 2010 has been adopted as the software development platform and Microsoft SQL Server 2008 R2 has been used for database design and implementation. The application has been developed using C# programming language augmented for ASP.NET.Key Words: System Analysis, Fourth Generation Software Development, Alumni Information System 149

Dünyada ekonomik gelişimini sağlayabilen ülkeler arasında hızla büyüyen rekabetin yakalanabilmesi amacıyla Türkiye'nin ekonomik katkı sağlayacak yenilik ve gelişimlere açık olması gerekmektedir. Ekonomik gelişimin sağlanmasında teknoloji alanında gerçekleşen yenilikler büyük yer tutmaktadır. Yazılım sektörü teknolojik gelişmelere paralel şekilde en hızlı büyüyen sektörlerden biri olarak dikkatleri üzerine çekmektedir. İlk yatırım maliyetlerinin düşük olması nedeniyle özellikle gelişmekte olan ülkeler arasında yazılım sektörü, ekonomik gelişimin sağlanması açısından stratejik bir önem taşımaktadır.Yapılan bu çalışma kapsamında Türkiye'nin yazılım sektöründeki yeri ve bu konuda uyguladağı stratejileri değerlendirmek amacıyla, sektör lideri Hindistan'ın birim satış fiyatı ile Türkiye'de yazılım sektörü işçilik maliyetinin kıyaslaması gerçekleştirilmektedir.Çalışmanın amacını oluşturan kıyaslamanın sağlıklı bir biçimde yapılabilmesi için öncelikle yazılım kavramı ve yazılım sektörü genel olarak tanıtılmış, daha sonra Hindistan ve Türkiye'nin sektöre bakış açıları ve sektördeki yerleri belirtilmiştir. İşçilik maliyeti ile ilgili muhasebe işleyişine açıklık getirebilmek amacıyla, temel maliyet muhasebesi kavramları açıklanarak, ilgili kanun ve tebliğler ışığında, sektörel giderler tespit edilerek muhasebeleştirilmesi anlatılmıştır.Türkiye'de sektöre verilen değerin anlaşılabilmesi için, sağlanan özel veya devlet kaynaklı teşvikler ele alındıktan sonra işçilik maliyeti, teknoloji geliştirme bölgeleri kapsamında yurtdışına yazılım ihracatı gerçekleştiren bir işletmenin, yasal mevzuata uygun olarak tutulan muhasebe kayıtları üzerinden hesaplanmıştır. Son olarak, elde edilen işçilik maliyeti, Hindistan'ın birim satış fiyatı ile karşılaştırılmıştır.Karşılaştırma sonucunda,Türkiye'de ortalama yazılım geliştirme işçilik maliyeti, Hindistan'da yerleşik firmaların satış fiyatına eşdeğer bir bedelolarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye'de teknoloji geliştirme bölgeleri kapsamında yasal mevzuata uygun olarak faaliyet gösteren firmaların, sağlanan teşviklere rağmen fiyat bazında Hindistan ile rekabet etmesi mümkün gözükmemektedir.Ülkemizin sektörel maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda yazılım ihracatında başarı sağlanması; fiyat rekabetinin yoğun olarak yaşandığı ürün ve hizmetlerden alan bilgisine dayalı ürün ve hizmetlere yönelmekle mümkün gözükmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde, Türkiye'de sağlanan destek ve teşviklerin daha ziyade sektördeki firmaların sermaye altyapısını güçlendirmeye yönelik olması doğru bir yaklaşımdır. Bu sayede sermaye altyapısı güçlenen firmalar araştırma geliştirmeye daha fazla kaynak ayırabileceklerdir. In order to keep up with the rapidly growing competition among countries that are capable of ensuring economic development in the World, Turkiye must be open to improvements and developments which may provide economic contribution. Technological innovations have a significant role in ensuring economic development. The software sector, as being one of the rapidly growing sectors in parallel to technologic innovations, has been attracting attention. Owing to the fact that the initial investment cost is low, among the developing countries the software sector has strategic importance in ensuring economic development.The scope of this study is to assess the place of Turkiye at the software industry and its strategies implemented thereon, unit sales price of sectoral leader India, and unit labor cost of the software sector in Turkiye have been compared.To be able to provide a solid comparison, after defining the software concept, a brief background related to the software industry is provided. As part of the industrial background, software industry in India and Turkiye have been reviewed. In order to clarify accounting transactions related to the unit labor cost, basic cost accounting concepts have been described, and cost items related to the industry have been determined in the light of the Turkish laws and regulations.In order to evaluate the importance of the industry in Turkiye, incentives provided by private sector or government agencies have been covered. Unit labor cost has been calculated over the accounting records, kept in conformity with the legal ordinances, of an enterprise that accomplished software exports. Finally, the calculated unit labor cost has been compared with the unit selling price of India.The findings of the comparison indicates that average software development unit labor cost in Turkiye is equivalent to the selling price of India. Despite the provided incentives, price based competition with Indian companies is not feasible.Unit labor costs in Turkiye indicates that success in software exportation may be possible by shifting focus from low value added products and services; where price based competition already exists in the world market place; to high value added niche products and services; where area knowledge and expertise is the primary advantage factor. From this point of view,as companies with fortified capital infrastructure will be able to allocate more funds to research and development, current govermental approach providing industrial incentives fortifying the capital infrastructure of the companies seems like a viable solution. 177

Anahtar Kelimeler: Yazılım, Kalite KontrolÖZETYAZILIMDA KALİTE KONTROL VE BİR UYGULAMABilgisayarlar günlük hayatımızın hemen her alanında doğrudan veya dolaylı olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Biz doğrudan bir bilgisayar kullanıcı olmasak da aldığımız hizmetler, kullandığımız ürünler bir bilgisayar sistemi desteğiyle bize sunulmaktadırlar. Öyle ki alınan ürün ve hizmetin kalitesi arka planda çalışan bir bilgisayar sisteminin kalitesi haline gelmiştir.Bilgisayar sistemlerinin çalışmasını sağlayan ve bu sistemleri dijital yığınlardan fonksiyonel cihazlar haline getiren yapılar bilgisayar yazılımlarıdır. Yazılımlar bilgisayar sistemlerinin kendilerine atfedilen görevi yerine getirmelerini sağlayan komutlar düzenidir. Yazılım ürünü soyut, karmaşık, uzmanlık gerektiren, seri üretim ile üretilemeyen, el yapımı ve bazı çevrelerce bir sanat eseri olarak değerlendirilen farklı bir üründür. Yazılım müşterinin kullanımına sunulduktan sonra bile değiştirilebilmekte, geliştirilebilmekte, baştan aşağı yeniden yapılandırılabilmektedir. Bu sebeple yazılım ürününe bakış açısı ve kalite yaklaşımları da farklılık göstermektedir. Bu çalışmada yazılım ürünün diğer geleneksel ürünlerden farklılığı gösterilmiş, yazılım ürünü tanıtılmış, kalite alanında uzman bilim adamlarının kalite çalışmalarına yer verilmiştir ve bir uygulama ile örneklenmiştir. Keywords: Software, Quality ControlABSTRACTSOFTWARE QUALITY CONTROL AND AN APPLICATIONComputers are often used in almost every area of our daily lives directly or indirectly. Although we are not direct computer user, products we bought or services we received are served us owing to computer systems support. The quality of the product or service has become the quality of a computer system running in the background.Computer Software is a product that run computers and make them functional devices from digital mass. Software is the order of commands which fulfill a mission of the computer systems. Software is a distinguished product that is abstract, complex, expertise required, not produced by mass production, manual labor and also called as an art work by some people. Software can be changed, improved, restructured even after release. For this reason, perspective and quality approach to software products also varies.In this study, the difference of software product from the other traditional products is indicated, software is introduced, studies of scientists who are expert on quality is included and a practice work is illustrated in the following pages.

Günümüzde işletmelerin varlıklarını sürdürebilmeleri; piyasa koşullarındaki değişimlere karşı yüksek tepki hızı ve uyum yeteneği kazanarak, pazara uygun nitelikte geliştirdikleri ürün ve hizmetlerini makul fiyatlara sunabilmelerine bağlıdır. Bu yönde ihtiyaç duyulan isabetli öngörü, doğru karar alma, verimlilik kavramlarını en yüksek seviyede gerçekleştirebilmek için, işletmeler iş süreçlerini sorgulayarak iyileştirmeye çalışmaktadır. Bu anlamda en güncel çözüm yazılım teknolojisinin son ürünü Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımlarıdır. ERP yazılımı paketleri standart bağımsız yazılımlardan farklı olarak; işletmelerdeki her departmana özel etkinliği kanıtlanmış iş süreçlerini bir yazılım ara yüzü ile sunarken, bu departmanların, var ise farklı bölgelerdeki şubelerinin ve tedarik zincirine dahil olan diğer işletmelerin entegrasyonunu sağlamaktadır.Uzun süre bu kavramların dışında kalan KOBİ (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler)'ler, küreselliğin etkisiyle ticaretin geldiği boyutta artık yerelliğin sağladığı avantajları kaybetmeye başlamışlardır. Öte yandan ERP yazılımları geliştiren firmaların artması ve büyük ölçekli işletme pazarının doyuma ulaşması, yazılım firmalarının hedeflerini bu işletmelere yöneltmesini sağlamıştır. Ancak yazılımdan beklenilen başarının alınabilmesi için seçim aşamasından başlayarak, uygulama aşaması ve sonrasına kadar uzanan süreçte doğru adımların atılması gerekmektedir. Zira yanlış uygulamaların işletmeye vereceği zararlar çok büyük boyutlara ulaşmaktadır.Bu çerçevede ele alınan çalışmada, konu önce teorik olarak açıklanmış, ardından alan araştırması için Muğla ilindeki KOBİ'lerden seçilen örneklemde anket uygulanmıştır. Çalışmanın teorik kısmında ERP yazılımları ve KOBİ'ler hakkında genel bilgi verilerek aralarındaki ilişkiler incelenmiş, doğru yazılım seçimi ve uygulamasıyla ilgili açıklama ve önerilere yer verilmiştir. Uygulama bölümünde ise yapılan anket çalışmasının sonuçları paylaşılmış ve istatistiksel analiz yöntemleri ile değerlendirmesi yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: ERP, KOBİ, ERP Yazılımı Seçimi, ERP Yazılımı Uygulaması Nowadays, durability of the enterprises are strongly dependent on their rate of response and ability of accommodation to evolution of the market and simultaneously supplying suitable product or service at reasonable prices. Hence, enterprises are examining their processes for improvement to achieve the needed concepts of well directed foresight, accurate decision making and efficiency at highest level. In this sense, the best contemporary solution is Enterprise Resource Planning (ERP) software that is the latest product of software technology. The mentioned software, differing from standard independent software packages, provides efficiency proven business processes specifically for each department, concurrently with integrating these departments, other branches of the enterprise at any location if available and all the stakeholders in the supply chain.The SMEs (Small and Mid-Size Enterprises) which were apart from these concepts for many years, are proceeding to lose their advantage of locality at today?s trade market by the effects of globalization. On the other hand, by software companies growing in number and saturation of the large scaled market, they set focus on SMEs. However, for gaining the expected success from the software, steps should be taken correctly starting from selection process to implementation and post implementation stage. Yet, any improper implementation may immensely cause damages.In this study related to the framework, subject is firstly explained theoretically, and then for the field work, a survey is applied to a selected sample of SMEs in Muğla. In the theoretical section of the study, general information is given about ERP software and SMEs examining relationship among each other, and some description and advice is shared about software selection and implementation phases.Keywords: ERP, SME, ERP Software Selection, ERP Software Implementation 161

02. Özet Günümüz işletmeleri, gelişmiş teknolojileri, maliyetleri düşürmek, performanslarını arttırmak, geleneksel yönetim tarzından kurtulup, çağa ayak uyduran modern görünümlü bir yapıya kavuşmak için kullanırlar. Firmalar daha esnek hareket edebilmek, kendi pazarlarını oluşturabilmek, rekabet düzeyine uygun standart üretimi gerçekleştirebilmek için pazarlama yönetimi kararlarında yeni yaklaşımlar uygulamaktadırlar. Firmalar satış bilgileri ile sonuca ulaşamazlar. Bugün bir çok büyük firma kullanabildiğinden daha fazla pazar ve müşteri bilgisine sahiptir. Daha artış hızına ayak uydurmanın son derece zor olduğu, bilgilerin ve verilerin elde edilse dahi karar sürecinde sağlıklı olarak kullanılmadığı günümüzde artık pazarlama, modeller yoluyla en sağlıklı kararları vermek zorundadır. İşte bu aşama da, sadece hesap, bilgi ve analizden ibaret olmayan, aynı zamanda fikir üretmeye fırsat tanıyan, proje aşamasında programlan oluşturan, kolayca kullanılabilen pazarlama mühendisliği yazılımları karşımıza çıkmaktadır. Çok yakın bir zaman sürecinde, gerekli teknik alt yapısı oluşturulup, yaygın kullanımı sağlandığı taktirde pazarlama mühendisliği yazılımları, stratejik pazarlama planlaması sürecinin vazgeçilmez unsurları olacaktır. XII 03. Summary Nowadays, firms use developed Technologies in order to reduce cost, increase performance, escape traditional management style and obtain modern appearance construction that fits age. In order to act more flexible, constitute their markets and achieve standardized production in competition level, marketing management decision are applied. Firms cannot reach result wiht selling information. Today, many great firms have more market and costumer knowledge they can use. Present, to keep in step wiht the increasing development is very hard an even if data is obtained, it couldnt be used in decision process hearty. Because of this, marketing must decide with models to judge healthy. In this phase, marketing engineering softwares which not only composed of account, data and analysis, but also give opportunity to produce ideas, constitute programme in Project stage and easy to use, come across to us. Near future process, if necessary tecnical infrastructures is constitited and widespread usage is provided, marketing engineering softwares will be very important component of strategical marketing planning. 326

Globalleşmenin son hızla sürdüğü günümüzde, sosyal ve ekonomik sınırların da aynı hızla ortadan kalktığı gözlenmektedir. Buna bağlı olarak uluslar arası ticaret hacminde de sürekli bir artış görülmektedir. Tüm bu gelişmeler neticesinde ise, uluslar arası taşımacılık sektörü en yoğun dönemini yaşamaktadır. Bu bağlamda deniz taşımacılığı da, teknolojinin ve diğer gelişmelerin etkisi ile gelişim trendini sürdürmektedir. Yeni ticaret merkezlerinin oluşması, daha büyük gemilerin inşa edilmesi, teknolojik gelişmelerin hiç olmadığı kadar hızlanması bu gelişim trendini desteklemektedir. Deniz taşımacılığı için kilit noktalar ise limanlardır. Limanların verimli ve etkin bir şekilde işletilmesi, gerek liman işletmeleri, gerekse limanın bulunduğu ülke açısından büyük önem taşımaktadır. Zira günümüzde, artan rekabet koşullan neticesinde, fark yaratan hizmetler yarışı kazanabilmektedir. Gerek maliyetler, gerekse hizmet kalitesi açısından fark yaratabilmek için ise, kilit nokta verimliliktir. Özellikle, Türkiye gibi üç tarafı denizlerle çevrili olan, 3 kıtanın birleşme noktasında yer alan ve pek çok ticaret yolunun üzerinde buluştuğu bir ülkenin, pek çok limana sahip olması kaçınılmaz olup, önemli olan husus bu limanların verimli bir şekilde işletilebilmesi ve bu sayede ülke açısından rekabetçi üstünlük yaratılabilmesidir. Bu çalışmada, temel anlamı ile verimlilik kavramı üzerinde durulmakta, limanlarda verimliliğin ölçülmesi için gereken parametreler tanımlanmakta, bu parametreler çerçevesinde limanlarda uygulanabilecek temel bir bilgisayar yazılımının başlıca unsurları ortaya konulmakta ve bu bölümlerde verilen bilgiler çerçevesinde İzmir Limanı' na ilişkin bir uygulamaya yer verilmektedir. Because of the globalization, social and economic borders are being disappeared today. As a result of this situation world trade volume and the demand for international transporting sector are increasing continuously and fast. Maritime transportation is also continuing its development trend depending on the technological and the other developments. New commercial centers, bigger ships, technological developments support this development trend. Key points for the maritime transportation are ports. Productivity and efficiency of ports are so important for the port authority and the country. Anyway, only different services win the competition in today's competitive markets. The key point for cost minimization and increasing service quality is productivity. Especially, as a result of its location between three continents and seas and many international trade roads it is inevitable for Turkey to have many ports. At this point it must be aimed to manage the ports productive and to provide a competitive advantage. This study has primarily focused on the term `productivity` and the definition of the parameters for the measurement of `port productivity`. In the frame of these parameters, the basic components for creating a computer software, which can be used in any port, have been defined. At the final stage of this study, an application, which has analyzed ports and port productivity related to the informations given in the other chapters, for Port of İzmir is presented. 113

ÖZET Günümüzde bilgisayar teknolojisi her alanda olduğu gibi eğitim alanında da önemli bir yer tutmaktadır. `Turizm ve otel işletmeciliği eğitimine yönelik yazılım geliştirilmesi ve bir eğitim modeli önerisi` isimli bu çalışmada, bilgisayarlı turizm ve otel işletmeciliği eğitimi için gerekli yazılım geliştirmenin teorik dayanakları araştın lmakta, eğitim yazılımı geliştirme süreci açıklanmakta, bir eğitim modeli önerilmekte ve yazılım geliştirme süreci bu modele uygulanmaktadır. Birinci bölümde, bilgisayar destekli eğitimle ilgili temel tanımlamalar yapılmakta ve otel işletmeciliğinde bilgisayar kullanım durumları incelenerek turizm sektöründe bilgisayarla birlikte iş profillerinde meydana gelen değişimi ortaya konulmaktadır. Özellikle, gelecekte turizm işletmelerinde yönetici olarak çalışacak kişilerin bilişsel yeteneklerinin kazanılmasında bilgisayarlı eğitimin önemi vurgulanmakta ve mevcut turizm eğitim yapısı içinde açıklanmaktadır. İkinci bölümde, bilgisayar modelleme yöntem ve teknikleri incelenmiş ve yazılım geliştirme unsur ve süreci ile turizm eğitimi için geliştirilebilecek yazılımlar arasında bir bağlantı kurulmuştur. Üçüncü bölümde, turizm eğitiminde simülasyon tekniğinin kullanımı ve bilgisayarlı simülasyon geliştirme aşamaları verilmiştir. Ayrıca, otel işletmeleri sistem yaklaşımı içinde ele alınarak bilgisayarlı otel simülasyonunun temel unsurları simülasyon yazılımının geliştirilme süreci içinde verilmektedir. Dördüncü bölümde, üniversiteler için eğitim yazılımı geliştirme modeli ve bilgisayarlı turizm ve otel işletmeciliği eğitim modeli önerilmektedir. Eğitim modeli Türkiye'de üniversite seviyesinde verilen turizm eğitiminin bilgisayara dayalı eğitime göre uyarlanışını ortaya koymaktadır. Beşinci bölümde, modelin yazılım geliştirmeye uygulanabilirliğini göstermek için, prototip olarak modelin uygulaması yapılmaktadır. Bilgisayarlı Turizm ve Otel İşletmeciliği Eğitim Yazılımı kapsamında üç modül yer almaktadır. Bunlar; Otel Eğitim Laboratuvarı(OTELAB), Otel Yönetimi Eğitim Simülasyonu(OYES) ve Otel Stratejik Analiz Simülasyonu(OSAS) yazılımıdır. Son bölümde ise, çalışmanın sonuçlan değişik açılardan ele alınmakta ve Bilgisayarlı turizm eğitimi içinde yer alan taraflara önerilerde bulunulmaktadır. ABSTRACT Nowadays, Information Technology (IT) is very important aspect in the education as being in every subject. In this studding that is called `the software application for tourism and hotel administration education and a education model proposal`, needed theoretical developing base for computer-added tourism and hotel administration education are being searched, education software developing process is being explained, a education model is being offered and, at the end, software process is applied to this model. In the first chapter, basic definitions are being given for computer-based training and with examining using computer aspect in the hotel administration, changing work profile in the tourism sector with computer using is being put out. Particularly, in the gaining the person's informative skills that will work as a manager in the tourism administration in the future is emphasised and they are being explained in the existent education system. In the second chapter, computer modelling method and technique was examined and a connection was set up between software developing element and process and developable software. In the fourth chapter, developing educational software model for university and computer-based tourism and hotel administration education model are being offered. Computer-based education model is putting out tourism education application in university level according to the computer-based education. In the fifth chapter, to show how the model is been able to apply to the developing software method, the model is being developed as prototype software. Computer-Based Tourism and Hotel Administration Software has three modules. That are Hotel Education Laboratory (OTELAB), Hotel Management Simulation (OYES) and Hotel Strategic Analyse Simulation (OSAS). At the last chapter, the study results are taken up from different aspect and different offerings are given to the parties of computer-based tourism education. 283

ÖZET Entegre yazılımlar firmaların önemli bir takım proseslerini ve bilgilerini aynı çatı altına toplarlar. Bu sistemler, aynı zamanda, verimli bir iş ortamı ve yönetim elde etmek isteyen kurumlar için birebirdir. Başarılı bir şekilde kurulmuş bir entegre sistem, kurumlan dijital bir yapıya kavuşturma ve toplam kalite yönetimini elde etme bakımından kilometre taşı niteliğindedir. Birbaşka deyişle, entegre sistemlerin kurulumu herhangi bir yazılım programının ötesinde daha büyük bir öneme sahiptir. Dahası, bu çok zor ve detaylı çalışma isteyen bir iştir. Başarılı bir sistemin elde eldilmesi bu sistemlerin organizasyonel bir proje yaklaşımıyla kurulumuyla mümkündür. Proje yöneticilerin teknik tecrübe ve yetenekleri projelerin başarısı üzerinde gerçekten de önemli bir yere sahiptir, ancak metodolojik yaklaşım başarıya ulaşmanın anahtarı durumundadır. Bu göstiyor ki, tıpkı entegre sistemler gibi, bu sistemlerin kurulum metodları da çok önemlidir. Bu metodların Türkiye'de yaklaşık 10 senedir kullanıldığı düşünülüp ve bunların bu tür sistemlerin başarısını belirleme konusundaki etkileri dikkate alındığında, bu konuda bir araştırma yapma gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı; farklı metodolojileri incelemek ve tartışmaya açmak, tecrübelerimi kullanarak proje metodolojilerine Türkiye'deki şartlara uygun yeni bir yaklaşım getirmektir. Bunun yanında, bu yeni yaklaşım içeriğine, projelerdeki bir takım riskleri de (kullanıcıların dirence vb.) gözönünde bulundurarak, metodolojiyi tamamlayacak bir takım teknikler de dahil ettim. Çalışmamın ikinci bölümünde, yazılım şirketlerinin sundukları entegre çözümleri ve bunların kurulum metodolojileri incelenmiştir. Bunlardan başka, geleneksel anlamda bilgisayarlı bilgi sistemleriyle günümüz entegre çözümlerin örtüştüğü yerler ve farklar da açıklanmıştır. Tez çalışmaları kapsamında, bünyesinde soru-cevap şeklinde çok fazla soru olmayan, tartışmayı ve yeni olguları anlamaya çalışmayı sağlayabilecek bir mülakat planı düzenlenmiştir. Bu mülakatları, Türkiye'deki önemli yazılım firmalarının proje yöneticileri, danışmanları ve müşteri temsilcileriyle birlikte gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma ile, prototip uygulamasının ve bazı tamamlayıcı tekniklerin proje metodolojileri içine dahil edilip edilemeyeceğinin öğrenilmesi ve önerdiğim proje metodolojisi hakkındaki uzmanların görüşleri, genel olarak da Türkiye'de entegre sistem kurulum sırasında yaşanan bilmediğimiz konuların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırmam sonucu elde ettiğim bulgular ve sonrasında yaptığım değerlendirmeler, bu tür sistemlerin kurulumunda önemli sorumluluklar alacak olan profesyonel yöneticilere veya bu çalışmadan sonra gerçekleştirilecek başka araştırmaları yapacak kişilere yol gösterebilecek niteliktedir. ABSTRACT Enterprise systems do not only integrated almost all sort of key business processes of an organization, but they provide benefits like efficient business and management. A successfully implemented enterprise system is also accepted as a milestone to reach the objective of digital firm and total quality. In other words, enterprise systems implementation is worth more than an software package installation. Moreover, it is a very complex job and need a detailed study. Success can only be achieved by implementing these systems in a 'business project' approach. The technical skills of the project managers can have an important impact on the success of the projects, however a methodology is the key issue to assure the success of the project. Like enterprise systems, the implementation methodologies are imported too. And they have been used for at least 10 years in Turkey in this manner. In this sense, a research had to be done to analyze the methodologies and their effects on the success of the systems. The purpose of this thesis was to analyze and discuss the alternative methodologies. In addition, my experience in implementation projects led me to believe that a new approach could be presented that could suit to the organizations in Turkey better. While proposing this new methodology, the behavioral risks (like resistance to new system) have been either considered and some complementary techniques have been defined and included. In the second chapter of this study, the analysis has been deepened on the base of various ERP vendors. Their total enterprise system solutions have been compared and contrasted with their implementation methodologies. Last but not least, in this study, the linkage has been explained between traditional computer-based information systems and contemporary enterprise systems that were provided by the vendors. A semi-structured interview has been designed and conducted a with a number of project managers, consultants and key account officers of major Turkish software companies. The objectives of that research were to understand whether prototyping and other complementary techniques could be included into the project methodologies and to find out the opinions of interviewees on the proposed methodology. Furthermore, some other issues have tried to get explored in the implementation projects in Turkey. The findings of the research have been interpreted to provide a guideline to professionals in establishing new enterprise systems and to academicians for further research. 129

02. ÖZET 90'lı yıllara gelindiğinde rekabet uluslararası bir boyut kazanmış ve içeriği büyük ölçüde farklılaşmıştır. Temin süreleri azalmış, teslim zamanı kısalmış ve kaynakların daha etkin kullanımı zorunlu hale gelmiştir. İşletmeler faaliyetlerinin önemli bir kısmını uluslararası alana taşımak durumunda kalmışlardır. Tedarik zincirinin en başından en sonundaki müşteriye kadar olan süreçlerdeki tüm faaliyetlerin etkin bir biçimde planlanıp kontrol edilmesi, fiziki olarak farklı yerlerde bulunan işletme birimleri arasında kaynak sağlama ve dağıtım fâaliyetlerini koordineli olarak düzenlenmesi ve pazardaki değişimlere daha çabuk tepki verecek esnek bir yapı oluşturulması gereksinimleri ERP sistemini ortaya çıkarmıştır. ERP sistemleri stratejik planlama içerisinde karar destek sistemlerinde önemli bu yer tutmaktadır. İşletmeler için oldukça pahalı sayılabilecek bu yazılımların etkin bir biçimde kullanılamaması kaynak israfı yanında rekabette avantaj sağlayamama ve geri kalma sonucunu doğuracaktır. Bu açıdan ERP sitemlerinin uygulama başarısında etkili olan faktörlerin bilinmesi ve uygulamada bunlara gereken önemin verilmesi gerekmektedir. Literatürde ERP sistemlerinin başarısı için kritik sayılabilecek faktörler üst yönetim desteği, etkin proje yönetimi, eğitim ve yetiştirme, yazdım satıcısı desteği, organizasyonel uyum, ERP öncesinde kullanılan sistemler, işletme genelinde destek, donanım/yazılımın uygunluğu olarak sıralanmıştır. Çalışmada ERP sistemlerinin başarısında etkili olan faktörlerin incelenmesi ve Türkiye' deki ERP uygulamalarında öne çıkan kritik basan faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla oluşturulan anket ERP yazılım işletmelerinin referanslarından faydalanılarak belirlenen 243 işletmeye gönderilmiş ve 53 firmadan cevap alınmıştır. Araştırmaya katılan işletmelerden ankette belirlenen kritik başarı faktörlerine önem derecelerine göre puan vermeleri istenmiştir. Araştırma sonucunda ülkemiz uygulamalarında en önemli kritik basan faktörü olarak veri doğruluğu belirlenmiştir. Bunu üst yönetim desteği, etkin proje yönetimi ve işletme genelinde sisteme destek verilmesi faktörü izlemiştir. Yapılan Kruskal-Wallis testi sonucu işletmelerin faaliyet gösterdikleri sektör, büyüklük ve ERP öncesi kullandıktan yazılımlar ile yukarıda sıralanan kritik basan faktörleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. vn DOKÜMANTASYON MEBKBEİ 03. SUMMARY In 1990's competition has gained an international dimension and its content has changed significantly. Lead-time and delivery time has been reduced and efficient resource usage has become a necessity. Companies have extended their most activities to international area due to changing economic conditions. Planning and controlling all activities in processes from first suppliers to end-user effectively, managing coordinaHy resource providing and distribution functions between geographically dispersed business units and building a flexible structure adapting to changes in the market are the necessities which cause ERP to emerge. In the strategic planning structure, ERP systems play an important role for decision support systems. Failure in managing these systems that are very expensive for companies leads to wasting resources and some disadvantages in competition. From this aspect it is necessary to determine the critical success factors (CSF's) in ERP implementation and to consider them important in the system application. In literature CSF's for ERP implementation are described as organizational fit, legacy systems, ERP strategy, top management support, efficient project management, education and training, data accuracy, company-wide support, suitability of hardware and software, software vendor support. The purposes of this study are to investigate generally CSF's in ERP implementation and to determine CSF's for Turkish companies. A questionnaire was formed and sent to 243 firms identified from the list provided by the ERP vendors and 53 answers collected. We wanted firms to grade CSF's according to its importance. As a result data accuracy was determined as the most critical factor in ERP implementation for Turkish companies. Top management support, efficient project management, company-wide support, suitability of hardware and software and software vendor support followed this factor respectively. No meaningful relationship between industry, size, legacy systems and CSF's. vin 162

192

ÖZET Tezimizde, Microsoft' un Çözüm Geliştirme Disiplini (Solutions Development Discipline) ve Oracle'ın özel Geliştirme Metodu (Custom Development Method) isimli yazılım geliştirme ve bilgi sistemleri uygulama projeleri için geliştirilmiş ticari modelleri kapsamında, yazılım geliştirme projeleri organizasyonuna bir yaklaşım getirilerek, yine bu modellerin yazılım geliştirme projeleri ve organizasyonlarının başarısına sağladığı katkılardan bahsedilmiştir. Bu bağlamda, tezimizin birinci bölümünde, yazılım sektörünü temel anlamda anlayarak yazılım ürünleri ve yazılım geliştirme süreçlerinin organizasyon içerisindeki önemini vurgulayıp proje yönetimi ve organizasyon kavramlarına teorik olarak yaklaştık. İkinci bölümde.klasik proje yönetiminde ve yazılım projelerindeki süreçlere değinerek, proje organizasyonlarının nasıl oluştuğunu ve bu tip oluşumlarda dikkat edilmesi gereken hususlara değindik. Üçüncü ve asıl bölümde, bilişim sektöründe yazılım geliştirme projelerinde süreç düzenleyici metodolojilerin, proje organizasyonlarını da nasıl düzenlediğini,üç yönlü bir yaklaşımda inceledik. Microsoft'un Çözüm Geliştirme Disiplini (Solutions Development Discipline) ve Oracle'ın Özel Geliştirme Metodu (Custom Development Method) adlı modellerin, takım yapısı.organizasyon şekli, süreç yaklaşımları ve son olarak fiziksel ortamın düzenlenmesine ilişkin sunduğu çözümleri ele aldık. Uygulama bölümünde ise daha detaylı olarak araştırma amacı bölümünde de değinildiği üzere, bu ticari modellerden Çözüm Geliştirme Disiplini(SDD) 'nin uygulandığı bir geliştirme projesi örneği ile modelin projede ve organizasyonunda kazandırdığı faydalara değinildi. Bununla beraber, yazılım proje ve organizasyonunda etkili olan başarı faktörleri üzerinde bir anket çalışması ile modellerin sağladığı avantajlar desteklenmiştir. Takiben sonuç bölümünde, bu bulgular bir bütün olarak özetlenmiştir. 186

TÜRKÇE ÖZET Günümüz iş dünyasında bilgi en büyük güçtür. Rekabet ortamında ayakta kalabilmek, sürekli değişen koşullara ayak uydurmak için, yöneticiler, bilgiyi en etkin şekilde kullanmak zorundadırlar. Dünyamız ve ülkemizde görülen teknolojik gelişmeler, belirsizlik, yeni pazar arayışları, rakip işletme sayısındaki artışlar, para, mal, hizmet ve bilgi akışlanndaki hızlanma, işletmeleri, küresel boyutları düşünerek yeniden yapılanma çalışmalarına zorlamaktadır. Bu koşullar, işletmenin her düzeyindeki karar vericilerin doğru, etkili ve etkin karar vermeleri için gerekli bilgiyle beslenmelerini zorunlu kılar. Bu noktada çözüm ERP yazılımlarının kullanılmasıdır. Bu çalışmada, ERP sisteminin sistematiği, gelişimi, modülleri, faydalan, uygulamaları açıklanmıştır. Ancak ERP sistemlerinin, kullanıcı yerine karar veren değil, karar vermeyi destekleyen sistemler olduğu unutulmamalıdır. ERP'nin temel tekniği MRP'dir. MRP, üretim faaliyetlerindeki malzeme akışını yönetmekte kullanılan terminleme mantığıdır. MRP, üretim planlama ve kontrol ve satmalına faaliyetlerini yönlendirir. MRPII, prosesi, malzeme dışındaki diğer kaynaklan da dikkate alarak genişletir. Pek çok işletmede meydana gelen hayal kırıcı sonuçlar, hala ERP hakkında öğrenilecek çok şey olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, ERP uygulamayı düşünen veya başarısız bir uygulamayı düzeltmek isteyen yöneticiler için öneriler bulunmaktadır. Mümkün olduğunca açık bir şekilde ERP'nin yapabilecekleri ve yapamayacakları, ERP'nin sunduğu faydaları elde etmek için yöneticilerden beklenenler açıklanmıştır. Paket yazılımlar, yerel yazılımlara göre, yalnızca daha düşük maliyet, geliştirilmiş fonksiyonlar, eğitim olanakları ve destek hizmetleri değil, kullanıma hazırlığı gibi pek çok avantaj sunmaktadır. Bugün firmaların kendi uygulamalarını geliştirmeleri çoğu zaman pahalı ve çok zaman alıcıdır, bir paket çözümden önemli ölçüde az yapabilirlik sunar. ERP yazılımlarına yatınm, kararlı bir şekilde sürmektedir. Bugünyüzlerce ERP çözüm pakedi mevcuttur. Bu çalışma, SAP çözümüne genel bir bakış sağlamakta ve ERP kavramının kapsadığı; MRP, CRP, kapalı çevrim MRP, MRPII ve DRP kavramlarına açıklık getirmektedir. ABSTRACT Information is the biggest power in today's business life. To survive in the competitional environment, to cope up with the constantly changing environment, managers should use information in the most effective way. In The World and in our country, technological developments, uncertainty, searching new markets, increasing number of competitor companies, acceleration of capital, goods, service and information flow, force companies reengineering. These characteristics produce the necessity of the decision maker's being fed by the relevant information to make right, effective and efficient decisions. At this point, the solution is using ERP softwares. In this paper, the systematic, historical origins, modules, benefits and applications of the ERP system are analyzed. However, it should not be forgotten that ERP systems do not make decisions instead of decision makers, they support decision making. The core technique of ERP is MRP. MRP is the scheduling logic used to manage the flow of material in manufacturing operations. MRP directs production planning and control, and purchasing activities. MRPII expands the process to other resources beyond materials. The disappointing results realized by many companies suggest that there is still much to learn about ERP. In this paper, there are practical advises for managers who are considering implementing it, or who wish to revive a failed implementation. It explains as clearly as possible what ERP can do and what it can not, and what is required of managers if they are to achieve the benefits that ERP offers. Packaged software offers many advantages over custom-written software, not the least of which are low cost, proven function, availability of education and support services, and ready availability. Today, generally it is expensive and time consuming for a company to develop its own custom applications, and offers significantly less capability than a packaged solution. Investment in ERP software continues at a steady rate. There are literally hundreds of packaged ERP solutions available today. This paper providesan overview of SAP solution and explains MRP, CRP, closed-loop MRP, MRPII, DRP concepts which the ERP system involve. 112

İŞ YÖNETİMİ SİSTEM YAZILIMLARININ (ERP), YÖNETİMDE BİLGİSAYARKULLANIMI HEDEFLERİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ Ahmet UÇAKTURK ÖZET Bu çalışmada bilgisayar, işletme yönetiminde varılmak istenen hedefler ve işletme kaynaklarının planlanmasında bilgisayar kullanımı konuları incelenmiştir. İşletmelerin kendilerine ait işletme içi ve dışı tüm kaynakları verimli, etkin ve etkili kullanabilmeleri açısından işletme kaynakları planlama, yürütme ve kontrolünde çok önemli bir yer tutan (ERP: Enterprise Resource Planning - Kurumsal Kaynak planlaması) yazılımları araştırılmıştır. İşletme içinde yönetim açısından bu önemli hedeflere varılmasında ERP yazılımlarının önemi ve kullanımı incelenmiştir. STUDYING THE BUSINESS ADMINISTRATION SOFTWARE SYSTEMS IN THE(ERP) ADMINISTRATION IN VIEW OF COMPUTER USING PURPOSES Ahmet UÇAKTURK ABSTRACT In this study the computer, aimed targets of enterprise operating management and using the computer in planning enterprise resources are surveyed. The (ERP: Enterprise Resource Planning) software systems which have a very important place in planning, running and controlling in order to use all resources within and out of enterprises which belong to them are studied. The importance and using of the ERP software systems in order to reach these important targets are examined. 204

ÖZET Bu çalışma - ERP Sistemleri ve Tedarik Zinciri Yönetimi - ERP sistemlerinin temel özelliklerini incelemekte, tedarik zinciri yönetiminin günümüzde kazanmış olduğu öneme ve ERP sistemlerinin tedarik zinciri konusundaki eksikliklerine işaret ederek, SAP'nin bu konuda geliştirdiği çözümü tanıtmaktadır. Günümüzün rekabetçi iş ortamında son derece modern iş yazılımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. ERP (Enterprise Resource Planning) olarak adlandırılan bu yazılımların en önemli özellikleri, sağladıkları yüksek entegrasyon düzeyi, sahip oldukları fonksiyonellik ve esnekliktir. ERP sistemleri, üretimde gerçekleştirilen tüm aktiviteleri yönetmek için arayüz sağlamaktadırlar. Son zamanlarda bunlara, müşterilerle etkileşim ve tedarikçi ve satıcılarla ilişkileri yönetmek için ek fonksiyonellikler eklenmektedir. Ancak bu sistemler tedarik zincirini tam olarak desteklemek üzere tasarlanmamışlardır. Bu nedenle arz, talep, işgücü ve kapasite değişikliklerine hızlıca cevap verebilmek için gerekli modellere sahip değillerdir. ERP sistemleri organizasyon içinde bilgiyi entegre etmekte, ancak tedarik zincirinin farklı halkalarında ve farklı sistemlerde bulunan bilgiyi entegre etmekte yetersiz kalmaktadırlar. ERP sistemlerinden farklı olarak, tedarik zinciri sistemleri, zincirin farklı halkalarında ve farklı sistemlerde bulunan bilgiyi entegre etmekle yükümlüdürler. Lider konumdaki ERP satıcıları, tedarik zinciri yönetimi pazarındaki potansiyeli farkederek, kendi tedarik zinciri çözümlerini geliştirmeye başlamışlardır. SAP de bu konuda önde gelen firmalardandır. SAP'nin tedarik zinciri çözümü R/3 paketinin yeni versiyonlarına entegre edilecek, eski versiyonlara da add-on olarak eklenecektir. IX SUMMARY In today's business arena, competition is marked by volatile demand, decreased customer loyalty, shorter product life cycles, and mass product customization. Tomorrow's winners will be those businesses that can most effectively gather vital information and quickly act upon it. These companies recognize that tight interaction and coordination among the members of their supply chain will be a key ingredient to their continued success. The objective of the supply chain is to support the flow of goods and materials from the original supplier through multiple production and logistics operations to the ultimate consumer. Supply chain management is the planning and control of this flow to speed time to market, reduce inventory levels, lever overall costs, and, ultimately, enhance customer service and satisfaction. The time has come when companies no longer afford to look at their operations in a vacuum. What they now need is the ability to- collect and timely information over the entire supply chain. By analyzing this information, they can better understand how changing conditions affect their businesses. Making informed business decisions this way helps organizations accomplish their business goals while also helping them use information for competitive advantage. This study - ERP Systems and Supply Chain Management - investigates the shortcomings of the ERP systems in supporting an extended supply chain and introduces the solution which will be available in one of the most popular business application software packages:SAP's R/3. Few companies buy Enterprise Resource Planning, or ERP, software just to save money. It is really the integration of companywide information.Using ERP software from companies like SAP, Baan, Oracle, and People Soft, and a raft of smaller companies like Cincom Systems and SSA, managers hope to extract more information from integrated systems and thereby achieve greater efficiency and profitability. The integration is the most important feature of the ERP systems. But there are a number of other characteristics like functionality, flexibility, modularity, multi-site management capabilities, multi-sectoral management capabilities, supporting different manufacturing environments, fast and convenient access to information, team orientation, smooth flow of information, reengineering. Integrated packages cover a variety of functional modules, including manufacturing, general accounting, distribution and logistics, and human resources. They reduce need to reconcile data across modules, support more detailed drill-down analysis, and allow for consolidation of system tunning, backup, and other maintenance activities. ERP systems provide a full set of development tools for clients to use to develop their own transactions, screens and even databases. Though these tools are available, the following points should be borne in mind before deciding to develop nonstandard functions. 1 The high cost of the license fees that ERP users pay reflects the amount of development work. 2.The problem that you have come across has almost certainly already occurred with some other client, somewhere else. 3.Where a number of an ERP package clients have come up with a business requirement, it has been incorporated into the basic system. 4.Your company is unlikely to have many unique problems. The concept of integrating lies at the heart of most organizations' effort to improve business processes. Modern ERP systems are designed to accomplish this and to provide organizations with a system for planning, controlling and monitoring an organization's business processes. ERP systems achieve high levels of integration by using a standard mechanism for communications, developing a common understanding of what the shared data represents, and establishing a set of rules for accessing data. XISimilar to ERP solutions, supply chain solutions also must integrate information consistently. Unlike ERP systems, supply chain systems must cope with the complexity of integrating information from any number of disparate information systems anywhere along the supply chain. An ERP suite provides a single interface for managing all the activities performed in manufacturing - from entering sales orders, to coordinating shipping and after-sales customer service. More recently, ERP systems have begun to incorporate functionality for customer interaction and managing relationships with suppliers and vendors, making the system less inward -looking. By tying multiple plants and distribution facilities together, ERP solutions have facilitated a change in thinking that has its ultimate expression in the extended enterprise and better supply chain management. But ERP has never meant to fully support supply chains. ERP solutions are transaction centric. As such, they do not provide the computerized models needed to respond rapidly to real-time changes in supply, demand, labor, or capacity. The major weaknesses of this type of system are as following: a) The assumption that lead times are known constant, b) The assumption that system requires fixed routings, c) The sequencing logic that prioritizes orders only by period or date, d) The assumption of infinite capacity, e) The fact that the process of regeneration takes considerable time. ERP vendors have taken steps to address capacity planning requirements. But capacity planning is addressed only serially within ERP. Rough-cut capacity planning identifies resources needed to meet the MPS (Master Production Schedule); capacity requirements planning validates the material plan within MRP. These are the failings that advanced planning, a key supply chain technology, is meant to address. Advanced planning uses a dedicated server and in-memory processing, combined with special algorithms, to generate production plans cognizant of material, capacity, and other constraints as they are at that moment. Processing speed allows for XIIflexibility in planning and lets users run simulations that base delivery promises on actual production conditions (WEIL 1998). The chain begins when the raw material is extracted from the earth and ends when the product is reused or disposed of in a landfill. Supply chain management aims to integrate and manage the entities and operations in between - from suppliers to customers, from the procurement of materials to product design to post-consumer recycling, and from warehousing goods to distributing product to customer order fulfillment to accounting. Supply chain management is complicated, because, with few exceptions, no one person or department in the corporation has total ownership or responsibility for all of these elements (BAATZ 1995). The short-term goal is often simply to reduce unnecessary inventory and speed up production and responsiveness to consumers. But the long- term strategic goal is much more far reaching: to meet customer needs with the right product delivered to the right place on time, thereby gaining market share and increasing profits. Today the battle is not between my company and my competitor, it's between my supply chain and my competitor's supply chain. Responding to the perceived inability of current ERP systems to fully realize the requirements needed for supply chain management, a range of software vendors have entered the market with decision-support applications. Leading ERP vendors have reacted to the growth of the supply chain management software by developing their own supply chain functionality, or by buying or partnering with leading supply chain vendors. One of the ERP vendors developing their own supply chain functionality is SAP. In the coming months comprehensive supply chain functionality will be built into new R/3 releases and made available as add ons to existing R/3 versions. These solutions will feature powerful new computing techniques and will represent a dramatic improvement over supply chain solutions currently available in the market today. SAP customers have chosen to install R/3, SAP's client/server suite, in more than 1 5.000 sites worldwide. R/3 is accepted as the standard in key XIIIindustries such as oil, chemicals, consumer products, and high technology and electronics. One of the SAP's greatest advantages is its full integration. A well- integrated system can be a great aid in helping the company run efficiently. SAP's integrated nature has to be one of the greatest reasons of choosing it. Real-time processing is another key feature of SAP: Real-time processing is the technology of today. The combination of a fully integrated and real-time system can offer businesses a competitive edge, and contribute significantly to high efficiency and good customer service. There can be nothing worse than investing huge sums of money in new systems and technologies only to find business growth and expansion stretching them to their limits in a short time. SAP's huge R&D effort and testing of existing SAP systems in operation guarantees the ability of the system to meet the large volumes of processing required by major companies. SAP offers comprehensive functionality for all standard business needs. With integrated industry-specific business processes, SAP meets the individual requirements of numerous industries. Consequently, SAP is implemented as a combination of standard business functionality and additional business processes typical of a specific industry. The SAP business framework architecture delivers the flexibility to allow corporations to add new functionality and capture customer specific functions using components with standardized interfaces. SAP recognizes that. components developed in close cooperation with SAP customers often provide valuable functionality for a wider range of customers and therefore offers these components and services in the form of SAP Customer Solutions (ASAP WORLD CONCULTANCY, BLAIN and others 1996). SAP believes that seamless integration of all supply chain activities - the interface between the decision support (planning and optimization) and the execution of business processes - is essential for achieving the highest level of performance in supply chain solutions. SAP's product vision involves combining the advanced intelligence resulting from the R/3 business processes with intelligence gathered from the xivextended enterprise to build a memory resident model of the supply chain. This model will then be used as the basis for the advanced decision support required for effective supply chain management. SAP's product strategy encompasses all aspects of supply chain optimization, planning, and execution. The underlying architecture is Business Framework, which leverages SAP's expertise in execution excellence, maximizes the use of interfaces to extend the enterprise and incorporates revolutionary new technology to satisfy the need for real-time decision support. Moving forward, major development efforts will focus on the area of decision support. SAP Supply Chain Optimization, Planning and Execution (SAP SCOPE) initiative includes the SAP Business Information Warehouse, SAP Sales Force and Automation and SAP Advanced Planner and Optimizer as well as business-to-business commerce via the Internet. SAP's Advanced Planner and Optimizer (APO) will be built on SAP's Business Framework to improve information flow and incorporate real-time collaborative decision support, advanced planning and optimization into R/3. APO will consist of a powerful memory-resident analytical engine and specialized data objects that will be configured to offer four new areas of functionality: Supply Chain Cockpit, Forecasting, Advanced Planning and Scheduling, and Available to Promise (SAP AG 1997). SAP Sales Force and Automation enhances the mission-critical areas such as account profitability and promotions, as well as custom displays, sales activities, and catalogs; suppliers, distributors, wholesalers and manufacturing can share information seamlessly via the Internet with SAP Web-enabled technology. In Turkey SAP's R/3 package has an important place. The number of SAP customer increases from day to day. Henkel Turyağ realized the first SAP implementation in Turkey. Now there are 45 customers 31 of which use R/3 in their operations actively. It is expected that in 1999 SAP's sales in Turkey will grow up to 200 % and will become about 20 million dollars. Having in mind that in 1997 the xvtotal ERP market sales were 15 million dollars, it is not difficult to realize the importance of SAP in Turkish ERP market. XVI 118

ÖZET Ülke ekonomisinin istenilen düzeye çıkarılabilmesi, eldeki kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasıyla mümkündür. Kaynakların makro düzeyde verimli olarak kullanılması ancak ülke içindeki her tür sistemin, kendi kaynaklarını en iyi şekilde kullanmasıyla sağlanabilir. Bugün, içinde bulunduğumuz ekonomik koşullar yöneticileri sistemlerin başarısını arttırabilmek, başka bir değişle kaynaklarım daha verimli kullanabilmek için çeşitli bilimsel yöntemleri kullanmaya zorlamaktadır. Özellikle sık sık değişen faiz oranlan, malzeme yokluğu, artan maliyetler, enflasyon vb. gelişmeler, `Planlama ve Kontrol Faaliyetlerinin` geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bugün Türk yöneticisinin, hızla değişen çevresel etmenler ve ekonomik koşullar karşısında gerekli önlemleri alabilmesi, büyük ölçüde bilimsel yöntemlere ve modern yaklaşımlara ağırlık vermesine bağlıdır. Günümüzde imalat sanayi ortamı, oldukça değişken bir yapıya sahiptir. Değişme, bu ortamın kuralıdır. Bu durumda çözüm, değişmeleri dondurma yoluna gitmekten çok, değişmeleri kabul edip bunlar karşısında kısa zamanda ve doğru düzeltmeleri yapabilme yeteneğini geliştirmektir. Gelecek dönemlerde, imalat sanayi ortamında değişmelerin ortaya çıkış hızı daha da artacaktır. Bu durumda yapılması gereken ise, hızla değişen koşullara aynı hızla uyum sağlayan yöntemlere ağırlık vermek, bu yöntemleri benimseyip, işletme düzeyinde kullanımlarını yaygınlaştırmaktır. Bu sorunlar üzerine kurulmuş olan Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP), daha sonra gelişen Üretim Kaynaklan Planlaması (MRPII) ve günümüzde çok geniş kullanım alanına sahip İşletme Kaynakları Planlaması (ERP) ile çözüm aranmaktadır. İşletmelerde malzeme, işgücü, kapasite ve finans kaynaklarım etkin bir şekilde ve eşgüdümlü olarak planlamayı amaçlayan MRPII, günümüzde ERP yaklaşımı ile belirlenen işletme stratejileriyle, bu stratejilerin sonuçlarım karşılaştınlabilir hale getirerek, optimizasyon yöntemlerinin daha çok kullanıldığı bir yapıya kavuşturmuştur. 1970'lerin çok uluslu şirketleşme akımından sonra, 1980'lerde artık küreselleşmeden söz ediliyor ki; dünyada ülkeler pazarlarım birbirine açan, ortak pazarlar kuran, değişik çatılar altmda biraraya gelerek `enternasyolizmi` yaşıyorlar. Ülkemiz de, 1995 son aylarında bu trene katılarak Avrupa Ortak Pazan için kapıyı aralamış, firmalanyla giderek daha fazla pazar payına sahip olabilmek için, kıyasıya rekabet eden ve dünya çapında yayılan konumu hedef belirlemiştir. Bunun sonucu olarak bugün artık çok uluslu, birçok coğrafya üzerinde tesisleri olan, böylece yerel pazarlara en kısa yoldan ulaşmayı hedefleyen işletmeler ortaya çıkmıştır ki sonucunda `Dünya Çapmda İmalatçılar` (World Class Manufacturers) doğmuştur. Artık herşeyi ne pahasına olursa olsun kendi ülkesinde üretme anlayışı terkedilmekte ve dünyanın herhangi bir yerinde istenilen ürün için kalite-maliyet-hız üçlemesinde mükemmelliği yakalayanlarla işbirliğine gidilmektedir. Üretim Kaynaklan Sistenüerinin 1990'larda ulaştığı boyut İşletme Kaynaklan Planlamasıdır. Şirket Kaynaklan Planlaması olarak da yorumlanan (ERP-Enterprise Resources Planning) yada ÎKP'nin çıkışı anlatılan sebeplerden dolayı olmuştur. Yani birçok bölgede, muhtemelen farklı konularda faaliyet gösteren işletmeleri dönük bir planlama sistemi yaratılmıştır.Her alt üretim birimi kendi çapında Üretim Kaynak Planlaması (MRPII) uygulamaları gerçekleştirirken, işletme genelinde elde edilen bulgular İşletme Kaynak Planlaması sistemi ile biraraya getirilerek bütünsel bazda gelişme için planlar yapılmıştır. Konumuzun temelini teşkil eden Şirket Kaynaklan Planlamasına (ERP-Enterprise Resources Planning) kadar uzanan yol aslında Malzeme İhtiyaç Planlama (MRP-Material Requirements Planning) çalışmaları ile başlamıştır. Bu çalışmada temel amaç; belirli bir ana Ana Üretim Programım (MPS-Master Production Schedule) gerçekleştirmek üzere gerekli malzeme ihtiyacının miktar ve zaman bazında hesaplanmasıdır. Daha sonra Kapasite İhtiyaç Planlama (CPR-Capacity Requirements Planning) çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı ise; malzemenin yanısıra makina ve işçilik kapasite ihtiyacının miktar ve zaman bazmda hesaplanmasıdır. Üçüncü aşama olan Üretim Kaynaklan Planlamasında (MRP II-Manufacturing Resources Planning) malzeme, makina ve işçiliğin yanısıra tüm üretim kaynaklanmn eşgüdümlü olarak planlanması amaçlanmaktadır. Özellikle mali kaynakların diğer kaynaklar ile koordineli olarak planlanması, bu aşamada gerçekleştirilmiştir. Bu gün MRP II yazılımlarında 15-20 civarında modül bulunmaktadır. Son gelinen, belki de geçilmek üzere olunan aşama Şirket Kaynaklan Planlaması (ERP- Enterprise Resources Planning) çalışmalarıdır. Bu aşamaya gelinmesinde, özellikle yönetim yaklaşımlarından Süreç Yönetimi (Business Process Management) yaklaşımının günümüz şirketlerinde daha çok tercih edilmesi önemli rol oynamaktadır. Fonksiyonel yönetim yaklaşımı, özellikle planlama, satınalma, sevkiyat, stok kontrol vb. hizmet ağırlıklı süreçlerde; gecikmelere, zaman kayıplarına, hatalara, iletişim sorunlarına neden olmaktadır. Süreç Yönetimi Yaklaşımı, fonksiyonel yapılanma yerine, süreç ve müşteri tatmini odaklı bir yapılanma ön görmektedir. Hiyerarjik kademeler birer birer ortadan kalkmakta, çok fonksiyonlu çalışanların oluşturduğu takımlar ile işler etkin ve verimli bir şekilde yönetilmektedir. Bu yaklaşım imalat süreçlerini etkilemekte, odaklanmış fabrika üretimi, hücresel imalat yapılan karşımıza çıkmaktadır. Doğal olarak karşımıza çıkan farklı imalat süreçleri farklı karakteristikler içermektedir. Bazılarında stok için üretim (Make To Stock), bazılarında ise siparişe göre montaj (Assemble To Order) veya siparişe göre tasarım ve üretim (Make To Order) yapılan söz konusu olmaktadır. Stok için üretimde, Son Montaj Programı (FAS-Final Assembly Schedule) ve Ana Üretim Programı (MPS) aynı iken, diğer üretim tiplerinde farklıdır. Aynı şekilde bünyesi içinde farklı fabrikalar veya aynı fabrika bünyesinde farklı üretim tiplerinde farklı üretim süreçlerinin olması, esnek bir kaynak planlama yaklaşımının uygulanmasını gerektirmektedir. Şirket Kaynaklan Planlaması (ERP) bu farklılıklar ile bahsedilen bir yapıya sahiptir. Şirket farklı fabrikalar ve farklı üretim süreçlerine sahip olsa bile tasarım, merkezi satmalma, depolama, sevkiyat vb. gibi bazı fonksiyonların ortak olması zorunlu veya ekonomik olabilir. Bu durumda, Şirket Kaynaklan Planlaması söz konusu fabrika ve üretim süreçli arasındaki eşgüdümü sağlayarak etkin ve verimli bir çalışma düzenini oluşturacaktır. Bilgi İşlem ve İletişim teknolojisindeki gelişmeler de ERP sistematiğinin oluşmasmda etkin rol oynamıştır. Dağıtılmış ve ilişkisel veri tabanlan, geniş ve lokal bilgisayar ağlan, işlemci/sunucu mimarisi, çalışanların bilgisayar kullanım bilgi ve becerüerinin artması, hem süreç yönetimi yaklaşımım, hem de ERP yaklaşımmm uygulanmasını kolaylaştınnaktadır. TTÜretim Kaynaklan Planlaması çalışmalarının yanısıra Dağıtım İhtiyaçlarının Planlaması (DRP-Distribution Requirements Planning) çalışmalarının da geliştirilmiş olması, gerek üretim ve gerekse dağıtım kaynaklarının daha üst düzeyde ve eşgüdümlü olarak planlanması ihtiyacım doğurmuştur. Çok fabrikah ve çok depolu (bölge deposu gibi) şirketlerde bu durum çok daha önemlidir. İşte ERP bu tür planlamayı da gerçekleştirecek yapıdadır. Amaç müşterilerin istedikleri ürünlerin en etkin ve ekonomik bir biçimde hangi fabrikada üretileceğini ve nasıl sevk edUeceğinin belirlenmesidir. ERP, MRP II sistematiğinin yerine geçen bir yaklaşım değildir. MRP Il'nin daha geliştirilmiş bir şeklidir. ERP uygulamasında başarılı olmak için önce MRP, daha sonra CRP ve MRP II uygulamalarında başarılı olunması gerekir. ERP daha geniş bir üretim yönetimi (Corporate Production Management) yaklaşımıdır. ERP yaklaşımı, giderek artan rekabetin, düşük maliyet ve yüksek kalitenin önem kazandığı dönemde firma yöneticilerinin karşısına sunulmuş son derece sağlam bir yönetim alternatifidir. Çağdaş yönetim tarzı; departmanların aralarında duvarlar oluşturduğu klasik yöntemlerden, süreçlerin akışına göre organize olmuş, çalışanların birbirleriyle müşteri-tedarikçi ilişkisi üzerine kurulu modern yöntemlere dönüşmüş bulunuyor. Entegre bir ERP paketi olarak yer alan SAP R/3 bu açıdan süreç yönetimi anlayışım uygulama yolunda önemli bir araç olarak tercih edildiği COŞKUNÖZ'de planlama fonsiyonunun etkinliğinin arttırılması, daha iyi satınalma karar destek hizmeti sağlanması, stok düzeylerinin düşürülmesi, daha az ` stock-out ` ile kuvvetlendirilmiş müşteri hizmeti, tedarik zmcirinin mevcut kapasitesinin daha iyi kullanılması, karar verme sürecinin hızlandırılması, tedarik zinciri yönetimine daha fazla profesyonellik ve disiplin kazandırılması, temin ve tedarik faaliyetleri arasında dünya çapındaki bütünleşmenin kuvvetlendirilmesi hedeflenmiştir. SAP R/3'ü, proses yönetimi anlayışını uygulama yolunda önemli bir araç olarak tercih eden COŞKUNÖZ, değişik sektörlerden ve çok uluslu firmalara sahip holding yapılanmasına, COŞKUNÖZ Holding'in `Avrupalılaşma` değil, `Çağdaşlaşma ve Çağdaş Kalma` vizyonuna en uygun düşen ERP paketi SAP R/3'ü seçmekle yaptığma inanıyor. m ABSTRACT The way to Enterprise Resources Planning (ERP) began with the Material Requirements (MRP) studies. To create a Master Production Schedule (MPS); calculation of necessary materials requirements on the quantity and time basis is the main objective of this study. After that, Capacity Requirements Planing (CRP) study was carried out. The goal of this study is; beneath materials capacity requirement calculation of machinery and workman ship capacity on quantity and time basis. In Manufacturing Resources Planing-MRP II which is the third stage; together with materials, machinary and workmanship, coordinated planning of all the manufacturing resources. Today MRP softwares have 15-20 modules. The last stage is Enterprise Resources Planning (ERP). Naturally different manufacturing processes have different characteristics : Some have Make To Stock, Others have Assemble To Order or Make To Order structures. While in Make To Stock Production; Final Assembly Schedule (FAS) and Main Production Schedule (MPS) are the same, they are different in other production types. Firms having different factories or factories having different production types including different manufacturing processes in their structure need flexible Enterprise Planning application Enterprise Resources Planning (ERP) is suitable for Ibis requirement. ERP will provide the coordination between the mentioned factory and manufacturing processes by forming an effective and productive system. Improvements in information processing and communication technology have an active role information and application of ERP Systematic. Together with Manufacturing Resources Planning (MRP), Improved Distribution Requirements Planning (DRP) studies, caused to arise a need of both production and distribution resources planning. And ERP have a structure to achive this facility. ERP is not an approach in live of MPP II systematic. It is an enhanced variant of MRP II. ERP is a more wide Corporate Production Management approach. SAP R/3 which is an integrated package of ERP was chosen by COŞKUNÖZ as a tool for increasing the efficiency of planning function, providvig better purchase decision support service, decreasing stock levels, strengthening costumer services with stock-outs, accelarating the decision process, ensuring discipline and proffesionalism to procurement chain management, maintaing strong world wide integration between assurance and- procurement facilities. TV 153

Programlama teknikleri, günümüze kadar sürekli bir gelişme göstermiştir. Donanıma yakından bağımlı, öğrenilmesi ve yazılım üretilmesi çok zor olan programlama tekniklerinden başlanarak, kuşaklar halinde gerçekleşen değişimler ile, donanımdan daha bağımsız, öğrenilmesi ve kullanılması daha kolay, çeşitli teknikler geliştirilmiştir. Bunlardan, en yaygın kullanılan ve halen en son geliştirilmiş olanı, nesneye yönelik yaklaşım tekniğidir. Dördüncü kuşak sonrası, olarak da adlandırılan bu teknikler, daha çok nesneyi esas alır ve insan zekasını taklit eder. Nesneler, belirlenmiş görevleri yerine getirmek için, çeşitli fonksiyonlarla donatılmış varlıklardır. Programlamada kullanılan nesneler, gerçek hayattaki nesnelerin davranış ve özelliklerini yansıtırlar. Çalışmamızda, programlama dillerinin teknik gelişimi ve yazılım geliştirme sistemleri ele alındıktan sonra, nesneye yönelik yaklaşım tekniği incelenmiş, bu yaklaşımın, temel kavramları ve programlama dilleri araştırılmış ve bu alanda örnek bir uyguîlama geliştirilmiştir. Uygulama, geometrik şekillerin çizilmesi, işlemler yapılması ve çeşitli fontlarda yazı yazılabilmesine imkan veren, bir çizim editörüdür. Bu editör kullanılarak oluşturulan çizimler, dosyalarda saklanabilmekte, yeniden ekrana getirilebilmekte ve gerektiğinde yazıcıdan çıktı olarak da alınabilmektedir. Programming techniques have shown a continous development so far. Beginning from the programming techniques which were difficult to learn and to produce software and closely dependent on hardware units, various techniques which are easy to use and learn and more independent than hardware have been developed by means of changes achieved throughout generations. Among these, the most commonly used and still the most recently developed one is the object-oriented approach technique. These techniques which are also named as beyond the fourth generation take the object as the base and imitate the human intellect. Objects are the entities equipped with various functions to perform determined tasks. The objects used in programming reflect the behaviours and characteristics of the objects in real life In our study, after investigating the technical development of programming languages and software development systems, the object- oriented approach technique, the essential concepts and programming languages of this approach were studied and a sample application on this field was developed. The application is a drawing editor which enables to draw geometrical figures, to manipulate and io write in different fonts. The drawings formed by using this editor can be stored in files, can be revisualised on the screen when and can be obtained from the printer as output when necessary. 162

98

ÖZ BİR ATELYE ÇIZELGELEME PROBLEMİ İÇİN KULLANICI ARABİRİMİ ÖZCAN, Gökhan Yüksek Lisans, İşletme Bölümü Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Cemal AKYEL Şubat 1996, 93 sayfa Bu çalışmada bir atelye çizelgeleme problemi incelenmiş ve bu problem için bir kullanıcı arabirim sistemi sunulmuştur. Önerilen sistem teknik yazında incelenen çözüm yöntemlerini, kullanıcının tercihlerini çözüme uygulamasını sağlayan bir çok değişiklik özelliklerini ve bu çözüm yöntemleriyle, kullanıcı tercihlerini birleştiren bir bilgisayar yazılımını içermektedir. Çalışma boyunca kullanıcı-bilgisayar etkileşimi önemli bir kıstas olarak ele alınmış ve yazılım kullanıcının kolayca kullanabileceği şekilde tasarlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Atelye Çizelgelemesi, Bilgisayar Destekli Atelye Çizelgelemesi, Windows Programlama, Kullanıcı Etkileşimli Yazılım. IV ABSTRACT A USER INTERFACE FOR A JOB-SHOP SCHEDULING PROBLEM ÖZCAN, Gökhan M.B.A., Department of Management Supervisor: Assist. Prof. Dr. Cemal Akyel February 1996, 93 pages This study investigates a job-shop scheduling problem and presents a user interface system for this problem. The proposed system includes the solution procedures which are studied in the literature, several modification features which enable the user to apply herhis preferences to the solution and a computer software which integrates these procedures and user preferences. Throughout the study, user-computer interaction has been kept in mind as a crucial criterion and the software was designed such that the user can easily use it. Keywords: Job-Shop Scheduling, Computer Aided Job-Shop Scheduling, Windows Programming, User Interactive Software. m 93

öz SINIRLI KAYNAKLI PROJELER İÇİN PLANLA YICI Kara, Yılmaz Yüksek Lisans, İşletme Bölümü Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Cemal AKYEL Ocak 1996, 96 sayfa Bu çalışmada, proje bitirme süresini en kısa tutmayı amaç edinerek sınırlı kaynaklı projeleri planlayan bir bilgisayar yazılımı sunulmuştur. Program Microsoft Windows altında çalışır. Kullanıcılar ve yazılıma yeni özellikler eklemek isteyen programcılar için kullanıcı dostu ve genel amaçlı bir arabirim hazırlanmıştır. Planlama algoritması olarak Minimum Slack yöntemi kullanılmıştır. Yazılımın modüler yapısı yeni algoritmaların kolaylıkla eklenmesini sağlar. Anahtar Sözcükler: Sınırlı Kaynaklı Proje Planlama, Bilgisayar Destekli Planlama, Yöntemler, Atama Kuralları. iv ABSTRACT RESOURCE-CONSTRAINED PROJECT SCHEDULER Kara, Yılmaz M.B.A., Department of Management Supervisor: Assist. Prof. Dr. Cemal Akyel January 1996, 96 pages This study presents a computer software that schedules projects under resource constraints for the objective of minimizing the project completion time. The program runs under Microsoft Windows. A user-friendly and general-purpose interface is provided for users, and programmers who would like to incorporate additional features. Minimum Slack Time heuristic rule is used as the scheduling algorithm. However, the modular nature of the software makes the addition of new algorithms easy. Keywords: Resource-Constrained Project Scheduling, Computer-Aided Scheduling, Heuristics, Dispatching Rules. Ill 96

176

ÖZET Bu çalışmada, zamanla bozulan malların üretim ve envanter problemleri incelenmiş ve özellikle bozulan malın üretim hızını bir planlama süresi içinde, toplam maliyet fonksiyonunun her anki değerini minimize edecek şekilde saptanması problemi ele alınmış ve optimal bir çözüm yöntemi kullanılarak Turbo Pascal dilinde bir yazılım geliştirilmiş ve ilaç sanayiine bir uygulaması yapılmıştır. Model lemede Weibull dağılım fonksiyonu kul lanı lmışt ır. v 1 1 1 OPT I HAL PRODUCTION PLANNING FOR DECAYING ITEMS SUMMARY Many models of the production and inventory problem were undertaken to determine a minimum cost schedule of production output levels in order to meet demand during a prespecified horizon. In these works, it is generally assumed that the rate of change in inventory level at a given time is equal to the difference between the production and the demand rates. However, some items produced are depleted not only by demand but also by decay, such as spoilage as in fruit, physical depletion as in highly volatile liquids, or deterioration as in electronic components or grain. In this work the problem of production planning in which the decaying items are produced over the finite period CO, T3, where T is the planning period is considered. First the types of cost models are introduced then some information about failure models is given followed by the approach used in this study. Finally, the developed software and an application to drug industry and a discussion of the results are presented. Production planning is concerned with the determination of the inventory and work force levels in order to meet the fluctuating demand. It is generally assumed that the physical resources of the firm is constant during the planning period. Since the times and amounts necessary for the best utilization of the resources are rarely the same as the ones imposed by the demand, a problem arises and production planning is concerned with finding a solution to this problem. Generally twelve months is chosen as the planning period. The most important factors taken into consideration during production planning are the costs. These may be classified as basic production cost, costs related to production rate, inventory holding costs and shortages. In order to support the management, models are utilized because these models enable the managers to visualize the unclear thoughts and allow them to examine all the variables related to the problem. These models are classified according to the assumptions they make about costs. 1 XLinear cost models are generally preferred because they can be easily solved using linear programming. Actually these models are less restrictive than they seem to be for any convex cost function can be approximated to the desired accuracy using line segments. This model is classified into two classes. 1) Constant labor model: In this model it is assumed that the work force is constant and hiring and firing to meet the demand fluctuations is not allowed. This model is not very suitable due to the fact that the number of constraints increase very fast. 2) Variable labor model: In this model, when it is feasible to hire or fire personnel in order to meet the fluctuations in demand during the planning period, labor can be taken as a decision variable. This model allows for shortages. For only one product the form of the optimal policies have been investigated and efficient algorithms have been deve 1 oped. The main advantage of the linear cost models is that they can be solved using linear programming because this method solves a problem having a large number of decision variables and constraints. Also, since it has a high performance in parametric and sensitivity analysis, suitable planning decisions can easily be made. The main disadvantage of these models is that the uncertainties in demand cannot be incorporated into the model in an open form. Another type of model is called the quadratic cost model. Since the derivative of a quadratic function is a linear function the derived decision rules generated using quadratic cost models have a linear structure and for this reason they are called linear decision rules. The first example of this type has been developed by Holt, Modigliani, Muth and Simon therefore this model is also known as HMMS model. In this model there are two decision variables work force and production, inventory is automatically specified due to the relation among these three variables. For this reason the optimum decision rules requires the determination of work force and labor that minimizes the quadratic cost function in every period. The main advantages of the quadratic cost models are that they allow the usage of a realistic cost structure, simplify the development and the solution of the linear decision rules, and when the expected demand forecasts are made in an unbiased manner linear decision rules minimize the expected cost therefore allowing the removal of uncertainties in an easy way. Their disadvantages are that the determination of the cost coefficients require complex forecast processesand the limitations imposed on the model size due to the computational complications that arise as the number of decision variables increase. Decision rules are insensitive to large errors in the cost parameters. This property is very appealing for the determination of the cost values accurately is very hard. For every item a state called failure which prevents the usage of the item for its intended purpose can be defined. This concept is a general one that is for example spoilage in fruits and cereals, physical depletion as in highly volatile liquids or deterioration as in electronic components can all be defined as f ai lure. For the failed item the time period that passes from an initial time t=0 to the moment it becomes useless is called lifetime and is assumed to be a random variable having a probability distribution function. Experimental work have shown that the value of T cannot be obtained from any deterministic model, i.e., under identical conditions identical items fail at different and unpredictable times. For this reason the use of a probabilistic model is the most realistic approach. As the probabilistic model generally the following are used: 1) Normal failure model; It is used to model the failures due to wear. 2) Exponential failure model: In this model the lifetime is represented by an exponential distribution. The failure rate is constant, i.e., the item does not wear out in time. 3) Gamma failure model: If failure is due to some random disturbance such as sudden drops or rises in electrical voltage or chemical decomposition, then this model is used. 4) Weibull Failure model: If the system is made up of many components then this is a suitable model for failure. The leakage of dry batteries, or decay of drugs can be modelled using weibull distribution. The model considered in this work is as follows: We consider a problem of production planning in which the decaying items are produced over the finite period £0,T], where T is the planning period. Generally the rate of change in inventory level at a given time is taken as equal to the difference between the production and demand rates. However as we consider decaying items a generalized equation containing a term for the decrease in inventory level due to depletion by decay is used. Two kinds of costs following the HMMS model are considered. The production cost contains two terms; the linear term is the production cost of raw material and direct labor that is proportional to production rate. The quadratic term is the deviation of the actual production xirate form the desired or target production rate. The inventory holding cost also contains two terms. The quadratic terms in these models can be interpreted as the penalty for deviation from the target va 1 ues. We define a current value total cost function during the finite period CO,T] because we are interested in finding the production policy of the interval that minimizes this function subject to the condition imposed by the generalized equation describing the change in inventory level together with the initial value of inventory level. This model is a dynamic optimization problem with continuously distributed time-lags. The necessary and sufficient optimality conditions are derived using continuous optimal control theory. We first define the current value hamiltonian with the adjoint function. With the help of a theorem we show that the optimality conditions are not only necessary but also sufficient. Using the defined relations and optimality conditions we give an algorithm for the computational procedure. For the development of a software for production planning using the aforementioned computational procedure Turbo Pascal 5.5 was chosen as the programming language due to its advantages such as structural programming, fast compilation and execution and language features that allow the usage of high resolution graphics. In the design stage the most important subject was the selection of the methods for the numerical solution of the various equations. Since the algorithm is basically iterative a lot of numerical integrals and derivatives have to be computed until convergence is achieved. Therefore a balance between accuracy and speed had to be observed. For the often repeated integral computations less accurate but fast and for the integrals that are computed only once very accurate but slow methods were used, this approach is justified by the fact that the number of iterations for the problems considered was less than 6, i.e., the loss of accuracy does not increase the number of iterations but the overall computation time is dramatically reduced. In order to make the program more user friendly after each iteration in windows on the screen curves for demand, production rate and inventory level are drawn. xxiThe software was implemented on an PC AT compatible machine with a 80287 numerical coprocessor, and a Hercules monochrome graphics card. An appl i an eye drop was year was chose distribution fun drug. The discr continuous one u the real cost companies, gues coefficients of noticed that t consideration i drugs. Therefor the determinatio function was als cation to the drug industry was made and chosen as the item to be produced. One n as the planning period. Weibull ction was used for the lifetime of the ete demand function was approximated by a sing cubic spline interpolation. Since of the drugs is kept secret by the sed rather than actual values for the the cost equations was used. It was also he companies actually do not take into n production planning e, experimental values n of the parameters of o not avai lab 1 e the decay of the that would enable the distribution After the examination of the solutions for the cases considered the following observations were made: 1) The inventory level initially increases and then slowly decreases as it approaches the planning horizon. 2) The production condition. 3) The either of increases, either of increases. rate converges to the terminal inventory level becomes smaller as parameters of the Weibull function production rate becomes larger as parameters of the Weibull function For further work the use of a more general cost function such as a model including the cost of a regular payroll, hiring and firing and overtime can be considered as can a mu 1 1 i -product situation. xi 1 1 62

77

ÖZET Oldukça geniş uygulama alanı bulunan üretim yönetimi ko nusunun bu çalışmada sadece üç ana bölümü ele alınmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde, uygulamada daha- sık karşılaşı lan normal dağılım varsayımına dayalı, istatistiksel ka lite kontrolü amaçlı iki ayrı bilgisayar programı ge liştirilmiş; konu içinde özellikle kontrol kartları yön temine ilişkin olarak sunulan örneklerin bu programlar yardımıyla sayısal çözümlemeleri yapılmıştır. Çeşitli tablolardan gerekli sayıların alınması, hatta gerekti ğinde tablolardaki değerler arasında interpolasyon yapıl ması; temel örnek istatistiklerinin hesaplanması, kont rol sınırları dışına düşen örneklerin saptanması, oran sal niceliklerinin belirlenmesi ve kontrol kriterleriy-- le karşılaştırılması gibi elle yapıldığında zahmetli ve hataya elverişli işlemleri kapsayan istatistiksel kalite kontrol problemleri, geliştirilmiş olan interaktif işle- timli bilgisayar programları (PROGRAM 1.1. ve PROG RAM 1.2) sayesinde çok kısa bir sürede ve gereken mini mum veri ile kullanıcıyı aradığı sonuçlara ulaştırabil mektedir. Gerek kuruluş aşamasında, gerekse üretim aşamasında, kâra geçiş noktalarının, maksimum kazancı sağlayan fiyat ve üretim düzeylerinin saptanması gibi hayati önem taşıyan. konularda firmaların vereceği kararları; izlemesi gere ken fiyat ve üretim politikalarını etkileyen başabaş- noktası BBN analizleri çalışmanın ikinci ana bölümünü oluşturmaktadır. Bu bölümde, doğrusal, eğrisel ve esnek BBN analizleri amacıyla biri interaktif işletimli (PROGRAM 2.1.) diğer ikisi normal işletimli (PROGRAM 2.2 ve PROGRAM 2.3) üç bilgisayar programı geliştirilmiştir. vııı -Bu programlar yardımıyla, gereken zamanlarda kârlılık durumunun, üretim ve fiyat politikalarının gözden geçi rilmesi, böylece işletmenin kârlılığını arttırıcı ya da piyasadaki yerini belirleyici kararlar vermesi sağlanmış olmaktadır. Çalışmanın son bölümü doğrusal ulaştırma programlaması konusuna yönelik olup, min. ulaştırma maliyetli seçene ğin saptanması, kuruluş yeri belirlenmesi ve kapasite kısıtlaması problemlerin çözümünde başarıyla kullanı labilen bir bilgisayar programı (PROGRAM 3.1) gelişti rilmiş, sözü edilen problemlere ilişkin örnek çözüm lemeler yapılmıştır. İx 129

ÖZET Bu çalışmada iş dünyasının vazgeçilmez planlama sistemlerinden biri olan proje is programlaması ele alınmış, söz konusu sisteme alışagelmiş ag yönteminin dışında bir yöntemle, veri tabanı kavramıyla yaklaşılmıştır. Veri tabanı, veri derlemesi ve derlenen verilerin islenerek bilgiye dönüştürülmesi olarak tanımlanabilmektedir. Bu tanımdan yola çıkılarak bu çalışmada öncelikle is programı hazırlanacak olan projenin bilgilerinin derlenmesi için gerekli algoritmalar hazırlanmış, daha sonra da derlenen verileri isleyerek, kaynak ki sı ti olmayan ve olan durumlar için ayrı ayrı proje is programı hazırlayan algoritmalar geliştirilmiştir. Geliştirilen algoritmalarda, diğer yöntemlerde olduğunun aksine, projenin şebeke diyagramının çizilmesine gerek duyulmamaktadır. Di ger tara-ftan kısıtlı kaynak durumu için proje is programı hazırlayan algoritmada ise kaynak kısıtı nedeniyle çıkan problemin tüm çözümleri tarandığından, kaynak kısıtı nedeniyle proje süresindeki oluşabilecek mümkün uzamanın minimize edilmesi açısından optimuma erişmek mümkün olmaktadır. Çalışmada ikinci aşama olarak ise söz konusu algoritmalara dayalı ve Clipper veri tabanı yazılımı kullanılarak bilgisayar için Veri Tabanına Dayalı Proje Programlama (VTDPP) Paket Programı geliştirilmiştir. Söz konusu paket programın geliştirilmesinde öncelikle paket programın kullanımının kolay olmasına ve kullanıcıya yardımcı olabilecek çok çeşitli raporlar alınabilmesine özengösterilmiştir. Son olarak ise geliştirilen algoritmalara dayalı olarak hazırlanan paket program bir örnek problem üzerinde, başka paket programlarla karşılaştırılmalı olarak çalıştırılmış, gerek geliştirilen algoritmaların gerekse geliştirilen paket programın yukarıda belirtilen avantajlarının doğruluğu gösterilmiştir. vi 115

176

ÖZET Üretim sistemlerinin başarısı sistemi oluşturan tüm alt sistemlerin başarısına bağlıdır. Bu projede ele alman ve lirete olarak nitelendirile- bilen Malzeme İstekleri Planlama sistemi, uygulaması ve önemi açısından açıklanmaya çalışılmış olup, uygulama için seçilen tesisin Özelliklerine uygun stok modeliyle desteklenmiştir. Uygulama alanında çok. detaylı incelenmesi gereken MİP sistemi maalesef Türkiye'de yaygın değildir. Teknolojik yönden ilerlemiş ülkelerde bu kavramın önemi günden güne artmaktadır. Projede ele alınan ve uygulama bölümüyle pratiğe aktarılmaya çalışılan MİP sistemi gelecekte bu yönde çalışacak olan araştırmacı, arkadaşlara faydalı olacağı ümid edilmektedir. SUMMARY Material Requirement Planning System. The success of the production systems depends upon the success of the subsystems of the main frame* The Material Requirement Planning System (MRPS) which may be classified as one of the subay t ems of the production systems was studied with regard to the application and impartance. An appropriate Stock Control Model, namely Model- IV, which is considered partcularly suitable to the company where the system is to be applied was selected to support the MRPS. The application of MRPS has been given Utile attention by the Turkish* Industrial companies whereas should be studied in great detail* Industrially developed countries has been giving mor< attention than ever. The MRPS was studied and applied to a particular company. It is expected to be valuable for the researchers the future. 43

ÖNSÖZ Yüksek lisans öğrenimim boyunca benden yardımını esirgemeyen Sayın Hocam Prof. Dr. Aydın ÖZTURK'e teşekkür ederim. Gerek tez çalışmalarımda gerekse diğer çalışmalarımda gösterdiği ilgi ve yardımlarından ötürü çok kıymetli Hocam Prof. Dr. Demir ASLAN 'a teşekkür ederim. SUMMARY This study covers the linear programming of the corrugated cardboard production schedules. It is named as `One dimensi onal cutting-stock problem` in literature. Through this study it is built a model to make the edge trims of the production prosess minimum. This model is tested with the true parameters taken out from real production orders. Then the results of this programme is compared with the hand calculated results. -1- 17

68