Search

Dünyadaki bütün canlılar için gün geçtikçe daha büyük bir önem arzeden çevre konusunda insanların sahip olduğu tutum ve davranışlar önemlidir. Araştırmada ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının düzeyini belirlemek ve bazı demografik değişkenlere göre anlamlı farklılıklar gösterip göstermediğini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2018-2019 yılında Bitlis ilindeki okullarda eğitim görmekte olan sekizinci sınıf öğrencilerine Yücel (2013) tarafından ortaokul öğrencileri için geliştirilen ''Çevre Tutum Ölçeği'' uygulanmıştır. Ölçekten elde edilen verilerin araştırmanın amacı ve araştırma sorularına uygun olarak çözümlenmesi için SPSS programından yararlanmıştır. Verilerin çözümlenmesi aşamasında Bağımsız örneklem t testi, Tek yönlü varyans analizi (Anova) teknikleri kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına bakıldığında, ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik davranışları, duygu, düşünce ve eylemde bulunmaya istekleri yüksek düzeydedir. Bununla birlikte öğrencilerin aylık gelirine göre davranış ve düşünce puanları; yerleşim birimlerine göre davranış, düşünce ve eylemde bulunmaya isteklilik puanları, karne notlarına göre duygu, düşünce ve tutum toplam puanları, cinsiyetlerine göre duygu, düşünce ve tutum toplam puanları arasında anlamlı farklılıklar olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin baba eğitim durumlarına göre anlamlı farklılıklar tespit edilirken anne eğitim durumunda anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Attitudes and behaviours of people about the environment that is getting more and more vital for all creatures in the world, is very important. In this research, it is determined to identify the level of the attitudes and behaviours of the 8th grade students towards the environment and to detect if it makes any meaningful differences or not, considering some demographic factors. For this purpose, the `Environmental Attitude Scale` developed for secondary school students by Yücel (2013) was applied to eighth grade students who are studying in schools in Bitlis province in 2018-2019. The data acquired from the scale are analyzed by the programme SPSS to analyze the questions in the research properly and suitability for the objectives of the research. In the data analyzing phase, Unpaired T Test, One Way Analysis of Variance (Anova) and Pierson Correlation Analysis techniques are used.When the research results are examined, 8th grade students' have got high willingnesson feelings, ideas and behaviours towards the environment. In addition to this, meaningful differences are discovered among students' points of behaviours and ideas about their monthly income, points of the behaviours, ideas and willingness to take action according to their settlement area, total points of attitudes, ideas and feelings according to their academic achievements and total points of their attitudes, ideas and feelings about their gender. Meaningful differences are established according the education level of the fathers of the students but no differences are established about the education levels of the mothers of the students. 105

İnsanoğlu varoluşundan bu yana, içinde yaşadığı çevreyi oluşturan unsurlardan faydalanırlar. Birçok tür gibi, insanlar da hava, su ve topraksız yaşayamazlar. Yaşam ortamını oluşturan bu çevresel unsurların kirlenmesi ancak görünür ve tehlikeli bir seviyeye ulaştığında ayırt edilir. Çevre sorunları hem insan varlığını tehdit etmekte hem de dünyayı yaşanmaz hale getirmektedir. Bu sorunların yol açtığı felaketleri durdurmak için insanların var olan ve gelecekteki alışıla gelmiş düşünce ve davranışlarından vazgeçmesi gerekmektedir. Davranışların değişmesi ise tutum, bilgi ve değer yargılarının değişmesini zorunlu kılar. Çevreye karşı pozitif tutum ve değer yargılarının oluşması ise çevre eğitimi ile mümkündür. Bu çalışmanın amacı gezi gözleme dayalı etkinliklerin ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin çevre bilinci düzeyine etkisini belirlemektir. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden yarı deneysel araştırma modelinin, kontrol gruplu ön test - son test araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildeki sosyo-ekonomik yönden zayıf bir devlet okulunda eğitim-öğretim gören 5. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın deney grubunu 21 öğrenci (11 kız 10 erkek), kontrol grubunu 22 öğrenci (12 kız 10 erkek) oluşturmaktadır. Çalışmada bir eğitim – öğretim yılı boyunca çevre ile ilgili gezi ve gözlem etkinliklerinin ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin çevre bilinci düzeylerine etkileri, etkinliklerin öncesinde ve sonrasında ön test ve son test olarak uygulanan çevre bilinci ölçeği puanlarının karşılaştırılması yolu ile ölçülmüştür. Verilerin analizinde bağımlı gruplar için Mann-Whitney U testi ve puanlar arası farklılığın anlamlılığına ilişkin analizler için ise Wilcoxon İşaretli Sıralar testi kullanılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda gezi ve gözleme dayalı etkinliklerin ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin çevre bilgi, çevre davranış ve çevre tutumlarında anlamlı bir değişiklik oluşturmadığı belirlenmiştir. Çalışmanın düzenlendiği öğrenci grubunun, sosyo-ekonomik seviyelerinin düşük olması ve ayrıca daha önce bu tür gezilere katılmamış olmaları nedeniyle, çalışma kapsamında gerçekleştirilen gezileri ve diğer etkinlikleri eğitim olarak değil de eğlence olarak algılamış olabileceklerinden kaynaklı olarak bu sonucun ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir., Since the existence of human beings, they benefit from the elements that make up the environment in which they live. Like many species, humans cannot live without air, water and land. Contamination of these environmental elements that make up the living environment is only recognized when it reaches a visible and dangerous level. Environmental problems both threaten human existence and make the world uninhabitable. In order to stop the catastrophe caused by these problems, people must give up their existing and usual habitual thoughts and behaviours. The change in behaviours necessitates the change of attitudes, knowledge and value judgments. Positive attitude towards the environment and the formation of value judgments are possible through environmental education. The aim of this study is to determine the effect of trip observation activities on the environmental awareness level of middle school 5th grade students. In the research, pre - test and post - test research design of the semi - experimental research model, one of the quantitative research methods, was used. The sample of the study consists of 5th grade students who are educated in a socio-economically weak public school in a province in the Central Anatolia Region. The experimental group consisted of 21 students (11 girls and 10 boys) and the control group consisted of 22 students (12 girls and 10 boys). In this study, the effects of environment-related excursions and observation activities on the level of environmental awareness of middle school 5th grade students during a school year were measured by comparing the pre-test and post-test environmental awareness scale scores. Mann-Whitney U test was used for the dependent groups and Wilcoxon Signed Ranks test was used for the analysis of the significance of the difference between the scores. As a result of the statistical analyses, it was determined that the activities based on trips and observations did not create a significant change in the environmental knowledge, environmental behaviour and environmental attitudes of middle school 5th grade students. It is thought that this result may have arisen from the fact that the student group in which the study was organized may have perceived the trips and other activities within the scope of the study as entertainment rather than as education because of their low socio-economic level and because they had not participated in such trips before, too.

The purpose of this study is to determine the environmental knowledge, attitudes towards the environment and environmentally friendly behaviors, i.e., the level of environmental awareness of in-service teachers and to understand whether certain variables such as major, gender, duration of experience affects these issues. The study was carried out in 2016-2017 academic year with 302 voluntary teachers who are in different education stages and majors in the city of Etimesgut in Ankara. In addition, the area of the study, represents the regions of Turkey where citizens are from different socioeconomic levels. In this regard, this study will be instrumental in having a general idea of ​​the teachers in Ankara. Data were collected with a quantitative scale called "Environmental Awareness Scale". The scale starts with a section consisting of 13 questions which are about demographic information of participants and the environment. The scale consists of 3 chapters which each of them contain 20 questions to measure knowledge, attitude and behavior towards the environment. Analysis of the data was performed with SPSS 22.0; frequency, percentage, mean, standard deviation values, t test, analysis of variance (ANOVA) and correlation analyzes were applied. Cronbach α coefficient was found to be 0.98. In addition, factor analysis was performed with the aim of testing the construct validity of the scale. According to the research findings, participants' genders were found to have an effect on attitude and knowledge levels but not on their behaviors. The attitudes towards the environment of those who are interested in plants and animals in their childhood have been positively influenced. Moreover, it has been observed that attitude and knowledge do not have a positive effect on behavior alone but knowledge and attitude have a positive effect on each other. İçindekiler Öz ii Abstract iii Teşekkür iv Tablolar Dizini viii Şekiller Dizini x Simgeler ve Kısaltmalar Dizini xi Bölüm 1 Giriş 1 Problem Durumu 1 Araştırmanın Amacı ve Önemi 4 Araştırma Problemi 6 Sayıltılar 7 Sınırlılıklar 8 Tanımlar 8 Bölüm 2 Araştırmanın Kuramsal Temeli ve İlgili Araştırmalar 9 Çevre Nedir? 9 İnsan, Çevre ve Çevre Sorunları 9 Çevre Bilinci 16 Çevre Eğitimi ve Gelişimsel Süreci 20 Türkiye’de Çevre Eğitimi 23 Örgün Eğitimde Çevre 24 İlgili Araştırmalar 33 Bölüm 3 Yöntem 40 Araştırma Deseni 40 Araştırmanın Evreni ve Örneklemi 40 Veri Toplama Süreci 43 Veri Toplama Araçları 44 Verilerin Analizi 46 Bölüm 4 Bulgular ve Yorumlar 47 Öğretmenlerin Bağımsız Değişkenlere Verdiği Cevaplar 47 1.Alt problem: Öğretmenlerin Cinsiyetleri Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 53 2. Alt Problem: Öğretmenlerin Çocukluklarının Geçtiği Yerleşim Türü Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 55 3.Alt Problem: Öğretmenlerin Çevre ile İlgili Bir kuruluşa Üyeliklerinin Olması Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 56 4. Alt Problem: Öğretmenlerin Meslekteki Deneyim Süresi (Kıdem) Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 57 5. Alt Problem: Öğretmenlerin Evdeki Bitkilerle İlgilenme Sıklığı Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 58 6. Alt Problem: Öğretmenlerin Evcil Hayvan Besleme Durumu Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 59 7. Alt Problem: Öğretmenlerin Çocukluklarında Bitki ve Hayvanlarla İlgilenme Durumu Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor Mu? 61 8. Alt Problem: Öğretmenlerin Aileleriyle Çevre Sorunları Hakkında Konuşma Sıklığı Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 62 9. Alt Problem: Öğretmenlerin Meslektaşlarıyla Çevre Sorunları Hakkında Konuşma Sıklığı Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 64 10. Alt Problem: Öğretmenlerin Çevre Problemleri Hakkında Medyayı Takip Etme Sıklığı Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 65 11. Alt Problem: Öğretmenlerin Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Çevre Eğitimi Kapsamında Öğrencilerle Ek Çalışma Yapma Durumu Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 67 12. Alt Problem: Öğretmenlerin Mezun Olduğu Alan Türlerinin Çevreye Dair Bilgi, Tutum ve Davranışları Üzerinde Farklılığa Neden Oluyor mu? 68 13. Alt Problem: Çevreye Dair Bilgi, Çevreye Yönelik Tutum ve Çevre Dostu Davranışların Arasında Anlamlı Bir İlişki Var mı? 69 Bölüm 5 Sonuç, Tartışma ve Öneriler 75 Sonuçlar ve Tartışma 75 Öneriler 79 Kaynaklar 83 EK-A: Çevre Bilinci Ölçeği 92 EK-B: Etik Komisyonu Onay Bildirimi 96 EK-C: İl Milli Eğitim Müdürlüğü Tarafından Verilen Uygulama İzni 97 EK-Ç: Etik Beyanı 98 EK-D: Yüksek Lisans Tez Çalışması Orijinallik Raporu 99 EK-E: Thesis Originality Report 100 EK-F: Yayımlama ve Fikrî Mülkiyet Hakları Beyanı 101 Çalışmanın amacı hizmette aktif olarak görev alan öğretmenlerin çevre bilgisi, çevreye yönelik tutumu, çevre dostu davranışları ile çevre bilinci düzeyini belirlemek ve bunlar üzerinde branş, cinsiyet, deneyim süresi gibi belirli değişkenlerin bir etkisinin olup olmadığını ortaya koymaktır. Çalışma 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ankara ili Etimesgut ilçesinde farklı eğitim kademelerinde görev alan, farklı branşlarda ve gönüllü olarak araştırmaya katılan 302 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çalışma, ülkemizin farklı sosyoekonomik seviyeden vatandaşları temsil eden bölgeleri içeren Ankara’nın Etimesgut ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Bu sayede, bu çalışma Ankara genelindeki öğretmenlere dair genel bir fikre sahip olunmasına aracı olacaktır. Nicel bir ölçek olan “Çevre Bilinci Ölçeği” ile veri toplanmıştır. Ölçeğin başında 13 maddelik katılımcıların demografik bilgileri ve çevre hakkında çeşitli açık uçlu soruların bulunduğu bir bölüm yer almaktadır. Ölçek 20 şer maddelik 3 bölümden oluşmakta ve çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranışları ölçmeye yönelik sorular içermektedir. Verilerin analizi SPSS 22.0 ile gerçekleştirilmiş; Tanımlayıcı istatistikler frekans, yüzde, ortalama, standart sapma değerleri, t testi, Varyans analizi (ANOVA), regresyon ve korelasyon analizleri uygulanmıştır. Cronbach α güvenirlik katsayısı 0,98 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca ölçeğin yapı geçerliliğinin test edilmesi amacı ile ölçeğe faktör analizi uygulaması yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcıların cinsiyetlerinin tutum ve bilgi düzeylerine etkisi olduğu ancak davranışları üzerinde etkisi olmadığı görülmüştür. Çocuklukta bitki ve hayvanlarla ilgilenenlerin, çevreye yönelik tutumu olumlu yönde etkilenmiştir. Ayrıca çalışmada tutum ve bilginin davranış üzerinde tek başına olumlu etki oluşturmadığı, ancak bilgi ve tutumun birbiri üzerinde pozitif yönde etkisinin olduğu gözlenmiştir.

Günümüz sorunlarının başında çevre problemleri gelmektedir. İnsanoğlu yaşadığı çevrenin her ne kadar önemini bilse de bu konuda ihmaller zinciri sürmektedir. Gelecek kuşaklara daha yaşanılabilir bir çevre bırakmak için her birey üzerine düşen sorumluluğun farkında olmalıdır. Bu farkındalığı oluşturmanın en güzel ve en etkili yolu da eğitimden geçmektedir. Okullarda çeşitli yöntem ve teknikler kullanılarak geleceğin bilinçli ve sorumluluk sahibi bireyleri öğretmenlerimizin ellerinde şekillenecektir. Sosyal Bilgiler Öğretim Programıyla (2005 ve yenilenen 2017) öğrencilere kazandırılması hedeflenen empati becerisinin çevre eğitiminde işe koşulabileceği düşüncesinden yola çıkılan bu çalışma ile sosyal bilgiler dersinde empati becerisine dayalı etkinliklerin öğrencilerin çevre bilincine ve akademik başarılarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Aksaray ilinde bulunan bir devlet ortaokulunda iki farklı şubede öğrenim görmekte olan 22'si kız 29'u erkek olmak üzere toplamda 51 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanması aşamasında Uzun, Sağlam ve Varnacı Uzun (2008) tarafından geliştirilen "Çevre Bilinç Ölçeği" ve araştırmacı tarafından ünite kazanımları ve uzman görüşleri dikkate alınarak oluşturulan "Başarı Testi" kullanılmıştır. Elde edilen verilerin istatistiksel analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Araştırmanın alt problemlerine uygun olarak bağımlı ve bağımsız gruplar için t- testi, Mann Whitney U Testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Verilere ait normal dağılım durumu Shapiro Wilk ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda; deney ve kontrol gruplarının başarı testi son test puanlarının karşılaştırılmasıyla yapılan analizler sonucunda iki grup arasındaki akademik başarıda anlamlı bir farklılık bulunmamasına rağmen ön test – son test puan artış farkı göz önüne alındığında deney grubu akademik başarı artışının daha yüksek olduğu görülmektedir. Deney ve kontrol grubu çevre bilinç ölçeği son test puan ortalamaları incelendiğinde ise istatistiksel olarak deney grubu lehine son test puanlarında anlamlı bir farklılık olduğu saptanmıştır. Elde edilen bu sonuçlar, empati becerisine dayalı verilen eğitim ve uygulamaların deney grubunun çevre bilinç düzeylerini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. Bu sebeple; derslerde çevre eğitimine ayrılan konu ve kazanımların arttırılması, hem öğretmenlerin diğer akademik konuların yetiştirilmesi yönündeki kaygısını azaltacak hem de öğrencilerin çevre bilincini geliştirecek etkinliklere fırsat tanıyacağı düşünülmektedir. Bununla birlikte öğretmenlerin derslerini mevcut öğretim programına ek olarak farklı yöntem ve tekniklerle desteklemesi önerilmektedir., Environmental problems are at the head of present day problems.Though the human being knows the importance of their living environment, in this regard a chain of neglect is ongoing. In order to leave a more livable environment for the future generations every person should be aware of their responsibilities. The best way to create this awareness goes through education. Responsible and conscious future individuals will be shaped by the hands of teachers with the use of various methods and techniques. In this work, on the basis of the thought of setting the empathy skills targeted to be acquired by students in the social studies curriculum (2005 and updated 2017) to work, the analysis of the effects of education based on the empathy skill in social studies for the students to acquire environmental awareness was aimed at. The work group of the research is comprised of 22 female and 29 male students totaling 51 students from 2 different branches of a middle school in the province of Aksaray. In the process of data gathering, the "achievement test" created by the researcher by taking into consideration the "Environmental Awareness Scale" developed by Uzun, Sağlam & Varnacı Uzun (2008) unit objectives and expert opinions. The SPSS program was used in the statistical analysis of the obtained data. The t-test, Whitney U test and Wilcoxon signed rank test were used for the dependent and independent groups fitting the research's sub problems. The normal distribution situation concerning the data was tested with Shapiro Wilk. İn the research results; As a result of the analyses attained by comparing achievement tests last test of the experimental and control groups despite finding no reasonable difference between the two groups academic achievement, if the point increase difference is taken into consideration, it is clear that the experimental groups academic achievement increase is higher. If the experimental and control groups environmental awareness scale last test point averages are examined, statistically there is a reasonable difference in favor of the experimental groups last test points. These obtained data show that education and practice given based on empathy skill significantly increased the level of environmental awareness in the experimental group. For this reason; the increase of reserved units and achievements for environmental education in lessons will decrease the concern of teachers keeping up with the academic units as well as give opportunities for activities enhancing the students' environmental awareness. However, it is advised that teachers support the present syllabus with various methods and techniques.

Bu araştırmanın amacı öğrencilerin bilgisayar, tablet ve akıllı telefon vb gibi internet tabanlı bilişim teknolojilerini kullanarak ağ araştırması (webquest) yöntemiyle kendi öğrenmelerini yapılandırabilme düzeylerini incelemektir. Ağ araştırması yöntemi öğrencilerin interneti kullanarak iş birlikli olarak çalışıp kendi öğrenmelerini araştırma sorgulamaya dayalı olarak düzenleyip yapılandırmalarını sağlamaktadır. Ağ araştırması eleştirel düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerini kullanıp araştırmalarını internet üzerinden yaparak kendileri için gerekli olan bilgi ve becerileri edinmelerini sağlayan bir yöntemdir. Bu araştırmada deney ve kontrol gruplu deneysel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın deney grubunu ağ araştırmasıyla çalışan grup, kontrol grubunu ise programda önerilen yöntemle çalışan grup oluşturmaktadır. Öğrencilere verilen çevre eğitiminin başarı düzeyi ön test - son test deneysel yöntemi uygulanarak değerlendirilmiştir. Ağ araştırmasıyla çalışan gruba öğrencilerin yaşadığı yer olan Çayırhan Mahallesi'ndeki bir çevre sorunu verilmiştir. Öğrencilerin araştırma ve sorgulama temelli eğitim sürecinde edindikleri genel çevre bilgileriyle bu sorunu kavrayıp çözüm yolları üretmeleri hedeflenmiştir. Araştırma sonucunda çevre sorunlarını ağ araştırması yöntemiyle çalışan deney grubunun başarı puanlarının programda önerilen yöntemle çalışan kontrol grubuna göre deney grubu lehine anlamlı şekilde farklı olduğu bulunmuştur. Ağ araştırmasıyla çevre eğitimi çalışan deney grubunda ön test ve son test başarı puanları arasında son test lehine anlamlı fark tespit edilmiştir. Kontrol grubunda da benzer şekilde başarı puanlarında son test lehine anlamlı fark olduğu belirlenmiştir. Deney ve kontrol grubunda cinsiyet değişkenine göre öğrencilerin başarı puanları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Yetişme yeri değişkenine göre deney grubunda köy ve şehir değişkenlerinden, şehirde yetişenler lehine anlamlı fark bulunmuştur. Yetişme yeri değişkenine göre kontrol grubunda şehir ve köyde yetişenler arasında anlamlı fark bulunamamıştır. The aim of this research is to study the level of students' constructing their own learning by using webquests through computer, smartphone and tablet which are the internet based information technologies. Webquests provides the construction of students' own learning by studying internet sources collaboratively with peers. Webquests provides students to gain knowledge, abilities and higher-order thinking skills like critical thinking. Experimental and control grouped experimental design is used in this research. The experimental group has studied with webquest while the control group has studied recommended program. The achievement level of environmental education given to students is assessed by applying pre-test and post-test design. In this research, it is aimed that students comprehend and produce solutions to an environmental problem in Çayırhan District by the help of their environmental knowledge that they attained during educational process in inquiry based manner. The experimental (webquest program) group has got significantly higher scores studying through webquest than the control group studying through the recommended program. The post-test scores of experimental group is significantly higher than their pre-test scores. The post-test scores of the control group is significantly higher than the pre-test scores. In both of the experimental and control group, any significant difference in students' achievement scores are not found with respect to the gender variable. While the achievement scores of the students growing in a city is significantly higher than the students grown a village in experimental group, no significant difference is found in control group with respect to variable of growing place. 177

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Çevre, canlıların içinde bulunduğu ve tüm hayatsal faaliyetlerini sürdürdüğü ortamdır. İnsanların yaşadıkları çevreye olumsuz etkileri, zamanla biriken ve geri dönüşü olmayan çevre sorunlarına yol açmaktadır. Artan nüfus ile birlikte tüketim de artmaktadır. Tüketimin artmasıyla birlikte kaynaklar azalmakta, ülke ekonomisi zarar görmekte bu da geri dönüşümün önemini arttırmaktadır. Çevre probleminin çözümünde en önemli faktör çevre bilincine sahip bireyler yetiştirmektir. Projenin amacı, ortaokul öğrencilerini Balıkesir'deki geri dönüşüm tesislerine, ambalaj atık toplama tesislerine götürerek buralardaki çalışmaların nasıl gerçekleştiğini gözlemleyip uygulamalı olarak öğrenmelerini sağlamaktır. Araştırma survey tipinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Balıkesir İl Merkezindeki ortaokul öğrencileri, örneklemini ise 2015-2016 öğretim yılı bahar döneminde seçilen ortaokullardaki 6.sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Hedef grubunu Balıkesir kentindeki dört farklı ortaokulda bulunan 6.sınıftaki 120 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrenciler, konu alanında uzman bir akademisyen ve ilgili sahaların sorumlu çevre mühendisi rehberliğinde katı atık depolama sahası, geri dönüşümlü atıkları ayırma tesisi, atık su arıtma tesisi ile şehrin nirengi noktalarından olan hâkim bir noktadan şehir yerleşim alanı izleme gezilerine katılmıştır. Uygulamalar ders saatleri içerisinde yapılmıştır. Tarama modelinin kullanıldığı çalışmada, uygulama öncesinde ve sonrasında uygulanan Çevre Eğitimi Testi ve Açık Uçlu Sorulardan oluşan bir ölçek kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda öğrencilerin, çevre konularında duygusal olarak hassas vi oldukları, ancak çevre bilinci ve korumanın gerektirdiği davranışları yerine getirme konusunda zayıf oldukları kanaatine varılmıştır. Öğrenciler özellikle atık pillerin bertaraf edilmesi ve geri dönüşümlü atıkların ayrıştırılmasını gördüklerinde diğer alanlara göre bu konulara daha fazla ilgi göstermişlerdir. Balıkesir Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenen bu projenin kapsamı, Balıkesir'deki geri dönüşüm tesislerini, atık ayırma ve toplama tesislerinin tanıtılmasının yanı sıra öğrencide çevre bilinci ve doğa sevgisi oluşturulmasıdır., The environment is a space in which living things have been and continue all their life activity. The negative effects of people cause environmental problems irreversible in their natural surroundings. Growing population increases together with consumption. The consumption decrease together with resources. The country's economies suffer from it. In such a case, recycling becomes more important. The most important factor raise individual with environmental knowledge in the solution of environmental problems. The purpose of this Project provide to learning practical of the students of secondary who are taken Balıkesir's recycling facility, package waste collection facility they observe in here how the actions was done. The research was conducted a type of survey. The universe of research is created by the students in central Balıkesir, The sampling is created by the students 6th grades in secondary schools who was elected. The target group consists of 120 students in 6th grade of four different secondary schools in Balıkesir. The students joined for observe the settlement space of the city as from survey point to the other dominated point the refining waste water facility, the discrimination solid waste facility that which recycling with an expert academician and the environmental engineer guide them away in there. Applications were made within the course hours. In the study in which the screening model was used, a scale consisting of Environmental Education Test and Open-Ended Questionnaire applied before and after the application was used. As a result of the study, it was understood that students were emotionally sensitive in environmental issues, but weak in fulfilling the behaviours required by environmental knowledge and protection. Students are more interested in these issues than the other areas, especially when they see the disposal of batteries and the separation of recyclable waste. Scope of this project supported by Balikesir University Scientific Research Projects Unit, in addition to introducing the recycling facilities, waste sorting and collection facilities in Balikesir, as well as create environmental knowledge and love of nature on the student.

Bu araştırma ile sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sahip oldukları cinsiyet, sınıf düzeyi, kardeş sayısı, mezun olunan lise türü, ikamet edilen yer, anne ve baba eğitim durumu, aylık gelir, doğup büyüdüğü çevre ve sivil toplum kuruluşuna üye olup olmama durumlarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıkları üzerinde bir etkisinin olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada çevre kavramı, çevre türleri ve çevre sorunları açıklandıktan sonra, dünyada ve Türkiye'de görülen başlıca çevre sorunlarının neler olduğuna değinilmiştir. Ayrıca, çevre sorunlarının önlenmesi, çevre bilinci ve çevresel duyarlılık ile çevre eğitimi, ilkokulda ve ortaokulda çevre eğitimi ve sosyal bilgilerde çevre eğitimi ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesinde öğrenim gören 262 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, Yeşilyurt, Gül ve Demir (2013) tarafından geliştirilen "Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılık Ölçeği" ile 2016-2017 eğitim-öğretim yılında toplanmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS 21.0 programı vasıtasıyla gerekli istatistiksel analizler gerçekleştirilerek tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılık düzeylerinin "Katılıyorum" (Yüksek) düzeyinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkenlerini oluşturan cinsiyet, ikamet edilen yer, baba eğitim durumu değişkenlerinin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılık düzeylerine etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda araştırma bulguları ışığında çeşitli öneriler sunulmuştur., This study aims to investigate social studies pre-service teachers' levels of environmental awareness and environmental sensitivity in terms of different variables. In this context, whether social studies pre-service teachers' genders, class levels, numbers of siblings, types of high schools, places of residence, education levels of parents, monthly incomes, homelands and being a member of a non-governmental organization or not have effects on their environmental awareness and sensitivity was analyzed. Types of environment and environmental issues having been explained, primary environmental issues in Turkey and in the world were referred to in the study. Besides, information about the prevention of environmental problems, environmental awareness, environmental sensitivity and environmental education in primary school, secondary school and social studies lesson was also included. The study group of the research consists of 262 social studies pre-service teachers studying at Niğde Ömer Halisdemir University. The data of the study was collected in 2016-2017 academic years using "Environmental Awareness and Environmental Sensitivity Scale" developed by Yeşilyurt, Gül and Demir (2013). The data was statistically analyzed through IBM SPSS 21.0 program and interpreted using tables. The results of the study showed that the environmental awareness and environmental sensitivity level of social studies pre-service teachers were of "I agree" (High) level. It was found that the gender, place of residence and educational level of father variables had effects on the social studies pre-service teachers' environmental awareness and environmental sensitivity levels. Several recommendations were also made based on the findings of the study.

The aim of this research is to determine the level of awareness of the trees in the environment of the students who are studying at Hacettepe and Gazi Universities Biology Education Department. The sample of the research is composed of 168 (155 female, 13 male) students studying at Biology Education Department in Hacettepe and Gazi Universities in 2015-2016 education year. Both qualitative and quantitative analysis techniques were used in the study. In order to collect the data, the given Tree Diagnostic Test was developed by taking the opinions of the experts in the field of tree species that the students will encounter the most in their surroundings. In addition, these tests were conducted with a questionnaire consisting of two open-ended questions with the aim of supporting and explaining the data. Qualitative data obtained with the study were analyzed with the MAXQDA Program and quantitative data with the SPSS 23 Packet Program. According to the result obtained in the two-part measurement means, The result was that the level of recognition of many of the trees in the environment of the students studying in Biology Education Department was low. It was determined that the recognition levels of the trees in the pine species were higher than the others in the trees given to the students in the Tree Identification Test given by the students. However, according to the findings obtained without research; It has become clear that students are not at the expected level of recognizing the trees in their surroundings. KABUL ve ONAY ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI……………………….iii ETİK BEYANNAMESİ iv TEŞEKKÜR v ÖZ………………. viii ABSTRACT………………. ix İÇİNDEKİLER x TABLOLAR DİZİNİ xii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ .xiii 1. GİRİŞ…………………………………… 1 1.1. Problem Durumu 3 1.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi: 3 1.3. Problem Cümlesi: 4 1.3.1. Alt Problemler: 4 1.4. Sayıltılar: 6 1.5. Sınırlılıklar: 6 1.6. Tanımlar: 6 1.7. Araştırmanın Kuramsal Temeli 9 A. Çevre Kavramı ve Önemi 9 B. Çevre Eğitiminin Önemi ve Türkiye 10 C. Çevresel Farkındalık 12 D. Biyolojik Çeşitliliğin Önemi 14 E. Çevresel Farkındalık 15 F. Biyolojik Çeşitlilik Eğitimi ve Korunması 17 2. İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 20 3. YÖNTEM 25 3.1. Araştırmanın Yöntemi 25 3.2. Çalışma Grubu 25 3.3. Veri Toplama Araçları 26 3.3.1. Verilen Ağacı Tanıma Testi……………………………………….26 3.3.2. Anket………………………………………………………………...34 3.3.3. Veri Toplama Araçlarının Uygulanışı……………………………………………………………….....34 3.4. Araştırmanın İç ve Dış Geçerliği 36 3.4.1. Araştırmanın İç Geçerliği 36 3.4.2. Araştırmanın Dış Geçerliği 37 4. BULGULAR VE TARTIŞMA 38 4.1. Öğrencilerin Çevrelerinde Bulunan Ağaçları Tanıma Düzeylerine İlişkin Elde Edilen Bulgular 39 4.2. Alt Problemlere İlişkin Elde Edilen Bulgular 46 5. SONUÇ ve ÖNERİLER 52 5.1. Sonuçlar 52 5.2. Öneriler 57 5.2.1. Araştırmaya Dönük Öneriler 58 5.2.2. Uygulamaya Dönük Öneriler 58 KAYNAKÇA 59 EKLER DİZİNİ 65 EK 1. ETİK KURUL ONAY BİLDİRİMİ 66 EK 2. VERİLEN AĞACI TANI TESTİ 67 EK 3. ANKET 93 EK 4. ORJİNALLİK RAPORU 94 ÖZGEÇMİŞ 97 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 3.1.: Ağaçların Türkiye’de Bulunduğu Yerler Ve Bazı Özellikleri 28 Tablo 4.1.:Örnekleme giren öğrencilerin genel özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanan sorulara ilişkin elde edilen frekans dağılımları 38 Tablo 4.2.: Ağaçların En Fazla Tespit Edilenden En Az Tespit Edilene Doğru Sıralanışına Ait Yüzde ve Frekans Oranları 39 Tablo 4.3.: Öğrencilerin Ağaçlara Verdikleri Farklı İsimler 41 Tablo 4.4.:Burada Bulunmayan, Sizin Bildiğiniz Ağaç Türleri Hangileridir? Sorusundan Elde Edilen Bulgular, Öğrencilerin Yazdığı Ağaç Türleri 41 Tablo 4.5.:Ağaçları Tanımanız sizin için neden önemlidir? Sorusundan Elde Edilen Bulgular Tablo 4.6.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Baba Mesleklerine Göre Sonuçları 44 Tablo 4.6.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanları 44 Tablo 4.7.: Ağaçları Tanımanız sizin için neden önemlidir? Sorusundan Elde Edilen Bulgular 44 Tablo 4.8.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Baba Mesleklerine Göre Sonuçları 46 Tablo 4.9.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Anne İş Durumlarına Göre Sonuçları 47 Tablo 4.10.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Sınıflara Göre Sonuçları 47 Tablo 4.11: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Yaşadıkları Yere Göre Sonuçları 48 Tablo 4.12.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Sistematik Botanik Dersi Alıp Almadıklarına Göre Sonuçları 49 Tablo 4.13.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Ağaçların En Önemli Yararı Sorusuna Göre Sonuçları 49 Tablo 4.14.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Ormanda Dolaşarak Farklı Ağaç Türlerini Keşfetmek Bana Çok Çekici Geliyor Sorusuna Göre Sonuçları 50 Tablo 4.15.: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ağaç Tanıma Puanlarının Doğada Vakit Geçirmektense Tabletten/Cep Telefonundan Oyun Oynamayı Tercih Ederim Sorusuna Göre Sonuçları 51 Bu araştırmanın amacı, Hacettepe ve Gazi Üniversiteleri’nin Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim gören öğrencilerin çevrelerinde bulunan ağaçlara yönelik farkındalık düzeylerini belirlemektir. Araştırmanın örneklemini, 2015-2016 eğitim öğretim yılında Hacettepe ve Gazi Üniversiteleri’nde Biyoloji Eğitimi Anabilim Dal’ında öğrenim gören toplam 168 (155 Kadın, 13 Erkek) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada hem nitel hem de nicel analiz teknikleri kullanılmıştır. Veri toplamak amacıyla öğrencilerin çevrelerinde en çok karşılaşabilecekleri ağaç türleri alan uzmanlarının görüşleri alınarak Verilen Ağacı Tanı Testi geliştirilmiştir. Ayrıca bu testleri verileri hem desteklemek hem de açıklamak amacı ile iki açık uçlu sorudan oluşan anket çalışması yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen nitel veriler MAXQDA Programı ile nicel veriler ise SPSS 23 Paket Programı ile analiz edilmiştir. İki kısımdan oluşan ölçme aracı sonucunda elde edilen verilere göre; Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim gören öğrencilerin çevrelerindeki birçok ağacı tanıma düzeylerinin düşük olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin Verilen Ağacı Tanıma Testi’nde yer alan ağaçlardan çam türündeki ağaçları tanıma düzeylerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ancak araştırmadan elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin çevrelerindeki ağaçları tanıma düzeyleri beklenilen düzeyde olmadığı ortaya çıkmıştır.

Çalışmanın amacı ilköğretim okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin, çevre bilinci ve bu öğretmenlerin görev yaptıkları okullardaki çevre eğitiminin incelenmesidir. Araştırmada öğretmenlere anket ve tarama listesi uygulanmış ve araştırma tarama modeli kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada 2014-2015 eğitim öğretim yılında görev yapmakta olan 280 sınıf öğretmeni ile çalışılmış ve kullanılacak verileri elde etmek amacıyla Erten, (2002;2003) tarafından Türkçe' ye çevrilen Çevre Bilinci Anketi ile Buhan (2006) tarafından oluşturulan Çevre Eğitimi Tarama Listesi kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen veriler SPSS 18.0 istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik bilinçleri bilgi, tutum ve davranış alt boyutlarına ayrılarak incelenmiş ve yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin çevreye yönelik olumlu bir tutuma sahip olmalarına rağmen, yeterli bilgiye sahip olmadıkları ve olumlu tutumlarını davranışa dönüştürmekte yetersiz kaldıkları sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Çevre Bilinci, Çevre Eğitimi, Sınıf Öğretmeni The aim of the study is to investigate the environmental consciousness of primary school teachers and environmental education at schools they work. In the survey, the teachers took a questionnaire and a list of questions, and the survey was held through using descriptive model, which is one of the quantitative research methods. In the study, 280 primary school teachers who were currently working in 2014 – 2015 educational year, were used, and in order to acquire the data to be used, Educational Consciousness Survey, which was translated into Turkish by Erten (2002; 2003), Environmental Education Question List, which was generated by Buhan (2006) were used.The data acquired at the end of the survey were analyzed by using SPSS 18.0 statistics program. The environmental consciousness of primary school teachers were observed by being separated into knowledge, attitude and behavior sub – headings, and at the end of the analyses carried out, the result that, although teachers generally have a positive attitude towards the environment, they don't have adequate knowledge, and they are not qualified enough to turn their positive attitudes into behaviors, has been reached. Key Words: Environmental Consciousness, Environmental Education, PrimarySchool Teacher 119

Bu çalışma, ortaokul öğrencilerinin çevre bilinci kazanım düzeylerini bazı demografik değişkenlere göre incelemektedir. Betimsel tarama modelinde yapılan bu araştırmanın örneklemini Antalya il merkezinde dokuz farklı ortaokulda öğrenim gören 732 öğrenci ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri, `Çevre Tutum Ölçeği` ile toplanmıştır. Toplanan verilerin analizinde t-testi ve tek yönlü varyans analizi (One-Way Anova) kullanılmıştır. Araştırma bulguları `toplam `çevresel duygu`, `çevresel bilgi`, `çevresel endişe-kaygı` ve `çevresel davranış` boyutlarında demografik değişkenlere göre incelenilmiştir. Öğrencilerin toplam çevre bilinci kazanım düzeyi puan ortalamaları cinsiyete, sosyal bilgiler dersine yönelik ilgi düzeyine, sınıf düzeyine ve anne meslek grubuna göre değişiklik gösterirken yerleşke türüne, anne baba eğitim durumuna, baba meslek grubuna ve aile gelir düzeyine göre değişiklik göstermemektedir. Anahtar Kelimeler: Çevre bilinci, Çevresel duygu, Çevresel bilgi, Çevresel endişe-kaygı, Çevresel davranış. This study examines the environment conscious levels of middle school students in accordance with some demographic variables. The study is designed in survey model and the sample is consisted of 732 middle school students attending 9 different middle schools in the centre of Antalya. Data were obtained by `Environment Attitude Scale`. In data analysis process, t-test and One Way Anova techniques were used. Findinsgs od this study were examined by `total`, `environmental feeling`, `environmental information`, `environmetal concern` and `environmental behaviour`dimensions in accordance with demographic variables. Total environment conscious levels of students showed difference in gender, level of interest in social studies lesson, grade and mother's job variables. On the other hand, variables such as kind of campus, education level of parents, father's job and family income showed no difference. Key Words: Environment conscious, Environmental feeling, Environmental information, Environmetal concern, Environmental behaviour.

Dünyada 1970'lerden sonra giderek artan, çevreye karşı gösterilen ilgi ülkemizde 1980'lerden sonra yaşanmaya başlamıştır. İlginin, olumlu tutum ve davranışa dönüştürülebilmesi ancak çevreye karşı bilinçlenme ile olacaktır. Bilinçlen¬menin yolu ise çevre eğitiminden geçmektedir. Bu araştırmada İlköğretim Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öğretmenliği programlarında bulunan öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve çevre bilgi puanları belirlenmeye çalışılmış olup; genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 584'ü Sınıf, 559'u Sosyal Bilgiler, 290'ı Fen Bilgisi Öğretmenliği öğrencisi olmak üzere toplam 1433 öğrenci oluşturmuş olup; örneklemini ise 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Niğde Üniversitesinde öğrenim gören Sınıf, Sosyal Bilgiler ve Fen Bilgisi öğretmenliği 1-4.sınıflardan tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen toplam 648 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma sonucunda; öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutum puanları cinsiyete, öğrenim gördükleri programa, çevre eğitimi dersi alıp almamalarına, mezun oldukları lise türüne ve bulundukları sınıf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının çevre bilgi puanlarının cinsiyete, çevre eğitimi dersi alıp almamalarına ve bulundukları sınıf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının çevre bilgi puanları öğrenim gördükleri programa göre incelendiğinde Fen Bilgisi öğretmen adayları lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Öğretmen adaylarının mezun oldukları lise türüne göre çevre bilgi puanları arasında anlamlı fark bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Çevre, Çevre Bilinci, Çevre Eğitimi, In the world after the 1970s, interest increasingly shown towards the environment has also been shown in Turkey, especially after the 1980s. The attention of people can be turned into a positive perception and attitude in condition of environmental care awareness. The path to that awareness passes through environmental education. In the study, Elementary Science, Social Studies and Primary School candidate teachers' attitude towards the environment and their environmental knowledge have been recognized to determine their level of perception of nature; general screening model was used on this process. The universe of study is consisted of 2011-2012 academic year the Nigde University Faculty of Education students; 584 of them from primary school teaching department, 559 from Social Science teaching department, 290 from Science teaching department, in a total of 1,433 students are being included in the process ; the sample of the study is consisted of 648 students from Nigde University Faculty of Education in the academic year 2011-2012 in primary teaching department, Social Studies teaching and Science teaching department. All the participants are selected with stratified sampling method from 1st to 4th graders of the departments mentioned above. As a result of the research; it is indicated that the score of environmental attitude of training teachers doesn't differ considerably in relation with their gender, study, environmental education, the type of high school which they graduated from and their study grade. Meanwhile, it is also indicated that environmental knowledge of training teachers doesn't vary considerably related to their gender, environmental education and study grade. On the other side, it is apparently seen in the result of the research that environmental knowledge score of the science study teachers, in favor of them, shows respectable variety. Also environmental knowledge score of training teachers varies considerably according to the types of high schools which they graduated from. Key Words: Environment, Environmental Awareness, Environmental Education

Bu çalışmada ilköğretim 8. sınıf düzeyindeki öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarının okul yerleşim yeri, cinsiyet, akademik başarı, baba eğitim düzeyi, anne eğitim düzeyi ve ailedeki kardeş sayısına göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Sivas ilinde öğrenim gören 714 ilköğretim 8. sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Uygulamalar ders saatleri içerisinde yapılmıştır. Araştırmada tarama modeli (survey) kullanılmıştır. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak Gökçe, Kaya, Aktay ve Özden (2007) tarafından geliştirilen `İlköğretim Öğrencileri Çevre Tutum Ölçeği (İÇTÖ)` kullanılmıştır. 34 maddeden oluşan Çevre Tutum Ölçeği; çevre koruma (11 madde), çevreye karşı sorumluluk (5 madde), çevre sorunları (6 madde), çevre sorunlarının çözümü (4 madde), etkinliklere katılma (5 madde) ve canlılar (3 madde) olmak üzere 6 alt boyuttan oluşmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin çeşitli demografik özelliklerini saptamak için araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Formu`kullanılmıştır. Uygulama sonucunda elde edilen veriler SPSS 18.00 paket programı kullanılarakanaliz edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA),Kruskal Wallis H-Testi kullanılmıştır.Elde edilen bulgulara göre İlköğretim Öğrencileri Çevre Tutum Ölçeği (İÇTÖ)'nin analizi dikkate alındığında ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının okul yerleşim yeri, cinsiyet ve akademik başarı düzeyi gibi değişkenlere göre farklılık gösterdiği ancak baba eğitim düzeyi, anne eğitim düzeyi ve ailedeki kardeş sayısına göre anlamlı düzeyde farklılık göstermediği saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Çevreye Yönelik Tutum, Çevre, İlköğretim Öğrencileri,Çevre Bilinci, Tutum In this study, the attitude of 8th grade students toward the environment were investigated in relation to their school region, sexuality, academic success, education level of mother or father and the number of siblings in the family. The sample group of the study comprised 714 8th grade students in Sivas during the 2013 and 2014 educational years. A survey model was used to the study. As a way of obtaining information, the scale of attitude toward environment developed by Gökçe, Kaya, Aktay and Özden (2007) was used during the study.Scale of attitude toward environment has 34 topics and 6 sub topics. They are protection of the environment (11 topics), responsibility for the environment (5 topics), environmental problems (6 topics), solving environmental problems (4 topics), joining activities (5 topics) and living beings (3 topics). A 'personal information form' was developed by the researcher to identify various demographic features of students in survey. Data obtained from survey forms were analyzed using SPSS 18.00 packet program. During analysis of data, the T-Test, Anova and Kruskal Wallis H- Tests were used. According to the data, the students' attitude toward the environment changes according to their school region, sexuality and academic success but the educational level of their father and mother or the number of siblings in the family do not appear to have any effect on attitude.Key words: Attitude toward environment, Environment, Students in SecondarySchool, Environmental thought, Attitude 122

Çevreyi olumsuz etkileyen olaylar bölgesel ve global sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Bu sebeple son iki yüzyıl içinde dünyada çevre bilinci ve anlayışına yönelik yaklaşımlar artmaktadır. Türkiye’de ise son otuz yılda, çevre sorunlarına eğilmek üzere çeşitli mekanizmaların oluşturulmasında büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. 1982 Anayasası, yurttaşlara sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı tanımaktadır. Bu doğrultuda 1983 yılında Çevre Kanunu çıkartılmış; 1991 yılında Çevre Bakanlığı kurulmuştur. Halkın temiz bir çevreye yönelik duyarlılığı, bu yöndeki talepleri giderek artmaktadır ve çevre konusunda çalışan sivil toplum kuruluşları sahneye çıkmaktadır. Ancak, bütün bu olumlu gelişmelere karşın, çevreyle ilgili konular ekonomik ve sosyal kararlara yeterince yansımamıştır. Bu yazıda çevreyle ilgili ulusal durum ve çalışmalara kısaca değinildikten sonra, yönetici ve öğretmenlerin uygulanan anket doğrultusunda çevre bilinci, çevresel tutum, davranış ve katkıları özetlenecektir. Bu araştırma, ortaöğretim okullarında çalışan yönetici ve öğretmenlerin çevre bilinci düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma evrenini; Sakarya İlinde bulunan ortaöğretim kurumlarında görevli yönetici ve öğretmenlerdir. Örneklem grubunu ise 2009–2010 Eğitimöğretim yılı Sakarya İli Adapazarı ve Arifiye merkez ilçelerindeki Ortaöğretim okullarında görevli toplam 132 yönetici ve 1020 öğretmenden rasgele olarak seçilen 289 kişi (yaklaşık 1/4) araştırmanın çalışma örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma ile ilgili veriler Çevre bilinci tarama listesi ölçeğiyle (Erten, 2003) toplanmıştır. İki bölümden oluşan ölçeğin birinci bölümünde kişisel bilgilere, ikinci bölümde ise çevre bilincine yönelik bilişse, duyuşsal ve psikomotor alt boyutlarına ilişkin toplam 60 ifadeye yer verilmiştir. Ölçekten elde edilen veriler kodlanarak bilgisayar ortamında SPSS paket programı yardımıyla çözümlenmiştir. Ölçeğin birinci bölümüyle ilgili verilere ilişkin frekans ve yüzde dağılımı alınmış, yönetici ve öğretmenlerin tutumlarının belirlenmesine yönelik olarak aritmetik ortalama ve standart sapma, tutumlar arasında farklılığı ortaya koyabilmek için ikili karşılaştırmalarda bağımsız gruplar için “t” testi, ikiden fazla değişken gruplarının karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Görüşler arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı α = 0.05 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular şunlardır; 1. Yönetici ve öğretmenlerin çevre bilinci düzeylerinin ortalamalar seviyesinde olduğu görülmektedir. 2. Araştırma sonuçlarına göre bilişsel, duyuşsal, psikomotor ve tüm ölçekte kadınların, erkeklere göre daha yüksek bilince sahip olduğu görülmektedir. 3. Yönetici ve öğretmenlerin kadrolarına göre çevre bilinci düzeylerinde tüm ölçek, davranış ve bilgi alt boyutunda gruplar arasında anlamlı bir farklılık görülmezken, tutum alt boyutunda anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Tutum alt boyutunda ücretli olarak çalışanlar kadrolu ve sözleşmeli olanlara göre daha fazla çevre bilinci taşımaktadır. 3. Yönetici ve öğretmenlerin kadrolarına göre çevre bilinci düzeylerinde bilişsel psikomotor ve tüm ölçek alt boyutunda gruplar arasında anlamlı bir farklılık görülmezken, duyuşsal alt boyutunda anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Duyuşsal alt boyutunda ücretli olarak çalışanlar, kadrolu ve sözleşmeli olanlara göre daha fazla çevre bilinci taşımaktadır. 4. Yönetici ve öğretmenlerin çevre bilinci düzeylerinin medeni duruma göre duyuşsal, psikomotor ve tüm ölçek, puanlarında anlamlı bir farklılık görülmezken; bilişsel alt boyutunda anlamlı farklılık bulunmuştur. Bilişsel düzeyde bekâr Yönetici ve öğretmenlerin, evli Yönetici öğretmenlere göre daha yüksek puan aldığı görülmektedir. 5. Yönetici ve öğretmenlerin çevre bilinci düzeylerinin eğitim durumuna göre bilişsel ve duyuşsal düzeyi puanlarında anlamlı bir farklılık görülmezken; psikomotor ve tüm ölçekte anlamlı farklılık bulunmuştur. Yüksek lisans mezunlarının, lisans mezunlarına göre daha yüksek puan aldığı görülmektedir. 6. Yönetici ve öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre çevre bilinci düzeylerinde tüm ölçek ve alt boyutlarda 11yıl ve üzeri kıdeme sahip olanlar 6–10 yıl çalışanlara göre daha fazla çevre bilinci taşımaktadırlar. 0–5 yıllıklarda ise farklılık görülmemektedir. 7. Yönetici ve öğretmenlerin çevre bilinç düzeylerinin çalışma konumlarına göre tüm ölçek puanlarında anlamlı bir farklılık görülmemektedir. 8. Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor yönünden ilişkiler pozitif yönde anlamlıdır. Kişilerin puanları birlikte artmakta ve birlikte azalmaktadır., The events which affect the environment blackly bring out the local and global results. Therefore, in the world, the approaches about the consciousness and sensibility of environment have increased in the recent two centuries. In Turkey, the precious improvements upon being constituted different foundations in order to bend the environmental problems have been taken place in the recent thirty years. 1982 Turkish Constitution stipulates that every citizen has the right to live in healthy and balanced environmental standard. In 1983, the environmental law was constituted and in 1991, ministry of environment was founded. The sensibility of people for clean area and demanding in this point has been increasing constantly. Non-governmental organizations working for environment have been adopted. However, despite of these all development, the subjects about environment haven’t been internalized sufficiently in terms of social and economical decisions yet. After being mentioned briefly about national situation and studies related with environment in this article, environmental awareness, environmental attitude, behavior and contributions will be summarized by taking into account the panel such as administrators and teachers. This survey was conducted to research into the environmental consciousness levels of the teachers in secondary education schools in terms of different variables. Administrators and teachers who work in secondary education schools constitute the universe of the study. The sample groups constitute 289 people chosen randomly among the teachers and administrators working in secondary education schools in the districts of Sakarya such as Adapazarı, Arifiye in 2009- 2010 academic years. The data of this survey was gathered by environmental awareness of the scale of the scan list (Erten, 2003). This scale consists of two sections and the first section is about personal information, another section is related with the dimension of knowledge, behavior and attitude towards environmental consciousness including sixty statements The data being gathered by that scale is decoded and analyzed via SPSS program in computer. Frequency and percentage distribution of the data about the first section of the scale is made. Arithmetic average and standard deviation in order to define the attitude of teachers, ‘T’ test in order to show the differences between attitudes in binary comparisons for independent groups and one- way analysis of variance in order to compare with more than two groups were used. Whether there was any differences among opinions or not was analyzed in α = 0.05 significance level. The research results are as follows: 1- Administrators and teachers environmental awareness levels are in the middle level. 2- According to these results, it is seen that women have higher awareness than men in the attitude, behavior, knowledge and all scales. 3- While it can’t be seen crucial differences among groups in terms of all the scales, behavior and dimension of knowledge in teachers' environmental consciousness levels according to school staff, it is founded that there are important differences in the level of attitude. In the level of attitude, the administrators and teachers’ working as paid have further environmental awareness than the ones working as permanent and contracted. 4- While there are no differences among administrators and teachers’ environmental consciousness levels in all scales, attitude and behavior scores according to marital status, we can see that there are important differences in the level of knowledge. Also it can be seen that single teachers have higher points than married ones in the level of knowledge. 5- While there are no major differences among the scores of attitude and knowledge level in terms of administrators and teachers' environmental consciousness levels according to education, it is found crucial differences in the behavior and all the scales. It is seen that Master’s graduates take higher point than the ones who have undergraduate degree. 6- According to administrators and teachers' professional seniority, the ones who work 11 years and above have further environmental awareness than the ones who work 6–10 years in the level of organizational environmental awareness. There are no differences among the ones working 0-5 years. 7- It can’t be seen that there are major differences in terms of all the scale scores according to working status of administrators and teachers’ environmental consciousness level. 8- The relationships in terms of knowledge, attitude and behavior are meaningful positively. The scores increase and decrease together.

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Bu çalışmada, öğretmen adaylarının çevre bilinçlerinin geliştirilmesinde düz anlatım yöntemine göre probleme dayalı aktif öğrenmenin etkisi araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Fen Bilgisi 3. sınıf öğretmen adaylarının çevre bilinçlerinin ölçümü için "Çevre Bilinci Tarama Anketi (ÇBTA)" ve "Çevresel Kavram Testi (ÇKT)" kullanılmıştır. Çalışma, 2009-2010 eğitim ve öğretim yılında, Balıkesir Üniversitesinde öğrenim gören 62 fen bilgisi öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öntest-sontest kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Kontrol grubunda düz anlatım yöntemiyle ders işlenirken, deney grubunda probleme dayalı aktif öğrenme kullanılmıştır. Çalışmada uygulanan deneysel işlemler tamamen araştırmacı tarafından yürütülmüştür. Araştırmada elde edilen nicel veriler SPSS 17.0 paket programı ile analiz edilmiş, nitel veriler ise frekans analizi yöntemi ile çözümlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda, öğretmen adaylarının çevre bilinç seviyeleri her iki öğretim yöntemiyle de pozitif yönde artış göstermiştir. Ancak probleme dayalı aktif öğrenme yöntemi ile sağlanan artış, düz anlatım yöntemi ile sağlanan artıştan oldukça fazla olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak uygulanan deneysel yöntemin öğrencilerin çevre bilinçleri üzerindeki pozitif etkisi kanıtlanmıştır., In this study, the effect of problem-based active learning to traditional didactic method in development of environmental consciousness that teacher candidates have was investigated. For this purpose, "Environmental Consciousness Scanning Test" and "Environmental Concept Test" was used for measurement of environmental consciousness that 3rd Class Science Education teacher candidates have. This study was practiced with 62 teacher candidates that study in Balıkesir University in 2009-2010 Educational year. In this study pretest-posttest experimental design with control group design was used. It was teached a lesson in control group with traditional didactic method and in experiment group with problem-based active learning. Experimental procedures applied in the study were all executed by researcher. Quantitative datas of research were analyzed with SPSS 17.0 package programme and qualitative datas were resolved by frequency analysis method. In conclusion, the level of teacher candidates' environmental consciousness increased with both learning methods. But, I was assigned that increase provided with problem-based active learning was rather a lot more than increase provided with traditional didactic method.As a result, the positive effect of experimental methods applied in the study was clearly proved.

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Bu araştırmanın amacı, ilköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde çevre eğitimini, çevre eğitimine verilen önemi ve ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin çevre bilincini edinmişlik düzeyini incelemektir. Araştırma betimsel tarama modeline göre yapılmıştır. Araştırma için oluşturulan anket; “Duygular”, “Bilgi”, “Endişe-kaygı” ve “Davranış” olmak üzere 4 alt boyuta ayrılmış ve ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerine uygulanarak çevre bilincinin kazanılmışlığı araştırılmıştır. Araştırma evrenini, Balıkesir il merkezindeki toplam 36 ilköğretim okulunda bulunan ve 2008-2009 eğitim-öğretim yılında eğitim gören, 1959‟u erkek 1871‟i kız olmak üzere toplam 3830 sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklemi ise Balıkesir il merkezindeki; M. Vehbi Bolak İlköğretim Okulu, Zağnospaşa İlköğretim Okulu, Cumhuriyet İlköğretim Okulu, M. Akif Ersoy İlköğretim Okulu, Burhan Erdayı İlköğretim Okulu, Mehmetçik İlköğretim Okulu, Hatice Fahriye Eğinlioğlu İlköğretim Okulu, Altıeylül İlköğretim Okulu, Atatürk İlköğretim Okulu, Çiğdem Batubey İlköğretim Okulu, M. Şeref Eğinlioğlu İlköğretim Okulu, Sevinç Kurşun İlköğretim Okulu, Kuvayı Milliye İlköğretim Okulu ve 23 Nisan İlköğretim Okulu‟nda eğitim gören 324‟ü kız, 303‟ü erkek olmak üzere toplam 627 sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Verilerin analizi SPSS 12.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Anketteki 4 alt boyutu oluşturan maddelere yönelik öğrenci görüşlerinin ortalama değerleri alınmış, maddelerin sorunlu görülme sıraları belirlenmiş, cinsiyet, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumuna göre görüşler arasında anlamlı farklılık olup olmadığına bakılmıştır. Tüm bunlar sonucunda kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre çevre bilincine daha fazla sahip olduğu görülmüş ve “Bilgi” boyutunda ilkokul ile üniversite ve üstü eğitim kademelerinde anlamlı farklılık bulunmuştur., The objective of this research is to examine environmental education in social studies at the primary school, the importance given to environmental education and the level of consciousness regarding environmental issues of the 8th grade primary school students. The research was done according to the survey model. The questionary constitued for our research, was splited into into 4 subdimensions as “Emotions”, “Knowledge”, “Anxiety-Apprehension” and “Behavior”, and by applying to 8th grade primary school students in order to measure their consciousness about the environmental issues. The research population consists of 1959 male and 1871 female students from 36 primary schools who continued their studies in 2008-2009 academic year in the central Balikesir. The sample consists of 627 students, 324 females and 303 males from M. Vehbi Bolak Primary School, ZağnospaĢa Primary School, Cumhuriyet Primary School, M. Akif Ersoy Primary School, Burhan Erdayı Primary School, Mehmetçik Primary School, Hatice Fahriye Eğinlioğlu Primary School, Altıeylül Primary School, Atatürk Primary School, Çiğdem Batubey Primary School, M. ġeref Eğinlioğlu Primary School, Sevinç Kurşun Primary School and Kuvayı Milliye Primary School. Analysis of the data has been done by the SPSS 12.00 software package. The students‟ opinions regarding the 4 sub-dimensions has been taken in average, problematic issues has been enumerated, and it has examined whether there are significantly difference among opinions according to their gender and their parents‟ educational situation. As a result of the data, we could conclude that female students are more conscious than male students about environmental issues. And it has been found that in the “Knowledge” dimension, a significantly difference between Primary Schools and Universities has been found.

PAMUKKALE ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜTEZ ÖZET B LD R FORMULKÖĞRET M ANAB L M DALISINIF ÖĞRETMENL Ğ K NC SINIF ÖĞRENC LER N N ÇEVRE VE ÇEVRESORUNLARINA YÖNEL K TUTUMLARIGül Hanım EROLÖZETBu çalışma, üniversite öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına karşı ilgi ve tutumlarıile çevre hakkındaki bilgilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ayrıca bunların öğrencilerinsosyo-ekonomik özelliklerine göre önemli farklılıklar gösterip göstermediği araştırılmıştır.Araştırmada Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği 2. sınıföğrencilerine 3 bölümden oluşan bir anket uygulanmıştır. Anketin birinci bölümündeöğrencilerin kişisel bilgilerini,çevre sorunlarına karşı ilgilerini ve çevre sorunlarıyla ilgilidüşüncelerini belirlemeyi amaçlayan sorular, ikinci bölümde çevre ve ekolojiyle ilgili kavrambilgisi soruları, üçüncü bölümde ise çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeği yeralmıştır. Tutum ölçeğinin güvenirliği 0,81'dir.Araştırma bulgularına göre; öğrencilerin çevre ve çevre sorunlarına karşı ilgileri zayıftır,ekoloji ve çevre ile ilgili bazı kavramlarda kavram yanılgıları mevcuttur. Ayrıca kızöğrencilerin çevre sorunlarına yönelik tutumları erkek öğrencilere göre daha yüksek veönemli seviyede farklıdır. Öğrencilerin annelerinin mesleği onların çevreye yönelik tutumlarıarasında önemli farklılıklar yaratmaktadır. Öğrencilerin çevreye karşı tutumları onlarınyaşlarına ve kardeş sayısına göre önemli farklılıklar gösterirken, yaşadıkları yerleşimbirimine, coğrafi bölgeye, babalarının mesleklerine, anne ve babalarının eğitim düzeylerine,oturdukları eve, ailenin gelir düzeyine ve daha önce çevreyle ilgili ders alıp almamalarına göreönemli farklılık göstermemektedir. PAMUKKALE ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜTEZ ABSTRACT B LD R FORMUGRADUATE PROGRAM IN PR MARY SCHOOL TEACH NGPR MARY SCHOOL TEACH NG DEPARTMENT SOPHOMORE STUDENTS?ATT TUDES TOWARD ENV RONMENT and ENV RONMENTAL PROBLEMSGül Hanım EROLABSTRACTThis study was conducted to understand university student?s sensitivity and attitudetoward environment, environmental problems and their knowledge about environment. Alsoit was examined whether attitude toward environment of students differ significantly basedon their socia-ekonomic status.For the purpose of this study, a survey composed of three section was given to sophomorestudents of Faculty of Education at Pamukkale University. In the first section of the survey,students were asked about demographics and their opinions on environmental problems, inthe second part they were asked about their knowledge of environmental and ecologicalterms, in the last part they were given a scale to measure their attitudes toward environmentand environmental issues. The reliability of Environmental Attitude Scale was found to be0,81.According to the results of this study; students? sensitivity toward environment andenvironmental issues are not high, they have some misconceptions about some of theecological and environmental concepts. Furthermore, environmental knowledge of girls ishigher than that of boys at a significant level. Mothers? occupation cause significantdifferences on students attitude toward environment. Although student?s attitude towardenvironmental issues differs regarding age and number of siblings, attitude towardenvironmental issues doesn?t differ regarding geographical region, father?s occupation,parents? educational level, their house, families? economic status and whether the studentstook lesson about environment before. 100