Search

Resumen La recepción de Luhmann en Latinoamérica se ha profundizado mucho en el siglo XXI, su concepción epistemológica es cada vez más conocida en ámbitos no sólo sociológicos. La obra de Luhmann es un intento de transformación y reconfiguración de anticuadas nociones que eran sagradas y de las ideas, paradigmas o enfoques tradicionales: la ontología, la teleología, el antropocentrismo, incluso la ética. Para hacerlo acude al pensamiento sistémico, pero se percata que con el instrumental teórico heredado de la Teoría General de Sistemas no es posible configurar una teoría pertinente para comprender el mundo contemporáneo. Por eso emprende un proceso de resignificación de la teoría tradicional de sistemas y configura una nueva teoría de sistemas: la teoría de los sistemas autorreferenciales y autopoiéticos. Precisamente, en este trabajo se analiza la clasificación de los sistemas según Luhmann, la nueva tipología de sistemas que propone, los sistemas autorreferentes y autopoiéticos, así como la relación entre vida, intención y comunicación, como operaciones que reproducen los sistemas biológico, psíquico y social. Abstract The reception of Luhmann in Latin America has deepened much in the 21st century, its epistemological conception is best known not only sociological areas increasingly. The work of Luhmann is an attempt to transformation and reconfiguration of outdated notions that were sacred and ideas, paradigms or traditional approaches: the ontology, teleology, anthropocentrism, even ethics. To do so go to systems thinking, but realizes that, with the instrumental inherited theorist of the General Theory of Systems, it is not possible to set up a relevant theory to understand the contemporary world. Therefore, undertakes a process of transformation of the traditional theory of systems and set up a new theory of systems: the theory of self-referential systems and autopoietic. Precisely, this paper examines the classification of systems according to Luhmann, the new typology of systems proposed by him, the self-creation and self-referential Systems, as well as the relationship between life, intention, and communication, as operations that they reproduce the biological, psychological and social systems.

Niniejsza książka swoim tytułem nawiązuje do "Teorii listu" - pracy habilitacyjnej Stefanii Skwarczyńskiej wydanej w 1937 roku we Lwowie, a będącej do dziś czytelnym punktem odniesienia dla wszystkich badaczy epistolografii w Polsce. Monografia Skwarczyńskiej, stanowiąca w rzeczywistości wielki projekt badawczy, prekursorski zarówno w wymiarze teoretycznym (interdyscyplinarność spojrzenia, kategoria "literatury stosowanej", definicja i typologia listu), jak i historycznoliterackim oraz interpretacyjnym (komparatystyczność ujęcia, pierwszy zarys dziejów listu, liczne przykłady listów z różnych epok), nie doczekała się w ciągu kolejnych lat uaktualnienia, mimo iż jako jedyna praca - spośród generalnie nielicznych polskich książek poświęconych epistolografii - jest czytana przez specjalistów różnych dziedzin zajmujących się listami . Lukę tę ma zapełnić niniejsza monografia, która jest zarazem kontynuacją projektu Skwarczyńskiej, jak też jego uzupełnieniem o nowe konteksty teoretyczne i badawcze, nieobecne w przedwojennej refleksji. "Nowa teoria listu" podzielona została na dwie części, które poprzedza obszerne wprowadzenie, mające na celu przedstawienie polskich badań epistolograficznych na tle prac zagranicznych: ich problematyki, zakresu oraz obecnych w nich pól badawczych. Szczególne miejsce zajmują pośród nich propozycje teoretycznoliterackie, od Teorii listu począwszy, a na najnowszych koncepcjach - Elżbiety Rybickiej czy Lucyny Marzec - skończywszy. Chociaż mają one szkicowy charakter i formę krótkich rozpraw, stanowią ważny punkt odniesienia dla całokształtu proponowanej nowej teorii listu, która ma charakter modułowy. Pomysł zastąpienia całościowego, jednolitego narzędzia - konfiguracją użytecznych dla danego bloku epistolograficznego koncepcji i metod wynika z przekonania, że list jako wypowiedź złożona i wielowymiarowa nie daje się sprowadzić do postaci, którą dałoby się ująć w ściśle określone ramy, jednakowe dla wszystkich listów niezależnie od ich typu czy czasu powstania. Od decyzji badacza, który bierze pod uwagę liczne uwarunkowania i kontekst konkretnego tekstu epistolarnego, zależy wybór danego aspektu korespondencji uznanego za najbardziej interesujący; w ramach niniejszej monografii będzie on się mógł zapoznać z wieloma możliwymi ujęciami danej problematyki użytecznymi w analizie listów, a sięgającymi do narzędzi literaturoznawczych oraz językoznawczych, a także koncepcji i metod wypracowanych w ramach filozofii (antropologia personalistyczna, filozofia umysłu, techniki Siebie) oraz nauk społecznych (psychologia komunikacji, logoterapia, analiza konwersacyjna, analiza dyskursu). Zaproponowana w niniejszej monografii teoria listu została przedstawiona szczegółowo w części pierwszej, podzielonej na sześć rozdziałów. Otwiera ją przegląd dotychczas stosowanych ujęć i charakterystyk listu, który prowadzi do sformułowania nowej definicji, stanowiąc podstawę kolejnych pięciu istotnych dla listu perspektyw. W dalszych rozdziałach pojawiają się takie zagadnienia jak dialogowość, podmiotowość, autokreacja, autoprezentacja, świadomość i nieświadomość, reprezentacja, pragmetyczność i performatywność listu, samozwrotność, techniki Siebie oraz potrzeba i wola sensu. Konteksty te, dotąd często niewykorzystywane w analizie epistolografii, są praktyczną realizacją postulatu Skwarczyńskiej, by analizować list interdyscyplinarnie i skonstruować dla tego gatunku odrębne metody badawcze. Druga część monografii przynosi z kolei sześć autonomicznych studiów interpretacyjnych, wykorzystujących wcześniej zaproponowane teorie i metody badawcze w analizie listów takich twórców jak Adam Mickiewcz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Maria Konopnicka, Zbigniew Herbert czy Sławomir Mrożek. Całościowe, teoretyczno-interpretacyjne spojrzenie na list jako jeden z najstarszych gatunków literackich, niezmiennie towarzyszący człowiekowi piśmiennemu, dokumentujący jego zmagania się z rzeczywistością i stanowiący kulturowe "lustro", w którym podmiot pozostawia na zawsze utrwalone swe własne odbicie jest rodzajem "nowego otwarcia" w badaniach epistolograficznych, a równocześnie zaproszeniem do żywej, naukowej debaty na temat miejsca, funkcji i znaczenia listu zarówno w naukach humanistycznych, jak i społecznych. The title of this book alludes to the "Theory of the letter" - the postdoctoral thesis of Stefania Skwarczyńska published in 1937 in Lviv, which remains a clear reference point for all researchers in Polish epistolography. Skwarczyńska’s monograph, which is actually a huge research project, innovative both in the theoretical dimension (interdisciplinary perception, category of applied literature, definition and typology of the letter), as well in the dimension of literary history and interpretation (comparative approach, the first outline of the history of the letter, numerous examples of letters from various epochs), has not been updated in the years to come, although as the only work - among the generally few Polish books devoted to epistolography - it is still read by specialists in various fields dealing with letters. This gap is meant to be filled in by this monograph, which is also a continuation of Skwarczyńska’s project, as well as its supplementation with new theoretical and research contexts, absent in pre-war reflection. "New theory of the letter" is divided into two parts, which are preceded by an extensive introduction, aimed at presenting Polish epistolographic research against the background of foreign work - their problematics, scope and research fields. A special place among them is reserved for theoretical and literary proposals, starting from "Theory of the letter", up to the latest concepts - Elżbieta Rybicka’s or Lucyna Marzec’s. Although they are just brief outlines, they constitute an important reference point for the whole proposed new theory of letters, which is modular in nature. The idea of replacing a comprehensive, uniform tool - the configuration of concepts and methods that are useful to a given block of epistolography - results from the conviction that a letter as a complex and multidimensional statement cannot be reduced to a strictly defined framework, identical for all letters regardless of their type or time of creation. It is the decision of the researcher, who takes into account the numerous conditions and context of a particular epistolary text, that conditions the choice of a given aspect of correspondence deemed as the most interesting; within this monograph, researchers will be able to get acquainted with many possible approaches to the issues useful in the analysis of letters going back to literary and linguistic tools, as well as concepts and methods developed within philosophy (personalist anthropology, philosophy of the mind, self-techniques) and social sciences (communication psychology, logotherapy, conversational analysis, or discourse analysis). The theory of letters proposed in this monograph is presented in detail in the first part of the work, divided into six chapters. The book opens with an overview of the previously used approaches and characteristic qualities of letters, which leads to the formulation of a new definition, constituting the basis for another relevant five perspectives. In further chapters, such issues as dialogue, subjectivity, self-creation, self-presentation, consciousness and unconsciousness, representation, pragmatism and performativity of the letter, self-reflexivity, self-techniques and the need and will of meaning appear. These contexts, so far often unused in the analysis of epistolography, are a practical realization of Skwarczyńska’s postulate to analyze letters in an interdisciplinary way and construct separate research methods for this genre. The second part of the monograph, in turn, brings six autonomous interpretative studies, using previously proposed theories and research methods in the analysis of letters of such authors as Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Maria Konopnicka, Zbigniew Herbert or Sławomir Mrożek. A comprehensive, theoretical-interpretive view of the letter as one of the oldest literary genres, invariably accompanying a literate man, documenting his struggle with reality and constituting a cultural "mirror" in which the subject leaves his own - forever embedded - reflection is a kind of "new opening" in epistological research, and at the same time an invitation to a lively academic debate on the place, function and meaning of letters both in the humanities and social sciences. L’ouvrage présent fait référence avec son titre à la "Théorie de la lettre" - une thèse d’habilitation de Stefania Skwarczyńska publiée en 1937 à Lvov, qui constitue jusqu’à aujourd’hui un point de référence lisible pour tous les chercheurs en épistolographie en Pologne. La monographie de Mme Skwarczyńska, qui est en réalité un grand projet de recherche, précurseur dans son dimension théorique (aspect interdisciplinaire, catégorie "littérature appliquée", définition et types de lettre) et constituant une interprétation historique et littéraire (approche comparative, premier aperçu de l’histoire de la lettre, nombreux exemples de lettres de diverses époques), n’a pas été mise à jour dans les années à venir, bien que restant la seule - parmi les rares ouvrages polonais consacrés à l’épistolographie - qui soit lue par des spécialistes en domaines divers, mais intéressés à des lettres. Ce vide devrait être comblé par cette monographie - une continuation du projet Skwarczyńska - par son complément de nouveaux contextes théoriques et scientifiques absents dans la réflexion d’avant-guerre. "La Nouvelle théorie de la lettre" est divisée en deux parties, précédées d’une introduction complète, qui vise à présenter la recherche épistolaire polonaise sur le contexte des travaux étrangers: leurs problèmes, leur portée et les problemes de recherche présents. Des propositions théoriques et littéraires prennent parmi eux une place particulière, avec la "Théorie de la lettre" pour commencer, et des conceptions les plus récentes - celles élaborées par Elżbieta Rybicka et Lucyna Marzec - pour terminer. Bien qu’elles aient un caractère sommaire et une forme de dissertation brève, elles constituent un point de référence important pour l’ensemble de la nouvelle proposition de théorie de la lettre, qui est de nature modulaire. L’idée de remplacer un outil complet et uniforme par une configuration de conceptions et de méthodes utiles à un bloc épistolaire donné découle de la conviction qu’une lettre, en tant qu’une expression complexe et multidimensionnelle, ne peut être réduite à une forme susceptible d’être fermée dans un cadre strictement défini, identique pour toutes les lettres, quelle que soit leur nature, type ou temps de création. Le choix d’un aspect de la correspondance, aspect considéré comme le plus intéressant dépend de la décision du chercheur, qui prend en compte les nombreuses conditions et le contexte d’un texte épistolaire particulier. Ainsi, dans le cadre de cette ouvrage, le chercheur est en mesure de se familiariser avec de nombreuses approches possibles aux problèmes pariculiers, utiles pour l’analyse des lettres et pour l’utilisation des techniques littéraires et linguistiques, ainsi que de concepts et de méthodes développés au sein de la philosophie (anthropologie personnelle, philosophie de l’esprit, technique de soi) et des sciences sociales (psychologie de la communication, logothérapie, analyse conversationnelle, analyse du discours). La théorie de la lettre proposée dans cet ouvrage est présentée en détail dans la première partie, divisée en six chapitres. Elle commence par une panorama d’ensemble des approches et caractéristiques de la lettre précédemment utilisés, ce qui conduit à la formulation d’une nouvelle définition, constituant la base de cinq autres aspects déterminant pour la lettre. Dans d’autres chapitres, apparaissent des thèmes tels que le dialogue, la subjectivité, la création de soi, la présentation de soi, la conscience et l’inconscience, la représentation, le pragmatisme et la performativité de la lettre, la réflexivité, les techniques de soi et le besoin et la volonté de sens. Ces contextes, qui jusqu’à présent n’étaient pas souvent utilisés dans l’analyse épistolaire, restent une concrétisation du postulat de Skwarczyńska d’analyser la lettre de façon interdisciplinaire et de construire des méthodes de recherche distinctes pour ce genre. La deuxième partie de l’ouvrage comporte six études interprétatives autonomes, qui s’appuient sur les théories et méthodes de recherche proposées précédemment avec l’analyse de lettres d’auteurs tels que Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Maria Konopnicka, Zbigniew Herbert ou Sławomir Mrożek. Une interprétation complète et théorique de la lettre en tant que l’un des genre littéraire le plus ancien, qui accompagne toujours un homme lettré, qui enregistre sa lutte avec la réalité et qui crée un "miroir" culturel dans lequel le sujet laisse pour toujour son image, demeure une sorte de "nouvelle ouverture" en recherches épistolaires, et en même temps une invitation à un débat scientifique sur la place, la fonction et le sens de la lettre dans les sciences humaines et sociales.

The purpose of the article is to emphasize the insufficiency of reductionist interpretation of Descartes’ heritage and to bring into focus the constitutive role of anthropology in Descartes authentic project. Scientific novelty . Substantiation of anthropology in Descartes’ philosophical structure is based upon recognition of key importance of anthropological intention in previous philosophy as well as anthropological one in philosopher’s own works. Therefore, the insufficiency of established de-anthropologised interpretation of essential intention of Descartes’ doctrine becomes evident. Methodology . The use of phenomenology and hermeneutics enables us to comprehend the key philosopher’s ideas as the manifestation of his personality. The concentration on the interpretation of Descartes ideas as the manifestation of determining influence of external factors is the shortcoming of the established reductionist methodology. Conclusions. It was proved that anthropology that should have been the conclusion of Descartes’ philosophy under conditions of domination of reductionist attitude was withdrawn by the de-anthropologised reality image. The comprehension of the authentic image of Descartes’ philosophy provides special attention to the anthropological element in his ontology.

The purpose of the article is to single out and comprehend the key points of Heidegger`s vision of the main ideas of Descartes` philosophy while searching «the other beginning» of philosophizing as anthropology. The implementation of the objective assumes the solution of the following tasks: justification of the Heidegger`s idea of the critical relation to the established stereotypes of technomorphism about the basic intention of Descartes` philosophy, the reconstruction of the context of Heidegger`s considering the understanding of the basic intention and main motives of Descartes` philosophizing, the authenticity analysis of the reception of Descartes` doctrine by Heidegger in modern literature. Methodology. The achievements of the anthropologically focused thought of the 20th century, namely existentialism, philosophical anthropology, personalism, communicative philosophy have the essential potential during the constructive judgment and theoretical reconstruction of anthropological intention of philosophizing. Heidegger's heritage takes on a special significance, especially his reflections about the ways of searching and finding a substantial alternative to the technicism in the form of «the other beginning» of philosophizing. Scientific novelty. The analysis of the scientific literature, devoted to the relationship of Heidegger – Descartes, testifies to the domination of the truncated understanding of Descartes`s philosophy deprived of an anthropological component, and, as a result, ignoration of the substantial succession of the Descartes` ideas by Heidegger. Considering Heidegger's corresponding texts devoted to the understanding of the deep transformations of the New time, we find out the anthropology as a cornerstone of science and technology. Understanding the basic part of anthropology in the culture of the New time makes Heidegger devote much attention to the destruction of the established ideas of self-sufficiency of science, technology, thinking and to the detection of those hidden ones from a superficial view of personal nature of philosophical knowledge. Conclusions. Heidegger reasonably decides to pay much attention to Descartes` heritage as one of the fundamental thinkers, whose works are especially important during the simultaneous understanding of both the sources of the European anthropology, and the formation of the bases of the technogenic civilization of the New time. Heidegger's heritage considerably contributes to more authentic interpretation of the basic intention and the main motives of Descartes` philosophy. His opening new prospects to a considerable degree is caused by his own anthropological orientation, critical attitude to the linear concept of the history of philosophy, the rejection of superficial teсhnomorphism interpretation of philosophy., Цель. Вычленить и осмыслить основные моменты хайдеггеровского видения ключевых идей философии Декарта в ходе поисков «другого начала» философствования как антропологии. Реализация поставленной цели предполагает решение следующих задач: обоснование идеи критического отношения Хайдеггера к устоявшимся техноморфным стереотипам о базовой интенции философии Декарта; реконструкцию контекста обращения Хайдеггера к осмыслению базовой интенции и основных мотивов философствования Декарта; анализ аутентичности оценок учения Декарта Хайдеггером в современной литературе. Методология. Существенный потенциал ходе конструктивного осмысления и теоретической реконструкции антропологической интенции философствования имеют достижения антропологически ориентированной мысли ХХ века, а именно – экзистенциализм, философская антропология, персонализм, коммуникативная философия. Особое значение приобретает наследие Хайдеггера, особенно его размышления о путях поиска и обретения содержательной альтернативы техницизму в виде «другого начала» философствования. Научная новизна. Анализ научной литературы, посвященной отношению Хайдеггер – Декарт, свидетельствует о доминировании усеченного понимания философии Декарта, лишенного антропологической составляющей, и, как следствие, игнорирование содержательной преемственности идей Декарта Хайдеггером. Обращаясь к соответствующим текстам Хайдеггера, посвященным осмыслению глубинных трансформаций Нового времени, мы обнаруживаем – именно антропология выступает в качестве краеугольного камня науки и техники. Осознание базисной роли антропологии в культуре Нового времени побуждает Хайдеггера посвящать многие страницы своих текстов деструкции устоявшихся представлений о самодостаточности науки, техники, мышления и обнаружению скрытых от поверхностного взгляда личностного характера философского знания. Выводы. Хайдеггер считает целесообразным уделить много внимания наследию Декарта как одного из тех фундаментальных мыслителей, чье творчество особенно важно в ходе одновременного осмысления как истоков европейской антропологии, так и становления основ техногенной цивилизации Нового времени. Наследие Хайдеггера в значительной мере способствует более аутентичному истолкованию базовой интенции и основных мотивов философствования Декарта. Открытие им новых перспектив в значительной степени обусловлено его собственной антропологической ориентацией, критическим отношением к линейной концепции истории философии, неприятием поверхностности техноморфного истолкования философии., Мета. Вичленити та осмислити основні моменті гайдеґґерівського бачення ключових ідей філософії Декарта в ході пошуків «другого начала» філософування як антропології. Реалізація поставленої мети передбачає розв’язання наступних задач: обґрунтування ідеї критичного ставлення Гайдеґґера до усталених техноморфних стереотипів про базову інтенцію філософії Декарта; реконструкція контексту звертання Гайдеґґера до осмислення інтенції та основних мотивів філософування Декарта; аналіз автентичності оцінок вчення Декарта Гайдеґґером в сучасній літературі. Методологія. Істотний потенціал в ході конструктивного осмислення та теоретичної реконструкції антропологічної інтенції філософування мають досягнення антропологічно орієнтованої думки ХХ століття, а саме – екзистенціалізм, філософська антропологія, персоналізм, комунікативна філософія. Особливого значення набуває спадщина Гайдеґґера, перш за все його міркування про шляхи пошуку та здобуття змістовної альтернативи техніцизму в вигляді «другого начала» філософування. Наукова новизна. Аналіз наукової літератури, присвяченої відношенню Гайдеґґер – Декарт, свідчить про домінування фрагментарного розуміння філософії Декарта, позбавленого антропологічної складової, та, як наслідок, ігнорування змістовної спадкоємності ідей Декарта Гайдеґґером. Звертаючись до відповідних текстів Гайдеґґера, присвяченим осмисленню глибинних трансформацій Нового часу, ми виявляємо – саме антропологія виступає в якості наріжного каменя науки та техніки. Усвідомлення базової ролі антропології в культурі Нового часу спонукає Гайдеґґера присвятити багато сторінок своїх текстів деструкції усталених уявлень про самодостатність науки, техніки, мислення та виявленню прихованих від поверхового ока особистісного характеру філософського знання. Висновки. Гайдеґґер вважає доцільним приділення великої уваги спадщині Декарта як одного з тих фундаментальних мислителів, чия творчість особливо значуща в ході одночасного осмислення як витоків європейської антропології, так і становлення основ техногенної цивілізації Нового часу. Спадщина Гайдеґґера значною мірою сприяє більш автентичному тлумаченню базової інтенції та основних мотивів філософування Декарта. Відкриття ним нових перспектив значною мірою зумовлено його власною антропологічною орієнтацією, критичним ставленням до лінійної концепції історії філософії, неприйняттям поверховості техноморфного тлумачення філософії.

Creativity has different dimensions. It can be looked at through psychology, anthropology, philosophy and other views. In thi research philosophical view is considered. For this aim, postmodernism is a very suitable option. Postmodernism includes variou groups of philosophers who follow multiplicity. We believe their ideas are symbol of creativity and can guide us for a creative education. So it is concluded that postmodern ideas can effect on educational process in various ways. Regarding postmodernist, the aims of education are teaching critical thinking, production of knowledge, development of individual and social identity, self creation. In postmodern education teachers just lead students to discover new things. They provide opportunities to discuss abou different subjects and make creative ways. In this situation student learn to listen to other voices. They tolerate others criticism and try to think in critical way. They learn to respect other cultures and nationalities. Also they emphasize on cooperative learning independent learning, and dialectic, critical and verbal methods. It is deducted that postmodernism and creativity are embedded in each other and we can find the result of this opinion in postmodern education. Because there is no prior framework in postmodern education and we just look for change and evolution and this point is one of the most important contexts for creativity.

I would like to take into consideration in this chapter the possibility of Richard Rorty's evolution of views in terms of - suggested by him - distinction between the private and the public as well as in terms of his dichotomous pair of "solidarity" and "self-creation". My efforts would aim at showing that Rorty as a commentator on other philosophers is more and more inclined to value the significance of a self-creational, developing one's "final vocabulary" way of philosophizing, while on the other hand - as a philosopher himself he has remained as far as the private sphere goes - in his own philosophizing - rather moderate and full of reserve. Thus I would like to trace two roles possible in a philosophical language game - to have a look at Rorty’s account of particular philosophers as heroes of the philosophical tradition and to have a look at Rorty himself in the role of a philosopher in a traditional sense of the term, that is to say, interested in the so-called "philosophical problems, "eternal, perennial problems of philosophy", generally - a language game of Philosophy with a capital "p” (to use the opposition between "post-Philosophical philosophy" and "Philosophy" from Consequences of Pragmatism). First, we would have to outline briefly the Rortyan sense of particular elements of the aforementioned dichotomies, explain a little the concepts from Contingency, Irony, and Solidarity that interest us in this chapter. Let us begin by saying that Rorty - distinguishing between writers of self-creation (such as Kierkegaard, Nietzsche, Heidegger or Nabokov) on the one hand and writers of solidarity (such as Marx, Mill, Habermas or Rawls) on the other - advises us not to attempt to make choices between the two kinds, not to oppose the two camps and rather, as he puts it, to "give them equal weigh and then use them for different purposes".

Complexity and dynamism of the development of socio-cultural situation require constant transformation of the educational paradigm, elaboration of the person-oriented approaches, models, and technologies of its realization, based on the principles of humanistic-oriented pedagogy. The principle of integral development of the anthropological characteristics, self-realization of the person as a holistic subject of both social and spiritual culture acts as the priority purposes and values of humanistic paradigm of the person-oriented education. The author emphasizes the urgency of formation and establishment of the conditions for realization of the open models of educational practices as a socially-anthropological project of the human potential development. The principle of aesthetization of communicative interaction of the subjects of educational process, based on the development of the ability to reproduce aesthetically-reflexive interaction between its participants, is one of the conditions of productivity of realization of personally-oriented model of the educational practice. Establishment of dialogically open systems of subject-subject interaction in educational space should be realized in the context of institutionalization of existential and cultural self-determination and self-development of personality. The author comes to a conclusion about the necessity of development of productive pedagogical technologies, directed at formation of aesthetic culture of designing and realization of individually-oriented educational trajectories of development of personality potential of the subjects of the educational process.