Search

Son yıllarda bilgisayar ve bulut teknolojilerinde görülen modern gelişmeler üretilen ve saklanan bilginin miktarında ve hızında büyük artışa sebep oldu. Bilgi miktarındaki bu artış `Büyük Veri` olarak adlandırılan yeni bir kavramın hayatımıza girmesini sağladı. Büyük Veri özellikle hükûmetlerin ve işletmelerin gelecekleriyle ilgili bilinçli kararları almaları konusunda büyük avantaj sağlar. Fakat ortaya çıkan bu verinin büyüklüğü ve çeşitliliği beraberinde bazı sorunları da getirdi. Geleneksel veritabanı sistemleri bu veri formatlarını işlemekte yetersiz kaldığından, bu sorunun üstesinden gelmek için yeni araç ve tekniklere ihtiyaç duyulmaktadır. Bugün çok çeşitli teknik ve teknolojiler `Büyük Veri`yi; toplamak, işlemek, analiz etmek ve görselleştirmek için geliştirilmiştir. Bu teknik ve teknolojiler; istatistik, bilgisayar bilimi, uygulamalı matematik ve ekonomi gibi birçok alanı kapsamakta ve bunlardan yararlanmaktadır. Bu çalışmada Google'ın altyapısında bulunan BigQuery'deki GDELT veri seti kullanılarak 1979-2017 yılları arasında dünyada yaşanan çatışma olayları ile Türkiye ve Ukrayna'da yaşanan protestolar SQL yardımıyla gerçek zamanlı olarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen verilerden 1979-2017 yılları arasında dünyada yaşanan çatışmalar ile Türkiye ve Ukrayna'da yaşanan protestolar grafikler şeklinde sunulmuştur. Ayrıca, analiz sonucunda elde edilen çatışma ve protesto verilerinin kuvvet yasasına uygun olup olmadığı test edilmiş ve test sonuçlarında bu verilerin kuvvet yasasına uygun bir dağılım gösterdikleri bulunmuştur. Elde edilen bu bulgulardan, çatışma ve protesto gibi toplumsal olayların kuvvet yasasına uygun bir dağılım sergiledikleri söylenebilir. Developments in computer and cloud technologies in recent years have led to a significant increase in the amount and speed of information generated and stored. This increase in the amount of information enabled a new concept called `Big Data` to enter into our lives. The Big Data gives a big advantage especially for governments and businesses to make informed decisions about their future. But the size and diversity of the resulting data also emerged some problems. Since traditional database systems are insufficient to handle these data formats, new tools and techniques are needed to overcome this problem. Today, a wide range of techniques and technologies are being developed to manipulate, analyse and visualize `Big Data`. These techniques and technologies comprise and use statistics, computer science, applied mathematics and economics. In this study, using the GDELT dataset at BigQuery in Google's infrastructure, the protesters living in Turkey and Ukraine and the conflict events in the world between 1979-2017 were analysed in real time with SQL. The data obtained as a result of the analysis are presented in the form of graphs of conflicts in the world between 1979 and 2017 and protests in Turkey and Ukraine. In addition, it was tested if the conflicts and protest data obtained as the result of the analysis were in accordance with the power law, and it was found that these data were distributed according to the power law in the test results. From these findings, it can be said that social events such as conflict and protest have a distribution compatible with power law. 191

İşsizlik, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en temel sorunlardan biridir. İşsizlik oranlarının bölgesel düzeyde önemli farklılıklar göstermesi ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgelerarasındaki farklılıklar mekansal analiz yöntemleriyle incelenebilir. Gerçek hayat ilişkilerini açıklarken konum etkilerini de dikkate alan mekansal analiz yöntemleri, son yıllarda istatistiksel analizlerde sıklıkla kullanılmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin illerine ait işsizlik oranları için bölgesel ayrışmaları incelemek ve işsizlik oranını etkileyen dinamikleri belirlemektir. Bu doğrultuda, işsizliğin bölgesel farklılıkları mekansal analiz yöntemleriyle ortaya konduktan sonra işsizlikle ilintili değişkenler ele alınmak suretiyle bu dinamiklerin işsizlik üzerindeki etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde işsizliğin yapısal özelliklerine ilişkin temel kavramlar verilmiş, kavramsal çerçeve ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde ekonomik ve sosyal olarak işsizlik sorununa değinilmiş ve Türkiye'de işsizliğin mevcut durumu irdelenmiştir. İkinci bölümde analizde kullanılacak olan mekansal analiz yöntemleri detaylıca incelenmiştir. Bu bağlamda öncelikle mekansal verilerin yapısı ve çeşitleri üzerinde durulmuş, açıklayıcı mekansal veri analizi yöntemleri ele alınmıştır. Sonrasında mekansal modeller açıklanıp, bu modellere ait tahmin yöntemleri ve testler incelenmiştir. Üçüncü bölümde literatürde yer alan çeşitli modellerin bulgularına dayanarak ve bu modellerin spesifikasyonlarında kullanılan değişkenler kullanılmak suretiyle Türkiye'nin 81 ilinde işsizliğin dağılımı araştırılmıştır. Bu amaçla dağılımın mekansal özelliklerini de içeren ampirik bir model geliştirilmiştir. Analiz sonuçları, Türkiye'de illerin işsizlik oranları arasında önemli derecede mekansal bağımlılık olduğunu göstermektedir. Yüksek işsizlik oranına sahip illerin ve düşük işsizlik oranına sahip illerin kümelenme eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra işsizlik oranlarının işsizliği açıklamada kullanılan değişkenler dışında komşu bölgelerin işsizlik oranlarından da etkilendiği gözlenmiştir. Today unemployment is one of the most important issues in Turkey as in many countries. It is another concern that unemployment rates vary at the regional level. Regional differences could be analyzed using spatial analysis techniques. Spatial analysis methods, which take into account the location effects, have been widely used in the statistical analysis in recent years. The aim of this study is to investigate the disparities in regional unemployment patterns in Turkey and examine the basic dynamics that caused unemployment. For this purpose, after differences in regional unemployment rates are put forward, it is aimed to determine the dynamics causing unemployment by dealing with variables related to unemployment. In the first section of the study, structural features of unemployment were specified and conceptual framework was considered in detail. Also in this section, economic and social problems of unemployment were considered and the current state of unemployment in Turkey was examined. In the second section, spatial analysis techniques that used in this study were deeply analyzed. In this context, primarily the structure and types of spatial data was explained on and exploratory spatial data analysis were discussed. Later, spatial models were explained and the estimation methods and tests that belong to these models were analyzed. In the third section, geographical distributions of unemployment in the 81 provinces of Turkey were investigated on the basis of findings from the related literature and by using explanatory variables used in the specifications present in this literature. To this end, an empirical model was developed that includes spatial effects. The results show that there are unemployment differentials and a significant degree of spatial dependence among unemployment rates of provinces in Turkey. It was observed that provinces marked by high unemployment and low unemployment tend to be spatially clustered. The findings also indicate that unemployment in one province tends to spillover to neighboring provinces. 96

Çalışma hayatındaki varlığı ilk çağlardan beri devam eden kadınların ücretli olarak iş piyasalarında yer alması sanayi devrimi ile başlamıştır. Daha sonra II. Dünya Savaşı ile beraber erkek nüfusunun ciddi biçimde azalması kadınların işgücü piyasalarındaki yerini sağlamlaştırmıştır.Ancak kadınlar işgücü piyasalarında her zaman ikincil işgücü olarak algılanmıştır. Kadınların öncelikli görevleri aile işleri ve çocuk bakımı olarak düşünülmeye devam etmiştir.Sanayi devriminden itibaren zaman içerisinde tüm dünyada eşitlikçi yasalar çıkarılmasına rağmen kadınların işgücü piyasalarındaki sorunları hala devam etmektedir. Buna uygun olarak kadınların işgücüne katılımı tüm dünyada erkeklerden daha düşük seviyededir.Kadın işgücüne katılımı çok düşük olan ülkemizde sürdürülebilir kalkınma için kadın istihdamının artırılması gerekmektedir. Bu çalışmada kentsel yerlerde yaşayan kadınların işgücüne katılım kararını belirleyen etmenler araştırılacaktır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde işgücü ve işsizlikle ilgili temel kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde teorik temeller ve kadın istihdamının tarihçesi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise lojistik regresyon analizi hakkında bilgi verilmiştir. Son bölümde ise lojistik regresyon analizi ile kadınların işgücüne katılımını etkileyen faktörler belirlenmeye çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: İşgücü piyasaları, İşgücüne katılım oranı, Kadın işgücü, Kategorik veri analizi, Lojistikregresyon analizi Continued presence of woman in working life since ancient markets but involvement in wage labor markets began with the industrial revolution. Then serious decline of the male population with World War II. has strengthened its poition of woman in the labor market.Howewer, women in the labor market always been perceived as a secondary workforce. Women's priority tasks have been continued to be considered as family and child care jobs. Problems in the labor markets of women are still continuing despite the removal egalitarian laws all ower the world in the time since industrial revolution. Accordingly, women's labor force participation is lower than men in the World.In our country where female labor force participation is very low, it is necessary to increase the employment of women for sustainable development. In the study, it will be investigated factors of the determining of the decision of labor force participation of women who living urban areas. This study contains four main parts. In the first part, basic consepts of labor force and unemployment are explained. In the second part, theoretical foundations of labor force and history of female labor force is disclosed. In the third part, information about logistic resgression analysis are given. And in the last part, it was studied for determine to factors affecting the participation of women in the labor force by logistic regression analysis.Key words: Labor markets, Labor force participation ratio, Female labor force, Catagorical data analysis, Logistic regression analysis. 121

Son yıllarda sosyal bilimler ve davranış bilimlerinde yapılan bilimsel araştırmalarda çok değişkenli istatistiksel teknikler oldukça fazla sayıda bilimsel çalışmada kullanılmaktadır. Bu doğrultuda davranış bilimlerinde araştırmacılar sıklıkla direkt olarak gözlenemeyen teorik yapılar ile ilgilenmektedirler. Bunlara gizil değişkenler veya faktörler adı verilmektedir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği'ne vermiş oldukları cevaplar kullanılarak, doğrulayıcı faktör analizinin teorik yapısını ortaya koyulmaktadır. Bu amaçla açıklayıcı faktör analizi yapıldıktan sonra elde edilen iki faktörlü yapının ilki ?Çevre Merkezci Yaklaşım? ve ikincisi ise ?İnsan Merkezci Yaklaşım? olarak isimlendirilmiştir. İlk yedi maddenin ?Çevre Merkezci Yaklaşım? ve diğer yedi maddenin ise ?İnsan Merkezci Yaklaşım? olarak adlandırılan faktörler altında yer aldığı belirlenmiştir. Her bir maddenin sadece kendisini açıkladığı varsayılan gizil değişken ile ilişkisi modelde tanımlanarak ölçeğin yapı geçerliliği test edilmiştir. Bunun yanı sıra ölçüm modelinin bir bütün olarak kabul edilebilir bir model olup olmadığının bir ölçütü olarak uyum iyiliği istatistiklerinin de istenilen düzeyde çıkması beklenmektedir. In recent years, scientific research in the social sciences and behavioral sciences rather than multivariate statistical techniques are used in numerous scientific studies. In this respect behavioral sciences, researchers often be observed directly interested in the theoretical structures. These are called latent variables or factors. In this study, university students gave their answers using the Environmental Paradigm Scale, confirmatory factor analysis of the theoretical structure is suggested. For this purpose, two-factor structure derived from exploratory factor analysis after the first ?ecocentrism? and the second is the ?anthropocentrism? has been named. The first seven items, ?ecocentrism? and the other seven items in the ?anthropocentrism? were taken under the so-called factors. Each article explains not only his relationship with the default latent variable model was tested by defining the validity of the scale structure. In addition, the measurement model can be considered as a whole, as a measure of whether there is a model of goodness of fit statistics are expected to grow to the desired level. 114

Son yıllarda zaman serisi analizinde yapay sinir agı modellerinin kullanımına ilgiartmaktadır. Dogrusal dısı modelleme basarısı, veri setinden ögrenebilme yetenegi ve veriyaratma sürecine kısıt getirmemesi gibi özellikler yapay sinir agı modellerini çekicikılmaktadır. Diger taraftan farklı bir terminolojiye sahip olması ve parametrik olamayandogası ise bir dezavantaj olarak görülmektedir. Bu çalısmada iktisadi zaman serilerinin sahipoldugu farklı anahtar özellikler durumunda yapay sinir agı modellerinin kullanımınınuygunlugu arastırılmaktadır. Bu amaçla mevsimsellik, yapısal kırılma, volatilite ve dogrusaldısılık gibi özelliklere sahip farklı zaman serileri kullanılmıstır. lk olarak bu seriler sahipoldukları bu anahtar özellikler durumda kullanılan geleneksel modellerle modellenmistir.kinci olarak ilgili seriler yapay sinir agı modelleriyle modellenmis ve önraporlamaperformansları karsılastırılmıstır. Elde edilen sonuçlar volatilite dısında diger durumlardayapay sinir agı modellerinin kullanılabilecegini destekler yöndedir.Anahtar Sözcükler: Zaman Serileri, Yapay Sinir Agı, leri Beslemeli Ag, ARIMAModelleri, Önraporlama There is an increasing interest in time series analysis using artificial neural networks models(ANN) in recent years. ANN models are attractive because of their nonlinear modellingsuccess, learning from data capability. On the other hand it is a disadvantage that it has adifferent nomenclature and nonparametric nature. In this study it was investigated that inwhich cases it is usefull to use ANN models in economic time series analysis. For thispurpose, some economic time series which have different key features such as seasonality,structural break, volatility and nonlinearity are used. Firstly these series are modelled byusing traditional methods. Secondly same series are modelled by using ANN models andforecasting performance of those models are compared. Results are supported that except forvolatility, ANN models can be used as a time series analysis method.Key Words:Time Series, Artificial Neural Networks, Feedforward Networks, ARIMA,Forecasting 211

Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarda incelenen olayların analizinde,kısıtlayıcı varsayımlar altında geçerli olan tek değişkenli analizlerin yeterli olmadığıgörülmektedir. Tek değişkenli analizlerle ilgili en önemli kısıt, olaydaki birçok faktöründeneysel olarak kontrol altında tutulması ve her defasında tek bir faktörün etkisininincelenmesidir. Tek değişkenli istatistiklerin kısıtlılığı nedeniyle çok değişkenli istatistikselanalizler, araştırmacılar tarafından tercih edilmeye başlanmıştır.Bu çalışmada, çok değişkenli analiz yöntemlerinden biri olan ve gözlemleri enaz hata ile ait oldukları gruplara ayırmak için yapılan işlemlerin tümü olarak tanımlanandiskriminant analizinin teorik altyapısı ve finans alanındaki bir uygulaması verilmiştir.Birinci bölümde, çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemlerinin tercihsebepleri, amaçları, tanımları üzerinde durulduktan sonra Diskriminant Analizinin enönemli varsayımlarından biri olan normal dağılım ile ilgili bilgi verilmiş ve DiskriminantAnalizinin diğer analizlerle karşılaştırılması yapılmıştır.İkinci bölümde, Diskriminant Analizinin kullanımı, varsayımları, matematikselişlemlerle teorik yapısı, fonksiyonunun elde edilişi ve anlamı ve son olarak tekniklerigösterilmiştir.Üçüncü bölümde, finansal performanslarına göre 1999, 2000, 2001 yıllarında,mali açıdan başarısız ve mali açıdan başarılı bankaları ayırmak için bir DiskriminantAnalizi uygulaması yapılmıştır. Bu çalışmada, risk ölçütlerine göre performansdeğerlendirilmesi yapıldığından, bankacılıkta risk unsurları üzerinde durulmuştur.Anahtar Sözcükler:Diskriminant Analizi TMSF Bankacılıkta risk Türk Bankaları It can easily be seen that existing one variable analysis under some restictiveconditions used in scientific research are not enough. The most important restrictionregarding one variable analysis is that all but one variables are kept under controlexperimentally and the effect of only one variable each time is considered. Because ofthis ineffectiveness of one variable analysis, researchers started to prefer multi variablestatistical analysis.In this study theoretical background of Discriminant Analysis which isconsidered as one of the multi variable statistical analysis methods defined as the totalof procedures made to classify data to the group it belongs with the minimum number oferrors is established and a financial application is given.In the first chapter, the reasons for the multi variable statistical analysismethods to be used, their aims, definitions are recalled and after all that, someinformation on normal distribution which is one of the most important assumptions ofDiscriminant Analysis is given. Also Discriminant Analysis is compared with otheranalysis.In the second chapter, the usage, theoretical background, assumptions, themeaning, the methods and the function of Discriminant Analysis are discussed.In the third chapter, a financial application of Discriminant Analysis todiscriminate between financially succesful and unseccesful banks in the years 1999,2000 and 2001 according to their financial performances is studied. In this study, therisk factors have been focused on as the performans is assessed according to riskcriteria.Key Words:Discriminant Analysis TMSF Risk at Banking Turkish Banks 130

Mal ve hizmet üreten işletmelerde bir hizmet ya da ürünün kaliteli olaraktanımlanabilmesi için en iyi nitelikleri taşıması gerekir. Ancak böyle bir ürün ya dahizmet fiyatının düşük olması beklenmez. Tüketiciler karar verirken fiyatla birliktediğer nitelikleri de gözönünde bulundururlar. Pazarlama araştırmalarının amacı ise birürün ya da hizmetin hangi özelliklerinin tüketiciler için daha önemli olduğunubelirlemektir.Daha çok yeni ya da gözden geçirilen bir ürün ya da hizmetin niteliklerinibelirlemek, fiyatların oluşturulmasına yardımcı olmak, satış ya da kullanım düzeyinitahmin etmek ve yeni bir ürün önermek amacıyla pazarlama araştırmalarında kullanılankonjoint analizi çok değişkenli istatistik yöntemlerinden biridir.Bu çalışmada ilk önce Konjoint Analizinin temel yapısı açıklanmaya çalışılacakve sonra Türkiye'de kullanılan farklı cep telefonlarının bazı nitelikler çerçevesinde nasılbir talep yaratacağı araştırılmaya çalışılacaktır. In the companies those produce goods and serve services it is a necessity theyhave got the best attributes in order to define those goods and services of good quality.However the prices of these kinds of goods and services could not be expected to pricedat cheap. Consumers take into consideration the other properties together with theprices,too. The aim of marketing researches is to determine which properties of goodsand services are more important concerning to the consumers.The Conjoint Analysis is one of the multivariete statistic methods which is usedin marketing in order to determine the properties of mostly a new or a revolving good orservice, facilitate price adjustment,estimate the sale or usage and suggest a new product.In this article the structure of Conjoint Analysis is explained first and thenworked on the topic of what type of a demand will create the variant mobile phonesbeing used in Turkey within the certain properties. 113

73

84

202

145

122