Search

02. ÖZET Bu çalışmada, Türkiye'de konut piyasasının talep yönü araştırılmıştır. 1964-1997 dönemine ilişkin zaman serileri verileri kullanılarak ekonometrik analiz yapılmıştır. Makro boyutlu bu çalışmada kullanılan veriler, kişi başına düşen gelir, fiyatlar genel düzeyi, reel ücretler, reel konut maliyetleri, tarım, sanayi ve hizmetler sektöründe istihdam edilenler, toplam nüfus, evlenme ve boşanma sayılan ile, tamamlanmış ve tamamlanacak olan konut sayılarıdır. Çalışmada konut piyasasının özellikleri, konut talebinin belirleyicileri ve Türkiye'de konut politikaları da önemle belirtilmiştir. Konut talebini etkileyen faktörler kapsamında gelir, gelir dağılımı, fiyatlar, demografik unsurlar, göç, kentleşme, gecekondulaşma, kira denetimi, deprem, altyapı, konut kooperatifleri, arsa politikaları, faiz oranı ve alternatif yatırım araçlarının getirisi üzerinde durulmuştur. Çeşitli ülkeleri kapsayan literatürden geniş örnekler sunulmuş, yapılan çalışmalarda genellikle fiyat ve gelir değişkenleri ile hedonic unsurlara yer verildiği görülmüştür. Aynca, konut ve hane halkı niteliklerinin de birçok analize katıldığı belirlenmiştir. Ekonometrik yöntem olarak durağanlık testi ve Engle-Granger ko-entegrasyon analizi uygulanmıştır. Farklı modeller kullanılarak konut talep denklemleri tahmin edilmiştir. Özellikle gelir, fiyatlar genel düzeyi, reel konut maliyetleri, toplam nüfus ve sanayileşmenin konut talebi üzerindeki etkileri belirlenmiştir. Buna ilave olarak, konut talebinin fiyat, gelir ve maliyet elastikiyetleri hesaplanmıştır. Tahmin edilen 14 farklı regresyon denklemlerinden elde edilen sonuçlara göre, öncelikle, konut talebi ile kişi başına düşen gelir arasında pozitif ve güçlü ilişkiler ortaya çıkmıştır. Gelir elastikiyeti, 1.9 ile 3.8 arasında çeşitli değerlerde bulunmuştur. Konut maliyetleri ve fiyat değişkenleri ile konut talebi arasında ise, negatif ilişkilere ulaşılmıştır. Buna göre, konut talebinin maliyet elastikiyetleri -0.1 ile -0.5 arasında, öte yandan fiyat elastikiyeti -0.03 ile -0.10 arasında değerler almaktadır. Bütün regresyon denklemleri içinde, kişi başına düşen gelir, reel konut maliyetleri, fiyatlar ve toplam nüfus değişkenlerini içeren denklem, en yüksek açıklayıcılık gücüne sahiptir. v 03. SUMMARY In this study, the side of demand for housing market is investigated in Turkey. Econometric analysis is made by using time series data in the period of 1964-1997. This study which covers macro dimension is included income per capita, level of prices real wages, costs of real housing, persons whose employed in agriculture, industry and service sector, total population, numbers of marriage and divorce, number of completed and to be completed housing. Characteristics of housing market, determinants of housing demand and policies of housing in Turkey are also touched in this study. It is considered on factors which affects of housing demand, such as income, distribution of income, prices, elements of demographic, immigration, urbanization, squatter's house, rent control, earthquake, infrastructure, cooperatives of housing, building land policies, interest rate and yield of alternative investment instruments. The wide instances have been presented covers different countries and have been looked into variables of price and income along with hedonic elements in studies as well. Besides, qualities of housing and household are also included in any number of analysis. Stationary test and analysis of Engle-Granger co-integration test are employed as econometric methods. Equations of housing demand are estimated by using different models. Especially the effects of income, level of prices, costs of real housing, total population and industrialization on housing demand are determined. In addition, price, income and cost elasticities of housing demand are calculated. To the provided results of estimated 14 different regression equations, first, there is a positive and strong relation between housing demand and income per capita. Elasticity of income is found in different values which have variated between 1.9 and 3.8. It is reached that negative relation between housing demand for costs of housing and price exists. To that, cost elasticities of housing demand get values between -0.1 and -0.5, on the other hand, elasticities of price get values between -0.03 and -0.10. Regression equation which contains of income per capita, costs of real housing, prices and total population has the best explanatory power in the all regression equations. VIII 143

02. Özet Demokratik toplumlarda, siyasi otoritenin seçimi kazanmak ve ekonomi politikalarını kendi amaçları doğrultusunda yönlendirmesine seçim ekonomisi denilmektedir. `Siyasi Konjonktürel Dalgalanmalar` teorisine göre, seçim ekonomisine yol açan iki önemli neden vardır. Bunlar (1) siyasi iktidarın tekrar seçimi kazanıp, ikidarının ömrünü mümkün olduğu kadar uzatabilmek çabasıdır. (2) Seçmenlerin istek ve beklentilerini kısa dönemde karşılamak amacıyla partizanca davranmalarıdır. Bu nedenle ekonomik politikalar siyasi yapı tarafından kolayca etkilen mekte, siyasi ve ekonomik dalgalanmalar oluşmaktadır. Bu çalışmada, seçim ekonomisi politikalarının Türkiye ekonomisi üzerinde etkilerinin bulunup bulunmadığı araştırılmıştır. Seçimlerden önce enflasyon ve işsizlik oranlarının düşük, büyüme hızının yüksek tutulduğu bununla birlikte kamu harcamalarının ve para arzının siyasi iktidar tarafından artırıldığı ve kamu gelirlerinin düşürüldüğü belirlenmiştir. Seçimlerden sonra, seçim ekonomisinde uzun dönemli etkilerinin bir sonucu olarak, kamu harcamaları azalırken, enflasyon oranının ve kamu gelirlerinin artmaya başladığı görülmüştür. Ayrıca siyasi otoritenin özellikle bazı tarımsal ürünlerde destekleme politikalarını uyguladığı da belirlenmiştir. VII 03. Summary In the democratic societies, the efforts of politic authority to win election and to direct econpmic policies for achieving its politic purpose are being called as election economy. According to the theory of political business cycles, there are two major reasons leading the election economy as follows: (the desire of ruling party to win next election and to keep its ruling position as well; (2) The develop partisan tendency to satistfy their voter's, wants and expectations in the short-run. For these reasons economic policies are being easily affected by the politic structure and politic and ecnomomic fluctuations are being a dilemma for the country. In this study whether possible effects of election economy over the Turkish economy are being investigated. The inflation, unemployment rates are low and growth rate is high in pre-election nevertheless, public expenditures and money supply are increased by the government intervention and decreasing public revenue. The other empirical findings are as follows: while inflation rate is started to increase, public expenditure are decreased dramatically and public revenues are increased after election period. VIII 116

Teknolojik gelişme verimlilik artışı, bilgi yayılımı, eğitim düzeyi, yabancı yatırımlar ve yeni üretim yöntemleri vasıtasıyla ekonomik büyümenin temel bir belirleyicisidir. Bu süreç aynı zamanda istihdamın yapısını ve niteliklerini de etkilemektedir. Bu bağlamda teknoloji, işgücü piyasasında yapısal değişime ve piyasada ihtiyaç duyulan becerilerin dönüşümüne yol açmaktadır. Literatürde teknolojinin işgücü piyasasına etkisi oldukça tartışmalıdır. Bazı araştırmacılar teknolojik gelişmenin işgücü talebini azalttığını ve işsizlik oranlarını artırdığını öne sürmektedir. Diğerleri ise teknolojik ilerlemelerin yeni işler oluşturarak ve istihdam fırsatlarını artırarak piyasayı genişlettiği görüşünü savunmaktadır. Bu çalışmada, teknolojinin istihdam üzerindeki etkileri Türkiye ve dünya ekonomileri açısından karşılaştırmalı olarak araştırılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, Türkiye'de Ar-Ge faaliyetlerine ayrılan kaynaklar oldukça sınırlıdır. Bu durum beceri yoğun istihdam olanaklarını daraltmaktadır. Bununla birlikte Türkiye'de yüksek vasıflı işgücünün işsizlik oranı da oldukça yüksektir. Çalışmanın diğer sonuçları, Türkiye'de Ar-Ge için gerekli insan kaynaklarının yetersiz olduğunu ve girişimlerin yenilik faaliyetlerinin çalışan sayısı ile pozitif yönde ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ülkeler bakımından ise gelişmişlik düzeyi arttıkça yenilik kapasitesi de artmaktadır. Ayrıca sonuçlar, teknolojik ilerlemelerin düşük gelirli ülkelerde işsizlik oranında artışa ancak yüksek gelirli ülkelerde işsizlik oranında azalışa yol açtığını da göstermektedir. Technological development is a key determinant of economic growth through increasing efficiency, information dissemination, educational attainment, foreign investments and new production methods. This process also affects the structure and qualifications of employment. In this context, technology leads to structural change in the labor market and transformation of the skills required in the market. The effect of technology on the labor market is highly controversial in the literature. Some scholars argue that technological development reduces labor demand and increases unemployment rates. Others advocate that technological advances expand the market by creating new jobs as well as increasing employment opportunities. In this study, the effects of technology on employment have been investigated as compared in terms of Turkey and the world economies. According to the results of the study, the resources allocated to R&D activities in Turkey are highly limited. This situation narrows down the skill-intensive employment opportunities. However, the unemployment rate of high-skilled labor in Turkey is quite high as well. Other results of the study show that in Turkey human resources required for R&D are insufficient and the innovation activities of the enterprises are positively related to the number of employees. For the countries, as the level of development increases innovation capacity also increases. The results also indicate that technological advances lead to an increase in the unemployment rate in the low-income countries but a decrease in the unemployment rate in the high-income countries. 153

Ülkeler arasında bütünleşmeyi sağlayan dışa açıklık dış ticaretin serbestleşmesi ve genişlemesine neden olmaktadır. Ülkelerin uluslararası piyasalardaki konumunu belirleyen dışa açıklık, ekonomik büyüme, istihdam, verimlilik, altyapı, makroekonomik ortam, teknoloji, sermaye hareketleri ve piyasa büyüklüğü gibi farklı yönlerden ekonomilerin rekabet gücü üzerinde etkilidir. Dışa açıklığın ekonomilerin gelişmişlik düzeylerine göre farklı sonuçlar ortaya çıkarması bu süreçte belirgin bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda dış ticaret, ülkeler arasındaki etkileşimi artırmakta ve giderek ekonomileri birbirine bağımlı kılmaktadır. Bu çalışmada dışa açıklığın rekabet gücü üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışmanın temel hipotezi dışa açıklığın, rekabet gücü ve gelişmişlik düzeyi ile ilişkisinin olup olmadığıdır. Çalışmanın sonuçlarına göre rekabet gücü yönünden güçlü olan ülkeler genellikle çok yüksek insani gelişim düzeyine sahiptir. Bu çerçevede gelişmişlik düzeyi arttıkça rekabet gücü artmaktadır. Dışa açıklık ile rekabet gücü arasındaki ilişki ise ülkelere göre farklılaşmaktadır. Ancak bütünsel bir yaklaşım, dışa açıklık derecesi yüksek olan ülke gruplarının rekabet gücünün de arttığını göstermektedir. The openness that enables integration between countries leads to the liberalization and expansion of foreign trade. The openness, which determines the position of countries in international markets, has an impact on the competitiveness of economies in different aspects such as economic growth, employment, productivity, infrastructure, macroeconomic environment, technology, capital movements and market size. The fact that openness reveals different results according to the level of development of economies plays a prominent role in this process. In this context, foreign trade increases the interaction between countries and gradually makes the economies interdependent to each other. In this study, the effects of openness on competitiveness were examined. The main hypothesis of the study is whether openness is related to competitiveness and level of development. According to the results of the study, countries that are strong in terms of competitiveness generally have very high human development level. Within this framework, as the level of development increases, competitiveness increases as well. The relationship between openness and competitiveness differs from country to country. However, a holistic approach shows that country groups, which have high degree of openness, also have high competitiveness streght. 127

Ülkelerin yönetim yapısı, devletin ekonomik ve sosyal amaçlarını gerçekleştirebilmesi yönünden örgütlenme şeklini göstermektedir. Kamu politikalarının belirlenmesi ve uygulanması açısından etkin role sahip olan yönetim yapısı genellikle, monarşi, aristokrasi, cumhuriyet, tirani, oligarşi ve demokrasi olarak biçimlenmektedir. Devlet organlarının kuruluşu, işleyişi ve koordinasyonu ise, hükümet sistemleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, başkanlık, yarı başkanlık ve parlamenter hükümet sistemleri öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, yönetim yapısı kapsamında hükümet sistemleri ve ekonomik gelişme arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Öncelikle çok yüksek, yüksek, orta ve düşük insani gelişime sahip ülkeler yönünden demokrasi ve ekonomik özgürlük ile gelişme ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca aynı gruptaki ülkelerin hükümet sistemleri ile ekonomik gelişme ilişkisi de araştırılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, ülkelerin ekonomik gelişme düzeyindeki ilerlemeler, siyasi haklar ve bireysel özgürlükler açısından demokrasi derecelerini arttırmaktadır. Bununla birlikte gelişme düzeyinin düşük olduğu ülkelerdedemokratik değerlerden uzaklaşmalar görülmektedir. Hükümet sistemleri açısından değerlendirildiğinde ise, ülkelerin gelişme düzeyindeki düşüşler parlamenter sistemden, başkanlık ve yarı başkanlık modellerine yönelimi arttırmaktadır. Ayrıca, parlamenter sistemle yönetilen ülkelerin başkanlık ve yarı başkanlık hükümet sistemleri ile yönetilen ülkelere göre demokrasi düzeylerinde de artış görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Hükümet Sistemleri, Ekonomik Gelişme, Demokrasi, Parlamenter Sistem, Başkanlık Sistemi, Yarı Başkanlık Sistemi Countries' governing structure shows its organizational form in the direction of accomplishment of their economic and social goals. The structure of government, which has an important role on determination and implementation of public policies, shaped as monarchy, aristocracy, republic, tyranny, oligarchy and democracy. The establishment, running and coordination of state departments are evaluated within the framework of governmental systems. In this context presidential, semi-presidential and parliamentary government systems come to the forefront.In this study, the relationship between governmental systems and economic growth was investigated in the light of governing structure. Firstly, the relationship between democracy, economic freedom and economic growth was explored in the countries that have very high, high, medium and low human development rates. Moreover, the relationship between the governmental systems and economic growth of the states, settled in same group, was investigated. The results of the study shows that the progress on economic growth levels of countries increase the levels of democracy in terms of political rights and individual freedom. However, there is a tendency to stand away from democratic values in the countries which have low economic growth levels.When it comes to governmental systems, there is an increase on tendency to presidential and semi-presidential systems if there is a decrease on economic growth in countries which have parliamentary form of government. Furthermore, the countries which have parliamentary form of government are more likely to have higher democracy levels compared to the countries which have presidential and semi-presidential form of government.Keywords: Governmental Systems, Economic Growth, Democracy, Parliamentary Government System, Presidential System and Semi-Presidential System 145

ÖZETEğitim ekonomisi, bireylerin sahip olduğu bilgi, beceri ve eğitim düzeyi ile ekonomik değişkenler arasındaki ilişkileri araştırmaktadır. Bu ilişkiler beşeri sermaye donanımına bağlı olup, ekonomik büyüme, kalkınma, gelir dağılımı, istihdam, işsizlik, yoksulluk, dış ticaret, tüketim ve dışsallık gibi yönlerden ortaya çıkabilmektedir. İnsana yapılan bir yatırım olarak da değerlendirilen eğitim, üretim sürecinde bir girdi olarak yer almakta, teknoloji, AR-GE, bilgi üretimi ve yayılımı ile ilişkilendirilmektedir. Ekonomik kalkınmanın temel belirleyicisi olan eğitim, işgücünün niteliğini artırarak verimlilik, üretim ve gelir artışına neden olmaktadır. Bu çalışmada, eğitim ekonomisi ile ilgili kuramsal tartışmalar bağlamında eğitimin ekonomik etkileri araştırılmıştır. Genel olarak okullaşma oranı, kamunun eğitime ayırdığı kaynaklar, eğitim yatırımları, eğitim harcamaları, gelir dağılımı, AR-GE, kişi başına düşen gelir, ekonomik büyüme, istihdam, işsizlik, ücret ve yoksulluk yönünden eğitim ve ekonomi ilişkileri analiz edilmiştir. Ayrıca, Türkiye'nin de yer aldığı farklı ülkeleri içeren karşılaştırmalara yer verilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, eğitim düzeyi yüksek olan gelişmiş ülkelerin kişi başına düşen gelir ve refah düzeyi de yüksektir. Aynı zamanda ekonomik gelişmişlik eğitim düzeyini de olumlu etkilemektedir. Bu sonuçlar hem gelir düzeyinin eğitim düzeyini hem de eğitim düzeyinin gelir düzeyini etkilediğini göstermektedir. Eğitim düzeyi ile gelir dağılımı arasında da yakın bir ilişki bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde gelir dağılımı adaletsizliklerinin daha az olduğu, gelişmekte olan ekonomilerde ise gelir adaletsizliklerinin arttığı görülmektedir. Çalışmanın diğer sonuçlarına göre, gelişmiş ekonomilerde gelişmekte olan ekonomilere göre kamu kesimi eğitime daha fazla kaynak ayırmaktadır. Eğitim düzeyi yüksek olan ülkeler, Ar-ge, teknoloji, istihdam ve dış ticaret hacmi bakımından gelişmekte olan ülkelere göre üstün ve avantajlı konumdadırlar. Buna göre, eğitime ayrılan kaynakların artırılması ekonomik sorunların çözümünde temel bir belirleyicidir.Anahtar Kelimeler : Beşeri Sermaye, Eğitim, Eğitim Ekonomisi, İktisadi Kalkınma, Ekonomik Büyüme ABSTRACTEducation economics searches relationship between individuals' knowledge, skill, education level and economical variables. This relationship depends on human capital and arises from the ways like economic growth, developement, income distrubition, employment, unemployment, poverty, foreign trade, consumption and externality. Education, which is evaluated as an investment for human, is an input in the production process and associated with technology, R & D, information production and its extension. Education, which is main determinant of economic development, enhances quality of workforce which leads to increase in productivity, production and income.In this study, economic impacts of education is investigated depends on education economy and theoretical debates. Generally, education and economical relationships between schooling ratio, government sources for education, education investments, education expenditures, income distrubition, R&D, per capita income, economic growth, employment, unemployment, wage and poverty has been analyzed. Moreover, the comparison which also includes Turkey and different countries are showed. According to results of this study, developed countries, which have high education level, also have high level of per capita income and welfare. At the same time, economic development impacts positively on education level. These results show that both income level and education level effect each other mutually. There is also a close relationship between education level and income distribution. In developed countries income distrubition injustice is seem less than developing economies. According to other results of the study, in developed economies, goverment allocate more resources than developing economies. Countries that have higher education level are better position and advantage on R&D, technology, employement and foreign trade capacity than developing countries. According to that, increases in resources for education is a main determinant for the solution of economic problems. Keywords: Human Capital, Education, Education Economics, Economic Development, Economic Growth 138

Bu çalışmada, Türkiye'nin refah toplumu bakımından analizi yapılmaktadır. Farklı göstergeler üzerinden yapılan araştırmada, Türkiye ile gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki refah farklılıklarına da karşılaştırmalı olarak yer verilmiştir.Çalışmanın sonuçlarına göre, refah ülkeleri ile mukayese edildiğinde, Türkiye'de kişi başına düşen gelir oldukça düşüktür. Ayrıca, gelir dağılımı adaletsizliği belirgin olup, gruplar arasındaki yüksek gelir farkı devam etmektedir. Göreli yoksulluk oranlarının da yüksek olduğu Türkiye'de, dolaylı vergilerin vergi sistemi içindeki ağırlığı, adaletli olmayan vergi yapısını göstermektedir. Bir başka ifade ile Türkiye'de gelir, kar ve kazançlardan ziyade harcamalar vergilendirilmektedir. Enflasyon oranı tek haneli olmasına rağmen hala yüksektir. Eğitim ve sağlık harcamalarının hem hane halkı tüketim harcamaları hem de GSYİH içindeki payı ise oldukça düşüktür. İstihdam ve işgücü yönünden beşeri sermaye donanımının zayıf olduğu bir yapı bulunmakta, verimlilik, üretim ve gelir düzeyi olumsuz etkilenmektedir. Ar-ge harcamalarının GSYİH içindeki payının düşük olduğu Türkiye'de, elektrik tüketimi de refah ülkelerinin gerisindedir. Ekonomik ve sosyal anlamda cinsiyete dayalı eşitsizlikler başta olmak üzere olumsuzluklar demokrasi, suç, güvenlik ve mutluluk göstergeleri için de geçerlidir. Bununla birlikte özellikle son dönemlerde sosyal güvenlik, sosyal konut, sivil toplum kurumları, sosyal hizmet yardım ve harcamaları yönünden olumlu gelişmeler de görülmektedir.Sonuç olarak Türkiye, refah toplumu yolunda gelişme ve ilerleme isteğini sürdürmesine rağmen henüz refah ülkelerinin ulaştığı seviyeye çeşitli alanlarda ulaşamamıştır.Anahtar Kelimler: Refah Toplumu, Refah Devleti, Sosyal Adalet, Sosyal Güvenlik, Fırsat Eşitliği, Gelir Dağılımı, Türkiye. In this study, an analysis of Turkey in terms of welfare society is carried out. The research which is done by way of varied indicants, including welfare discrepancy between Turkey and developed and developing countries, also includes a comparative analysis on Turkey. According to the research results, when compared to welfare countries, income per capita in Turkey is notably low. In addition to this, income distribution and inequality are apparent and high income gap continues. In Turkey which the relative poverty rates are also high, weight of indirect taxes in the tax system indicates the no equitable tax structure. In other words, in Turkey, instead of income, profits and earnings, the expenses are taxed. Inflation rate is still high even though it is one-digit. The share-out of education and health spending among both the Household consumption expenditure and the Gross Domestic Product, is notably low. In terms of employment and labor, a structure with poor human capital equipment, exists and productivity, production and income levels are negatively affected. In Turkey where the share-out of R&D expenses within Gross Domestic Product is low, electricity consumption is also at the behind of welfare countries. With gender inequalities, in the economic and social context, being in the first place, negations are also valid for democracy, crime, safety and well-being indicators. At the same time, especially lately, in the aspects of social security, social housing, civil society organizations, social services help and expenses, positive developments are also seen. As a result, despite the ambition to continue developing and progressing in the manner of welfare society, Turkey is not at the same level that welfare countries have reached in some fields yet. Keywords: Welfare Society, Welfare State, Social Justice, Social Security, Equality of Opportunity, Income Distribution, Turkey. 159