Search

Tarihte Hz. Peygamberimizden bu yana gerek anlama gayreti ve gerek toplumların farklı zihnî yapıya sahip olması hasebiyle Kur'ân-ı Kerim âyetlerine farklı anlamlar yüklenmiştir. Kur'ân ilimleri içerisinde üzerinde en fazla durulan ilimlerden birisi de Müteşâbihü'l-Kur'ân ilmi olmuştur. Kur'ân'da anlamları kapalı bulunan veya birden fazla mana içerinden tecih etmede zorluk söz konusu olan âyet, kelime ya da harflerdir. Bu tezde son dönemin en önemli Şiî âlimlerinden biri olan Tabâtabâî'nin el-Mîzân fî Tefsîri'l-Kur'ân isimli tefsirinde müteşâbih âyetlerden özellikle kelâmî âyetleri açıklaması ve konuya yaklaşımı ele alınmıştır. Müellifin farklı ve orijinal görüşleri ortaya konulmuştur. Bunun yanında İmam Mâtürîdî, Zemahşerî, Beyzâvî başta olmak üzere klasik tefsir kaynaklarından faydalanılarak Tabâtabâî'nin konuyu ele alış biçimi mukayeseli bir şekilde tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Tabâtabâî, el-Mîzân, Âyet, Müteşâbih, Yorum Because of the effort of understanding and because of the fact that societies have different mindsets of their own; verses of The Holy Quran has been commented differently. One of the most concentrated science among Quranic sciences is Mutashabih al-Quran. The issues in questions are of the verse, word or letters which have closed meanings in the Quran or have difficulty in choosing from more than one meaning. Herewith the thesis, one of the most important Shia Muslim scholars of the last period, Tabâtabâî's description of al-Mîzân fî Tefsîri'l-Kur'ân, especially the explanation of the theological verses from the mu'bih verses and their approach to the subject was discussed. Author's unique and different views have been revealed. In addition to that, it is intended to establish how the topic was viewed by different scholars making use of the classical tafseer resources such as those of imams as Imam Mâtürîdî, Zemahşerî and Beyzâvî.Key Words: Tabâtabâî, al-Mîzân, Verses, Mutashabih, Comment 129

Kur‟an‟ı Kerim‟de, müteşâbih diye isimlendirilen bazı ayetler vardır ki bunlaranlamlarındaki kapalılık ve benzerlikten dolayı manası tam olarak anlaşılamayanayetlerdir. Müfessirlerin bu ayetleri tefsir ve tevil etmelerine karşın, mahiyeti vehakikati tam olarak ancak Allah tarafından bilinebilen bu ayetlerin bir kısmı kıyamet veahiret hayatı gibi gayb alanına giren konulardır.Söz konusu ayetlerin bir kısmı ise Allah‟a nispet edilen el, yüz, gibi zâtî; istiva, istihya,mekr gibi fiili nitelikte olan sıfatlardan oluşmaktadır. Anlaşılması güç bu ayet vekavramların tevili meselesi, müteşâbihin delaleti ve kapsamı, Kur‟an‟da anlamıanlaşılmayan bir takım ayetlerin bulunup bulunmadığı, gibi birçok soruyu ve sorunuberaberinde getirmiştir.Bu çalışmamızda, müteşâbih ayetlerin tevlini caiz gören ve anlaşılması için çabasarfeden Bayraktar Bayraklı‟nın söz konusu ayetleri yorumlamadaki yöntemini elealdık. Müfessir müteşâbih ayetlerin belli anlamlara sahip olduğunu ancak bu anlamlarınanlaşılması için bu tür ayetlerin muhkem ayetlerle birlikte değerlendirilmesidüşüncesindedir. Ayrıca ona göre belli bir zamanda anlaşılmayan müteşâbih ayetlerzamanın geçmesi ve ilmin, bilimin ilerlemesiyle anlaşılır hale gelecektir.Anahtar Kelimeler: Bayraklı, Müteşâbih, Muhkem, Te‟vil, Haberî Sıfatlar. There are some verses called mutashabih, non-obvious, which are not fullunderstandable because of their inexpressiveness and similarities. Despite some ofexegetes interpret and transcribe these verses, which can be knew their nature andcompletely truth by Allah, are mostly related to doomsday and life of the hereafterwhich are realm of unseen.Some parts of mentioned verses are related to some adverbs which are hand, face and soon, and some adjectives which are to manage, to resuscitate, to do a disservice whichare ascribed to Allah. Understanding of these verses, whether or not make sense,brought together some questions and as well as the problems.In this works, we have dealt with Bayraktar Bayraklı‟s method of interpreting of theseverses and how he can see that is permissible. Exegetes think that these non-obviousverses have to be evaluated together with certain verses to understand what they exactlymean. And also, according to them, some of these non-obvious verses will beunderstandable in time being and improving the knowledge and science.Keywords: Bayraklı, Mutashabih, Muhkam, Interpretation, Habarî attributes. 86

Yüksek Lisans Tezi, İmam Mâtürîdî hiç şüphesiz Mâverâünnehir'de yetişen önmeli alimlerdendir. O kendi adıyla isimlendirilen kelam ekolünün kurucusu olmanın yanı sıra Ehl-i Sünnet kelamının da en önemli kurucu temsilcilerindendir. Kendi döneminde dalalete düşmüş fırkalar ile mücadele ederken doğru inanç sisteminin de temellerini atmıştır. Kendisinden sonra gelen takipçileri de bu duruşu geliştirerek devam ettirmişlerdir. İmam Mâtürîdî her konuda olduğu gibi konumuz olan Allah'ın haberî sıfatları konusunda da ifrat ve tefrit uçlarında yer almamış vasatı korumuştur. Sadece nassların haber vermesi sonucu bilinmesi mümkün olan bu sıfatları anlama konusunda başlıca üç tutum ortaya çıkmıştır. Birincisi: haberî sıfatların nasslarda geçtiği şekliyle Allah'a nispet edilmesi ancak anlamı konusunda bir görüş beyan etmeyen selefin tefvîz tutumudur. Bu görüşü benimseyenlere göre bu sıfatların manasını sadece Allah bilir. İkincisi: Allah'a sıfatları isbat etmede aşırıya giden teşbih ve tecsim tavrıdır ki Allah'ı yaratıklara benzetmek anlamına gelmektedir. Üçüncüsü ise Allah'a nisbet edilen bu sıfatların mecazî ifadeler olduğunu belirtip belli kurallar çerçevesinde Allah'ın ulûhiyyetine layık bir şekilde te'vil edenlerin tutumudur. Mâtürîdî zikri geçen tutumların sonuncusunu benimseyenlerdendir. Ancak o, ilgili sıfatları dilin müsaade ettiği ölçüde te'vîl etmekle beraber son tahlilde bunun zan ifade ettiğini söylemiş ve söz konusu sıfatların nihaî ve kesin anlamlarının, yapılan te'viller olduğunun söylenemeyeceğini de sık sık vurgulamıştır., Undoubtedly, Imam Maturidi is one of the significant scholars who grew up in Mawaraannahr. In addition to being the founder of the Kalamschool named after him, he is one of the most important founding representatives of the Ahl as-Sunnah'sKalam. He has established bases of the right belief system while struggling with the heretic streams of his own time. The followers who came after him continued by developing this stance. Imam Maturidi, as in every subject, has preserved his mediocre according the habari attributes of Allah, and didn't express any signs of extravagancy and extremeness. The three main attitudes have emerged in understanding these attributes, which are known only as a result of the nass (divine scripts). The firstis relating habari attributes to Allah as similarly as they are in the narrations without expressing an opinion on the meanings. This is the tafweedattitude of thesalaf scholars. According to those who adopt this view, only Allah knows the meaning of these attributes. The second approach isextravagant and radical attitude of tashbeeh and tajseemin terms of relatingthe habari attributes to Allah, which means assimilating Allah to the creatures. The third is the attitude of those who have expressed that these attributes are metaphorical expressions, and who are interpreting these attributes within the framework of certain rules appropriately to Allah's greatness.Imam Maturidi is one of those who adopt the last of the attitudes. However, although he has interpreted related attributes to the extent permitted by Arabic language, he has also emphasised that these interpretations are only estimations and are not the final and precise meanings of the attributes.

İnsanlar her dönemde olduğu gibi İslam düşünce tarihinde de kendilerini yaratanı tanımak istemişlerdir. Bunun için de, Kur'an ve hadislere başvurmuşlar ve orada anlatılan şekliyle Allah'ı bilmek ve tanımak istemişlerdir. Ancak nasslarda kullanılan yedullah (Allah'ın eli), vechullah (Allah'ın yüzü) gibi bazı ifadeler insanlarda zihin karışıklıklarına yol açmış ve insanlar bu ifadeleri nasıl anlayacakları konusunda zaman zaman fikir ayrılıklarına düşmüşlerdir. Bu türdeki ifadelere `haberî sıfatlar` denir. Bu ifadeler insan zihninde müşahhastan mücerrede doğru bir Tanrı tasavvuru oluşturmak için kullanılmıştır. Bazı Mutezili âlimler bu ifadelerin te'vil edilmesi gerektiğini savunurken, Selef âlimleri bu ifadelerin olduğu şekliyle kabul edilmesi gerektiğini ve mahiyetinin bilinemeyeceğini savunmuştur. Fahreddin Râzi ise haberî sıfatların teşbih ve tecsime düşülmeden te'vil edilmesi taraftarı olmuş ve bunu sık sık vurgulamıştır.Fahrettin er Râzi'nin haberî sıfatlar konusundaki görüşlerini ortaya koymak istediğimiz bu çalışmamızın giriş bölümüne Allah'ın sıfatları konusuna genel bir bilgi verdik. Birinci bölümde muhkem ve müteşabih kavramları ile haberî sıfatları anlamada uygulanan metotları inceledik. İkinci bölümde ise Râzi'nin haberî sıfatları nasıl açıkladığını ve bu konuda nasıl yorum yaptığını tespit etmeye çalıştık. Râzi'ye göre, haberî sıfatların mutlaka te'vil edilmesi gerekir. Bu bir zorunluluktur. Aksi halde insan zihninde tam olarak netleşmemiş bir Tanrı tasavvuru ve zihin karışıklıkları oluşur.Anahtar Kelimeler: müteşâbih, haberî sıfatlar, te'vil, tenzih, Fahreddin Razi. In the history of Islamic thought as well as in every era people have wanted to recognize their creator. For this reason, müslims refer to the Koran and the hadith to know and recognize Allah (Arabic, proper name of God) in this way. However, some expressions like `Yedullah (The hand of God), Vechullah (The face of God)` in the Koran and the hadith confused people's mind and sometimes people fell to disagreements about how to comprehend these expressions. These kind of expressions are called `reported attributes` (al- sifaat u'l-ikhbaari). They are used to get a God in mind from concrete to abstract. While some scholars claimed these expressions must be explained away, Selefiyye claimed these expressions must be accepted as it is and its nature could not be understood. Fakhradden Râzi claimed and frequently expressed `reported attributes` must be explained away without likening (tashbeeh) and incarnation (tajseem) .We gave general informations about attributes of Allah in introduction part of this study which we want to set forth Fahrettin er Râzi's thoughts about `reported attributes`. In the first part, we examined `muhkam (decisive) and mutashabih (allegorical) concepts` and methods used in understanding `reported attributes`. In the second part we tried to determine how Râzi explained `reported attributes` and commented on this matter.According to Râzi, `reported attributes` must be definitely explained away. This is a must. Otherwise an indefinite imagination of God and confusion appears in people's mind.Keywords: mutashâbih (allegorical), al- sifaat u'l-ikhbaari (reported attributes), ta'wîl (interpretation), Fakhradden Râzi. 129

Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd el- Mâtürîdî (ö. 333/944), Mâtürîdîyye mezhebinin kurucusu, müfessir ve fakihtir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte III./IX. yüzyılın ilk yarısının ortalarında doğduğu ve hayatının bir asır kadar olduğu tahmin edilmektedir. Gerek eserlerinde kullandığı üslup ve dil özellikleri gerekse yaşadığı Semerkant ve etrafının Türkler'in sayıca fazla olduğu bir bölge olması göz önüne bulundurulduğunda Mâtürîdî'nin Türk kökenli olduğu söylenebilir. İmam Mâtürîdî, 944 yılında vefat etmiştir. Dini metinlerde geçen müteşâbih kavramı üzerinde bu zamana kadar, birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışma Mâtürîdî'nin müteşâbih âyetlere yaklaşımını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu araştırma giriş ve iki bölümden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde; araştırmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi, kaynakları, Mâtürîdî'nin hayatı ve ilmi kişiliği hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde; tefsir, te'vil, muhkem, müteşâbih kavramlarının lugat ve ıstılah anlamları verildikten sonra müteşâbih âyetlerin çeşitleri, sayıları, Kur'an'da bulunmasının hikmetleri ve müteşâbihat konusunda öne çıkan yaklaşımlar ele alınmıştır. İkinci bölümde; İmam Mâtürîdî'nin muhkem ve müteşâbih tanımı, muhkem ve müteşâbih âyetler hakkında genel görüşü verildikten sonra Mâtürîdî'ye göre müteşâbih olan yani hurûf-ı mukattaa, Müteşâbih Sıfatlar ve Âhiret ile ilgili âyetlerin açıklamaları Te'vîlâtü'l-Kur'ânve Kitâbü't-Tevhîd çerçevesinde ele alınmıştır. Sonuç ve değerlendirme kısmında ise İmam Mâtürîdî'nin elde ettiğimiz görüşlerine ilişkin açıklamalara yer vererek Kur'an'ın çağımızda daha iyi anlaşılmasına bir zemin oluşturması amaçlanmıştır.Anahtar SözcüklerMâtürîdî, Tefsir, Te'vil, Muhkem, Müteşâbih, Hurûf-ı mukattaa, Haberî Sıfatlar. Abū Mansūr Muhammad ibn Mahmūd Al-Mātūrīdī (d. 333/944) is the founder of the Māturīdī sect, who is the glossator and the scribe. Although his date of birth is not known precisely, it is estimated that he came to the world in the middle of the first half of the III/IXth century and that his life goes on for an age. Considering that the language and genre features he uses in his works are in the region where Samarkand and his surroundings, where he lived, are mostly located by Turks, It can be said that Māturīdī is Turkish origin Imam Māturīdī died in 944. Until this time, many works have been done on the concept of Mutashâbih in religious texts. The purpose of this study is to determine the approach of Mutashâbih to the compliant verses. Our study consists of entrance and two parts. In the introduction section; The subject of the research, its significance, purpose, method, resources, information about the life and scientific personality of Mātūrīdī. In the first section; After the linguistic and intuitional meanings of the interpretation, Ta'wīl, Muhkam, Mutashābih conventions are given, the types, numbers, wisdom of the Qur'an and approaches to prominence in Mutashâbih are discussed. In the second chapter; Explanations of the verses related to the definition of Māturīdī muhkam and mutashābih, the general view on the muhkam and mutashābih verses, was followed by Māturīdī according to the enthusiasm of the hurūf al-mukattaa, khabarī attribute, afterlife, have been handled in the context of the Ta'wīlāt al-Qur'ān and Kitāb al-Tawhīd. In the conclusion and evaluation section, it is aimed to provide a ground for the better understanding of the Qur'an in our time by giving an explanation about the views of Māturīdī.Key WordsMāturīdī, Interpretation, Ta'wīl, Muhkam, Mutashābih, Hurūf al-mukattaa, Khabarā attribute. 273

Mukâtil b. Süleyman hicrî birinci ve ikinci yüzyıllarda ilim ve düşünce merkezleri olan Belh, Horasan, Irak, Basra gibi bölgelerde yaşamış ve bu bölgelerde yaşananilmî, fikrî ve siyasal değişimlere şahitlik etmiş bir müfessirdir. Kaynaklarda hakkında lehte ve aleyhte birçok bilgi bulunurken, onun özellikle Allah'ın isim, sıfat ve fiilleri meselesinde antropomorfist bir tavır sergilediği iddia edilmiştir.Mukâtil b. Süleyman'ın teşbih akidesine mensubiyeti iddialarını elimizdeki mevcut eserlerinde - müteşabih ayetler bağlamında- incelediğimizde müfessir hakkında birkaç aleyhte düşüncenin ötesinde tutarlı bir yaklaşımın bulunmadığı kanaatine ulaştık. Zira Mukâtil, hurûf-u mukattaa, Allah'ın isim ve sıfatları, gaybî varlıklar vb meselelere gerek sahabe ve tabiin, gerekse Halef yaklaşımlarından farklı bir tutum sergilememiştir. Bu meselelerde Müşebbihe fırkasının özellikle Allah'ın sıfatları konusunda sergilediği insan biçimci tasavvurlardan tamamen uzak yorumlarla, tevhidî izahlarda bulunmuştur. Kur'ân'da Allah'a atfedilen a'yn, yed, kabza, maiyyet, kurbiyyet vb kavramları Yaratıcı'nın kudret, azamet ve vahdaniyetini ortaya koyan tefsirlerle izah etmiştir. Hurûf-u mukattaa ve gaybî varlıklarla ilgili ayetlerin tefsirlerinde de aynı şekilde Ehli Sünnet çizgisi içinde yer almıştır. Mukâtil'in eserlerinde özellikle gaybî âlem ve varlıklarla ilgili âyetlerin tefsirlerinde tecsim veya teşbihden ziyade israiliyyâtın fazlaca kullanılmış olması dikkât çekicidir. Ancak yine araştırmamız bize bunun, yalnız Mukâtil b. Süleyman'ın değil tefsir ulemasının başlıca sorunlarından biri olduğunu göstermiştir.Mukâtil'in eserlerinde sergilediği muvahhit tutuma rağmen bazı kaynakların onu teşbihle itham etmesi ise değişen sosyal, siyasal ve dini hayatın menfî yansımalarıdır. Çünkü müfessir yalnız ilmî sahada değil, sosyal ve siyasal alanlarda da etkin bir şahsiyettir.Anahtar Sözcükler: Mukâtil b. Süleyman, Müşebbihe, müteşâbih, te'vil, mezheb. Mukatil b. Suleyman (Mukâtil b. Süleyman) is a mufassir who lived in the first and the second century (hijri) in the centres of scholarship and thought such as Balkh (Belh), Khorassan (Horasan), Iraq (Irak) and Basra; and bore witness to the scholarly, intellectual and political alterations which occurred in these regions. In the sources, there are many positive and negative claims about him, it is especially asserted that he adopted an anthropomorphist way in the names, attributes and the acts of God (Allah).We studied the connection of Mukatil b. Suleyman with the doctrine of anthropomorphism (teşbih) in terms of mutashabih (allegorical) verses and according to the books that we have. Then we realised that there is not a consistent thought except a few adverse claims; because, Mukatil, did not exhibit a different attitude from the approaches of sahabe, tabiin and successors on some arguments such as hurûf-u mukattaa, the names and the attributes of God, and spiritual creatures. On these issues he stood apart from the sect of Mushebbihe?s ideas on the attitudes of God such as the anthropomorphist descriptions of God, and he made monotheistic explanations. He explained the notions attributed to God such as eye, hand, grasp, retinue, and contiguity by the commentaries which put forth the puissance, grandeur and unity of God. Likewise, he followed Ehl-i Sunnet?s footsteps on the commentaries of verses which about hurûf-u mukattaa and spiritual creatures. It is remarkable that in Mukatil?s books Isra?iliyat was used excessively rather than materialisation (tecsim) or anthropomorphism, especially on the commentaries of spiritual world and creatures. However, our research shows that this is not only Mukatil b. Suleymans?s problem but this is one of the primary problems of tafs?r scholars.Accusations on Mukatil by anthropomorphism though he exhibits a monotheistic attitude in his books are the negative reflexions of changing social, political, and religious life; because, mufassirs are not only active in scientific area, but they are active in social and political ground.Key Words: Mukatil b. Suleyman, Mushebbihe, muteshabih, te?vil, sect (mezheb) 102

İslam hukukunda ana hüküm kaynakları Kur?ân-ı Kerim ve Hz. Peygamber (S.A.S.)?in söz ve davranışlarıdır. Müslümanlar Hz. Peygamber (S.A.S.) zamanından itibâren bu iki kaynağı doğru bir şekilde anlayıp yorumlayabilmek için farklı yöntemler kullanmışlardır. Bu yöntemlerden birisi de lâfızlardaki kapalılığın (hafa) giderilmesidir. Bu çalışma lâfızlardaki kapalılığın giderilme yöntemlerini ele almaktadır. Tez; Giriş, üç ana bölüm, Sonuç ve Bibliyografya?dan oluşmaktadır. Birinci bölüm başlığına ?Genel Olarak Delâlet Şekilleri? adı verilmiş ve fıkıh usulünün delâlet şekilleri özetlenmiştir. İkinci bölüm?de ?Lâfızlardaki Kapalılığın Kaynakları? incelenmiş ve lâfızların delâletlerindeki kapalılık esas alınarak yapılan, hafî, müşkil, mücmel ve müteşâbih kavramları izah edilmiştir. Üçüncü bölüme ise ?Lâfızlardaki Kapalılığın Telâfi Yolları? ana başlığı konulmuş ve klasik usul-i fıkıhtaki beyân kavramı temelinde, kapalılığın telâfisi için takip edilecek metot üzerinde durulmuştur. Tezde klasik kaynaklar esas alınmış ve mevzu hakkında sentez yapılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Fıkıh, Fıkıh Usulü, Hafa, Hafî, Müşkil, Mücmel, Müteşâbih, Zâhir, Nass, Müfesser, Muhkem, Beyân, Tercih. The main sources of Islamic law are the Quran and traditions of Prophet's (i.e.words and behaviors). Since the time of the Prophet, Muslims have interpreted using different methods to solve new problems. One of the methods is elimination of hidden words (i.e. hafa )This thesis consists of an introduction, three main chapters, a conclusion and abibliography. In the first chapter, a lot of main elements of literal textual implications which are from the perspective of Usul al-fiqh are studied. The second chapter which is entitled ? The origin of the hidden words and their meanings ? deals with hafî, muskil, mucmel, mutesabih. The third chapter which is entitled ? Overcoming methods of the hidden words ? deals with revealing and preferenceIn this thesis, it has been looked into extend and interpretation of hidden words which is one of the most important subjects of Islamic law methodology by employing the words of the classic period and has been tried to do synthesis about it.Key Words: Islamic Law, Islamic Law Methodology, Hafa, Hafî, Muskil, Mucmel, Mutesabih, Zâhir, Nass, Mufesser, Muhkem, Revealing, Preference. 160

Kur'an'da, müteşâbih olarak isimlendirilen bir kısım ayetler vardır ki bunlar lafzındaki kapalılık, benzerlik ve bilinmezlikten dolayı manası tam olarak anlaşılamayan ayetlerdir. Tefsirleri insanlar tarafından bilinmekle beraber hakikati ve mahiyeti ancak Allah tarafından bilinen bu ayetlerin bir kısmını kıyamet ve ahiret hayatı gibi gaybî konular, bir kısmını ise Allah'a nispet edilen el, yüz, göz, gibi zâtî, istiva, istihya, mekr, gibi fiili nitelikte olan sıfatlar teşkil etmektedir. İnsan aklının anlama ve idrak kapasitesini aşan bu ve benzeri konuları ele alan ayetlerin yorumlanması meselesi, müteşâbihin tanımı, sayısı ve kapsamı, müteşâbihlerin te'vil edilip edilemeyeceği, Kur'an'da anlaşılması mümkün olmayan bir takım ayetlerin bulunup bulunmadığı, gibi birçok soruyu da beraberinde getirmiştir. Bizim çalışmamızda, müteşabih ayetlerin te'vilini caiz gören Müteahhirun dönem (VI./XII.) Eş'arî kelamcılarından Fahruddîn er-Râzî'nin (v. 606/ 1209) ayetleri yorumlamadaki üslup ve yöntemi el alınmıştır. Râzî, kendisinden sarfı nazar etmeyi gerektirecek kat'i ve aklî bir delilin bulunması dışında Kur'an'da geçen her lafzın hakiki manada anlaşılması gerektiği, hakiki manada anlaşılması mümkün olmayan lafızların ise teşbih ve tecsime yol açmayacak şekilde te'vil edilmesi gerektiği düşüncesindedir., A part of the Qur?an called mutashabih contains verses that are not entirely clear, that contain hidden meaning and similarity. Interpretations made by knowing people, the truth and the essence that is known only by Allah, some of these verses represent the unseen issues such as last judgment and resurrection; the others attributed to Allah such as hand, face, eye, names of Allah constitute the actual quality such as the inherent, evenness, resurrection, trap. Exceed the capability of human mind to understand and comprehend, a matter of interpretation of the verses dealing with this and similar issues, definition of mutashabih, the number and scope, it brought many questions whether verses need of interpretation or commenting the meaning, whether a number of verses in the Qur?an can be ever understood or not. Our research concerns the mutashabih interpretation of verses in the Müteahhirun period (VI./XII.) by Fakhr al-Razi, who is a scholar of Kalam and is referred to as a mutakallim from the Ash'ari. Fakhruddin Razi considers that it requires to backtrack from himself except for definite and rational finding an evidence, that each word, which is also found in the Qur'an, requires to be ascribed the true meaning; as for words can?t be understood on the true meaning, that needs to interpret it in a way that will not lead to smile and embody.

Muhkem ve Mütaşabih ayrımı Kur'an dilindeki farklılığı yansıtmaktadır. Muhkem ve müteşâbih, birbirlerinin zıttı değil, aksine birbirlerinin tamamlayıcısı konumundadırlar. Müteşâbih, genel olarak anlamı kapalı ayetler olarak tanımlanmıştır. Fakat müteşâbih, tecrübemize konu olamayan alanın, bizim duyu alanımıza açılabilmesine yönelik olarak kullanılan ifadelerin oluşturduğu kısımdır.Allah ve gayb alemi hakkında konuşan, bu alanlara dair bilgilendirmeler yapan, kullandığı yöntemlerle bu sahayı algı dünyamızın içerisine yerleştirmeye çalışan ifadeler müteşâbih'i oluşturmaktadır. Müteşâbih kelimesinin kök itibariyle, benzemek anlamını taşıması bu açıdan önemlidir. çünkü metafizik alana dair ifadeler, tecrübemize konu olan alana ait `benzetme'lerle bize sunulmaktadır.Muhkem ise insanın tecrübe ettiği alana verilen addır. Ahlaki, kültürel, sosyal, siyasi, ekonomik insanın tüm ilişkilerini gerçekleştirebileceği alan, varlığının da içerisinde oluştuğu muhkem alandır. İnsan bu alanda kendisi, yaratıcısı ve evren ile kurduğu tüm ilişkileriyle değerlendirilmeye tabi tutulur. İnsanın anlam kazanacağı ve anlam katacağı alan burasıdır. Kelimenin kökü dikkate alınacak olursa, bu alan sağlamlaştırmaya, mükemmelleştirmeye, olumsuzluklardan alıkoyup insanı güçlü kılmaya dönüktür. Bu yüzden ayette (3/7) bu kısım ümmü'l kitap olarak adlandırılır; yani bu alan insan için temel ve köktür.Anahtar Kelimeler: Müteşabih, Muhkem, Ümmü'l Kitap Discrimination between Muhkem and Müteşabih reflect the difference in the language of the Qu?ran. They aren?t contrary to each other, however they are complementary. Müteşabih ,in general, has been described as meaning-hidden verses. But, Müteşabih is a part of expressions used for the field that cannot be the subject to our experiences to be opened to our sensory field.Expressions which tell about God and the Invisible World, inform about these fields and try to dispose this field into our sense of world with the methods that they use make up Müteşabih. Considering the root of the word Müteşabih, it?s very important to mean ?correspond?, because expressions about metaphysics are offered to us, with the comparisons belonging to the field that is subject to our experience.Muhkem is the name given to the field that people have experienced. The field that a person who is moral, cultural, social, political and economic can actualize all his/her relationships is also the field in which his/her presence is formed. The person is put through the evaluation about the relationships that s/he associates with himself/herself, his/her creator and the universe. This is the field that a person takes a new meaning and give it a meaning. Regarding the root of the word, this field is oriented to reinforcement, refinement and making the person powerful by delaying him/her from the troubles. Therefore, in the verse (3/7), this part is named as Ümmü?l Kitap. That?s, this field is the basic and radical for the person.Key Words: Müteşabih, Muhkem, Ümmü?l Kitap 93

94