Search

Bu tez çalışmasında, birim GDP üretmek için tüketilen enerji miktarı (enerji yoğunluğu) ile yine birim GDP üretimi nedeniyle salınan CO2 miktarı (karbon yoğunluğu) arasındaki uzun dönemli ilişki, Türkiye için 1985-2015 dönemi yıllık veri seti kullanılarak, iki aşamalı Engle-Granger koentegrasyon (eş-bütünleşme) sınaması ve Hata Düzeltme Modeli çerçevesinde araştırılmıştır. Araştırmanın sonucunda Engle-Granger koentegrasyon analizi göstermiştir ki, enerji yoğunluğu ile karbon yoğunluğu değişkenleri arasında uzun dönemli ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Hata düzeltme modeli analizi ise, enerji tüketiminden CO2 salımına doğru, tek yönlü Granger nedensellik bulunduğunu göstermektedir. Sonuçlara göre, enerji yoğunluğu azaldığında, karbon yoğunluğu da azalmaktadır. Birim GDP üretimi, daha az enerji tüketilerek gerçekleştirildiğinde, aynı ekonomik büyüme seviyesinde daha az CO2 salımı yapılmaktadır. Üretim süreçlerinde daha çevreci teknolojilerin kullanılması veya ekonominin temel üretim faaliyet türünün ağırlıklı olarak imalat sektöründen, hizmetler sektörüne kayması gibi etmenler, üretim için ihtiyaç duyulan enerji miktarını azaltır. Başka bir ifadeyle, ekonomik büyümenin daha az enerji tüketimi ile sağlanması, daha az CO2 salımı yapılması anlamına gelmektedir. In this thesis study, the long-term relationship between the amount of energy consumed per unit of GDP (energy intensity) and the amount of CO2 emission per unit of GDP (carbon intensity) was investigated in the framework of two-step Engle-Granger co-integration test and Error Correction Model by using annual data set of 1985-2015 period for Turkey. The analysis results of Engle-Granger co-integration showed that there is a long-term and positive relationship between energy intensity and carbon intensity variables. Also, unidirectional Granger causality from energy consumption to carbon emission was determined according to the error correction model analysis. Hereunder, while the energy intensity is reduced, the carbon intensity decreases. When per unit of GDP production is carried out with the less energy consumption, the less CO2 is released at the same economic growth level. Factors such as the use of more environment-friendly technologies in production processes or the shift of the main production activity from the manufacturing sector to the services sector, reduce the amount of energy needed for production. In other words, economic growth by using less energy consumption means less CO2 emissions. 71

Bu çalışmada, Türkiye için Karbondioksit Emisyonu, İktisadi Büyüme ve Enerji Talebi ilişkisinin analizi Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi Yaklaşımına göre yapılmıştır. 1970-2013 dönemini kapsayan bu çalışmada, veriler yıllık seriler olup Dünya Bankası'ndan elde edilmiştir. Bu çalışmada kullanılan değişkenler, Karbondioksit Emisyonu, Kişi Başına Düşen Milli Gelir ve Enerji Tüketimi değişkenleridir. İlk olarak serilere ADF, PP Birim Kök Testleri, KPSS Durağanlık Testi ve Lee – Strazicich Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleri uygulanmıştır. Bu serilerin, ortalamalarında ve trendlerinde iki kırılma ile durağan oldukları tespit edilmiştir. Değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığını tespit etmek amacıyla Sınır Testi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Türkiye için Çevresel Kuznets Hipotezinin geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. In this thesis, the relationship between Carbon dioxide emission, Economic Growth and Energy demand for Turkey is analysed based on Environmental Kuznets Curve Hypothesis approach. The analysis covers the period 1970-2013 and uses annual data obtained from World Bank for Carbon dioxide emission, GDP per capita and Energy consumption variables. As a first step, the ADF unit root test, PP unit root test, KPSS stationarity test and Lee – Strazicich unit root test with two structural breaks are applied in the analysis. It is concluded that the variables are stationary with two structural breaks in their constant and trend. For cointegration relationship between the variables, the Bounds test is applied. The results show that Environmental Kuznets Curve Hypothesis is not valid for Turkey. 82

Bilim adamları, iklim değişikliği ve küresel ısınmanın temel nedeninin artan salınımı olduğu konusunda hemfikirdirler. Bu doğrultuda, çevre ekonomisi literatüründe karbon emisyonunun belirleyicileri üzerine odaklanan birçok çalışma bulunmaktadır. Global olarak artan kentleşme oranları, araştırmacıları, kentleşme ile çevre arasında bir ilişki olup olmadığını araştırmaya itmiştir. Bu nedenle, yakın zamanda konu üzerine yapılan çalışmalar modele kentleşmeyi açıklayıcı bir değişken olarak dahil etmiştir. Bu iki değişken arasındaki ilişki gelişmekte olan ülkeler özelinde çok çalışılmış olmasına rağmen, söz konusu ilişkinin gelir seviyesine göre farklılaşıp farklılaşmadığı hususunda yeterli çalışma mevcut değildir. Bu bilgiden yola çıkarak çalışmanın amacı, 1990-2016 döneminde kentleşmenin karbon emisyonu üzerindeki etkisini dört farklı gelir grubu altında sınıflandırılan ülkeler özelinde incelemektedir. Bu amaçla, yatay kesit bağımlılığına duyarlı panel zaman serilerindeki heterojen eğim katsayılarını tahmin etmek için son dönemlerde geliştirilmiş Ortalama Grup (MG) tahmincilerinden faydalanılmıştır. Ampirik bulgular kentleşmenin (i) düşük gelirli ülkelerde karbon emisyonunu etkilemediğini, (ii) düşük-orta ve yüksek-orta gelirli ülkelerde karbon emisyonunu pozitif etkilediğini ve (iii) yüksek gelirli ülkelerde karbon emisyonunu negatif etkilediğini göstermektedir. Bulgular, kentleşme-karbon emisyonu ilişkisinin gelir seviyesine göre farklılık gösterdiğine işaret etmektedir. Scholars are in broad consensus that the underlying reason of climate change and global warming is increasing volume of greenhouse gas emissions. In this respect, environmental economics literature has provided a great number of studies investigating the determinants of carbon emissions. Rising urbanization rates across the globe led researchers to examine whether there is an association between urbanization and environment. Therefore, recent studies on this issue have adopted urbanization into the model as explanatory variable. Although the relationship between these two variables are well-documented in the case of developing economies, we still do not know much how it looks like across the countries with respect to different income levels. Given this information, the aim of this study is to investigate the impact of urbanization on carbon emissions over the period 1990-2016 in four different group of countries categorized by income levels. To this end, recently developed mean group (MG) estimators robust to cross-section dependence are utilized in order to estimate the heterogeneous slope coefficients in panel time series. Empirical results indicate that urbanization (i) does not affect emissions in low income countries, (ii) increases emissions in low-middle and high-middle income countries, and (iii) decreases emissions in high income countries. These findings indicate that urbanization-emissions nexus can be volatile across the countries by different income levels. 97

Odun bazlı levha endüstrisinde, karbon ve enerji ayak izine yönelik araştırmalar, küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin giderek büyük bir öneme sahip olması nedeniyle, gelişmiş ülkeler başta olmak üzere tüm dünyada yoğun olarak çalışılmaktadır. Ancak Türkiye'de önemli endüstriler arasında yer alan bu endüstride, çevreye verilen emisyonların oldukça fazla olmasına rağmen, karbon ve enerji ayak izleri hakkında herhangi kapsamlı bir çalışmanın bulunmayışı bizi bu çalışmayı yapmaya sevk etmiştir.Yapılan pek çok faaliyet sonucu (nakliyat, üretim vb) etrafa metan (CH4), karbon dioksit (CO2), nitröz oksit (diazot monoksit) (N2O) gibi sera gazları (SG) verilmektedir. Bu gazlardan en önemlisi CO2 gazıdır. Bu çalışmada ülkemizin önde gelen levha üretimi- yongalevha (YL) ve orta yoğunluklu liflevha (OYLL)- yapan bir fabrikası pilot tesis olarak ele alınmış ve üretim esnasında etrafa emisyon veren tüm prosesler karbon ve enerji ayak izleri açısından irdelenmiştir. Elde edilen veriler, karbon ve enerji ayak izlerinin belirlenmesi amacıyla, çevre odaklı üretime katkı sağlayacak şekilde, uluslararası geçerliliği olan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (Intergovermental Panel on Climate Change- IPCC) 2006 hesaplama kılavuzundaki metodlardan uygun olanlardan biri ile (Tier 1, 2 veya 3 metodu) değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışma sırasında, her bir proses için ayrı ayrı ayak izleri (karbon ve enerji) değerleri hesaplanmıştır. Bulunan değerler, proses/makina açısından değerlendirilerek Pareto analiz metodunun uygulanması sonucunda Pareto diyagramları oluşturulmuştur. Pareto analiz değerlendirmesi sonucunda, fazla emisyon veren prosesler belirlenmiştir.Sonuç olarak emisyon değerlerini azaltmak amacıyla senaryolar geliştirilmiştir ve çevre odaklı üretime katkı sağlayacak şekilde önerilerde bulunulmuştur. There are many researches have being studied all of the countries, mainly developed ones, concerning with carbon and energy footprint because of the greatest interest of global warming and climate change have become an important interest throughout the world. However, the minority of the investigations about carbon and energy footprint in panel based industry in Turkey was motivated us to study in this industry because of it is among the most important industries in our country and also emisions are quite a lot in this industry.Green house gases (CH4, CO2, N2O etc.) are released around at the end of many activities. CO2 is the most important gas all among of green house gases (GHGs). In this thesis, it was studied carbon and energy footprints of all the proccesses which caused of releasing emissions in one of the most significant wood-based panel industry in Turkey. Carbon footprint calculated with Tier methods (Tier 1, 2 or 3) for wood-based panel industry' products (Particle board (PB) and Medium Density Fiberboard (MDF)) in International Panel on Climate Change (IPCC) Calculation Guide 2006. Besides, energy footprints calculated according to consuming amounts of energy. The datas were evaluated with the help of Pareto analysis method and carbon and energy footprint' problems determined by drawing Pareto graphs. According to Pareto graphs, it was determined the procceses which were causing to emit high emisions and then developed some scenarios to reduce of emisions. As a conclusion it was suggested to contribute environmental oriented production in this factory. 208

Türkiye, iklim değişikliğine neden olan sera gazı emisyonlarında tarihsel sorumluluğu düşük ancak toplam sera gazı emisyonları hızla artan bir ülke durumundadır. Bu nedenle sera gazı emisyonlarının ana sürükleyicileri olan fosil yakıt kullanımının ve endüstriyel süreçlerin kontrol altına alınması ve uluslararası iklim politikalarına katkıda bulunulması gerekmektedir. Son yıllarda emisyon azaltımı için kullanılan en etkili ve önemli araçlar karbon vergisi ve emisyon ticareti uygulamasıdır. Özellikle uluslararası literatürde bu konu ile ilgili önemli sayıda çalışma yapılmış olmasına rağmen Türkiye'de halen bu konu ile ilgili yeterli araştırma yoktur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 10. Kalkınma Planında öngörülen ekonomik büyüme hedefi ve Paris Konferans'ında taahhüt edilen karbondioksit salınım hedefi ile uyumlu bir politika önerisi paketi geliştirmektir. Bu politika önerisi ile bir yandan karbondioksit salınımları azaltılırken ekonomideki küçülmenin en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. Politika önerisi, salınım azaltımı için karbon vergisini bir politika aracı olarak belirlemekte ve bu verginin alternatif olarak tüm kirleten endüstrilere veya seçilmiş en kirli üç endüstriye uygulanmasını öngörmektedir. Bu ikisini tamamlayıcı olarak da elektrik üretiminde kullanılan doğalgazın biyo-yakıtlar ile ikame edilmesi diğer bir alternatif olarak önerilmektedir. Çevresel hedef tutturulurken elde edilen karbon vergisi geliri ise ekonomik daralmayı önlemek amacıyla ekonomiye geri enjekte edilmektedir. Bu enjeksiyon ise ya hanehalkları veya firmalar üzerinden yapılmakta ve ekonomide büyüme sağlanmaktadır. Bulgular karbon vergisi uygulamasının toplam sera gazı emisyonlarını azaltmakta etkili olduğu ama tüm endüstrilere uygulanmasındansa seçilmiş en kirli endüstriler üzerine uygulanmasının daha düşük bir ekonomik küçülme yaratacağı yönündedir. Ayrıca enerji tüketiminde biyo-yakıtlara yönelmek de kısa vadede hem çevresel hem ekonomik pozitif getiriler üretecektir. Sera gazı emisyonlarının azaltımı için uygulanan karbon vergisinden toplanan kaynağın ekonomiye, firmalara bir transfer olarak geri döndürülmesinin ise hanehalklarına verilecek transfere göre daha etkili olacağı tespit edilmiştir. Turkey is a country with lower historical responsibility in greenhouse gas emissions that cause global climate change however her total emission growth rate is quite high. For this reason, use of fossil fuels and industrial processes which are the main factors behind greenhouse gas emissions should be controlled and contribution should be given to international policies implemented for the same purpose. In recent years, the most efficient policies used to reduce emissions are carbon taxing and emission trade. There have been many academic works in the international literature that focus on the issue however especially in Turkey this literature is quite limited and insufficient. This study aims at developing a policy package that is in line with the economic growth targeted in the 10th Development Plan of Turkey and with greenhouse gas emission reduction commitment given in Paris Conference. With this policy package it is aimed to reduce greenhouse gas emissions while minimizing the economic contraction. Policy package suggests carbon taxing as a policy instrument to reduce emissions and this tax is either applied on all industries depending on their emission share or on the most polluting three industries. To complement this, natural gas used in electricity production is partly substituted with bio-fuels as an alternative mode for reaching the policy goals. Carbon tax collected to reach environmental goal is reinjected in the economy to create growth. This injection is made either through households or firms. Findings suggest that carbon tax policy is an efficient instrument to reach the goal however the economic contraction would be lower if the tax is applied on the selected most polluting three industries rather than on all industries depending on their share in total emissions. In addition, energy substitution with bio-fuels would create both environmental and economic positive impacts. The financial resources obtained through carbon taxing would be more efficient in creating economic growth if these are injected to the economy through firms rather than households. 176

Ekonomik ve sosyal hayatın vazgeçilmez bir parçası olan enerji kaynaklarının etkin, verimli ve çevreye duyarlı bir şekilde kullanılması sürdürülebilir ekonomik büyüme açısından önem kazanmaktadır. Çalışmada nüfus, coğrafi alan, piyasa büyüklüğü ve ekonomik büyüme hızları açısından benzer niteliklere sahip BRICT ülkelerinde yenilenebilir enerji tüketimi, karbon emisyonları, kentleşme, petrol fiyatları ve kişi başına düşen reel gayrisafi yurtiçi hasıla arasındaki etkileşim Panel VAR analizi ile ortaya konulmaya çalışılarak politika karar vericilerine ekonomik büyüme hedeflerinde başarıya ulaşabilmeleri için uygun politikalar önermek amaçlanmıştır. 1990-2015 dönemine ait Dünya Bankası Ekonomik Göstergeler Veritabanından alınan yıllık verilerle yapılan Dumitrescu Hurlin panel nedensellik testi sonucunda gayrisafi yurtiçi hasıla'dan kentleşmeye, yenilenebilir enerjiye, petrol fiyatlarına ve karbon emisyonlarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Yenilenebilir Enerji, Petrol Fiyatları, Ekonomik Büyüme, CO2 Emisyonu, Kentleşme. Effective, productive and nature friendly usage of energy resources, as essential of social and economic life, come into prominence in terms of economical growth. The proposal to political actors of this study is about the interaction of renewable energy consumption, carbon emission, urbanization, oil price and GDP per capita of BRICT countries which have similiar composition of geographical size, market share and growth trend by Panel VAR analysis. The result of this analysis through World Bank's Economic Indicator Database by Dumitrescu Hurlin Test shows that there is an one way causation into renewable energy consumption, carbon emission, urbanization, oil price and GDP per capita in the period of 1990-2015.Keywords: Renewable Energy, Oil Prices, Economic Growth, CO2 Emission, Urbanization. 119

Enerji, 19. yy'dan sonra üretim ve tüketim faaliyetlerinin önemli ve zorunlu bir girdisi haline gelmiştir. Aynı zamanda ülke ekonomileri için büyümenin belirleyicisi olan enerji ekomik büyümeninde temel kaynağıdır. Ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve karbon emisyonu arasındaki ilişki hem gelişmiş hemde gelişmekte olan ekonomiler için çokça incelenen bir konu haline gelmiştir. Bu çalışmada kişi başı GSYİH, kişi başı enerji tüketimi ve kişi başı karbon emisyonu arasındaki ilişki gelişmekte olan ülkeler grubunda yer alan Türkiye için analiz edilmiştir. Veri seti yıllık olarak elde edilmiş olup 1961-2014 dönemlerini kapsamaktadır. Verileri analize uygun hale getirmek için öncelikle zaman serilerinde uygulanan durağanlık testlerinden ADF ve PP testleri yapılmıştır. Eşbütünleşme sonucunda VEC modeli kurulmuştur. Sonrasında Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda kişi başı GSYİH'dan kişi başına enerji tüketimine doğru tek yönlü ve kişi başı enerji kullanımından kişi başı karbon emisyonuna doğru tek yönlü bir nedensellik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. After the 19th century, energy has become an important and indispensable input to production and consumption activities. At the same time determinant of growth for the national economy is the main source of energy field of economic growth. The relationship between economic growth and energy consumption has become a topic widely studied in not only developed but also emerging economies. In this study, the relationship among GDP per capita, carbon emission per capita and energy consumption per capita was analyzed for Turkey which country is located in developing countries. The data set obtained annually covers the 1961-2014 period. Firstly ADF and PP tests are conducted time series, to make the data suitable for analysis of the stationary test. After them, VEC model is used on the cointegration. Afterwards, Granger causality analysis is done. Analysis showed that there is a one direction relation from GDP per capita to energy consumption per capita and there is an one direction relation from energy consumption per capita to carbon emission per capita. In other words, GDP per capita is a granger cause of energy consumption per capita, energy consumption is a granger cause of carbon emission per capita 178

Yenilenebilir enerji, enerji bağlılığı ve iklim değişikliği üzerine olan ekonomik ve sosyal kaygılar ile beraber enerji yönetimi ve tüketimi alanlarında merkez konumda yer almaktadır. G7 ve BRİCT ülkelerinde 1990-2013 dönemini kapsayan bu çalışma yenilenebilir enerji tüketimi üzerine bir veri çalışması sunmaktadır. Dinamik OLS sonuçları, G7 ve BRICT ülkeleri için petrol fiyatlarının enerji tüketimini olumlu yönde etkilemekte olduğunu göstermektedir. Ancak BRICT ülkeleri için gayri safi yurtiçi hasıla ve yenilenebilir enerji tüketimi arasında gözlenen pozitif ilişki G7 ülkelerinde gözlenmemektedir. Diğer yandan BRICT ülkeleri için karbon emisyonu ve yenilenebilir enerji tüketimi arasında anlamlı bir korelasyon gözlemlenmese de pozitif bir korelasyon G7 ülkeleri için mevcuttur. Tahminlerin ülkeler için farklılık teşkil etmesi, yurt içi faktörler ve görünümlerin hesaba alınmasının gerekliliğine işaret etmektedir. Economic and social concern on energy dependence and climate change is making renewable energy the central theme of decision-making in energy policies and consumption. This thesis brings forward and builds an empirical model of renewable energy consumption in G7 and BRICT countries over the period 1990-2013. Results of our analysis show that both in G7 and BRICT countries, increases in oil prices have positive effect on renewable energy consumption. However, GDP per capita and renewable consumption are negatively related in G7 countries, but positively related in BRICT countries. For BRICT countries, on the other hand, estimates found no significant relationship between carbon emissions and renewable consumption, yet a positive relation is observed for G7 countries. As the estimates differ across countries, it might be helpful to account domestic factors. 114

Rüzgar Enerji Sistemlerinin (RES), diğer güç sistemlerine bağlantılarında, güç sisteminin kapasitesinin artması dolayısıyla güç akış analizinde kullanılan geleneksel optimizasyon teknikleri, verim ve etkinliklerini kaybetmektedir. Bu amaçla bu tezde, RES bağlantısı olan ve olmayan örnek güç sistemleri üzerinde, yakıt maliyeti, emisyon oranları ve algoritma zamanı gibi güç akış analizini belirleyen parametreler, yeniden tasarlanan Genetik-Öğretme Öğrenme Tabanlı Optimizasyon (G-ÖÖTO) adlı modern bir hibrit algoritma ile incelenerek, optimize edilmiştir.Tezde, 40 adet farklı termal enerji kaynağından oluşan Tayvan Termal Güç Sistemi (TTGS), 8 baralı termal güç sistemi ve yeni oluşturulan 19 baralı termal-rüzgâr güç sistemleri güç akışı yönünden analiz edilmiştir. Analizlerde, literatürde geçen, geleneksel Genetik Algoritma (GA), geleneksel Öğrenme-Öğretme Tabanlı Optimizasyon (ÖÖTO) Algoritması ve yeni önerilen Genetik ve ÖÖTO algoritmalarının üstün yönleri bir araya getirilerek oluşturulan G-ÖÖTO algoritma karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Bunların yanında, güç sistemlerinin yüklenme katsayıları değiştirilerek çeşitli senaryolar da denenmiştir.Bu çalışma, çok sayıda rüzgâr barasının bağlı olduğu ana baraların enterkonnekte sisteme eklenmesiyle, güç sisteminin verimini arttırmakta kullanılabileceğini ispatlamıştır. Ayrıca, geliştirilen hibrit G-ÖÖTO algoritmasıyla bu sistemler için etkin bir optimizasyon algoritması olduğu, yapılan simülasyon çalışmalarıyla doğrulanmıştır.Anahtar kelimeler: Geleneksel Güç Sistemi, Rüzgâr-Termal Güç Sistemi, OptimumGüç Akış Analizi, Genetik-Öğretme Öğrenme Tabanlı Optimizasyon Algoritması, Yakıt Maliyeti, Algoritma Çalışma Zamanı, CO2 salınımı Conventional optimization techniques used in a power flow analysis have been losing their efficiency because of the increasing capacity of power systems in connections of the Wind Energy Systems (WES) into other power systems. For this purpose, in this thesis, the parameters which determines the power flow analysis such as fuel cost, emission rates and algorithm run time were analyzed and optimised by a redesigned hybrid Genetic-Teaching Learning Based Optimization (G-TLBO) Algorithm on the sample power systems with and without wind energy.In the thesis, Taiwan thermal power system (TTPS) which was composed of 40 different thermal energy sources, 8 bus thermal power system and 19 bus thermal-wind power systems proposed here newly were analyzed in terms of the power flow analysis. In the analyses, conventional Genetic and Teaching-Learning Optimization (TLBO) algorithms studied in literature were researched comparatively with the G-TLBO algorithm which was proposed first here and was composed by taking the outstanding properties of conventional Genetic and TLBO algorithms. According to literature researches, conventional Genetic Algorithms (GAs), conventional Teaching Learning Based Optimization (TLBOs) and recently new recommended GAs and TLBOs were inspected in detail. Lastly, a new G-TLBO algorithm was suggested. The superior aspects of last algorithms were combined in the new suggested G-TLBO algorithm. The results of it were comparatively presented in the thesis.The study shows that the addition of wind buses which are composed of many windbuses into interconnected system could be used to increase the power systemefficiency and developed hybrid G-TLBO algorithm is an effective optimizationalgorithm that could be used in conventional and wind-thermal power systems.Key Words: Conventional Power System, Wind-Thermal Power System, OptimumPower Flow Analysis, Genetic-Teaching Learning Based OptimizationAlgorithm, Fuel Cost, Algorithm Run Time, CO2 Emission 137

YÖK Tez ID: 418472 Yazılım efor tahmini şirketler ve müşteriler için büyük bir önem arz etmektedir. Eforun alçak ya da yüksek tahmin edilmesi hem şirketleri hem de müşterileri olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmada yazılım efor tahmini Çok Katmalı Algılayıcı Sinir Ağları ve Genetik Çok Katmanlı Algılayıcı Sinir Ağları kullanılarak tahmin edilmiştir. Veri seti olarak Desharnais veri seti kullanılmıştır. Her iki model için de 71 projeden oluşan aynı eğitim seti seçilmiştir. Çok Katmalı Algılayıcı Sinir Ağları modeli için, 71 projenin 8'i onaylama ve test için kullanılmıştır. Geriye kalan projeler ise sistemi eğitmek için kullanılmıştır. Genetik Çok Katmanlı Algılayıcı Sinir Ağları modeli için, 71 projenin 10'u çapraz doğrulama, 3'ü ise sistemi test etmek için kullanılmıştır. Eğitim setinde bulunmayan 10 farklı projenin efor değerleri tahmin edilmiştir. Daha sonra, Çok Katmalı Algılayıcı Sinir Ağları ve Genetik Çok Katmanlı Algılayıcı Sinir Ağları modellerinin tahmin performansları Ortalama Bağıl Hata ve Pred(25) performans değerlendirme kriterleri kullanılarak karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak Genetik Çok Katmanlı Algılayıcı Sinir Ağları 'nın tahmin performansını geliştirdiği gözlenmiştir. Software effort estimation has a big importance for companies and customers. Overestimating or underestimating of effort affects both of them in a negative way. In this study, software effort estimation was predicted by using Multi Layer Perceptron Neural Networks and Genetic Multi Layer Perceptron Neural Networks. As a dataset, Desharnais dataset was used. For both of these neural networks, the same 71 projects were chosen with the aim of training the system. For Multi Layer Perceptron Neural Networks model, 8 of 71 projects were used for validation and test the system. The other projects were used in order to train the system. For Genetic Multi Layer Perceptron Neural Networks, 10 of 71 projects are used for cross validation and 3 of the 71 projects are used for testing the system. The rest of the projects in the training set was used to train the system. Efforts of 10 different projects which are not in the trainig set were predicted. Then, prediction performance of Multi Layer Perceptron Neural Networks and Genetic Multi Layer Perceptron Neural Networks models were compared by using Mean Magnitude of Relative Error and Pred(25) performance evaluation criterions. As a result, it was observed that prediction performance was improved when Genetic Multi Layer Perceptron Neural Networks were used.

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015, Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2015, Günümüzde, küreselleşen enerji ve çevre sorunlarının hızlı ve maliyet etkin olarak çözüme ulaştırılması ve sürdürülebilir, ekonomik kalkınmanın sağlanması açısından enerji etkinlik düzeyinin geliştirilmesi, tüm gelişmiş ülkelerin enerji politikalarının odak noktasını oluşturmaktadır. Enerji etkinliği, giderek artan çevresel sorunlar karşısında çevresel gelişme ve ekonomik kalkınma arasındaki dengeyi koruyarak enerji, ekonomi ve çevre ile ilgili politikaların üretilmesini ve sürdürülebilirliğini önemli ölçüde belirleyen bir olgudur. Bu bağlamda, dünya genelinde tüketilen enerji ve enerji tüketimlerine bağlı CO2 salımlarından yüksek düzeyde sorumlu olan konut binalarının enerji, ekonomik ve çevresel açıdan gösterdikleri performansın değerlendirilerek enerji tüketimlerinin azaltılmasına yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi gerekli olmaktadır. Konut enerji performanslarının iyileştirilmesi ile konut binalarının enerji etkinlik düzeyinin artırılabileceği ve böylece önemli oranda enerji tasarrufunun sağlanabileceği bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, tüm dünyada bina enerji performansının iyileştirilmesine ilişkin çalışmalar, hammaddelerin çıkarımı ve malzemelerin üretiminden binaların tasarım, yapım, kullanım ve bakım, yeniden kullanım ya da yıkım evrelerine kadar yaşam döngüsü içerisinde, binaların maliyet ekinliğinin de değerlendirilmesini hedefleyen ve dolayısıyla toplam ekonomik ve çevresel etki ve performanslarını dikkate alan bütüncül süreçlerin tanımlanması çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Özellikle, konut binalarının enerji performanslarının geliştirilmesine yönelik düzenlenen yasal mevzuatlar aracılığı ile her ülke kendi koşulları çerçevesinde uyulması gereken zorunlulukları belirlemekte, Türkiye’de de bu konuda çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında konut binalarında enerji ve maliyet etkin çözüm önerilerinin geliştirilmesi giderek artan enerji talebi ve enerji fiyatları göz önünde bulundurulduğunda, ülke enerji ekonomisi açısından büyük önem taşımaktadır. Tez çalışması kapsamında, ülke kaynakları ve karar vericiler açısından optimum faydanın elde edilmesi hedefine yönelik konut enerji performansını iyileştirmede etkili olan önlemlerin farklı iklim bölgeleri için geliştirilmesi ve bu önlemlere ilişkin konut binalarının enerji, ekonomik ve çevresel performanslarının yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde geliştirilen yaklaşım; • yaşam döngüsü enerji tüketimi, CO2 salımı ve maliyetler açısından konut binalarında optimum performansın sağlandığı iyileştirme önlemlerinin ve • farklı iklim bölgeleri için uygun optimum iyileştirme kombinasyonlarının tanımlanmasını hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda, tez çalışması, altı bölümden oluşmaktadır. Bölüm 1’de tez çalışmasının önemi, kapsamı, amacı açıklanmakta, bu amaca yönelik yapılmış önceki çalışmalar ve yöntemler irdelenmekte ve tartışılmaktadır. Bölüm 2’de konutlarda enerji ve maliyet etkinliği tanımlanmakta, enerji ve maliyet etkinliğin belirlenmesinde etkili olan değişkenler açıklanmaktadır. Bölüm 3’te konutlarda yaşam döngüsü enerji ve ekonomik performanslarının değerlendirilmesine ilişkin kullanılabilecek “Yaşam Döngüsü Değerlendirme”, “Yaşam Döngüsü Enerji”, “Yaşam Döngüsü CO2” ve “Yaşam Döngüsü Maliyet” yöntemleri açıklanmaktadır. Bölüm 4’te yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinliği açısından konut binalarının farklı iklim bölgeleri için optimum performanslarının değerlendirilmesinde kullanılabilecek yaklaşım açıklanmaktadır. Geliştirilen yaklaşımın başlıca adımları olarak, • referans konut binasının tanımlanması, • iyileştirme önlemlerinin tanımlanması, • referans konut binasının yaşam döngüsü enerji, ekonomik ve çevresel performanslarının değerlendirilmesi, • yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinliği açısından farklı iklim bölgeleri için optimum performans gösteren alternatiflerin belirlenmesi ve optimum iyileştirme kombinasyonlarının tanımlanması, • optimum iyileştirme kombinasyonlarının referans konut binasına göre yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinlik düzeylerinin belirlenmesi adımları açıklanmaktadır. Bölüm 5’te, geliştirilen yaklaşım çerçevesinde farklı iklim bölgeleri için ele alınan referans konut binasına ilişkin yapılan uygulama çalışması açıklanmaktadır. Çalışmada referans konut binası olarak Türkiye’de konut üretiminde etkin rol oynayan TOKİ tarafından inşa edilmiş, yaygın kullanılan yapım teknolojilerini ve tasarım kriterlerini barındıran mevcut bir toplu konut projesi ele alınmaktadır. Toplu konut uygulaması kapsamındaki konut bloklarından biri, referans konut binası olarak tanımlanmakta ve Türkiye’nin farklı iklim bölgelerini temsil eden beş ilde mevcut olduğu varsayılmaktadır. Böylelikle, yapılan uygulama çalışması sonucunda belirtilen amaca uygun olarak konut binalarının farklı iklim bölgeleri için yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinliği açısından optimum performanslarının değerlendirilebildiği ve optimum iyileştirme kombinasyonlarının tanımlanabildiği görülmektedir. Bölüm 6’da, tez çalışması kapsamında elde edilen sonuçlar açıklanmaktadır., Today, the speed and cost-effective solutions for globalized energy and environment problems and the improvement of energy efficiency level in terms of establishing a sustainable economic development constitute the basis of energy policies in all developed countries. The energy efficiency keeps the balance between environmental development and economic growth against great environmental problems. Therefore, it considerably determines producing policies of economy and environment and their maintainability. In this context, residential buildings are highly responsible for the energy consumed world-wide and CO2 emissions due to the energy consumption. Therefore, it is necessary to evaluate the energy, economic and environmental performance of residential buildings and to suggest solutions to reduce the energy consumption. It is a well-known fact that improving building energy performance may increase the energy efficiency level of residential buildings; so a significant amount of energy saving could be provided. The studies regarding building energy performance are carried on worldwide within the framework of defining integrated processes aiming to evaluate the cost efficiency and also considering total economic and environmental affect and performance of buildings during the life cycle from raw material extraction and material production to the building design, construction, use and maintenance, reuse or demolition stages. Especially, each country determines own obligations by legal regulations with regard to the improvement of energy performance of residential buildings. Turkey carries on the studies regarding improvement and application of legislations considering the responsibilities to be met because of being a party of United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCC) (2004) and Kyoto Protocol (2009) and an EU candidate country. Under the light of these studies, it is possible for Turkey to maintain the energy and environment policies by means of increasing the energy efficiency in all sectors. In terms of the national strategic goals such as providing the security of energy supply, environmental protection, raising awareness in the fight against climate change, the existing residential buildings have a significant energy savings potential. Therefore, increasing energy efficiency level in residential buildings should be recognized as an essential solution suggestion in reducing energy consumption. When taken into the account the ever-increasing energy demand and energy prices, this suggestion is essential for the national energy policy. Therefore, it is a primarily considered issue that the building sector, having the highest energy saving performance of all, produces buildings which have less energy consumption and CO2 emission, and lower energy costs. The improvement of residential buildings in terms of energy and cost efficiency is a complicated process, which differs from one building to the other and has many requirements. The proper methods considering energy, economic and environmental performances should be used for the proper analyses and the consistent results aimed at solving the complicated interactions in this process. However, the energy, economic and environmental performances are usually assessed in the design or improvement of the existing buildings according to the fact that whether they meet the requirements defined in the current regulation or not; so the energy and cost efficiency and CO2 emission saving potentials are not analysed detailed. Besides, the studies related to the design and the improvement of the building are assessed in the form of different phases. The building performance significantly varies within the framework of the variants defined as data in the first phases. Therefore, it is important to control performance expectations regarding each phase within the building life cycle in order for the buildings to determine the energy saving potential. In this context, in terms of life cycle energy and cost efficiency, the methods should be developed for the building improvement under the light of the following objectives: • Determining the energy saving, mitigation of CO2 emission and economic potentials in line with the measures taken during the life cycle, • Making analyses about the effects of these measures on life cycle, energy, economic and environmental performance and monitoring the changes according to different circumstances, • Assessing the energy and cost effective measures enabling optimum performance in accordance with the climate and in comparison with the current regulation, • Suggesting optimum improvement combinations, which can be used by decision mechanisms for different climate zones. Within the context of the thesis study, it is aimed that the effective measures on the improvement of building energy performance, which is important for optimum use in the sense of country resources and decision makers, are developed for different climate zones; and also the energy, economic and environmental performances of the residential buildings regarding these measures are assessed in the framework of life cycle. The approach developed in the framework of this purpose aims for the following definitions: • Defining the improvement measures enabling optimum performance in residential buildings in terms of life cycle energy consumption, CO2 emission and the costs, • Defining the optimum improvement combinations suitable for different climate zones. In this study based on life cycle energy, economic and environmental performance, the measures enabling energy saving and energy producing systems are examined with the aim of improving the energy performance of existing residential buildings. In the framework of energy saving measures, the building envelope development from among the passive building sub-systems, and the integration of photovoltaic (PV) systems to building envelope from among the energy producing systems are taken into consideration. In this context, it is aimed to determine the effect of each measure on life cycle energy consumption, CO2 emission and the costs. In order to evaluate the energy and environmental performance of the existing residential buildings, “Life Cycle Energy (LCE)” and “Life Cycle CO2 (LCCO2)” analyses developed based on LCA method are taken into consideration. For the evaluation of economic performance, “Life Cycle Cost (LCC)” analysis is used and “Discounted Payback Period” method as a supplementary method of LCC is additionally taken into account. In the framework of the LCC analysis, “Sensitivity Analysis” method is also considered to determine what extent to the variants developed regarding the defined measures effect the building economic performance. It could be examined the effect of the possible changes in data defined for each economic variant on the optimal solution in terms of life cycle energy and cost efficiency for the different climate zones by this method. The alternatives with optimum performance are recognized as the ones with the minimum life cycle cost in the framework of the measures taken in terms of life cycle energy and cost efficiency. In line with this, the optimum improvement combinations, which are paired with the alternatives with optimum performance determined for different climate zones to increase the life cycle energy and cost efficiency of the existing residential building stock, can be identified. The effects of the measures, which are considered in the framework of assessing life cycle energy, economic and environmental performances of optimum improvement combinations, can be determined by LCE, LCCO2 and LCC analyses repeated in terms of life cycle energy consumption, CO2 emission and cost. So, a comparison with the current performance level of the reference residential building could be made. As a result, the energy and cost efficiency levels of the optimum improvement combinations according to the current energy, economic and environmental performance of the reference residential building can be determined. According to this, the thesis study consists of six chapters. Chapter 1 explains the importance, extent and the aim of the thesis study and discusses the previous studies and methods carried out for this aim. Chapter 2 gives information about energy and cost efficiency in the buildings and identifies the effective variants in the determination of energy and cost efficiency. Chapter 3 explains Life Cycle Assessment (LCA), Life Cycle Energy (LCE), Life Cycle CO2 (LCCO2) and Life Cycle Cost (LCC) analyses to be used for the evaluation of life cycle energy and economic performances. The approach to be used for the evaluation of optimum performances of the residential buildings for the different climate zones in terms of life cycle energy and cost efficiency is explained in the Chapter 4. The primary steps of the developed approach are as the following: • Defining the reference residential building, • Defining the improvement measures, • The assessment of life cycle energy, economic and environmental performances of residential buildings, • In terms of life cycle energy and cost efficieny, determining the alternatives having an optimum performance for different climate zones and defining the optimum improvement combinations, • Determining the life cycle energy and cost efficiency levels of the optimum improvement combinations according to the reference residential building. Chapter 5 introduces the application study concerning the reference building for the different climate zones under the light of the approach developed. In this study, as a reference residential building, a mass housing project constructed by TOKI which has a significant role in dwelling production in Turkey has been chosen; this project involves common construction technologies and design criteria. One of the housing block in the mass housing project is defined as the reference residential building and is treated as if it is in different climate zones of Turkey. At the result of the applications, it is seen that the optimum performances of the residential buildings in terms of life cycle energy and cost efficiency for the different climate zones could be evaluated in consistent with the aim and the optimum improvement combinations could be identified. The results are summarized in Chapter 6. With this approach, it is possible to assess integrally the complicated effects of the measures, which are effective in the improvement of the building energy performance, on the energy, economic and environmental performances based on life cycle. Therefore, the results about optimizing the energy, economic and environmental performance related to the whole life cycle of the building could be used as data in the regulations. Thus, it provides the country resources and the decision makers with the right decisions at the maximum benefit. LCE, LCCO2 , and LCC analyses are carried out for the alternative group as part of the measures taken about the optimization of the building envelope with the aim of improving the existing residential building in consistent with the climate. At the result of the analyses, the variants enabling optimum peformance in terms of life cycle energy and cost efficiency could be determined for each climate zone. This supports the next workings on both current and the next residential buildings from the point of technical information necessary for developing energy and cost efficiency. This approach provides the long-term strategy and policies concerning the residential buildings with overcoming the obstacles in dwelling production and changing the decision mechanism, which only considers the initial investment cost, based on life cycle approach. Thus, it is possible to assess the residential energy and environmental performance by a realistic approach. The approach determines the measures and variants enabling the minimum energy and cost effective requirements for each climate zone. So, the applications compatible with the current regulation and TOKI applications are evaluated from the point of life cycle energy and cost efficiency. With the aim of increasing cost effective energy efficency of all housing stock, defining housing models which have the optimum performance in terms of life cycle energy and cost efficiency supports TOKI to product quality housing. Therefore, it makes possible the conscious supply-demand balance in residential sector. Also, the applicability of the approach in the existing residential buildings and in the design stage enables to make correct decisions during the design stage in terms of energy and cost efficiency. This kind of decisions both prevent the irremediable mistakes during the construction phase in the mass housing projects affecting a lot of people, and also makes it possible to establish sustainable residential environments by energy and cost effective residential buildings., Doktora, PhD

Bu çalışmada, enerji kullanımının tarihsel gelişimi ve enerji kaynaklarının türleri, dünyada ve Türkiye?deki enerji kullanımı ve dağılım oranları ele alınmıştır. Çalışmada, enerji kullanımının çevresel etkileri ve bu etkileri azaltmaya yönelik yapılan çalışmalar ile birlikte Türkiye?de ekonomik büyüme ve enerji tüketimi ilişkisi, karbon salınım oranları da dahil edilerek analiz edilmiştir. 1980-2011 dönemi arasında yıllık zaman serileriyle yapılan Granger nedensellik analizi sonucunda Türkiye?de enerji tüketimi ve karbon salınımı arasında çift yönlü bir nedensellik olduğu gözlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Enerji, Enerji Tüketimi, Enerji Verimliliği, Ekonomik Büyüme, Karbon Salınımı In this study, the historical development of the use of energy and types of energy sources, rates of energy use and distribution of it both in the world and in Turkey were discussed. In this study, environmental impacts of energy use and studies reducing the effects of it, together with the relationship between energy consumption and economic growth in Turkey by including carbon release rates were analyzed. For the period 1980-2011 with the annual time series as a result of Granger causality analysis, in Turkey, bidirectional causality has been observed between energy consumption and carbon emissions.Key Words: Energy, Energy Consumption, Energy Efficiency Economic Growth, Carbon Emissions. 118

Günümüzde gündemi sıkça meşgul eden küresel ısınma sorununun en önemli nedeni atmosferde CO2 gibi sera etkisi yaratan gazların emisyon miktarlarındaki artıştır. İklim değişikliği ile mücadelede ve küresel ısınmanın olumsuz etkilerini engellemede en önemli yol ise CO2 emisyonunu azaltmaktan geçmektedir. Bu bağlamda kalıcı bir çözüm olarak ön plana çıkan nokta, yenilenebilir enerji kullanım oranlarının arttırılmasını işaret etmektedir. Bu çalışmada da yenilenebilir enerji kullanımı ile CO2 emisyonu arasındaki uzun dönemli ilişki saptanmaya çalışılmıştır.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, vazgeçilmez yönüyle enerji, enerji ile ilgili kavramlar ve enerji ekonomisi ele alınmıştır. İkinci bölümde enerji kaynakları sınıflandırmasına yer verilmiş, enerji türleri kullanımından kaynaklanan CO2 emisyonu ve yenilenebilir enerji kullanımı arasında nasıl bir ilişki olduğuna değinilmiştir.Uygulama kısmı olan üçüncü bölümde ise önce konu ile ilgili yapılan bilimsel çalışma örneklerine, daha sonra Amerika örneği için kullanılacak yöntem olan Gregory-Hansen testi ile ilgili teorik bilgiye yer verilmiştir. Bölümün devamında ise ilgili testler neticesinde elde edilen bulgular yorumlanmış ve sayısal sonuçlar değerlendirilmeye tabii tutulmuş, değerlendirme yapılırken Zivot Andrews birim kök testi ve Gregory-Hansen eşbütünleşme testi sonuçları göz önüne alınmıştır. Recently, the problem of global warming has occupied the global environmental agenda and the most important cause of global warming is the increase in the quantity of greenhouse gases in the atmosphere such as CO2 emissions. One of the major strategies to manage global warming and climate change is prevention. Prevention of global warming and climate change involves developing some ways to prevent the emissions of greenhouse gases in the atmosphere especially CO2 emissions. In this regard, the best solution to the problem indicates the increase in renewable energy consumption. In this study, an attempt has been made to determine the long term relationship between CO2 emissions and renewable energy consumption.The study consists of three parts. In the first part, we evaluate energy as an essential item, the concepts which are related with energy and energy economics. In the second part we tried to classify energy sources and to define the relationship between CO2 emissions and renewable energy consumption. And finally, the third part has been allocated for empirical test.In the third part; firstly the relevant literature was reviewed. After that, the theoretical background of Gregory-Hansen cointegration test and Zivot Andrews unit root test were explained. Finally the results obtaines following GH Test were commented on and the empirical results were evaluated. During this evaluation Zivot Andrews unit root test and Gregory-Hansen cointegration test results were taken into account. 135

Enerji kavramı ve enerji kaynakları, çevrenin korunması, yenilenebilir enerji sistemleri ve nükleer enerji gibi ilgili konular özellikle son yıllarda oldukça önem kazanmıştır. Bu durumun temelinde yatan nedenlerden en önemlisi enerjinin hem üretim sürecinde hem de günlük yaşamda hayati bir unsur haline gelmesi ve böylelikle ekonomik gelişmeyi etkilemesidir. Diğer taraftan bu konuya asıl önem kazandıran nokta, yüzyıllardır yoğun olarak kullanılan enerji kaynaklarının belirli bölgelerde yeralmasının bu bölgelerde tekel oluşturması ve enerji kaynaklarının gelecekte azalacağına dair beklentilerin oluşmasıdır.Bununla beraber, söz konusu kaynakların kullanımının da hayati öneme sahip olmasının nedenleri (1) bu kaynakların çevresel bozunmaya yol açan yüksek miktarda karbon dioksit salınımı gerçekleştirmesi; (2) kaynakların sınırlı olması ve bu kaynaklara belirli ülkelerin sahip olması ve bu nedenle diğer birçok ülkenin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYIH) üzerinde yük oluşturacak biçimde ithalatçı konumda bulunmasıdır.Yukarıda belirtilen nedenlerden ötürü enerji tüketimi, karbondioksit salınımı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki yakın dönemde iktisatçılar arasında ilgi çeken bir konu haline gelmiştir. Uygun politikaları belirlemek amacıyla çeşitli modeller, değişkenler ve farklı örneklemler kullanarak yapılan çalışmalar bu nedensel ilişkinin yönünü araştırmayı amaçlamıştır.Bu çalışmanın amacı Arellano-Bond Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM) modeli ve Granger nedenselliği kullanılarak enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve karbon dioksit salınımı arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Çalışmanın örneklemi Avrupa Birliği (AB) üyelerinden Merkez Doğu Avrupa (CEE) ülkeleri; Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Macaristan, Bulgaristan, Romania ve AB'ne aday üç ülke; Türkiye, Makedonya ve Hırvatistan'dan oluşmaktadır. Çalışmanın veri seti 1997-2008 yıllarını kapsamaktadır. Especially in the recent years, the concept of energy and the related issues such as energy reserves, environmental protection, renewable energy systems and nuclear energy have become very significant. One of the most important reasons underlying this reality is the fact that energy has become a vital input in both the production process and the daily life itself which consequently affects economic growth. Moreover, the fact that the reserves of the abundant energy sources that have been used for centuries are accumulated in specific regions which establish a kind of monopoly and these reserves are expected to diminish in the future holds critical importance.Furthermore, the uses of these sources are also vital due to the fact that, (1) they are emitting high amounts of carbon dioxide which leads to environmental degradation; (2) because the reserves are limited and obtained by specific countries, most of the other countries are importers which create a burden on their Gross Domestic Product (GDP).For the reasons asserted above, the relationship between energy consumption, carbon dioxide emissions and economic growth has been a topic of interest among economists especially in the recent years. In order to determine the adequate policy applications, the studies have investigated the direction of causal relationship using a variety of models, variables and different samples.The aim of this study is to reexamine the nexus between energy consumption, economic growth and carbon dioxide emissions using Arellano-Bond?s system Generalized Method of Moments (GMM) model and Granger Causality. The sample of the study consists of the European Union (EU) member states of Central Eastern Europe (CEE) namely; Estonia, Latvia, Lithuania, Poland, Czech Republic, Slovak Republic, Slovenia, Hungary, Bulgaria, Romania and the three candidate countries; Turkey, Macedonia FYR and Croatia for the data between the years 1997- 2008. 130