Search

Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyümeyi olumlu yönde etkilediği literatürde birçok çalışma ile ispatlanan bir konudur. Sermaye yetersizliği sorunu olan ülkeler bu sorunlarını ucuz emek ve gevşek vergi politikaları ile yabancı firmaları kendilerine çekmeye çalışmaktadırlar. Ancak 1980'li yılardan itibaren gündeme gelmeye başlayan çevre kirliliği sorunu günümüzde bir hayli önemli bir konu halini almıştır. Özellikle gelişmiş ülkeler çevre düzenlemeleri ve politikaları ile çevresel kirliliği önlemeye çalışmaktadırlar. Söz konusu bu çevre düzenlemeleri ve politikaları firmaların maliyetini artırmakta ve dolayısı ile firmaları daha ucuz bir üretim fırsatı aramaya itmiştir. Gelişmekte olan ülkeler ise ekonomik büyümeyi sağlayabilmek adına yabancı yatırımcıları ülkelerine çekmeye çalışmaktadırlar. Gelişmekte olan ülkeler çevre düzenlemeleri ve politikalarını gevşek tutarak yabancı yatırımcı çekme rekabetinde avantaj sağlamaya çalışmaktadırlar. Özetle yetersiz sermaye birikimine sahip bir ülke çevreyi kirletip doğal kaynakları yok etmek pahasına ekonomik büyüme amacı ile ülkeye yabancı yatırımcı çekmeye çalışmaktadır.Yapılan bu tezin konusu yabancı sermayenin en önemli pozitif ve negatif etkilerini, büyüme ve çevre kirliliği ile ilişkisini ele almaktadır. Ancak yabancı sermayenin ne çeşit bir yatırım yaptığı çevre kirliliği üstünde büyük önem arz etmektedir. Bu nedenden dolayı çalışma sıfırdan yapılan bir yatırım ve hali hazırda olan bir yatırımın sadece el değiştirmesini ayırmak adına yabancı yatırımları yeşil alan ve kahverengi alan yatırımları olarak ele almaktadır.Yapılan ampirik çalışma Türkiye Cumhuriyetinin 1990-2016 yılarını kapsamaktadır. Çevre kirliliği göstergesi olarak karbon dioksit emisyonu, yabancı yatırım göstergesi olarak doğrudan yabancı yatırım (DYY), yeşil alan ve kahverengi alan ve ekonomik büyüme göstergesi olarak Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) verilerini kullanmaktadır. Veriler Dünya Bankası ve OECD'den sağlanmıştır.Çalışmada doğrudan yabancı yatırım, yeşil alan ve kahverengi alan yatırımlarının karbon emisyonuna etkilerini ayrı ayrı incelemek adına üç farklı VAR modeli kullanmıştır.Anahtar kelimeler: Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Yşil Alan Yatırımları, Kahverengi Alan Yatırımları, Ekonomik Büyüme, Karbondioksit Emisyonu. As it is evident in the literature, foreign direct investment has a positive impact on economic growth. Countries with capital lack problems are trying to attract foreign firms with cheap labor and loose tax policies. However, the problem of environmental pollution that has emerged since the 1980s has become a very important issue today. Especially developed countries are trying to prevent environmental pollution with environmental regulations and policies. These environmental regulations and policies have increased the cost of firms and therefore forced companies to look for a cheaper production opportunity. Developing countries are trying to attract foreign investors to their countries in order to achieve economic growth. Developing countries are trying to gain advantage in competition of attracting foreign investors by keeping their environmental regulations and policies loose. In summary, a country with insufficient capital accumulation tries to attract foreign investors to the country with the aim of economic growth at the expense of polluting the environment and destroying natural resources.The subject of this thesis is the relationship between foreign capital and its positive and negative effects, growth and environmental pollution. However, the kind of investments made by foreign investors are of great importance as they may cause environmental pollution. For this reason, the study considers foreign investments as greenfield and brownfield investments in order to distinguish between an investment made from scratch and the exchange of an existing investment only.The empirical study covers the years 1990-2016 for Republic of Turkey. The carbon dioxide emission ise used as an indicator of environmental pollution, foreign direct investment (FDI) as an indicator of foreign investment, greenfield and brownfield investments and Gross Domestic Product (GDP) as an indicator of economic growth. Data used in the empirical study were provided by the World Bank and OECD.In this study, three different VAR models were used to investigate the effects of foreign direct investment, greenfield and brownfield investments on carbon emission separately.Keywords:Foreign Direct Investments, Greenfield Investments, Brownfield Investments, Economic Growth, Carbon Dioxide Emission. 115

Sanayi Devriminden bu yana iktisadi faaliyetlerin artması ile birlikte iklim değişikliği sorunu önemli bir yer almaya başlamıştır. İklim değişikliğinin en büyük sebebi olarak insan kaynaklı sera gazı salımları görülmektedir. Özellikle 1990'lı yıllardan itibaren iklim değişikliği sorunu iktisat literatüründe önem kazanmıştır. İklim değişikliği sorunu ile mücadele etmek amacıyla bu insan kaynaklı sera gazı salımlarının nedenlerini ve belirleyicilerini bulmak önemlidir. Bu çalışmada Türkiye' de İmalat Sanayinin sera gazı salımlarının belirleyici faktörlerini bulmak adına 2003-2016 ve 2009-2016 yılları için iki farklı panel veri setleri oluşturulmuş ve panel veri analizi yapılmıştır. Analizin sonucunda üretim değerinin, kapasite kullanımının, sermaye yoğunluğunun, orta- düşük seviye teknolojide üretimin emisyon değerlerini arttırıcı yönde etkileri olduğu, çevre vergisinin, verimliliğin ve Ar- Ge harcamalarının emisyonu azaltıcı yönde etkileri olduğu görülmüştür. Ever since the onset of the first Industrial Revolution in the United Kingdom, the world has experienced a rapid change in climate, and the surface and ocean temperatures have been increasing at unprecedented levels. The climate change, which has been predominantly caused by anthropogenic greenhouse gas emissions, has been receiving increasing attention from the major international institutions related to economic development from the beginning of the 1990s. There is a widespread consensus among the economics literature that the GHG emissions are the primary cause of the increase in global average temperatures. Considering the close relation between industrial activities and the GHG emissions, determining the causes of emissions is required in order to form policies to tackle climate change. Determining the causes of the GHG emissions for the Turkish manufacturing industry, therefore, can assist the Turkish government for forming effective policies in order to attain its sustainable development goals. This study makes two-panel data estimations for the periods of 2003-2016 and 2009-2016 in order to determine the causes of GHG emissions for the Turkish manufacturing industry. The results indicate that production value, capacity usage, capital intensity, and operating at medium-low technology levels increase the total emission levels, while environmental taxes, productivity, and R&D expenditures reduce GHG emissions. The results point out that taxing sectors with high emission levels and subsidizing R&D expenditures with the tax revenues can be an effective means to decrease greenhouse gas emissions generated by the manufacturing industry of Turkey. 76

Bu tez, enerji, CO2 ekonomisi ve gelir yakınsama konularında üç makale sunmaktadır. İlk makale,Solovyen büyüme teorisini kullanarak bir karbon emisyonu yakınsama denklemini türetir veAnnex I ülkelerinin verilerini kullanarak ampirik denklemi test eder. Bu nedenle, çalışma,uygulanan karbon emisyonu azaltma politikaları çerçevesinde bu politikaların karbon emisyonuyakınsaması açısından başarısını ölçmektedir. Sistem GMM tahminleri, Annex I ülkeleri arasındakoşulsuz ve koşullu karbon emisyonlarının yakınlaşmasının varlığını kuvvetle ortayakoymaktadır. İkinci çalışma, Solovyen gelir yakınsama denklemini genişleterek bir enerjiyoğunluğu yakınsama denklemi geliştirir. OECD ülkeleri için test edilen bu denklem sonucundaSistem GMM tahminleri, OECD ülkeleri arasında enerji yoğunluğunun koşulsuz ve koşulluyakınsamasının varlığını kuvvetle ortaya koymaktadır. Çevresel Kuznets eğrisi hipotezi, ülkelerinkalkınma süreçlerinin başlangıcında karbon emisyonlarının daha yüksek olduğunu, ancak belli birkalkınma eşiğini aştıktan sonra karbon emisyonlarının azalacağını savunur. Bu tezin üçüncüçalışması, OECD ülkeleri için çevresel Kuznets eğrisi hipotezini incelemektedir. ARDLyaklaşımı, Danimarka, Güney Kore, Fransa ve İsrail için çevresel Kuznets eğrisi hipotezininvarlığını ortaya koymaktadır. This thesis presents three articles on energy, CO2 economics, and income convergence. The firstessay derives a carbon emission convergence equation by using the Solovian growth theory andtests the empirical equation by using data of Annex I countries. Hence, the study checks the extentof the success of the carbon emission reduction policies implemented within the framework interms of CO2 emission convergence. System GMM estimations strongly suggest the existence ofunconditional and conditional convergence of carbon emissions among Annex I countries. Thesecond essay develops an energy intensity convergence equation by extending the Solovianincome convergence equation, which is tested for OECD countries. System GMM estimationsstrongly suggest the existence of unconditional and conditional convergence of energy intensityamong the OECD countries. The environmental Kuznets curve hypothesis argues that carbonemissions are higher at the beginning of countries' development processes, but, after exceeding acertain development threshold, carbon emissions then decrease. The third essay of this thesisexamines the environmental Kuznets curve hypothesis for OECD countries. The ARDL approachemployed confirms the existence of the environmental Kuznets curve hypothesis for Denmark,South Korea, France, and Israel. 103

Bu tez çalışmasında, birim GDP üretmek için tüketilen enerji miktarı (enerji yoğunluğu) ile yine birim GDP üretimi nedeniyle salınan CO2 miktarı (karbon yoğunluğu) arasındaki uzun dönemli ilişki, Türkiye için 1985-2015 dönemi yıllık veri seti kullanılarak, iki aşamalı Engle-Granger koentegrasyon (eş-bütünleşme) sınaması ve Hata Düzeltme Modeli çerçevesinde araştırılmıştır. Araştırmanın sonucunda Engle-Granger koentegrasyon analizi göstermiştir ki, enerji yoğunluğu ile karbon yoğunluğu değişkenleri arasında uzun dönemli ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Hata düzeltme modeli analizi ise, enerji tüketiminden CO2 salımına doğru, tek yönlü Granger nedensellik bulunduğunu göstermektedir. Sonuçlara göre, enerji yoğunluğu azaldığında, karbon yoğunluğu da azalmaktadır. Birim GDP üretimi, daha az enerji tüketilerek gerçekleştirildiğinde, aynı ekonomik büyüme seviyesinde daha az CO2 salımı yapılmaktadır. Üretim süreçlerinde daha çevreci teknolojilerin kullanılması veya ekonominin temel üretim faaliyet türünün ağırlıklı olarak imalat sektöründen, hizmetler sektörüne kayması gibi etmenler, üretim için ihtiyaç duyulan enerji miktarını azaltır. Başka bir ifadeyle, ekonomik büyümenin daha az enerji tüketimi ile sağlanması, daha az CO2 salımı yapılması anlamına gelmektedir. In this thesis study, the long-term relationship between the amount of energy consumed per unit of GDP (energy intensity) and the amount of CO2 emission per unit of GDP (carbon intensity) was investigated in the framework of two-step Engle-Granger co-integration test and Error Correction Model by using annual data set of 1985-2015 period for Turkey. The analysis results of Engle-Granger co-integration showed that there is a long-term and positive relationship between energy intensity and carbon intensity variables. Also, unidirectional Granger causality from energy consumption to carbon emission was determined according to the error correction model analysis. Hereunder, while the energy intensity is reduced, the carbon intensity decreases. When per unit of GDP production is carried out with the less energy consumption, the less CO2 is released at the same economic growth level. Factors such as the use of more environment-friendly technologies in production processes or the shift of the main production activity from the manufacturing sector to the services sector, reduce the amount of energy needed for production. In other words, economic growth by using less energy consumption means less CO2 emissions. 71

Bilim adamları, iklim değişikliği ve küresel ısınmanın temel nedeninin artan salınımı olduğu konusunda hemfikirdirler. Bu doğrultuda, çevre ekonomisi literatüründe karbon emisyonunun belirleyicileri üzerine odaklanan birçok çalışma bulunmaktadır. Global olarak artan kentleşme oranları, araştırmacıları, kentleşme ile çevre arasında bir ilişki olup olmadığını araştırmaya itmiştir. Bu nedenle, yakın zamanda konu üzerine yapılan çalışmalar modele kentleşmeyi açıklayıcı bir değişken olarak dahil etmiştir. Bu iki değişken arasındaki ilişki gelişmekte olan ülkeler özelinde çok çalışılmış olmasına rağmen, söz konusu ilişkinin gelir seviyesine göre farklılaşıp farklılaşmadığı hususunda yeterli çalışma mevcut değildir. Bu bilgiden yola çıkarak çalışmanın amacı, 1990-2016 döneminde kentleşmenin karbon emisyonu üzerindeki etkisini dört farklı gelir grubu altında sınıflandırılan ülkeler özelinde incelemektedir. Bu amaçla, yatay kesit bağımlılığına duyarlı panel zaman serilerindeki heterojen eğim katsayılarını tahmin etmek için son dönemlerde geliştirilmiş Ortalama Grup (MG) tahmincilerinden faydalanılmıştır. Ampirik bulgular kentleşmenin (i) düşük gelirli ülkelerde karbon emisyonunu etkilemediğini, (ii) düşük-orta ve yüksek-orta gelirli ülkelerde karbon emisyonunu pozitif etkilediğini ve (iii) yüksek gelirli ülkelerde karbon emisyonunu negatif etkilediğini göstermektedir. Bulgular, kentleşme-karbon emisyonu ilişkisinin gelir seviyesine göre farklılık gösterdiğine işaret etmektedir. Scholars are in broad consensus that the underlying reason of climate change and global warming is increasing volume of greenhouse gas emissions. In this respect, environmental economics literature has provided a great number of studies investigating the determinants of carbon emissions. Rising urbanization rates across the globe led researchers to examine whether there is an association between urbanization and environment. Therefore, recent studies on this issue have adopted urbanization into the model as explanatory variable. Although the relationship between these two variables are well-documented in the case of developing economies, we still do not know much how it looks like across the countries with respect to different income levels. Given this information, the aim of this study is to investigate the impact of urbanization on carbon emissions over the period 1990-2016 in four different group of countries categorized by income levels. To this end, recently developed mean group (MG) estimators robust to cross-section dependence are utilized in order to estimate the heterogeneous slope coefficients in panel time series. Empirical results indicate that urbanization (i) does not affect emissions in low income countries, (ii) increases emissions in low-middle and high-middle income countries, and (iii) decreases emissions in high income countries. These findings indicate that urbanization-emissions nexus can be volatile across the countries by different income levels. 97

Bu çalışmada, Türkiye'deki çevre politikaları çevresel olarak genişletilmiş girdi-çıktı analizi (ÇGGÇA) kullanan bir yaklaşımla incelenmiştir. Bu amaçla, Türkiye'nin yurtiçi ve ithalat girdi-çıktı tabloları ve ürün gruplarına göre yurtiçi üretim ve ithalat değerlerinden hesaplanan farklı ağırlıklar yardımıyla sektörel ayrıştırılması yapılan ülke girdi-çıktı tablosu ve bu ayrıştırılmış tabloya göre sektörel ayarlanması yapılan hava emisyon hesapları kullanılarak Türkiye'nin nihai tüketim, yatırım (gayrisafi sermaye oluşumu), ihracat ve ithalat bileşenleri için de ayrı ayrı olmak üzere toplam tüketim temelli emisyon envanteri (TTE) oluşturulmuştur. İlk olarak, tüketim temelli emisyon envanterindeki tüm değerlerin toplamına eşit olan Türkiye'nin emisyon sorumluluğu hesaplanıp ülkenin toplam emisyonlarıyla karşılaştırılmış, Türkiye'nin emisyon sorumluluğunun toplam emisyonlarından %2,4 oranında daha yüksek olduğu bulunmuştur. İkinci olarak, hava emisyon hesapları ve hesaplanan emisyon envanterleri kullanılarak kritik ürün grupları belirlenmiş ve Türkiye'nin Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı (NUBK) dokümanı her bir kritik ürün grubu için incelenmiştir. Bu dokümanın, çoğu emisyon kaynaklarını dikkate almasına rağmen Türkiye'nin 2012 yılındaki en büyük endüstrisi ve tüketim temelli emisyonlarda en büyük paya sahip olan inşaat sektörünü ve onun üretim zincirlerinde önemli payı olan diğer metalik olmayan mineral ürünleri imalatı ürünlerini içermediği bulunmuştur. In this study, the environmental policies in Turkey are examined with an approach that employs an environmentally extended input-output analysis (EEIOA). To this end, Turkey's consumption-based emission inventory (CBI) with a decomposition of final demand components that are final consumption, investment (gross capital formation), exports and imports is created using Turkey's input-output table that is disaggregated with the help of its domestic and import decompositions and different weights calculated from Turkey's domestic outputs and imports by product group and air emission accounts that is adjusted to the disaggregated table. Firstly, Turkey's emission responsibility which equals to the sum of the elements of the consumption-based inventory is calculated and compared with its total emissions and it is found that Turkey's emissions responsibility is 2,4% larger than its own production-based emissions. Then, some critical product groups are determined with the help of both air emission accounts and calculated consumption-based inventories and the implications of Turkey's Intended Nationally Determined Contribution (INDC) is examined for each critical product group. It is found that although Turkey's INDC considers many important emission sources that contribute a large part of its total emissions, it misses the products of manufacture of other non-metallic minerals that have an important share in the supply chains of construction sector, the largest industry and the one that is the largest in Turkey's CBI in 2012. 59

Küreselleşme süreci, sermayenin uluslararası serbestliğe sahip olmasına yol açmıştır. Sürdürülebilir ekonomik büyüme hedeflerine ulaşmak isteyen ve yeni yatırımları finanse etmeye çalışan ülkeler, sermayenin serbest hale geldiği bu ortamda uluslararası şirketler aracılığı ile yapılan DYY'leri çekmeye çalışmaktadır. Sanayileşme konusunda gelişmiş ülkeleri yakalamak için hızla büyümek zorunda kalan gelişmekte olan ülkeler için, DYY'ler çok daha önemli bir yere sahiptir. Sanayileşme ve ekonomik büyüme faaliyetleri sonucunda oluşan CO2 emisyonu ve çevreye verilen zararın sorumlusu olan gelişmiş ülkelerde, uluslararası sözleşmeler gereği sıkı çevre politikası uygulanmaktadır. Gelişmiş ülkelerde uluslararası şirketlerin, kirli endüstrilerini DYY yoluyla gelişmekte olan ülkelere yönlendirdiği göze çarpmaktadır. Literatürde bu konuda yapılan uygulamalı çalışmalar, Kirlilik Sığınağı Hipotezi üzerine kurulmuştur.Bu çalışmada, Türkiye'ye gelen DYY akımlarının CO2 emisyonu ve ekonomik büyüme ile olan ilişkisi araştırılmıştır. Türkiye'de CO2 emisyonu, DYY ve GSYİH arasında karşılıklı nedensellik ilişkisinin olduğu yönünde kurulan hipotez, 1980-2017 dönemi verileri kullanılarak Granger Nedensellik testi yöntemiyle incelenmiştir. Analiz sonucunda değişkenler arasında karşılıklı nedensellik bulunamamış fakat, DYY ve GSYİH'dan CO2 emisyonuna doğru tek yönlü bir nedensellik olduğu belirlenmiştir. Ayrıca GSYİH'nın da DYY'nin nedeni olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, Kirlilik Sığınağı Hipotezini doğrular niteliktedir. Bu bilgiler ışığında, Türkiye'ye gelen DYY'nin ve ekonomik büyümeye bağlı olarak gerçekleşen üretim artışının, ülkede CO2 emisyonlarını arttırdığı ve çevreye zarar verdiği görülmektedir. Türkiye son yıllarda CO2 emisyonlarını azaltmak için çevreyle uyumlu olan yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmekle birlikte, henüz istenilen seviyeye ulaşmadığı söylenilebilir. Globalization process has led to the international freedom of capital. Countries seeking to achieve sustainable economic growth targets and trying to finance new investments tries to attract FDI's through international companies in this environment where capital becomes free. For developing countries that have to grow rapidly in order to catch up with developed countries in industrialization, FDIs have a more important place.In the developed countries which are responsible for CO2 emissions and damage to the environment resulting from industrialization and economic growth activities implements strict environmental policy by international contracts. In developed countries it is noteworthy that international companies are driving their dirty industries to developing countries through FDI.In the literature, the applied studies on this subject are based on the Pollution Haven Hypothesis. In this study, the relationship between CO2 emissions, economic growth and incoming FDI flows to Turkey, was investigated. The hypothesis established that there is a mutual causality relationship between CO2 emissions, FDI and GDP in Turkey, was investigated by Granger Causality Test using data from the period 1980-2017. As a result of the analysis, there was no mutual causality between the variables however, there is a unidirectional causality from FDI and GDP to CO2 emissions. It was also determined that GDP is the cause of FDI. The obtained findings confirm the Pollution Haven Hypothesis. In the light of this information, it is seen that the production growth due to FDI coming to Turkey and economic growth, increases CO2 emissions in the country and damages the environment. Although Turkey is turning to environmentally friendly renewable energy sources to reduce CO2 emissions in recent years, it can be said that it has not reached the desired level yet. 124

Bu tezde 1960-2014 yılları arasında Türkiye'nin yakalamış olduğu ekonomik büyümeve uluslararası ticaretin karbondioksit emisyonları üzerindeki etkisi incelenmiştir.Ampirik analizden önce literatürde bu konuda yer alan çalışmalar gözden geçirilmiştir.Karbondioksit emisyonlarının artışını incelemek için yapısal kırılmalı ARDL modelive değişkenler arasındaki nedenselliği belirlemek için Toda Yamamoto testi kullanılmıştır.Modellerden alınan sonuçlar ekonomik büyüme, uluslararası ticaret ve karbondioksitemisyonları arasında uzun vadeli bir ilişki yani eş bütünleşme olduğunu göstermektedir.Dolayısıyla, Türkiye'de enerji verimliliği açısından gelişmeler olsa da mevcut politikalarınkarbondioksit emisyonlarındaki artışı önlemek adına yetersiz olduğu görülmüştür. In this thesis, I examine the effects of economic growth and trade openness on carbondioxide emissions in Turkey for the period 1960-2014. Before the empirical analysis,there is an overview about the recent literature in this nexus. I try to analyze the growthof the carbon dioxide emissions in Turkey by conducting an Autoregressive distributedlags (ARDL) model with a structural break. I apply Toda Yamamoto procedure ofGranger causality to test the direction of causality among variables. Estimated modelsshow that there is a long run relationship, thus a cointegration, between economicgrowth, trade openness and carbon dioxide emissions in Turkey. Although there areimprovements in terms of energy efficiency, current policy measures are not enoughto mitigate the increase in carbon dioxide emissions over the years. 49

Bu çalışma Dietz ve Rose (1994) tarafından geliştirilen STIRPAT yaklaşımı kullanılarak Türkiye için 1960-2014 verileri kullanılarak karbon dioksit (CO2) emisyonu belirleyicilerini tespit etmeyi amaçlamıştır. Ele alınan yaklaşım insan kaynaklı faktörlerin (nüfus, refah düzeyi ve teknoloji) yanı sıra enerji tüketiminin de CO2 emisyonları üzerindeki etkisine odaklanmaktadır ve bunun yanında çevresel Kuznets eğrisi (ÇKE) hipotezinin geçerliliğini de sınayabilmektedir. Çalışmanın ampirik kısmında doğrusal olmayan otoregresif dağıtılmış gecikme (NARDL) modeli kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; uzun dönemde milli gelirdeki pozitif değişmeler (LMG+ ) CO2 emisyonunda artışa, negatif değişmeler (LMG-) ise azalışa yol açarken, kısa dönemde sadece LMG+ CO2 emisyonunda artışa sebep olmaktadır. Ayrıca enerji tüketimi ve nüfus artışı ise CO2 emisyonunu arttırmaktadır. Sonuçlar Türkiye açısından STIRPAT yaklaşımının gerek uzun dönem için gerekse de kısa dönem için geçerli olduğunu, ancak, milli gelir ve enerji tüketiminin doğrusal olmamasının ÇKE hipotezini geçersiz kıldığını göstermektedir. This study aims to locate the determinants of carbon dioxide (CO2) emissions for Turkish data over the period 1960-2014 via STIRPAT approach developed by Dietz and Rose (1994). This approach focuses on the effects of human induced factors (population, affluence and technology) as well as energy consumption on CO2 emissions and in addition to that, can test the validity of environmental Kuznets curve (EKC) hypothesis. In the empirical part of the study, nonlinear autoregressive distributed lagged (NARDL) model is used. According to the findings about the long term relationship, positive changes in national income (LMG+) have positive influence while negative changes (LMG-) have negative influence on CO2 emissions, however, in the short term, only LMG+ has a positive and significant influence on CO2 emissions. Additionally, increase in energy consumption and population growth have significant impact on CO2 emissions. The results suggest that both long term and short term approach of STIRPAT model is valid for Turkey while the EKC hypothesis is not valid in correspondence with the nonlinearities in national income and energy consumption. 191

Bu tez çalışması, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) hanehalkının fayda fonksiyonunda atmosferik karbon dioksit konsantrasyonunun göreceli negatif faydasını ve ABD enerji sektörünü içinde barındıran bir çevresel dinamik stokastik genel denge (DSGE) modeli oluşturmuştur. Böylece hanehalkları, enerji tüketimi kaynaklı CO2 emisyonunun sebep olduğu çevresel bozulmanın olumsuz etkilerini de dikkate alarak, toplam üretimin bir girdisi olan enerji talebi üzerindeki karar süreçlerini optimize ederler. Çevresel DSGE modeli, yenilenebilir enerji tüketiminin ABD CO2 emisyonu ve küresel atmosferik CO2 konsantrasyonu üzerindeki etkilerini incelemiştir. Bayesian parametre tahminleri kullanılarak oluşturulan simülasyon sonuçlarına göre (i) yenilenebilir enerji üretiminin ABD enerji sektöründe yeterli ikame gücüne sahip olduğu, (ii) pozitif fosil enerji maliyet şoklarının etkilerinin sınırlı olduğu; (iii) ABD'deki fosil bazlı enerji üretiminin neredeyse tamamen döngüsel olduğu ve (iv) ABD toplam enerji sektöründeki oranı düşük olmasına rağmen, yenilenebilir enerji tüketiminin emisyon azaltma gücünün uzun vadede yeterli ve kalıcı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ABD'nin yenilenebilir enerji üretimi ve yatırımı vergi indirimlerinin ve ABD enerji sektöründeki yenilenebilir enerji maliyet rekabet gücünü arttıracak proje sübvansiyonlarının devamını ve sürekliliğini önermektedir. Öte yandan bu tez, emisyon azaltma politikalarının marjinal maliyetinin yüksek çevresel bozulma seviyelerinde daha yüksek olacağından, politika yapıcıların küresel enerji arzında yenilenebilir enerjiye dönüşümün daha hızlı olması gerektiğini öngörmektedir. Anahtar Kelimeler:Çevresel DSGE, Bayesian simülasyon, enerji, rüzgar, güneş, biokütle This dissertation formulates an environmental dynamic stochastic general equilibrium (DSGE) model with a relative disutility of atmospheric carbon dioxide (CO2) concentration in the United States' (US) households' utility function and a disaggregated energy production sector in US. Thus, households optimize the decision-making processes on the energy demand, which is an input of total production, taking into account the negative effects of environmental degradation caused by energy-related CO2 emissions. This environmental DSGE model examined the effects of renewable energy consumption on US CO2 emissions and global atmospheric CO2 concentration.According to the simulation results using Bayesian parameter estimates, (i) that renewable energy production has sufficient substitute power in the US energy sector; (ii) the effects of positive fossil energy cost shocks are limited; (iii) Fossil-based energy production in the US is almost completely procyclical and (iv) although the share of renewable energy consumption in the US total energy sector is low, its emission reduction power has been found to be permanent and sufficient in the long-run. This work suggests the continuation of the US renewable energy production and investment tax credits and the project subsidies for the renewable energy production innovations and progress increasing the renewable energy cost competitiveness in the US energy sector. On the other hand, this dissertation warns policy makers about the duration of renewable transformation in global energy supply since the marginal cost of emission reduction policies must be higher during the upper environmental degradation levels. Key words: Environmental DSGE, Bayesian simulation, energy, wind, solar, biomass 210

1990'lı yıllarda en çok tartışılan konuların başında gelen dış ticaret ve çevre arasındaki çelişkili ilişki günümüzde hala birçok araştırmanın konusu olmaya devam etmektedir. Yaşanılan çevresel sorunlarda dış ticarette dâhil tüm ekonomik faaliyetlerin önemli bir rolü vardır. Dış ticaretin serbestleşmesi ile ülkelerin ekonomik büyümeleri artmakta bu sebeple çevre kirliliği de artmaktadır. Havadaki karbondioksit emisyonunun giderek yükselmesi; küresel ısınmanın artmasına, biyolojik çeşitliliğin ve doğal kaynakların azalmasına sebep olmaktadır. Çevre sorununa neden olan ülkelerin başında OECD ülkeleri gelmektedir. Günümüzde sanayileşmiş OECD ülkelerinde çevre farkındalığı artmakta ve uluslararası çevre sözleşmelerine taraf olmaktadırlar. Bu nedenle OECD ülkelerinde çevre sorununa neden olan faaliyetlerin azaltılması ve çevre dostu teknolojilerin yaygın kullanılması hedeflenmektedir. Bu durumda da ülkelerin üretici tarafı, ek bir maliyete maruz kalmaktadır.Bu çalışmada dış ticaretin serbestleşmesi ile kirletici potansiyele sahip yatırımcıların rekabet avantajı elde etmek için gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kayacağını ve uygulanan çevre politikaları ve performanslarının arttıkça doğrudan yabancı yatırımları negatif yönde etkileyeceğini ifade eden kirlilik cennetleri hipotezinin öngörüleri 27 OECD ülkesi için test edilmiştir. Çalışma 2002-2012 dönemini kapsayan doğrudan yabancı yatırımları etkileyen GSYİH büyüme rakamları, çevrenin sürdürülebilirliği, niteliği ve performansını niteleyen endeks verileri yıllık olarak panel veri analizi ile test edilmiştir. 27 OECD ülkesinde test edilen kirlilik cennetleri hipotezi elde edilen bulgulara göre reddedilmiştir. Anahtar Kelimeler: Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Çevresel Performans Endeksi, Çevre Politikalarının Sıkılığı Endeksi, Kirlilik Cennetleri Hipotezi, Panel Veri Analizi. Contradictory relationship between external trade and enviroment has continues to be subject of many research since 1990. All economic activities including external trade play a role in the formation of environmantal problems. With liberalization of foreign trade, economical growth of countries is increasing. Thus, environmental pollution is increasing day to day.Increasing emissions of carbon dioxide in air cause increasing global warming, decreasing biodiversty and natural resources. OECD countries are at the top of the countries that cause environmental problems. In today's industrialized OECD countries' enviromental awareness goes up and they accept international environmental commitments. For this reason, it is aimed to reduce the activities causing environmental problems in OECD countries and to use environmentally friendly technologies widely. In the case too, the producer side of country is exposed to an additional cost.In this study, pollution haven hypothesis which expresses that foreign investors will move towards developing countries for competitive advantage and that as the environmental policies and performances applied increase, direct foreign investments will affect the negative direction is tested for 27 OECD countries. Study GDP growth figures affecting foreign directinvestments coveringthe period 2002-2012, annual index data qualifying the sustainability, quality and performance of the region were tested by panel data analysis. The pollution haven hypothesis tested in 27 OECD countries was rejected according to the findings obtained.Key words: Direct Foreign Investments, Environmental Performance Index, Environmental Policies Stringency Index, Pollution Haven Hypothesis, Panel Data Analysis. 80

Türkiye, iklim değişikliğine neden olan sera gazı emisyonlarında tarihsel sorumluluğu düşük ancak toplam sera gazı emisyonları hızla artan bir ülke durumundadır. Bu nedenle sera gazı emisyonlarının ana sürükleyicileri olan fosil yakıt kullanımının ve endüstriyel süreçlerin kontrol altına alınması ve uluslararası iklim politikalarına katkıda bulunulması gerekmektedir. Son yıllarda emisyon azaltımı için kullanılan en etkili ve önemli araçlar karbon vergisi ve emisyon ticareti uygulamasıdır. Özellikle uluslararası literatürde bu konu ile ilgili önemli sayıda çalışma yapılmış olmasına rağmen Türkiye'de halen bu konu ile ilgili yeterli araştırma yoktur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 10. Kalkınma Planında öngörülen ekonomik büyüme hedefi ve Paris Konferans'ında taahhüt edilen karbondioksit salınım hedefi ile uyumlu bir politika önerisi paketi geliştirmektir. Bu politika önerisi ile bir yandan karbondioksit salınımları azaltılırken ekonomideki küçülmenin en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. Politika önerisi, salınım azaltımı için karbon vergisini bir politika aracı olarak belirlemekte ve bu verginin alternatif olarak tüm kirleten endüstrilere veya seçilmiş en kirli üç endüstriye uygulanmasını öngörmektedir. Bu ikisini tamamlayıcı olarak da elektrik üretiminde kullanılan doğalgazın biyo-yakıtlar ile ikame edilmesi diğer bir alternatif olarak önerilmektedir. Çevresel hedef tutturulurken elde edilen karbon vergisi geliri ise ekonomik daralmayı önlemek amacıyla ekonomiye geri enjekte edilmektedir. Bu enjeksiyon ise ya hanehalkları veya firmalar üzerinden yapılmakta ve ekonomide büyüme sağlanmaktadır. Bulgular karbon vergisi uygulamasının toplam sera gazı emisyonlarını azaltmakta etkili olduğu ama tüm endüstrilere uygulanmasındansa seçilmiş en kirli endüstriler üzerine uygulanmasının daha düşük bir ekonomik küçülme yaratacağı yönündedir. Ayrıca enerji tüketiminde biyo-yakıtlara yönelmek de kısa vadede hem çevresel hem ekonomik pozitif getiriler üretecektir. Sera gazı emisyonlarının azaltımı için uygulanan karbon vergisinden toplanan kaynağın ekonomiye, firmalara bir transfer olarak geri döndürülmesinin ise hanehalklarına verilecek transfere göre daha etkili olacağı tespit edilmiştir. Turkey is a country with lower historical responsibility in greenhouse gas emissions that cause global climate change however her total emission growth rate is quite high. For this reason, use of fossil fuels and industrial processes which are the main factors behind greenhouse gas emissions should be controlled and contribution should be given to international policies implemented for the same purpose. In recent years, the most efficient policies used to reduce emissions are carbon taxing and emission trade. There have been many academic works in the international literature that focus on the issue however especially in Turkey this literature is quite limited and insufficient. This study aims at developing a policy package that is in line with the economic growth targeted in the 10th Development Plan of Turkey and with greenhouse gas emission reduction commitment given in Paris Conference. With this policy package it is aimed to reduce greenhouse gas emissions while minimizing the economic contraction. Policy package suggests carbon taxing as a policy instrument to reduce emissions and this tax is either applied on all industries depending on their emission share or on the most polluting three industries. To complement this, natural gas used in electricity production is partly substituted with bio-fuels as an alternative mode for reaching the policy goals. Carbon tax collected to reach environmental goal is reinjected in the economy to create growth. This injection is made either through households or firms. Findings suggest that carbon tax policy is an efficient instrument to reach the goal however the economic contraction would be lower if the tax is applied on the selected most polluting three industries rather than on all industries depending on their share in total emissions. In addition, energy substitution with bio-fuels would create both environmental and economic positive impacts. The financial resources obtained through carbon taxing would be more efficient in creating economic growth if these are injected to the economy through firms rather than households. 176

Dünya popülasyonundaki hızlı artış, teknolojik gelişmelerin sanayileşmeye pozitif katkısı, kaynaklara olan talebi de arttırmıştır. Faktörlerin bu ihtiyaçların karşılanması esnasındaki aşırı ve de bilinçsiz kullanımı, insanoğlunu, geçmişten günümüze kadarki en ciddi problemlerinden biri olan iklim değişikliği problemiyle yüzleşmesine neden olmuştur. Her ne kadar doğal nedenlerle ilintili iklim değişmeleri yaşansa da, insanların kısıtlı doğal kaynaklara olan talebinin artması, iklim değişikliğine insan etkilerinin gözle görülür şekilde katkısı olduğunu özellikle de 19.yüzyılın ortalarıyla beraber kanıtlar niteliktedir. Nitekim, insanın tarih sahnesine çıkışından, Sanayi Devrimi'ne, Sanayi Devrimi'nden günümüze kadar süren dönemde, hem yeryüzünün büyük buzul dağları ve buzullarla kaplandığı ''buzul dönemi''ne hem de buzulların gerilediği buzullar arası dönemden, bugüne kadar ki döneme dek yaşamış doğal ve beşeri çevreye büyük ölçüde zarar verdiği görülmüştür. Küresel ısınma ve iklim değişikliği, atmosferdeki gaz bileşenlerinin yapısını değiştirmiş ve ülkelerin problemi küresel ölçekte değerlendirmeye götürmelerini sağlamıştır. Önce Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçevesi Sözleşmesi (BMİDÇS), daha sonra Kyoto Protokolü ile birlikte ilk adımlar atılmış, son olarak da Paris Görüşmeleri ile bu süreç devam etmiştir. Ne var ki Amerika Birleşik Devletleri Paris İklim Görüşmeleri'nden de kendi çıkarlarına zarar vereceğini düşündükleri için çekileceklerini açıklamıştır. Anlaşmanın Çin ve Hindistan gibi ülkelere daha fazla taviz vermesi ve Amerika'nın refahını diğer ülkelere dağıtacağı düşüncesi ile bu tavrını açıklayan Amerika, aynı zamanda da Çin'in gelişen ekonomisi ve Avrupa Birliği üye ülkelerinin temiz çevre piyasasına yönelmesi sonucu avantaj elde edip, piyasadaki yerinden olmak istememesi ile de iklim görüşmelerine farklı bir boyut getirmiştir.Ayrıca ülkelerin dış ticaretlerini yakından ilgilendiren milli sorumluluklar, ilgili ülkelere belirtililerek karbon emisyon seviyelerinde azaltım yapılması istenmiştir. Ülkelerin sanayileşme kalkınmalarını, ekonomik büyüme ve kalkınmalarını etkileyecek düzeyde olan ve uluslararası ticareti hem doğrudan hem de dolaylı bir şekilde etkide bulunan bu evrensel düzenlemeler, pratikteki evrensel işbirliğini zorlaştırmıştır.Çalışma giriş ve sonuç bölümleri ile birlikte altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, problemin konusu ve amacı, yöntemi ve planından oluşan girişten oluşmaktadır. İkinci bölümde ise küresel iklim değişikliği ve sera etkisi ile küresel iklim değişikliğinin geçmişten günümüze gösterdiği tarihsel değişiklikler ve sera etkisi ele alınmıştır. Üçüncü bölümde küresel iklim değişikliği konusunda atılan uluslararası adımlar incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise Amerika, Çin, Avrupa Birliği ve Türkiye'nin iklim değişikliği konusuna yaklaşımlarına değinilmiş aynı zamanda iklim değişikliğinin ekonomik değişkenlere olan etkisinden bahsedilmiştir. Beşinci bölümde öncelikle, literatür araştırması ve ekonometrik metodoloji ile başlanırken, karbon emisyonu ve uluslararası ticaret ilişkisini OECD ülkeleri için dinamik panel veri analizi kullanılarak test edilmesi yer almaktadır. Beşinci bölümün bir diğer yarısında ise karbon emisyonu ve dış ticaret ilişkisinin , Türkiye için örneği sunulmaktadır. Son olarak altıncı bölümde ise ampirik sonuçlar değerlendirilmektedir. Bu kapsamda karbon emisyonları ve uluslararası ticaret ilişkisinin arasındaki ilişkiyi incelemek, çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. İlk önce dinamik panel veri yöntemi ve GMM kullanılarak 33 OECD ülkesi için 2000-2013 yılları arası verileriyle karbon emisyonu ve uluslararası ticaret ile ilişkisi incelenmiştir. Uygulama sonucunda ithalat değişkeni ve karbon emisyonu arasındaki ilişki pozitif ve anlamlı çıkarken, ihracat ile karbon emisyonu arasındaki ilişki negatif ve de anlamlı çıkmıştır. Daha sonrasında Türkiye için karbon emisyonu ve uluslararası ticaret ilişkisinin uzun dönemli varlığını ARDL yaklaşımı ile tespit edilmek amaçlanmıştır. ARDL içinse Türkiye'nin 1960 ile 2013 yılları arasındaki karbon emisyonu, ithalat, ihracat ve ağır sanayi ürünleri değişkenleri kullanılarak ilişki incelenmiştir. Çıkan %1 ile %5 arasındaki F değeri sonucu ise, Türkiye'nin protokol yükümlülüklerinin az olması ve geç kabul edilmesi sebebiyle ticaret değişkenleri ve karbon emisyonu arasındaki ilişkiye dönük kesin bir şey söylenemeyeceğini göstermekdir.Anahtar kelimeler: Karbon Emisyonu, Uluslararası Ticaret, GMM, ARDL The rapid increase in the world population and the tecnological developments' positive contribution to industrialization has increased demand for resources. The excessive and unconscious use of the factors to meet these needs has confronted mankind with the pronlem of climate change which is the of the most serious problems of the past. Global warming and climate change have changed the structure of gas components in the atmosphere and have allowed countries to take the problem to the global perspective. First the United Nations Framework Convention on Climate Change, then the Kyoto Protocol, took the first steps, and finally the Paris Negotiations continued. However, the United States has announced that they will withdraw from the Climate Talks in Paris because they think they will harm their interests. The United States, explaining this attitude with the concession more concessions to countires such as China and India and the ideo of distributing American prosperity to other countries, also concluded that China's developing economy and European Union member countries', has also brought a different dimension to climate negotiations. Although there are climate changes related to natural causes, it is evident that people's increased demand for limited natural resources is a visible contribution of human influences to climate change, especially in the mid-19th century. Indeed, from the beginning of the human history to the Industrial Revolution, from the Industrial Revolution to the present day, the Earth has lived through the glacial period, which is covered by the great glacial mountains and glaciers also these periods are effected by human activity.The national responsibilities closely related to the foreing trade of the countries, have been requested to be reduced to carbon emission levels by stating the relevant countries. These universal arrangements, which are influential in the industrialization developments of countries, economic growth and development and which directly and indirectly affect international trade, have made it difficult for universal co-operation in practice.It consists of six chapters with introduction and concluison sections in the study. The first part consists of the introduction of the subject and the purpose, method and plan of the problem. In the second part, global climate change and greenhouse effect and historical changes and global warming effect of global climate change are discussed. In the third chapter, the international steps taken in relation to global climate change have been examined. In the fourth chapter, the approaches of the United States, China, European Union and Turkey to climate change are mentioned and the effects of climage change on economic variables are metioned.. The fifth chapters begins with the literature review and econometric methodology, starting with carbon emissions and international trade relations using dynamic panel data analysis for OECD countries. In the second half, carbon emissions and trade relations are made for Turkey. Finally, in the sixth chapter, empirical results are evaluated.In this context, the study of the relationship between carbon emissions and international trade relations has been the aim of the study. Using the dynmaic paned data method and GMM, the relationship between carbon emissions and international trade was examined for 33 OECD countries between 2000-2013. As a result of the application, the relationship between import variable and carbon emission is positive and meaningful,while the relation between export and carbon emissions is negative and meanigful. After that, it was aimed to determine the long-term existence of carbon emissions and international trade relations for Turkey by using the ARDL approach. For the ARDL, the relationship between Turkey's 1960 and 2013 carbon emissions, mports, exports and heavy industrial product varieties has examined. The outcome gives us a percantage which is %1 to %5 for the result tells that Turkey wont be able to say anything definite about the relationship between the variables of trade and and carbon emissions because protocol obligations are low amd are accepted late.Keywords: Carbon Emissions, International Trade, GMM. ARDL 129

Bu çalışmanın asıl amacı 1974 ile 2014 yılları arası dönem için Türkiye'de Çevresel Kuznets Eğrisi'nin (ÇKE) geçerliliğini karbondioksit (CO2) emisyonunun alt sektörleri itibariyle analiz etmektir. Çalışmamızda gecikmesi dağıtılmış otoregresif (ARDL) yöntemi uygulanılmıştır. Elde ettiğimiz sonuçlar CO2 toplam emisyonu için uzun ve kısa dönemde Türkiye'de ÇKE ilişkisini doğrulamakta olup alt sektörlerden sadece gaz yakıt tüketimi sonucu oluşan CO2 emisyonunda ÇKE doğrulanmıştır. Alt sektörler itibari ile yaptığımız analizlerde uzun dönem ilişkisine rastlanılmamış sadece kısa dönem ilişkisi belirlenmiştir. Türkiye'de kişi başı CO2 emisyonuna dolayısıyla çevre kirliliğine en çok sebep olan değişkenin uzun ve kısa dönemde enerji tüketimi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra finansal gelişmişlik CO2 emisyonunu uzun vadede azaltmaktadır. ARDL yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmaya göre; Türkiye'de finansal gelişmişliğin artırılması, gelirin dolayısıyla ekonomik büyümenin artırılması uzun vadede ülkemizin faydasına olacaktır. Enerji tüketimi, ticaret oranı ve GDP'nin alt sektörlerden sadece üç tanesinde aynı olduğu belirlenmiştir. Kısa dönem uygulamalar sonucunda dikkat çeken durumlardan birisi gelir olmuştur. GSYİH olarak verdiğimiz bu değişken kısa dönemde gaz yakıt tüketiminden kaynaklanan CO2 emisyonunu ters yönde etkilemektedir. Yani GSYİH % 1 artarsa eğer gaz yakıt tüketiminden kaynaklanan CO2 emisyonu % 0.2 oranında azalacaktır. Diğer alt sektörlerin tamamında GSYİH aynı yönlü ve kirliliği artırıcı bir etkiye sahiptir. Diğer bir dikkat çeken unsur ise enerji tüketimi ile alakalıdır. Enerji tüketimi gaz yakıt tüketiminden oluşan karbon emisyonu ve elektrik ve ısı üretiminden kaynaklanan karbon emisyonunda pozitif yönlü bir ilişkiye işaret etmektedir. Ancak diğer alt sektörlerin tamamında enerji tüketiminin katsayısı negatif ve ters yönlü bir ilişkiye işaret etmektedir. Son olarak dikkat çeken diğer belirti ticaret oranının katsayısında gözlemlenmiştir. Ulaşımdan kaynaklanan karbon emisyonu hariç diğer alt sektörlerin tamamında pozitif ve aynı yönlü bir ilişkiyi gösteren ticaret oranı sadece ulaşımdan kaynaklanan karbon emisyonu ile negatif katsayıya ve ters yönlü bir ilişkiye işaret etmektedir. Uygulamamızın Türkiye üzerine yapılan en kapsamlı ve en özgün çalışma olduğuna inanmaktayız. ÇKE literatürüne Türkiye için özgün bir çalışma katmış olmayı temenni ederiz. The main purpose of this study is to analyze the validity of the Environmental Kuznets Curve (EKC) in terms of the sub-sectors of carbon dioxide (CO2) emissions in Turkey for the period 1974 to 2014. In our study, the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) method was applied. The results we obtained confirm the long-term and short-term EKC relationship in Turkey for total CO2 emissions and among the sub-sectorsonly the CO2 emissions resulting from gaseous fuel consumption have confirmed the EKC. In the analyzes we conducted for the sub-sectors we did not find a long-term relationship, only the short-term relationship was determined. It is found that the energy consumption is the most common cause of CO2 emissions per capita and hence the environmental pollution in Turkey in the long-term and the short-term. In addition, financial development reduces the CO2 emissions in the long run.According to the study performed by the ARDL method; increasing financial development and increasing income and therefore economic growth in Turkey will benefit the country in the long run.It is determined that energy consumption, trade rate and GDP are the same for only three of the sub-sectors. As a result of short-term implementations, one of the remarkable cases appears to be the income. This variable, described as GDP, inversely affects the CO2 emissions from gasoline consumption in the short term. So, if the GDP increases by 1%, CO2 emissions from gas fuel consumption will decrease by 0.2%. In all of the other sub-sectors, GDP has the same sign and bears a pollution-enhancing effect. Another notable element is related to energy consumption. Energy consumption points to a positive relationship with carbon emissions from gaseous fuel consumption and carbon emissions from electricity and heat generation. However, in all of the other sub-sectors, the coefficient of energy consumption indicates a negative and adverse relationship. Finally, the other noticeable symptom was observed in the coefficient of trade ratio. The trade rate, which shows a positive and uni-directional relationship in all of the other sub-sectors except for carbon emissions from transport, exhibites a negative correlation and inverse relationship with carbon emissions from transportation. We believe that our application is the most comprehensive and original work done on Turkey. We hope to have contributed an original work to the EKC literature for Turkey. 102

Çevre üretim süreçlerinin temel girdisi konumundadır. Aynı zamanda üretim süreçlerinden etkilenmektedir. 1990'lı yıllardan itibaren Çevrede meydana gelen tahribat çevre ekonomi ilişkisinin sorgulanmasına neden olmuştur. Bu ilişkiyi inceleyen pek çok çalışma yapılmıştır. 1990'lı yıllardan itibaren yapılan çalışmalarda ekonomik büyüme oranları ile kirlilik ilişkisinin Çevresel Kuznets Eğrisi çerçevesinde ele alındığı görülmektedir.Literatürdeki diğer çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada, çevre ve ekonomi ilişkisi ekonomik büyümeye ilave olarak ülkelerin küresel rekabet güçleri eklenerek açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada VAR modeli ve Granger nedensellik testleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar Etki-Tepki fonksiyonu analizleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Ekonometrik analiz, kirliliği açıklamada en çok kullanılan değişken olan karbondioksit emisyonları, büyüme oranları ve küresel rekabet endeksi verileri kullanılarak yapılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkinin yönü ve boyutu ülke gruplarına göre karşılaştırılmalı olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. İlişkilerin gelişmişlik düzeyine göre farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. The environment is the primary input of production processes. It is also influenced by the production process. Since the 1990s, the destruction of the environment has caused the question of the relationship between environment and economy. Many studies have been conducted about this relationship. Since those years, economic growth rate and the pollution level relation are dealt with in the context of Environmental Kuznets Curve.Departing from previous studies in the literature, in this study, the relationship between environment and economy has been tried to be explained by adding global competitiveness. VAR model and Granger non-causality analysis were used in this study. The results obtained were evaluated using Impulse-Response function analyzes. The econometric analysis was employed using data on growth, global competition index and carbon dioxide emissions which are the most frequently used variables in explaining pollution. The direction and the dimension of the relationship between the variables were tried to be comparatively executed as country clasificatitions. It has been achieved that the relations are different according to the level of development. 140

Başta karbondioksit ve metan olmak üzere çeşitli gazların atmosferdeki oranının artması, yeryüzüne ulaşan güneş ışınlarının atmosferde tutulmasına yol açarken atmosferik ısının artmasına ve iklimsel değişimlere yol açmaktadır. Yarattığı sera etkisi nedeni ile sera gazı olarak adlandırılan bu gazlar Sanayi Devrimi'nden itibaren önemli bir artış göstermiştir. İnsan sağlığı üzerinde olumsuz etkilerinin yanında doğal çevre üzerinde de yıkıcı etkileri olan ve iklim değişikliğine yol açan sera gazlarının artmasındaki ana faktör insan refahının temelini oluşturan ekonomik faaliyetlerdir.Ekonominin dinamik gücü olan imalat sanayi gelişmekte olan ülkeler için büyük öneme sahiptir. İmalat sanayinde kullanılan fosil enerji kaynakları nedeni ile yeryüzünde sera gazı emisyonları artmaktadır. Kirletici emisyonlar çevreye ve insan sağlığına zarar vererek tüm dünyayı tehdit etmektedir. Bu çalışmada imalat sanayi üretimi ve sera gazı emisyonları arasındaki ilişki 1998-2014 yılları verileri kullanılarak ARDL modeli ile incelenmiştir. Türkiye'de imalat sanayi için Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerliliği test edilmiştir.Çalışmada elde edilen bulgulara göre, uzun dönemde ÇKE hipotezinin Türkiye için geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Değişkenler arasında N şeklinde bir ilişki olduğu saptanmıştır. The increase in the atmospheric proportion of various gases, especially carbon dioxide and methane, leads to the keeping of the sun rays reaching the earth in the asmosphere, leading to increased atmospheric heat and climatic changes. These gases, which are called as greenhouse gas due to the effect of greenhouse created by them, have shown a significant increase since the Industrial Revolution. In addition to adverse effect on human health, the main factor in increasing greenhouse gases, which have devastating effects on the natural environment and cause climate change, are the economic activities underlying human well-being.The manufactuing industry, which is the dynamic power of the economy, has great prospects for developing countries. Greenhouse gas emissions on the ground are increasing due to the fossil energy sources used in manufacturing industry. Pollutant emissions threaten the whole world by harming the environment and human health. In this study, the relationship between manufacturing industry production and greenhouse gas emissions was examined by ARDL model using 1998-2014 data. The validity of the Environmental Kuznets Curve hypothesis was tested for manufacturing industry in Turkey.According to the findings obtained in the study, it was concluded that the EKC hypothesis is not valid for Turkey in the long term. It was found that there is a N-shaped relationship between the variables. 106

Ekonomik ve sosyal hayatın vazgeçilmez bir parçası olan enerji kaynaklarının etkin, verimli ve çevreye duyarlı bir şekilde kullanılması sürdürülebilir ekonomik büyüme açısından önem kazanmaktadır. Çalışmada nüfus, coğrafi alan, piyasa büyüklüğü ve ekonomik büyüme hızları açısından benzer niteliklere sahip BRICT ülkelerinde yenilenebilir enerji tüketimi, karbon emisyonları, kentleşme, petrol fiyatları ve kişi başına düşen reel gayrisafi yurtiçi hasıla arasındaki etkileşim Panel VAR analizi ile ortaya konulmaya çalışılarak politika karar vericilerine ekonomik büyüme hedeflerinde başarıya ulaşabilmeleri için uygun politikalar önermek amaçlanmıştır. 1990-2015 dönemine ait Dünya Bankası Ekonomik Göstergeler Veritabanından alınan yıllık verilerle yapılan Dumitrescu Hurlin panel nedensellik testi sonucunda gayrisafi yurtiçi hasıla'dan kentleşmeye, yenilenebilir enerjiye, petrol fiyatlarına ve karbon emisyonlarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Yenilenebilir Enerji, Petrol Fiyatları, Ekonomik Büyüme, CO2 Emisyonu, Kentleşme. Effective, productive and nature friendly usage of energy resources, as essential of social and economic life, come into prominence in terms of economical growth. The proposal to political actors of this study is about the interaction of renewable energy consumption, carbon emission, urbanization, oil price and GDP per capita of BRICT countries which have similiar composition of geographical size, market share and growth trend by Panel VAR analysis. The result of this analysis through World Bank's Economic Indicator Database by Dumitrescu Hurlin Test shows that there is an one way causation into renewable energy consumption, carbon emission, urbanization, oil price and GDP per capita in the period of 1990-2015.Keywords: Renewable Energy, Oil Prices, Economic Growth, CO2 Emission, Urbanization. 119

Bu yüksek lisans tezi, çok taraflı bir serbest ticaret anlaşması sonrasında uluslararası ticaretin hacmindeki ve karbon dioksit içeriğindeki değişimleri incelemektedir. Çalışmanın odak noktası Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA)'nın Amerika Birleşik Devletleri'nin ithalatı üzerindeki etkisi ve A.B.D.'nin önemli ticaret ortakları ile yaptığı ithalatın karbon dioksit içeriği olarak belirlenmiştir. Amerika Birleşik Devletleri imalat sanayii bazlı karbon dioksit emisyonlarının azalışından yola çıkılarak, A.B.D.'nin iki yönlü ithalat hacmi ve ticaretin karbon dioksit içeriği NAFTA sonrası dönem için analiz edilmiştir. Bu ilişki, uluslarası ticaretin panel Çekim Modeli çerçevesinde test edilmiştir. En büyük A.B.D. ithalat ortakları NAFTA üyeliklerine göre ikiye ayrılmıştır. NAFTA sonrası dönemi, yani 1995-2010 yıllarını, kapsamakta olan bu çalışma sektörel düzeyde gerçekleştirilmiş olup, A.B.D.'nin en büyük ithalat partnerleri ile arasında gerçekleştirdiği ithalatın hacmi ve karbon dioksit miktarı gözlemlenmiştir. Bu ampirik analiz sonucunda NAFTA sonrası dönemde, A.B.D.'nin NAFTA ülkeleri ile ticaretinin ve ticaretin karbon dioksit içeriğinin diğer ortaklarına kıyasla daha çok olduğu sonucuna ulaşılmıştır. This thesis examines the changes in the carbon dioxide content of international trade following a multilateral free trade agreement. In this study, the focus is centered on the effects of the North American Free Trade Agreement on the U.S. import flows and the carbon dioxide content of U.S. imports with its major trade partners. In the light of the recent decline in the carbon dioxide emissions generated by the U.S. manufacturing industry, we analyze the value and the carbon content of the U.S. imports from its NAFTA and non-NAFTA importing partners for the implementation period of NAFTA. Using a gravity model of international trade, U.S. imports and carbon dioxide content of U.S. imports are examined for the post-NAFTA period, i.e. 1995-2010, within a panel data framework. With the sectoral trade data and input-output analysis, the direct and indirect carbon dioxide content of trade is computed for the disaggregated imports of U.S. from its NAFTA and non-NAFTA trade partners. The carbon dioxide content of imports is calculated by using the sectoral data of direct carbon dioxide emission coefficients, Leontief inverse matrices and real trade data at a sectoral level. The estimation results indicate that, both the value and the carbon dioxide content of the U.S. imports from NAFTA partners are significantly greater compared to the value and the carbon dioxide content of the U.S. imports from other major non-NAFTA U.S. importing partners within the period 1995-2010. 119

Bugün iklim değişikliği toplumdaki her bireyin ilgisini çeken çok önemli bir kü-resel tehdit olarak gündemde yer almaktadır. Çevre sorunları içinde en önemlisi iklim değişikliği olgusu ve buna bağlı olarak gezegenimizin yüzey ısısının artmakta olmasıdır. Sanayi devriminden bu yana ısının ortalama 1.5 ile 2 derece arasında arttığı tahmin edilmektedir. İklim değişikliğinin olumsuz etkileri hayatımızın her alanını doğrudan etkilemektedir. Bu amaç doğrultusunda, tez çalışması kapsamında, iklim değişikliğinin etkilerine karşı oldukça duyarlı olan ülkemizde bilinç konusundaki ihtiyaçların ve eksikliklerin belirlenmesinin önemi göz önüne alınıp toplumdaki bilinç ve farkındalık düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu konunun seçilmesindeki sebep, günümüzde en büyük sorunlardan biri olan küresel ısınmanın günden güne artmasıdır. Bu amaçla; İzmir'de bireysel düzeyde kapasite saptama ve geliştirmeye yönelik bir çalışma gerçek-leştirilmiştir., Today climate change is on the agenda as a very important global threat attrac-ting every individual in society. The most important environmental problem is the oc-currence of climate change, which in turn increases the surface temperature of our pla-net. Since the industrial revolution, it is estimated that the average temperature increases between 1.5 and 2 degrees. The negative effects of climate change are directly affecting every aspect of our lives. For this purpose, in the scope of the thesis study, it is aimed to determine the level of consciousness and awareness in the society considering the im-portance of determining the needs and deficiencies of consciousness in our country which is very sensitive to the effects of climate change. The reason for the election of this subject is the increase in global warming, which is one of the biggest problems to-day. For this purpose; A study was conducted to determine and develop capacity at the individual level in İzmir.

Çevresel sorunlar arasında önceliği küresel ısınma almaktadır. Küresel ısınmaya neden olan en önemli etken ise atmosferde CO2 gibi sera etkisi yaratan gazların emisyon miktarlarındaki artıştan kaynaklanmaktadır. İklim değişikliği ile mücadelede ve küresel ısınmanın olumsuz etkilerini önlemede en önemli yöntem ise CO2 emisyon oranlarının azaltılmasıdır. Emisyon oranlarının azaltılması için uluslar arası büyük bir çaba gösterilmiştir. Bu çabalardan en önemlisi emisyon miktarını belli bir oranda azaltmayı taahhüt eden Kyoto Protokolüdür. Elektrik enerjisinin üretimi aşamasında kullanılan kömür, petrol, doğal gaz gibi fosil yakıtlar CO2 emisyonuna yol açarak çevre kirliliğine neden olmaktadır. Enerji tüketimi arttıkça CO2 emisyonu da giderek artmaktadır.Bu çalışmanın amacı, CO2 emisyonunu etkileyen unsurların uzun dönemli ilişkisinin ARDL (Autoregresive Distribute Log) yaklaşımı kullanılarak analiz edilmesidir. CO2 emisyonunu etkileyen unsurlar ise imalat sanayi, diğer sektör, elektrik ve ısı, ulaşım, konut, fosil yakıtlar, gaz yakıtlar, sıvı yakıtlar ve katı yakıtlardır. CO2 emisyonunu etkileyen bu unsurların CO2 emisyonunda %1 birimlik artış meydana geldiği zaman toplam CO2 emisyonunu pozitif yönde etkilediği sonucu elde edilmiştir. Fakat yalnızca diğer sektör odaklı CO2 emisyonunda meydana gelen %1 birimlik artış toplam emisyon miktarını negatif olarak etkilediği sonucu elde edilmiştir. Among environmental problems, priority is global warming. The most important cause of global warming is caused by the increase in the emission amounts of the gases that cause greenhouse effect such as CO2 in the atmosphere. The most important method to combat climate change and to prevent the negative effects of global warming is to reduce CO2 emission rates. A major international effort has been made to reduce emission rates. The most important of these efforts is the Kyoto Protocol, which pledges to reduce emissions in a certain way. Fossil fuels such as coal, oil and natural gas used in the production phase of electricity energy cause environmental pollution by causing CO2 emissions. As energy consumption increases, CO2 emissions are also increasing.The purpose of this study is to analyze the long-term relationship of the elements affecting CO2 emissions using the ARDL (Autoregresive Distribute Log) approach. Factors that affect CO2 emissions are manufacturing industry, other sectors, electricity and heat, transportation, housing, fossil fuels, gas fuels, liquid fuels and solid fuels. The result is that when these factors affecting CO2 emissions have a 1% increase in CO2 emissions, they affect total CO2 emissions positively. However, only 1% increase in CO2 emissions from other sector-focused CO2 emissions resulted in a negative effect on total emissions. 129

Bu tezde, üç oyuncu arasındaki karbon salınımlarının düzenlenmesi, tekrarlı bir oyun olarak modellenmektedir. Karbon emisyonu sağlayan iki ülkeyi ve ülkeler üzerinde cezalar empoze ederek karbon emisyon seviyesinin kontrolünden sorumlu olan bağımsız bir regülatörü, bu stratejik ilişkide faal olan oyuncular olarak tanımlıyoruz. Bu çalışmamızda, sıfır-determinantlı stratejileri kullanan regülatör, ülkelerin beklenen kazançları arasında doğrusal bir ilişki kurmak ve elde etmek için tek taraflı bir avantaj kazanır. Regülatör, sosyal bir planlayıcı olarak, uzun vadeli kazancını sabit bir değere ayarlayabilir. Analizimize, regülatör için en iyi sıfır-determinantlı kazancı veren optimal sıfır-determinantlı stratejiyi bulmak için bir yöntem önererek devam etmekteyiz. Ayrıca, regülatöre basit bir sıfır-determinantlı stratejiyi kolayca belirlemesi ve optimal bir sıfır-determinant kazancı elde etmesini sağlaması amacıyla ülkeler için kolay anlaşılır ve sade bir maliyet yapısı önermekteyiz.Anahtar Kelimeler: Sıfır-determinantlı stratejiler, Karbon salımmı, Tekrarlı oyunlar In this thesis, the regulation of carbon emissions between three players is modeled as an iterated game. We let the participants be two countries providing carbon emissions and an independent regulator responsible for controlling the carbon emission levels by imposing punishments on countries. In our setting, using a zero-determinant (ZD) strategy, the regulator gains a unilateral advantage to enforce a linear relation between the expected payoffs of countries. The regulator can also set his long-run payoff to a fixed value as a social planner. We continue our analysis by proposing a method to find the optimal ZD strategy for the regulator. Furthermore, we propose an intuitive and simple cost structure for the countries in order to enable the regulator to employ an uncomplicated ZD strategy and attain a maximal ZD payoff.Keywords: Zero-determinant strategies, Carbon emissions, Iterated games 45

Enerji, 19. yy'dan sonra üretim ve tüketim faaliyetlerinin önemli ve zorunlu bir girdisi haline gelmiştir. Aynı zamanda ülke ekonomileri için büyümenin belirleyicisi olan enerji ekomik büyümeninde temel kaynağıdır. Ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve karbon emisyonu arasındaki ilişki hem gelişmiş hemde gelişmekte olan ekonomiler için çokça incelenen bir konu haline gelmiştir. Bu çalışmada kişi başı GSYİH, kişi başı enerji tüketimi ve kişi başı karbon emisyonu arasındaki ilişki gelişmekte olan ülkeler grubunda yer alan Türkiye için analiz edilmiştir. Veri seti yıllık olarak elde edilmiş olup 1961-2014 dönemlerini kapsamaktadır. Verileri analize uygun hale getirmek için öncelikle zaman serilerinde uygulanan durağanlık testlerinden ADF ve PP testleri yapılmıştır. Eşbütünleşme sonucunda VEC modeli kurulmuştur. Sonrasında Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda kişi başı GSYİH'dan kişi başına enerji tüketimine doğru tek yönlü ve kişi başı enerji kullanımından kişi başı karbon emisyonuna doğru tek yönlü bir nedensellik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. After the 19th century, energy has become an important and indispensable input to production and consumption activities. At the same time determinant of growth for the national economy is the main source of energy field of economic growth. The relationship between economic growth and energy consumption has become a topic widely studied in not only developed but also emerging economies. In this study, the relationship among GDP per capita, carbon emission per capita and energy consumption per capita was analyzed for Turkey which country is located in developing countries. The data set obtained annually covers the 1961-2014 period. Firstly ADF and PP tests are conducted time series, to make the data suitable for analysis of the stationary test. After them, VEC model is used on the cointegration. Afterwards, Granger causality analysis is done. Analysis showed that there is a one direction relation from GDP per capita to energy consumption per capita and there is an one direction relation from energy consumption per capita to carbon emission per capita. In other words, GDP per capita is a granger cause of energy consumption per capita, energy consumption is a granger cause of carbon emission per capita 178

Bu çalışmada, ilk olarak Türkiye'nin iklim değişikliğine karşı tutumu ve yeni bir piyasa olan karbon ticaretine yaklaşımını inceleyebilmek için, röportaj yöntemi kullanılarak betimsel analiz yapılmıştır. Sonrasında ise Kyoto Protokolü'nü imzalayan ülkeler için 1984-2004 ve 2005-2011 tarihleri arasında kişi başına CO2 emisyonları ve reel kişi başına GSYİH arasındaki ilişki panel DOLS yöntemiyle analiz edilmiştir. Betimsel analiz sonucunda, iklim değişikliğinin kişilerin, ülkelerin tüketim alışkanlıkları ve hayata bakış açıları ile alâkalı olduğu anlaşılmıştır. İnsanlar somut olarak iklim değişikliğinin etkileriyle karşılaştıkça farkındalık sağlanacak ve iklim değişikliğini önlemek için ulusal ve uluslararası çabalar artacaktır. Ekonometrik uygulamaların sonucunda, CO2 ve gelir arasında eşbütünleşme ilişkisi ve bağımsız değişken lnG'nin, bağımlı değişken lnC üzerinde pozitif etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. In this paper, the firstly descriptive analysis was made to see Turkey's attitude related to climate change and was examined the approach new market carbon trading using the interview method. Then, 1984-2004 and 2005-2011 periods, relationship between per capita CO2 emissions and per capita Gross Domestic Products of Kyoto Protocol included countries are analyzed by panel DOLS. According to the results of the descriptive analysis, awareness people's will increase while the impact climate change's has increased, too. As a result of econometrics analyse, independent lnG effects dependent lnC positively. 104

Bu tez küresel düzeyde kişi başına düşen gelir ve çevresel bozulma arasındaki ilişkiyi yıllık karbondioksit (CO2) ve sülfür dioksit (SO2) emisyon verilerini kullanarak araştırmıştır. Temel amaç çevresel Kuznets eğrisini (ÇKE) iki farklı çevresel kalite indikatörü için tahmin etmek ve tahmin edilen ilişkinin ters U ve N hipotezleriyle uyumlu olup olmadığını ortaya koymaktır. Bu ampirik araştırma kapsamında, birinci ekonometrik model küresel ısınma için temsili olan karbondioksit emisyonlarını ve ikinci ekonometrik model hava kirliliği için temsili olan sülfür dioksit emisyonlarını bağımlı değişken, gelir, gelirin karesi, gelirin küpü, enerji verimliliği, endüstri, kömür ve alternatif (fosil olmayan) kaynaklardan yapılan elektrik üretimi ve iki farklı demokrasi endeksini regresör olarak ele almaktadır. Bu tezde, birinci ekonometrik model 119 ülke için 1990-2011, ikinci ekonometrik model ise 118 ülke için 1990-2005 dönemi için tahmin edilmiştir. İki ekonometrik model çoğunlukla geçmiş statik çevresel Kuznets eğrisi panel tahmin denklemlerinde tercih edilen sabit/rassal etkiler tahmincisinin yanısıra birikmiş çevresel kalite değişikliklerini yakalamak amacıyla sistem genelleştirilmiş momentler yöntemi (GMY) tahmincisini de kullanmıştır. Bu ampirik sonuçlara göre, çevresel Kuznets eğrisi kirleticilerin tipine göre değişmektedir. Daha belirgin olarak, küresel kirleticiler U ve ters N çevresel Kuznets eğrisini sergilemektedirler. Diğer yandan yerel kirleticiler genellikle `konvensiyonel` çevresel Kuznets eğrisini izlemektedir. Dolayısıyla, çevresel politikanın farklı karakteristikteki küresel ve yerel emisyonları göz önünde bulundurması gerektiği sonucuna varılmıştır. This thesis investigated the relationship between per capita income and environmental degradation at the global level, using annual data on carbon dioxide (CO2) and sulfur dioxide (SO2) emissions. The specific objective was to estimate the environmental Kuznets curve (EKC) for two indicators of environmental quality and to establish whether the estimated relationships conform to the inverted U-shape and N-shape hypothesis. For the empirical investigation, the first econometric model was constructed for carbon dioxide emissions as a proxy for global warming and the second econometric model was constructed for sulfur dioxide emissions as a proxy for air pollution. Income, the square of income, the cube of income, energy efficiency, industry, coal and alternative (non-fossil) sources of electricity production as well as two different indexes of democracy were used as regressors in both models. In this thesis, the first econometric model was estimated for 119 nations from 1990 to 2011, while the second econometric model was estimated for 118 nations from 1990 to 2005. Both econometric models used the system Generalized Method of Moments (GMM) estimator in order to grasp cumulative environmental quality changes. Fixed/random effects estimators which are commonly preferred in previous panel estimations of static environmental Kuznets curve equations were also reported. The empirical results showed that the environmental Kuznets curve relationship differed depending on the type of the pollutants. More specifically, global pollutants exhibited the U-shaped and the inverted N-shaped environmental Kuznets curve, whereas local pollutants generally followed the `conventional` environmental Kuznets curve. Thus, it was concluded that environmental policy should consider the different characteristics of global and local pollutants. 202

Enerji ve çevresel verimlilik kavramları üretim süreci esnasında çok az ya da hiç kirlilik açığa çıkmamasını sağlayarak verimliliği yeniden tanımlar ve sürdürülebilir bir geleceğe erişimi sağlar. Konuyla ilgili literatür ülkelerin çevresel verimlilik ve performans ölçümlerinin sağlanması konusunda yeterli değildir.Bu çalışma, elektrik enerjisi üretiminde enerji ve CO2 salımı performansını üretim verimliliği açısından modeller. Bu çalışmada radyal olmayan mesafe fonksiyonu kullanılmış; enerji, çevre ve enerji-çevre performans indisleri 112 ülke için ve 1988-2011 periyotlarını kapsayacak şekilde oluşturulmuştur. Model IEA 2013 datasını kullanarak GAMS 23.5 programında çözülmüştür. Ülkeler, ilk etapta birleşik ısı ve güç üretim (CHP) teknolojisini kullanımlarına göre gruplanmış ve en iyi üretim sınır eğrisi oluşturulmuştur. İkinci grup ise G20 ülkelerinden oluşmakta olup, bu gruplama dünyadaki 20 majör ülkenin enerji, çevre ve enerji-çevre performanslarının karşılaştırılmasını sağlamaktadır. Son grup ise Türkiye'nin de içinde bulunduğu Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) Ek I ülkelerinden oluşmaktadır. Data setteki en son yıl olan 2011 yılı için tüm performans indislerinde en iyi performans gösteren ülkeler şunlardır: CHP teknolojisini kullanan ülkeler arasında İsviçre ve İsveç; CHP teknolojisini kullanmayan ülkeler arasında Brezilya; G20 ülkeleri arasında Brezilya ve İngiltere; Ek I ülkeleri arasında ise Beyaz Rusya ve Slovak Cumhuriyeti. Literatürle uyumlu olarak Türkiye, kirliliğe sebep olan ana ülkelere göre daha iyi enerji ve çevresel performans sergilemiş olup, Ek I örneklem ülkeleri arasında ise medyanda yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Enerji Verimliliği, Çevresel Verimlilik, CO2 Salım Performansı, Elektrik Üretimi, Yönsel Mesafe Fonksiyonu, Veri Zarflama Analizi The concepts of energy and environmental efficiency, with creating less or no pollution in production processes, help to redefine efficiency in general and serve to attain a sustainable future. The relevant literature is underprovided in analyzing environmental efficiency and thus performance measures for countries over time.This study models energy and CO2 emission performance in electricity generation from the production efficiency point of view. It uses a non-radial directional distance function and constructs energy, environmental and energy-environmental performance indices for 112 countries over the period of 1988-2011. The models are run in GAMS 23.5 with IEA data 2013. The countries are grouped firstly with respect to their use of combined heat and power (CHP) technology to construct best practice frontier. The second group is G20 countries, which allows investigation of the tradeoffs amongst energy and environmental performances of top 20 countries in the world. The last group is UNFCCC Annex I countries, consisting of Turkey. The study shows that the majority of the countries still have room for improvement for energy and the environment. For the most current year in the dataset, 2011, for all the indices, the following countries are the best performers; Switzerland and Sweden in the group of countries with CHP technology, Brazil for the non-CHP countries, Brazil and United Kingdom among G20 countries, and Belarus and Slovak Republic in Annex I. Consistent with the literature, Turkey has better energy and environmental performance compared to the major polluters as it performs around the medians of sample countries in UNFCCC Annex I.Keywords: Energy efficiency, Environmental efficiency, CO2 emission performance, Electricity Generation, Directional distance function, Data envelopment analysis. 108

Küreselleşmenin yaygınlaşmasıyla birlikte ülkeler arsındaki sınırlar ortadan kalkmış ve DYY dünyanın bir ucundan öteki ucuna akmaya başlamıştır. Sıkı çevresel düzenlemelerin yokluğu gibi nedenlerden ötürü kirli endüstrilerin gelişmiş ülkelerden, gelişmekte olan ülkelere doğru kayması ve gelişmekte olan ülkelerde kirlilik emisyonlarının artması söz konusu olmuştur. Literatürde bu durum `kirlilik sığınağı hipotezi` olarak belirtilmiştir.Bu çalışmanın amacı Türkiye'de DYY ve CO2 emisyonu arasındaki ilişkileri belirlemektir. Bu çalışmada Engle-Granger Eşbütünleşme testi ve Toda ve Yamamoto Nedensellik testi kullanılarak, CO2 emisyonu ve DYY arasındaki ilişki 1974-2010 dönemi için yıllık verilerle incenmiştir. Eşbütünleşme testinden elde edilen sonuçlar CO2 emisyonu ve DYY'ın eşbütünleşik olduğunu göstermiştir. Ayrıca Hata Düzeltme modeli ve Toda ve Yamamoto nedensellik test sonuçları DYY ve CO2 emisyonu arasında çift yönlü bir nedensellik olduğunu göstermektedir. Amprik çalışmadan elde edilen sonuçlar Türkiye için Kirlilik Sığınağı Hipotezinin geçerli olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Doğrudan Yabancı Sermaye, Eşbütünleşme, Nedensellik, Kirlilik Sığınağı Hipotezi With wide speared globalization borders between countries have been broken up and FDI began to from one country to another country. For reasons such as lack of strict environmental regulations the dirty industries flows from developed countries into developing counties and the shift towards pollution emissions in developing countries has been raised. In the literature, this is defined as `pollution haven hypothesis`.The aim of this study is to determine relations between FDI and CO2 emissions in Turkey. This study examines the relationship between CO2 emissions and FDI using the Engle-Granger cointegration test and Toda and Yamamoto causality test with annual data for 1974-2010. The results obtained from cointegration test indicate that CO2 emissions and FDI are cointegrated. Moreover, the results of Error Correction model and Toda and Yamamoto causality test reveal that there is a bidirectional causality between CO2 emissions and FDI. The significance of these emprical results is that pollution haven hypothesis is valid for Turkey.Key Words: Foreign Direct Investment, Cointegration, Causality, Pollution Haven Hypothesis 128

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Kayıt no: 384188, Sürdürülebilir kalkınma, bugünkü toplulukların ihtiyacı olan ekonomik gelişmenin gelecekte dünya üzerinde yaşayacak olan toplulukların ihtiyaçlarını karşılamada engel oluşturmayacak şekilde olmasını gerektirmektedir. Geleneksel enerji üretim ve tüketim alışkanlıklarının çevre ve doğal kaynaklar üzerinde yerel, bölgesel ve küresel ölçekte olumsuz etkilere neden olduğu bilinmektedir. Fosil yakıtların kullanımına bağlı olarak başta karbondioksit olmak üzere sera etkisi yaratan gazların atmosferde hızla artması insanlığın karbon ayak izini arttırmakta ve Türkiye'nin de aralarında bulunduğu gelişmiş ve gelişmekte olan bir çok ülkede ekolojik açık sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin karbon ayak izini azaltmaya yönelik yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmesinin ne derece gerekli olduğuna vurgu yapılmıştır. Temiz enerji üretim ve tüketiminin yaratacağı pozitif etkilerin çevresel, sosyal ve ekonomik yönleri sürdürülebilirlik yolunda büyük değer kazanmaktadır. Bu doğrultuda enerji kaynaklarından gerçekleştirilen enerji üretiminin yüksek verim ve temiz teknolojilerle gerçekleştirilmesi, fosil yakıtların yerine çevre dostu yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasının teşvik edilmesi günümüzün en önemli hedefleri arasında yer almaktadır.

Tezin amacı, yeni bir uluslararası oluşum olan MIST ülkelerinde (Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Türkiye), karbon emisyonu ve enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisinin test edilmesidir. Bu amaçla, MIST ülkelerinin her biri için, 1971-2010 dönemi için, kişi başına düşen karbondioksit emisyonu, enerji tüketimi ve Gayrisafi Yurt İçi Hasıla yıllık verilerine, önce Birim kök testi, daha sonra Johansen Eşbütünleşme testi ve son olarak da Granger Nedensellik Testi yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, MIST ülkelerinde ekonomik büyümeden karbon emisyonu ve enerji tüketimine doğru tek yönlü bir nedensellik olduğu bulgusu elde edilmiştir. Ters yönlü, yani karbon emisyonu ve enerji tüketiminden ekonomik büyümeye doğru bir nedensellik eğilimi ortaya çıkmamıştır. Diğer bir deyişle ekonomik büyümedeki değişimler karbon emisyonu ve enerji tüketimindeki değişimlerden önce gelmektedir. The aim of this study is to test whether there is any kind of causality between carbon emissions- energy consumption and economic growth in MIST countries (Mexico, Indonesia, South Korea and Turkey). With this target in mind, carbon emission, energy consumption, gross domestic product data has been calculated in line with Unit Root test, Johansen Cointegration test and Granger Causality Test results between the years of 1971-2010. According to the results, it has revealed that there is a one-way causality from economic growth to carbon emissions and energy consumption. However, no causality has been seen from carbon emissions and energy consumption to economic growth. In other words, changes in economic growth predate the changes in carbon emissions and energy consumption. 146

Bu çalışmada doğrudan yabancı yatırımlar ve karbondioksit salımı arasındaki ilişki Türkiye için, 1974-2012 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak, kirlilik sığınağı ve kirlilik halesi hipotezleri çerçevesinde incelenmiştir.Uygulama kısmında, başlangıçta, eş-bütünleşmenin, vektör hata düzeltme modeli (VECM) ve VECM temelli Granger nedenselliğin kullanıldığı bu çalışmada, uzun ve kısa dönem nedensellikler yönleriyle beraber tespit edilmiştir. Devamında, varyans ayrıştırması ve etki-tepki analizleriyle tespit edilmiş olan nedenselliklerin gücü ve işaretleri belirlenmiştir.Sonuçta, bu çalışmada kullanılmış diğer iktisadi değişkenler arasında saptanmış olan nedenselliklerle birlikte, doğrudan yabancı yatırımlardan karbondioksit salımına doğru tek yönlü, uzun dönem bir nedensellik bulunmuştur. Bu nedensellik incelendiğinde doğrudan yabancı yatırımların emisyon üzerindeki etkisinin, pek kuvvetli olmamasına rağmen, negatif olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç Türkiye'de kirlilik sığınağı hipotezinin geçerli olmadığı fakat kirlilik halesi hipotezinin, çok güçlü bir şekilde olmasa da, geçerli olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Ek olarak, diğer iktisadi değişkenler arasındaki anlamlı nedensellikler de incelenerek, çeşitli politika önerileri sunulmuştur. In this study, the relationship between carbon dioxide emission and foreign direct investment is investigated in Turkey using annual data covering 1974-2012 period in the context of the pollution haven and halo hypotheses.For the application part, in the beginning, co-integration, vector error correction model (VECM) and VECM based Granger causality analysis are used and both long and short run causalities are detected with their directions. Then, by employing variance decomposition and impulse-response analysis the strength and the signs of the obtained causalities are examined.As a result, along with the causalities which are detected among the other economic variables that are used in this study, a unidirectional, long-run causality from foreign direct investment to emission is found. When this long-run causality is investigated, it is observed that although this causality is not strong, it shows that foreign direct investment has a negative impact on emission. This result indicates that the pollution haven hypothesis is not valid, but the pollution halo hypothesis is weakly supported in Turkey. Additionally, by examining significant causalities among other economic variables, some policy recommendations are proposed.

Küresel iklim değişikliği sorununa önlem almak adına yapılan iklim antlaşmalarının tüm ülkeleri aynı şartlar altında değerlendirmemesi sonucunda asimetrik iklim politikaları ortaya çıkmıştır. Söz konusu politikaları uygulayan ülkelerde bu politikalar sonucu artan üretim maliyetleri dolayısıyla rekabetçiliğin azalacağı ve karbon yoğunluğu fazla olan ürünlerin dışarıdan temin edilebileceği riski tartışılmaktadır. Literatürde karbon sızıntısı olarak geçen bu risk, dış ticaret akışları üzerinden gözlemlenebilmektedir. Bu kapsamda, karbon yoğunluklu ürünlerden biri olan çimento, Türkiye'de artan üretim ve dış ticaret hacmiyle dikkat çekmektedir. Bu tez Türkiye'nin çimento ihracat akışları üzerinde karbon sızıntısının varlığını araştırmaktadır. Bu etkinin analiz edilmesi için son yıllarda dış ticaret çalışmalarında sıklıkla kullanılan çekim modeli kullanılmıştır. Model kapsamında 2001-2012 yılları arasında 118 ülkeye yapılan çimento ihracat miktarları panel veri seti çerçevesinde tahmin edilmiştir. Tahmin sonuçları emisyon hedefi olan ülkelerin Türkiye'nin çimento sektörüne ait ihracat akışlarına pozitif yönlü bir etkisi olduğunu göstermektedir. Bu sonuç, sektördeki karbon sızıntısının varlığını doğrulamaktadır. Global climate agreements which have been agreed on to take measure against climate change problem, evaluate and classify parties with differentiated responsibilities. This differentiation causes asymmetric climate policies among countries. The major source of discussion is the burden of climate policies in terms of production cost increase. This burden produces the risk of distortion in competitiveness and leads countries to provide emission intensive products from outside. This risk is called carbon leakage in the literature and it can be observed within trade flows. In this respect, cement industry draws attention because of high level of consumption and excessive export volume in Turkey. This thesis investigates the existence of the carbon leakage in the cement export flows of Turkey.Gravity model which is frequently preferred in the international trade literature, is conducted to analyze this effect. Model estimates cement exports within the panel data framework and it covers 118 countries for the period of 2001-2012. Estimation results indicate that countries which have emission targets, have a positive effect on the export flow of Turkish cement industry. This finding confirms the existence of carbon leakage in the industry. 114

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015, Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2015, Günümüzde, küreselleşen enerji ve çevre sorunlarının hızlı ve maliyet etkin olarak çözüme ulaştırılması ve sürdürülebilir, ekonomik kalkınmanın sağlanması açısından enerji etkinlik düzeyinin geliştirilmesi, tüm gelişmiş ülkelerin enerji politikalarının odak noktasını oluşturmaktadır. Enerji etkinliği, giderek artan çevresel sorunlar karşısında çevresel gelişme ve ekonomik kalkınma arasındaki dengeyi koruyarak enerji, ekonomi ve çevre ile ilgili politikaların üretilmesini ve sürdürülebilirliğini önemli ölçüde belirleyen bir olgudur. Bu bağlamda, dünya genelinde tüketilen enerji ve enerji tüketimlerine bağlı CO2 salımlarından yüksek düzeyde sorumlu olan konut binalarının enerji, ekonomik ve çevresel açıdan gösterdikleri performansın değerlendirilerek enerji tüketimlerinin azaltılmasına yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi gerekli olmaktadır. Konut enerji performanslarının iyileştirilmesi ile konut binalarının enerji etkinlik düzeyinin artırılabileceği ve böylece önemli oranda enerji tasarrufunun sağlanabileceği bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, tüm dünyada bina enerji performansının iyileştirilmesine ilişkin çalışmalar, hammaddelerin çıkarımı ve malzemelerin üretiminden binaların tasarım, yapım, kullanım ve bakım, yeniden kullanım ya da yıkım evrelerine kadar yaşam döngüsü içerisinde, binaların maliyet ekinliğinin de değerlendirilmesini hedefleyen ve dolayısıyla toplam ekonomik ve çevresel etki ve performanslarını dikkate alan bütüncül süreçlerin tanımlanması çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Özellikle, konut binalarının enerji performanslarının geliştirilmesine yönelik düzenlenen yasal mevzuatlar aracılığı ile her ülke kendi koşulları çerçevesinde uyulması gereken zorunlulukları belirlemekte, Türkiye’de de bu konuda çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında konut binalarında enerji ve maliyet etkin çözüm önerilerinin geliştirilmesi giderek artan enerji talebi ve enerji fiyatları göz önünde bulundurulduğunda, ülke enerji ekonomisi açısından büyük önem taşımaktadır. Tez çalışması kapsamında, ülke kaynakları ve karar vericiler açısından optimum faydanın elde edilmesi hedefine yönelik konut enerji performansını iyileştirmede etkili olan önlemlerin farklı iklim bölgeleri için geliştirilmesi ve bu önlemlere ilişkin konut binalarının enerji, ekonomik ve çevresel performanslarının yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde geliştirilen yaklaşım; • yaşam döngüsü enerji tüketimi, CO2 salımı ve maliyetler açısından konut binalarında optimum performansın sağlandığı iyileştirme önlemlerinin ve • farklı iklim bölgeleri için uygun optimum iyileştirme kombinasyonlarının tanımlanmasını hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda, tez çalışması, altı bölümden oluşmaktadır. Bölüm 1’de tez çalışmasının önemi, kapsamı, amacı açıklanmakta, bu amaca yönelik yapılmış önceki çalışmalar ve yöntemler irdelenmekte ve tartışılmaktadır. Bölüm 2’de konutlarda enerji ve maliyet etkinliği tanımlanmakta, enerji ve maliyet etkinliğin belirlenmesinde etkili olan değişkenler açıklanmaktadır. Bölüm 3’te konutlarda yaşam döngüsü enerji ve ekonomik performanslarının değerlendirilmesine ilişkin kullanılabilecek “Yaşam Döngüsü Değerlendirme”, “Yaşam Döngüsü Enerji”, “Yaşam Döngüsü CO2” ve “Yaşam Döngüsü Maliyet” yöntemleri açıklanmaktadır. Bölüm 4’te yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinliği açısından konut binalarının farklı iklim bölgeleri için optimum performanslarının değerlendirilmesinde kullanılabilecek yaklaşım açıklanmaktadır. Geliştirilen yaklaşımın başlıca adımları olarak, • referans konut binasının tanımlanması, • iyileştirme önlemlerinin tanımlanması, • referans konut binasının yaşam döngüsü enerji, ekonomik ve çevresel performanslarının değerlendirilmesi, • yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinliği açısından farklı iklim bölgeleri için optimum performans gösteren alternatiflerin belirlenmesi ve optimum iyileştirme kombinasyonlarının tanımlanması, • optimum iyileştirme kombinasyonlarının referans konut binasına göre yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinlik düzeylerinin belirlenmesi adımları açıklanmaktadır. Bölüm 5’te, geliştirilen yaklaşım çerçevesinde farklı iklim bölgeleri için ele alınan referans konut binasına ilişkin yapılan uygulama çalışması açıklanmaktadır. Çalışmada referans konut binası olarak Türkiye’de konut üretiminde etkin rol oynayan TOKİ tarafından inşa edilmiş, yaygın kullanılan yapım teknolojilerini ve tasarım kriterlerini barındıran mevcut bir toplu konut projesi ele alınmaktadır. Toplu konut uygulaması kapsamındaki konut bloklarından biri, referans konut binası olarak tanımlanmakta ve Türkiye’nin farklı iklim bölgelerini temsil eden beş ilde mevcut olduğu varsayılmaktadır. Böylelikle, yapılan uygulama çalışması sonucunda belirtilen amaca uygun olarak konut binalarının farklı iklim bölgeleri için yaşam döngüsü enerji ve maliyet etkinliği açısından optimum performanslarının değerlendirilebildiği ve optimum iyileştirme kombinasyonlarının tanımlanabildiği görülmektedir. Bölüm 6’da, tez çalışması kapsamında elde edilen sonuçlar açıklanmaktadır., Today, the speed and cost-effective solutions for globalized energy and environment problems and the improvement of energy efficiency level in terms of establishing a sustainable economic development constitute the basis of energy policies in all developed countries. The energy efficiency keeps the balance between environmental development and economic growth against great environmental problems. Therefore, it considerably determines producing policies of economy and environment and their maintainability. In this context, residential buildings are highly responsible for the energy consumed world-wide and CO2 emissions due to the energy consumption. Therefore, it is necessary to evaluate the energy, economic and environmental performance of residential buildings and to suggest solutions to reduce the energy consumption. It is a well-known fact that improving building energy performance may increase the energy efficiency level of residential buildings; so a significant amount of energy saving could be provided. The studies regarding building energy performance are carried on worldwide within the framework of defining integrated processes aiming to evaluate the cost efficiency and also considering total economic and environmental affect and performance of buildings during the life cycle from raw material extraction and material production to the building design, construction, use and maintenance, reuse or demolition stages. Especially, each country determines own obligations by legal regulations with regard to the improvement of energy performance of residential buildings. Turkey carries on the studies regarding improvement and application of legislations considering the responsibilities to be met because of being a party of United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCC) (2004) and Kyoto Protocol (2009) and an EU candidate country. Under the light of these studies, it is possible for Turkey to maintain the energy and environment policies by means of increasing the energy efficiency in all sectors. In terms of the national strategic goals such as providing the security of energy supply, environmental protection, raising awareness in the fight against climate change, the existing residential buildings have a significant energy savings potential. Therefore, increasing energy efficiency level in residential buildings should be recognized as an essential solution suggestion in reducing energy consumption. When taken into the account the ever-increasing energy demand and energy prices, this suggestion is essential for the national energy policy. Therefore, it is a primarily considered issue that the building sector, having the highest energy saving performance of all, produces buildings which have less energy consumption and CO2 emission, and lower energy costs. The improvement of residential buildings in terms of energy and cost efficiency is a complicated process, which differs from one building to the other and has many requirements. The proper methods considering energy, economic and environmental performances should be used for the proper analyses and the consistent results aimed at solving the complicated interactions in this process. However, the energy, economic and environmental performances are usually assessed in the design or improvement of the existing buildings according to the fact that whether they meet the requirements defined in the current regulation or not; so the energy and cost efficiency and CO2 emission saving potentials are not analysed detailed. Besides, the studies related to the design and the improvement of the building are assessed in the form of different phases. The building performance significantly varies within the framework of the variants defined as data in the first phases. Therefore, it is important to control performance expectations regarding each phase within the building life cycle in order for the buildings to determine the energy saving potential. In this context, in terms of life cycle energy and cost efficiency, the methods should be developed for the building improvement under the light of the following objectives: • Determining the energy saving, mitigation of CO2 emission and economic potentials in line with the measures taken during the life cycle, • Making analyses about the effects of these measures on life cycle, energy, economic and environmental performance and monitoring the changes according to different circumstances, • Assessing the energy and cost effective measures enabling optimum performance in accordance with the climate and in comparison with the current regulation, • Suggesting optimum improvement combinations, which can be used by decision mechanisms for different climate zones. Within the context of the thesis study, it is aimed that the effective measures on the improvement of building energy performance, which is important for optimum use in the sense of country resources and decision makers, are developed for different climate zones; and also the energy, economic and environmental performances of the residential buildings regarding these measures are assessed in the framework of life cycle. The approach developed in the framework of this purpose aims for the following definitions: • Defining the improvement measures enabling optimum performance in residential buildings in terms of life cycle energy consumption, CO2 emission and the costs, • Defining the optimum improvement combinations suitable for different climate zones. In this study based on life cycle energy, economic and environmental performance, the measures enabling energy saving and energy producing systems are examined with the aim of improving the energy performance of existing residential buildings. In the framework of energy saving measures, the building envelope development from among the passive building sub-systems, and the integration of photovoltaic (PV) systems to building envelope from among the energy producing systems are taken into consideration. In this context, it is aimed to determine the effect of each measure on life cycle energy consumption, CO2 emission and the costs. In order to evaluate the energy and environmental performance of the existing residential buildings, “Life Cycle Energy (LCE)” and “Life Cycle CO2 (LCCO2)” analyses developed based on LCA method are taken into consideration. For the evaluation of economic performance, “Life Cycle Cost (LCC)” analysis is used and “Discounted Payback Period” method as a supplementary method of LCC is additionally taken into account. In the framework of the LCC analysis, “Sensitivity Analysis” method is also considered to determine what extent to the variants developed regarding the defined measures effect the building economic performance. It could be examined the effect of the possible changes in data defined for each economic variant on the optimal solution in terms of life cycle energy and cost efficiency for the different climate zones by this method. The alternatives with optimum performance are recognized as the ones with the minimum life cycle cost in the framework of the measures taken in terms of life cycle energy and cost efficiency. In line with this, the optimum improvement combinations, which are paired with the alternatives with optimum performance determined for different climate zones to increase the life cycle energy and cost efficiency of the existing residential building stock, can be identified. The effects of the measures, which are considered in the framework of assessing life cycle energy, economic and environmental performances of optimum improvement combinations, can be determined by LCE, LCCO2 and LCC analyses repeated in terms of life cycle energy consumption, CO2 emission and cost. So, a comparison with the current performance level of the reference residential building could be made. As a result, the energy and cost efficiency levels of the optimum improvement combinations according to the current energy, economic and environmental performance of the reference residential building can be determined. According to this, the thesis study consists of six chapters. Chapter 1 explains the importance, extent and the aim of the thesis study and discusses the previous studies and methods carried out for this aim. Chapter 2 gives information about energy and cost efficiency in the buildings and identifies the effective variants in the determination of energy and cost efficiency. Chapter 3 explains Life Cycle Assessment (LCA), Life Cycle Energy (LCE), Life Cycle CO2 (LCCO2) and Life Cycle Cost (LCC) analyses to be used for the evaluation of life cycle energy and economic performances. The approach to be used for the evaluation of optimum performances of the residential buildings for the different climate zones in terms of life cycle energy and cost efficiency is explained in the Chapter 4. The primary steps of the developed approach are as the following: • Defining the reference residential building, • Defining the improvement measures, • The assessment of life cycle energy, economic and environmental performances of residential buildings, • In terms of life cycle energy and cost efficieny, determining the alternatives having an optimum performance for different climate zones and defining the optimum improvement combinations, • Determining the life cycle energy and cost efficiency levels of the optimum improvement combinations according to the reference residential building. Chapter 5 introduces the application study concerning the reference building for the different climate zones under the light of the approach developed. In this study, as a reference residential building, a mass housing project constructed by TOKI which has a significant role in dwelling production in Turkey has been chosen; this project involves common construction technologies and design criteria. One of the housing block in the mass housing project is defined as the reference residential building and is treated as if it is in different climate zones of Turkey. At the result of the applications, it is seen that the optimum performances of the residential buildings in terms of life cycle energy and cost efficiency for the different climate zones could be evaluated in consistent with the aim and the optimum improvement combinations could be identified. The results are summarized in Chapter 6. With this approach, it is possible to assess integrally the complicated effects of the measures, which are effective in the improvement of the building energy performance, on the energy, economic and environmental performances based on life cycle. Therefore, the results about optimizing the energy, economic and environmental performance related to the whole life cycle of the building could be used as data in the regulations. Thus, it provides the country resources and the decision makers with the right decisions at the maximum benefit. LCE, LCCO2 , and LCC analyses are carried out for the alternative group as part of the measures taken about the optimization of the building envelope with the aim of improving the existing residential building in consistent with the climate. At the result of the analyses, the variants enabling optimum peformance in terms of life cycle energy and cost efficiency could be determined for each climate zone. This supports the next workings on both current and the next residential buildings from the point of technical information necessary for developing energy and cost efficiency. This approach provides the long-term strategy and policies concerning the residential buildings with overcoming the obstacles in dwelling production and changing the decision mechanism, which only considers the initial investment cost, based on life cycle approach. Thus, it is possible to assess the residential energy and environmental performance by a realistic approach. The approach determines the measures and variants enabling the minimum energy and cost effective requirements for each climate zone. So, the applications compatible with the current regulation and TOKI applications are evaluated from the point of life cycle energy and cost efficiency. With the aim of increasing cost effective energy efficency of all housing stock, defining housing models which have the optimum performance in terms of life cycle energy and cost efficiency supports TOKI to product quality housing. Therefore, it makes possible the conscious supply-demand balance in residential sector. Also, the applicability of the approach in the existing residential buildings and in the design stage enables to make correct decisions during the design stage in terms of energy and cost efficiency. This kind of decisions both prevent the irremediable mistakes during the construction phase in the mass housing projects affecting a lot of people, and also makes it possible to establish sustainable residential environments by energy and cost effective residential buildings., Doktora, PhD

1980'lerden itibaren iktisadi değişkenleri daha doğru modelleyebilmek için klasik doğrusal zaman serisi modelleme yöntemlerine alternatif olarak geliştirilen doğrusal olmayan zaman serisi modelleme yöntemlerinden literatürde sıklıkla bahsedilmektedir. Doğrusal olmayan zaman serisi modellerinin klasik doğrusal zaman serisi modellerine göre değişkenlerin belirli özelliklerini açıklamada daha yeterli olduğu görülmektedir. Literatürde geliştirilen çok fazla doğrusal olmayan zaman serisi modeli bulunmakla birlikte, bu modeller arasında en fazla tercih edilen ve bu çalışmada kullanılan MS-VAR modelleme yöntemidir. MS-VAR modelleme yaklaşımı değişkenlerin sahip olduğu yapısal ve davranışsal değişiklikleri modellemek için farklı durum veya rejim kullanımına ve farklı rejimlerde dinamiklerin farklı olmasına izin veren bir yöntemdir. Bu çalışmanın amacı, ülkelerin kalkınmalarının en temel kaynağı olmakla birlikte üretimi ve yaşam standardını yükselten enerjinin temiz, yenilenebilir ve sürdürülebilir hedefler doğrultusunda şekillenmesine katkıda bulunmaktır. Bu bağlamda, çalışmanın teorik bölümünde bahsedilen MS-VAR modelleme yaklaşımı kullanılarak Avusturya, Kanada, Portekiz, İsveç, Amerika, Finlandiya, Avustralya ve Türkiye'nin de yer aldığı 8 OECD ülkesinin 1961-2011 dönemini kapsayan CO2 emisyonu, yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki araştırılmıştır. Elde edilen analizler sonucunda CO2 emisyonu, yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme serilerinin doğrusal olmayan, rejimlere göre değişen yapı sergilediği ve MS-VAR modellerin doğrusal VAR modellere göre ülkelerin ekonomisini daha iyi yansıttığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Markov Rejim Değişim, MS-VAR Model, MS-VECM, MS-Granger Nedensellik The literature frequently mentions the non-linear time series modeling methods, which have been developed as an alternative to classical linear time series modeling methods in an attempt to model the financial variables more accurately since the 1980s. It is observed that non-linear time series models are more competent in explaining certain features of variables, compared to classical linear time series models. Although there are a lot of non-linear time series models in the literature the most preferred model is MS-VAR modeling method which is also used in this study. The MS-VAR modeling approach is a method that allows to use different circumstances and regimes or to be different dynamics in different regimes to model structural and behavioral changes of variables.The aim of this study is to contribute shaping the energy which is the major resource of progress of countries increasing production and life standards, in accordance with clean, renewable and sustainable targets. In this context, using the MS-VAR model approach that is mentioned in the theoretical part of the study, it is investigated the relationship between the CO2 emission, renewable energy consumption and economic growth covering the 1961-2011 period in 8 OECD countries that involve Austria, Canada, Portugal, Sweden, United States, Finland, Australia and Turkey.As a result of the analyses, it was determined that the CO2 emissions, renewable energy consumption and economic growth series have showed a changing structure according to nonlinear regimes and that MS-VAR models have reflected the economics of countries better than linear VAR model.Keywords: Markov Regime Switching, MS-VAR Model, MS-VECM, MS-Granger Causality 149

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Dünyayı tehdit eden en büyük çevresel sorunların başında gelen iklim değişikliği olgusu; son dönemlerin en tartışmalı konularından biri haline gelmiştir. İklim değişikliği; insan faaliyetleri nedeni ile sera gazı emisyon miktarının artması ve doğal sera gazı konsantrasyonundaki değişmeler sonucu ortaya çıkmaktadır. Tüm dünya için ciddi yükümlülükler getirmesi beklenen iklim değişikliği sorununa karşı hem uluslararası alanda hem de ülkeler kendi çabalarıyla mücadele etmeye çalışmaktadırlar. Bu bağlamda; hem Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü'nün yürürlüğe girmesi hem de ülkelerin karbon piyasalarına dahil olarak sera gazlarını azaltmaya çalışmaları küresel ısınma ve iklim değişikliğinin önüne geçmek için yapılan en önemli girişimler arasında yer almaktadır. Bu çalışmada; sera gazı emisyonları, düşük karbon ekonomisi ve karbon piyasaları kavramları incelendikten sonra, Türkiye'de 1992-2010 yılları arasında CO2 emisyonları, enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki ARDL Sınır Testi yaklaşımıyla araştırılmıştır. Elde edilen ampirik sonuçlarda; hem uzun dönemde hem de kısa dönemde enerji tüketimindeki artışın CO2 emisyonlarını artırdığı gözlemlenmiştir. Ayrıca çalışmada sınır komşusu ülkeler (Bulgaristan, Yunanistan, Suriye, İran, Irak, Ermenistan ve Gürcistan) de analize dahil edilerek söz konusu ülkelerin CO2 emisyonlarında kümelenme olup olmadığı mekansal otokorelasyon yardımıyla incelenmiştir. Mekansal analiz sonucunda, incelenen dönemde genel olarak Yunanistan ve Bulgaristan'da mekansal kümelenme olduğu görülmüştür., Climate change phenomenon which is considered largest environmental problems has become one of the most controversial issues recently. Climate change results from increases in greenhouse gas emissions because of human activities and increases in greenhouse gas concentrations. Both countries are trying to struggle with both their own effects and international area against climate change problems. In this context, both the United Nations Framework Convention on Climate Change and Kyoto Protocol were put into force and countries are included in the carbon market have the most important attempts to prevent global warming and climate change. In this study, first greenhouse gas emissions, the low carbon economy and carbon market were be investigated. And the relationship between CO2 emissions, energy consumption and economic growth were studied for Turkey using 1992-2010 data through ARDL Bounds Test Approach. The results of the analysis showed that increase in energy consumption positive effects on CO2 emissions both short term and long term. In addition in the study bordering countries (Bulgaria, Greece, Syria, Iran, Iraq, Armenia and Georgia) were included in analysis. CO2 emissions in these countries that have been studied with the help of spatial autocorrelation. As a result of spatial analysis, in this period spatial clustering were observed in Bulgaria and Greece., Bu tez, Balıkesir Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Birimi tarafından desteklenmiş olup, proje numarası 3.2014.0012‟dir.

Sera gazı ve emisyon miktarının insan eliyle artırımı sonucu ortaya çıkan iklim değişikliği kavramı Dünyayı tehdit eden çevre sorunlarının önemli boyutlara ulaşmasına yol açmıştır. Küresel ısınma ve iklim değişikliği sorununa çözüm arayışında Kyoto Protokolü ile geliştirilen çözüm önerisi gerçekleştirilen sera gazı emisyonlarının azaltılması olmuştur. Kyoto Protokolü ile ortaya çıkan karbon piyasaları bir yandan sanayi sektöründe meydana getirdiği emisyon kısıtlamaları ile sektöre zorluk çıkarsa da diğer yandan düşük karbon kullanan kesimlerin piyasada rekabete ayak uydurmasını sağlayacak bir fiyat göstergesinin ve karbon finansmanının gelişimini sağlayacak zemin hazırlamıştır. Türkiye'de sera gazı ile mücadelede ilkim değişikliği politikalarının henüz tam olarak belirlenmemiş olması, yürütülen gönüllü emisyon ticareti ve ileride bu alanda izlenecek politikalar, gelişen emisyon ticareti ve karbon salınım kotalarının iklim ve ekonomi üzerinde yaratacağı etkiler, üzerinde durduğumuz konular olmuştur.Çalışmamızda sera gazı azaltım hedeflerini denkleştiremeyen ülkelerin azaltım maliyetini düşürmek için ortaya çıkarılan piyasa temelli çözüm olan Emisyon Ticareti uygulamalarından başta İngiltere, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri emisyon ticaret sistemleri ve gönüllü emisyon ticaret sistemleri incelenmiştir. Gönüllü emisyon ticaretini 2006 yılından beri devam ettiren Türkiye'de Uluslararası Finans Merkezi projesi kapsamında kurulması planlanan Karbon Borsası'na hazırlık için bu piyasalarda geliştirilen tüm projelerin kayıt altına alınması ve bu projelerden elde edilen karbon sertifikalarının takibine ilişkin getirilen yasal yükümlülükler ile önümüzdeki yıllarda Türkiye'nin bu piyasalardaki rolü çalışmamızda ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Küresel Isınma, İklim Değişikliği, Kyoto Protokolü, Emisyon Ticareti, Karbon Borsaları, Karbon Piyasaları. The concept of climate change resulting from man-made greenhouse gases and increase in the amount of emissions has led environmental problems to a critical dimension that is threatening the World. The proposed solution that has been developed with the Kyoto Protocol is the reduction of greenhouse gas emissions in the search for a solution to the problem of global warming and climate change. While the carbon markets which have emerged by the Kyoto Protocol is causing difficulties in sector by emissions restrictions, on the other hand it is paved the way for development of carbon finance and price index which ensures low-carbon users to keep up with the competition in the market. Undetermined climate change policies in the fight against greenhouse gas in Turkey, voluntary emissions trading and future policies to be followed in this field, the effects of developing emissions trading and carbon emissions quota on climate and economy are issues on which we dwell on. In order to reduce the cost of reduction for countries that cannot be offset the greenhouse gas reduction targets, market-based solution is introduced as Emissions Trading and emissions trading system of Britain, the European Union and the United States of America and voluntary emissions trading system were examined in our study.Turkey is continuing the voluntary emissions trading since 2006. The formalization of all projects developed in these markets for the preparation of Carbon Exchange which is planned to be established under International Financial Centre project and legal requirements imposed for the monitoring of carbon certificate obtained from these projects and Turkey's role in this market in the coming years are discussed in our study.Keywords: Global Warming, Climate Change, Kyoto Protocol, Emissions Trading, Carbon Exchanges, Carbon Markets. 202

Bu çalışmanın temel amacı; genel denge analizi yardımıyla, 2008 yılından Kyoto protokolü ile gündeme gelen küresel ısınmanın başlıca sebebi olan karbondioksit salımının kontrol altına alınabilmesi için uygulanan yöntemlerden olan emisyon ticaretinin Türkiye ekonomisi açısından ekonomik maliyetleri analiz etmek ve geleceğe yönelik uygulanması gereken ekonomi politikaları için önerilerde bulunmaktır. Türkiye'de yapılan çalışmalarda, mitigasyon (sera gazı azaltımı) politikalarının (karbon vergisi ve emisyon ticareti) ekonomiye çok ağır yük getireceği iddia edilmektedir. Çalışmada bu savlarının doğruluğu tartışılarak karar vericilere politika oluşturmada yol gösterilmesi amaçlanmaktadır. İktisat literatüründe, özellikle Türkiye'de konu ile ilgili çok az sayıda çalışma olduğu göz önüne alındığında bu çalışmanın önemli bir boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.Bu çerçevede çalışmada, karbon vergisi ve emisyon ticaretinin ekonomiye ve makroekonomik değişkenlere literatürde iddia edilenden daha az yük getireceği ve küresel ısınmayı azaltıcı yönde etkileyeceğini beklemekteyiz. The main objective of this study is to analyze the economic costs of the emission trade and carbon tax in terms of Turkish economy which is one of the methods used to control the carbon emissions which is the main reason for the global warming coming into question with Kyoto protocol in 2008 and to make advices for economic policies that have to be applied in future. In the studies in Turkey, it is claimed that mitigation policy (greenhouse gas mitigation) implementations (carbon tax and emission trade) will bring a heavy burden to economy. In this study it is aimed to guide the decision makers for making policies by discussing the accuracy of the arguments. When it is considered that there is very less amount of studies about this subject in economics literature especially in Turkey, it is thought that this study will fill a significant gap.In this context in this study, we expect that carbon tax and emission trade will bring less burden to economy and macroeconomic variables than claimed in literature and will affect the global warming in the reducing direction. 250

Bu çalışmada, enerji kullanımının tarihsel gelişimi ve enerji kaynaklarının türleri, dünyada ve Türkiye?deki enerji kullanımı ve dağılım oranları ele alınmıştır. Çalışmada, enerji kullanımının çevresel etkileri ve bu etkileri azaltmaya yönelik yapılan çalışmalar ile birlikte Türkiye?de ekonomik büyüme ve enerji tüketimi ilişkisi, karbon salınım oranları da dahil edilerek analiz edilmiştir. 1980-2011 dönemi arasında yıllık zaman serileriyle yapılan Granger nedensellik analizi sonucunda Türkiye?de enerji tüketimi ve karbon salınımı arasında çift yönlü bir nedensellik olduğu gözlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Enerji, Enerji Tüketimi, Enerji Verimliliği, Ekonomik Büyüme, Karbon Salınımı In this study, the historical development of the use of energy and types of energy sources, rates of energy use and distribution of it both in the world and in Turkey were discussed. In this study, environmental impacts of energy use and studies reducing the effects of it, together with the relationship between energy consumption and economic growth in Turkey by including carbon release rates were analyzed. For the period 1980-2011 with the annual time series as a result of Granger causality analysis, in Turkey, bidirectional causality has been observed between energy consumption and carbon emissions.Key Words: Energy, Energy Consumption, Energy Efficiency Economic Growth, Carbon Emissions. 118

Bu çalışmada ticari açıklık ve gelirin, kirlilik üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırmada, kirlilik göstergesi olarak İklim Değişikliğinin en önemli sebebi olan sera etkisinin %70'ine tek başına sahip olan ve fosil yakıtların yanmasıyla ortaya çıkan karbondioksit (CO2) kullanılmıştır. Ticari açıklık göstergesi olarak da son zamanlarda birçok akademik çalışmada olduğu gibi toplam dış ticaretin gayri safi yurtiçi hasılaya oranı kullanılmıştır. 1990-2009 yılları arasında 2011 yılı satın alma gücü paritesine göre hesaplanmış gayri safi yurtiçi hasılalarına bakımından dünyada ilk 20 büyük ekonomiye sahip ülke, Havuzlanmış En Küçük Kareler modeli ile analiz edilmiştir. Çalışmada ayrıca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine katkıları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. In this study, the effect of trade openness and income over pollution has been investigated. In the research, carbon dioxide (CO2), which emerges as the result of the combustion of the fossil fuels and which causes on its own %70 of the greenhouse effect being the major cause of Climate Change has been used as the indicator of pollution. As the indicator of trade openness, similar to the recent academic literature, the ratio of total foreign trade to gross domestic product has been utilized. In this thesis, countries with the World?s 20 largest economies in terms of the gross domestic product calculated in accordance to their purchasing power parity of the year 2011, have been determined and the indicators of these countries for the period of 1990-2009 have been analyzed in a Pooled Ordinary Least Squares model. Additionally, in the study, the contribution of developing and developed countries to the climate change has been investigated in a comparative way. 251

Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye için enerji, ekonomi ve çevre arasındaki ilişkileri Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımı çerçevesinde incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, çevresel kirlilik göstergesi olarak karbondioksit (CO2) emisyonu baz alınmış ve enerji kullanımı, GSYİH ve CO2 emisyonu arasındaki ilişkiler için ekonometrik analiz yapılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, enerji kavramı ve enerji kaynakları üzerinde durulmuş ve enerji kullanımının önemi ile enerji ekonomisi konuları ele alınmıştır. İkinci bölümde, ekonomik büyüme, enerji, çevre ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişkiler incelenmiş, çevresel sorunlara değinilmiş ve çevresel sorunlara karşı alınan uluslararası önlemler ele alınmıştır. Üçüncü bölüm ise, çalışmanın uygulama kısmını içermekte olup, uygulama için dönem olarak 1960-2006 dönemi seçilmiş ve yıllık veriler kullanılmıştır. Uygulamada yöntem olarak eşbütünleşme analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, Türkiye'de 1960-2006 dönemleri için Çevresel Kuznets Yaklaşımı hipotezini destekler bir sonuca ulaşılamamıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin sonuçlarına göre ise, Türkiye'de kişi başına düşen CO2 emisyonu üzerinde, kişi başına düşen GSYİH' nın negatif, kişi başına düşen enerji kullanımının pozitif ve modele kukla değişken olarak dâhil edilen ekonomik ve siyasi krizlerin pozitif bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir açıklayıcı değişken olan kişi başına düşen GSYİH2'nin katsayısı sıfıra çok yakın bir değer aldığı için emisyon üzerinde çok az bir etkiye sahip olduğu sonucu elde edilmiştir. The main purpose of this study is to investigate the relationship between energy, economy and environment in Turkey within Environmental Kuznets Curve Approach. Towards this aim, CO2 emissions are taken as indicators of environmental pollution and econometric analysis has been made for the relationship between energy use, GDP and CO2 emissions. The study consists of three chapters. In the first chapter, The concept of energy sources and energy are emphasized and the importance of the use of energy issues and energy economy are explained. In the second chapter, the relationships between economic growth, energy, environment and sustainability are examined, environmental issues are assessed and the international measures against environmental problems are explained. The third chapter includes the empirical analysis part of the study. Annual data covering the period 1960-2006 are used. Cointegration analysis is used as the empirical method. According to the results of the study, Environmental kuznets curve hypothesis could not be obtained for the periods 1960-2006 in Turkey. The results of the relationships between variables indicate that CO2 emissions per captia are negatively related to GDP per captia, positively related to energy use per captia and dummy variables (economic and political crises). As the coefficient of GDP2 per captia which is the other explanatory variable is very close to zero, GDP2 per captia has a very limited impact on CO2 emissions per captia. 136

Günümüzde gündemi sıkça meşgul eden küresel ısınma sorununun en önemli nedeni atmosferde CO2 gibi sera etkisi yaratan gazların emisyon miktarlarındaki artıştır. İklim değişikliği ile mücadelede ve küresel ısınmanın olumsuz etkilerini engellemede en önemli yol ise CO2 emisyonunu azaltmaktan geçmektedir. Bu bağlamda kalıcı bir çözüm olarak ön plana çıkan nokta, yenilenebilir enerji kullanım oranlarının arttırılmasını işaret etmektedir. Bu çalışmada da yenilenebilir enerji kullanımı ile CO2 emisyonu arasındaki uzun dönemli ilişki saptanmaya çalışılmıştır.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, vazgeçilmez yönüyle enerji, enerji ile ilgili kavramlar ve enerji ekonomisi ele alınmıştır. İkinci bölümde enerji kaynakları sınıflandırmasına yer verilmiş, enerji türleri kullanımından kaynaklanan CO2 emisyonu ve yenilenebilir enerji kullanımı arasında nasıl bir ilişki olduğuna değinilmiştir.Uygulama kısmı olan üçüncü bölümde ise önce konu ile ilgili yapılan bilimsel çalışma örneklerine, daha sonra Amerika örneği için kullanılacak yöntem olan Gregory-Hansen testi ile ilgili teorik bilgiye yer verilmiştir. Bölümün devamında ise ilgili testler neticesinde elde edilen bulgular yorumlanmış ve sayısal sonuçlar değerlendirilmeye tabii tutulmuş, değerlendirme yapılırken Zivot Andrews birim kök testi ve Gregory-Hansen eşbütünleşme testi sonuçları göz önüne alınmıştır. Recently, the problem of global warming has occupied the global environmental agenda and the most important cause of global warming is the increase in the quantity of greenhouse gases in the atmosphere such as CO2 emissions. One of the major strategies to manage global warming and climate change is prevention. Prevention of global warming and climate change involves developing some ways to prevent the emissions of greenhouse gases in the atmosphere especially CO2 emissions. In this regard, the best solution to the problem indicates the increase in renewable energy consumption. In this study, an attempt has been made to determine the long term relationship between CO2 emissions and renewable energy consumption.The study consists of three parts. In the first part, we evaluate energy as an essential item, the concepts which are related with energy and energy economics. In the second part we tried to classify energy sources and to define the relationship between CO2 emissions and renewable energy consumption. And finally, the third part has been allocated for empirical test.In the third part; firstly the relevant literature was reviewed. After that, the theoretical background of Gregory-Hansen cointegration test and Zivot Andrews unit root test were explained. Finally the results obtaines following GH Test were commented on and the empirical results were evaluated. During this evaluation Zivot Andrews unit root test and Gregory-Hansen cointegration test results were taken into account. 135

Küresel ısınmaya bağlı oluşan iklim değişikliğinin en önemli nedenini sera gazı emisyonları oluşturmaktadır. Sera gazlarından çevreye en çok zarar veren gazların başında ise karbondioksit gazı gelmektedir. Karbondioksit emisyonuna neden olan etkenler ve bunların nasıl önlenebileceği veya azaltılabileceği konusu son yıllarda araştırmacıların ilgilendiği bir konu haline gelmiştir. Özellikle uluslararası literatürde bu konu ile ilgili önemli çalışmalar yapılmasına rağmen Türkiye'de hala bu konuya gereken önem verilmemekte ve bu konuda yeterli çalışma yapılmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, ulaştırma sektörü ve hanehalkı kullanımında en çok karbondioksit emisyonuna yol açan fosil yakıtların daha az emisyona neden olan enerji kaynakları ile ikamesine dayanan senaryo analizleri ortaya koymaktır. Bu analizler çevresel girdi-çıktı tablosu kullanılarak yapılmaktadır. Çalışmada yapılan senaryo analizleri sonucu, enerji kaynaklarından elektrik kullanımı tercih edildiğinde karbondioksit emisyonlarının minimum düzeyde olacağı ve çevresel kazancın maksimum olacağı tespit edilirken elektrik enerjisinin sadece tüketim aşamasında temiz bir enerji çeşidi olduğu da özellikle belirtilmektedir. Elektrik ikamesinin en çok etkilediği sektörlerin ithalat yoğun sektörler olduğu vurgulanmaktadır. Greenhouse gas emissions constitute the main cause of global warming that yields in climate change and carbondioxide is the most harmful gas to environment. The research that search for factors that result in carbondioxide emissions and the measures to prevent and/or to decrease emmisions has been very hot in the international agenda however the studies in Turkey regarding the same issue is very limited. The aim of this study is provide and carry out scenario analyses that substitute fossil fuel used in household consumption and transportation industry with less carbondioxide emitting energy sources. Anaylses are carried out by utilizing environmental input-output table. Findings of the scenario analyses provide the information that use of electricity in the consumption stage emits the least carbondioxide, therefore electricity is the cleanest energy during consumption, however emissions during the production stage of electricity should never be forgotten to reach a final conclusion regarding the cleanness. In addition, industries that are mostly affected by electricity substitution are the ones which are more dependent on imported input use. 85

Enerji kavramı ve enerji kaynakları, çevrenin korunması, yenilenebilir enerji sistemleri ve nükleer enerji gibi ilgili konular özellikle son yıllarda oldukça önem kazanmıştır. Bu durumun temelinde yatan nedenlerden en önemlisi enerjinin hem üretim sürecinde hem de günlük yaşamda hayati bir unsur haline gelmesi ve böylelikle ekonomik gelişmeyi etkilemesidir. Diğer taraftan bu konuya asıl önem kazandıran nokta, yüzyıllardır yoğun olarak kullanılan enerji kaynaklarının belirli bölgelerde yeralmasının bu bölgelerde tekel oluşturması ve enerji kaynaklarının gelecekte azalacağına dair beklentilerin oluşmasıdır.Bununla beraber, söz konusu kaynakların kullanımının da hayati öneme sahip olmasının nedenleri (1) bu kaynakların çevresel bozunmaya yol açan yüksek miktarda karbon dioksit salınımı gerçekleştirmesi; (2) kaynakların sınırlı olması ve bu kaynaklara belirli ülkelerin sahip olması ve bu nedenle diğer birçok ülkenin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYIH) üzerinde yük oluşturacak biçimde ithalatçı konumda bulunmasıdır.Yukarıda belirtilen nedenlerden ötürü enerji tüketimi, karbondioksit salınımı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki yakın dönemde iktisatçılar arasında ilgi çeken bir konu haline gelmiştir. Uygun politikaları belirlemek amacıyla çeşitli modeller, değişkenler ve farklı örneklemler kullanarak yapılan çalışmalar bu nedensel ilişkinin yönünü araştırmayı amaçlamıştır.Bu çalışmanın amacı Arellano-Bond Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM) modeli ve Granger nedenselliği kullanılarak enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve karbon dioksit salınımı arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Çalışmanın örneklemi Avrupa Birliği (AB) üyelerinden Merkez Doğu Avrupa (CEE) ülkeleri; Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Macaristan, Bulgaristan, Romania ve AB'ne aday üç ülke; Türkiye, Makedonya ve Hırvatistan'dan oluşmaktadır. Çalışmanın veri seti 1997-2008 yıllarını kapsamaktadır. Especially in the recent years, the concept of energy and the related issues such as energy reserves, environmental protection, renewable energy systems and nuclear energy have become very significant. One of the most important reasons underlying this reality is the fact that energy has become a vital input in both the production process and the daily life itself which consequently affects economic growth. Moreover, the fact that the reserves of the abundant energy sources that have been used for centuries are accumulated in specific regions which establish a kind of monopoly and these reserves are expected to diminish in the future holds critical importance.Furthermore, the uses of these sources are also vital due to the fact that, (1) they are emitting high amounts of carbon dioxide which leads to environmental degradation; (2) because the reserves are limited and obtained by specific countries, most of the other countries are importers which create a burden on their Gross Domestic Product (GDP).For the reasons asserted above, the relationship between energy consumption, carbon dioxide emissions and economic growth has been a topic of interest among economists especially in the recent years. In order to determine the adequate policy applications, the studies have investigated the direction of causal relationship using a variety of models, variables and different samples.The aim of this study is to reexamine the nexus between energy consumption, economic growth and carbon dioxide emissions using Arellano-Bond?s system Generalized Method of Moments (GMM) model and Granger Causality. The sample of the study consists of the European Union (EU) member states of Central Eastern Europe (CEE) namely; Estonia, Latvia, Lithuania, Poland, Czech Republic, Slovak Republic, Slovenia, Hungary, Bulgaria, Romania and the three candidate countries; Turkey, Macedonia FYR and Croatia for the data between the years 1997- 2008. 130

Bu tez çalışması kapsamında günümüzün en büyük sorunlarından biri olan çevre ve iklim değişikliği ekonomisi üzerine bir irdeleme yapılmıştır. Bu konunun seçilmesindeki sebep günümüzde en büyük sorunlardan biri olan küresel ısınmanın günden güne artmasıdır. Küresel ısınmaya sebep olan en büyük etken, ekonomik çıkarlar doğrultusunda çevreye verilen zararlardır. Bu nedenle tez konusu olarak ele alınmıştır.Bu çalışmanın amacı; teknolojik değişimin iklim değişikliği üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışma kapsamında sırayla iklim değişikliğinden ve iklim değişikliğine sebep olan faktörlerden, CO2 salınımından ve zararlarından, Kyoto Protokolünden, sera gazlarının emisyonlarını azaltabilecek olan iktisadi araçlardan, çevre ve büyüme etkilerinden, iklim değişikliği ve enerji kaynaklardan, egzojen ve endojen teknolojik değişimlerin arasındaki farklardan, sera gazlarının salınımı düşürebilecek olan yöntemlerden ve iktisadi boyutlarından, endojen teknolojik değişimi belirleyen üç yöntem olan araştırma geliştirmeye bağlı teknolojik değişim, fiyata bağlı teknolojik değişim ve öğrenmeye bağlı teknolojik değişiminden bahsedilmiştir. Bu çalışmanın kapsamında ENTICE ve ENTICE-BR modelleri de incelenecektir.Çalışmanın ileri safhalarında da çevreye en az zarar veren doğal enerji kaynaklarından bahsedilmiştir. Fosil yakıtlı sistemler yerine jeotermal sistemlerin kullanılabileceği belirtilmiştir. Başka bir deyişle fosil yakıtlar ile jeotermal enerji arasında ekonomik ve çevresel yönden karşılaştırma yapılmıştır. Uygulamada 200 m2 alana sahip bir daire örnek alınarak, bu konutun linyit kömürü, doğal gaz ve jeotermal enerji gibi üç farklı enerji kaynağı ile ısıtılabilmesi için gerekli ilk yatırım ve yıllık ısınma maliyetleri incelenmiştir. Burada jeotermal enerjiden kastedilen ısı pompaları cihazlarıdır. Ekonomik analiz sonuçlarına göre binaların ısıtılmasında jeotermal enerji diğer enerji kaynaklarına göre daha çevre dostu bulunmuştur. Diğer bir deyişle CO2 salınımınında en düşük seviyede oldugu tespit edilmiştir. The most recent problem of the earth, environment and climate change, will be examined in this study. The reason for choosing this topic is constantly rising global warming. The primary reason for global warming is economical interest which is extremely harmful for the environment.The aim of the study is to analyse the effect of technological change on climate change. This thesis is elaborated in the following order: climate change and its reasons, emissions of CO2 and their effects, Kyoto Protocols, economical instruments that reduce sera gases, environment and growth effects, climate change vs. energy sources, differences between exogenous and endogenous technological change, methods for reducing sera gasses and economical size. The aim is to explain the most commonly used endogenous technological change approach model in one of three ways: direct price ? induced, R&D ? induced, and learning ? induced. Also, two models of climate policy, named the ENTICE (for endogenous technological change) and ENTICE ? BR (the effects of backstop technology R&D on climate policy model) are analysed.Natural energy sources that have very low damage on environment will be illustrated in the final part of the study. Using geothermal systems against fossil fuel systems will be defined and matched up. In the other words, the comparison of the economic and environmental aspects was made between geothermal energy and fossil fuel. The implementation segment of the study focuses on a two hundred square meters house as an example. This house has three alternatives for heating including lignite coal, natural gas and geothermal energy. Geothermal energy option will be explain in terms of heat pumps. According to the result of this economic analysis, heating buildings with geothermal energy is more ecological than heating with other energy sources. Moreover, geothermal energy heating produces low amount of CO2. 110