Search

Süreç temelli yazma, yazma sürecinin öğretmen rehberliğinde, planlama, taslak yazma, gözden geçirme, düzenleme ve paylaşma vb. çeşitli alt boyutlarda ele alındığı bir yazma yaklaşımıdır. Öğrencinin yazılı anlatım becerisini olumlu yönde etkileyen bu yazma yaklaşımında öğretmenin rolü oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmenlerinin süreç temelli yazmaya yönelik görüşlerini ve deneyimlerini belirlemektir. Bu amaçla çalışmaya katılmaya gönüllü olan 28 Türkçe öğretmenine yapılandırılmış görüşme formu uygulanmış ve elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Öğretmenlerin cevaplarından elde edilen kodlar gruplandırılarak kategorilere ve kategoriler gruplandırılarak temalara ulaşılmıştır. Bu işlem sonucunda Türkçe öğretmenlerinin yazma amaçları ve yazma uygulamalarını içeren “Yazma” teması, süreç temelli yazmaya ilişkin görüşlerini içeren “Süreç Temelli Yazma” teması ve süreç temelli yazmaya ilişkin tespit ve önerilerini içeren “Süreç Temelli Yazmaya Yönelik Tespit ve Öneriler” teması olmak üzere üç ana temaya ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler doğrultusunda Türkçe öğretmenlerinin süreç temelli yazmaya ilişkin görüşlerinden hareketle bir yapıya ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin süreç temelli yazmayı kavram olarak bildikleri fakat nasıl uygulayacaklarına ilişkin bilgi ve deneyime sahip olmadıkları, süreç temelli yazma ile daha çok yüzeysel bir hazırlık çalışmasını kastettikleri görülmüştür. Öğretmenler her ne kadar süreç temelli yazmayı uyguladıklarını ifade etmiş olsalar da onların uyguladıkları yazma etkinliklerinin süreç temelli yazma kapsamında değerlendirilemeyeceği tespit edilmiştir. Bir başka sonuç olarak öğretmenlerin süreç temelli yazmanın faydalarını tespit ettikleri fakat alanda yapılan çalışma sonuçları ile örtüşmeyen sınırlılıklar belirttikleri tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenler, süreç temelli yazmanın, sınıf mevcuduna, ders saatlerine bağlı şartların uygun olduğu durumlarda uygulanmasının mümkün olduğunu, bunun için de olması gereken önerilerini sunmuşlardır.

Atasözleri, deyimler, ikilemeler gibi kalıplaşmış dil birimlerinden biri olan “kalıp sözler” özellikle sözlü iletişimin en güçlü unsurlarındandır. Türkçe dersi hem kullandığı malzeme olan metinler hem de iletişim becerileri aracılığıyla, çocuğu, içinde yaşadığı toplumla uyumlu bir birey haline getirme konusunda önemli bir yere sahiptir. Bu önemden yola çıkarak ileride Türkçe öğretmeni olacak olan Türkçe öğretmeni adaylarının “özel durumlarda” kullandıkları kalıp sözleri tespit etmek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü’nde öğrenim görmekte olan 173 öğretmen adayına “Kalıp Söz Kullanma Testi” uygulanmıştır. Türkçe öğretmeni adaylarının “Kalıp Söz Kullanma Testinde” yer alan bağlamlara yazdıkları cevaplar incelendiğinde, özel durumlarda kullandıkları kalıp sözlere ilişkin “doğum”, “ölüm”, “nişan/evlilik”, “başarı”, “mal/mülk edinme”, “bayram ziyareti” ve “hasta ziyareti” olmak üzere 7 bağlam ortaya çıkmıştır. Elde edilen veriler Simple Concordance Program 4.07, SPSS 22 ve Microsoft Excel Programları kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, cinsiyete göre, kızların erkeklerden daha fazla kalıp söz kullandıkları; bağlamlarına göre kalıp söz kullanımı açısından ise Türkçe öğretmeni adaylarının en çok “ölüm” ve “doğum” konularında farklı kalıp söz kullandıkları tespit edilmiştir. İleride Türkçe öğretmeni olacak öğretmen adaylarının, öğrencilerine örnek olabilmesi ve dil becerileri aracılığı ile kültür aktarımı yapabilmesi açısından kalıp söz kullanmalarının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.

İnsanın kendini anlatma yollarından en etkili ve kalıcı olanlardan biri yazıdır. Yazı aracılığıyla duygu ve düşünceler paylaşılır ve kalıcı hale gelir. Yazma becerisi, tıpkı okuma becerisi gibi, bir öğrenme süreci gerektirmektedir. Bu öğrenme sürecinin temel amacı bireyin duygu, düşünce ve fikirlerini yazılı olarak anlatabilmesi; kendini yazı ile ifade edebilmesi; konuşma (sözlü) anlatım becerisinde ifade ettiklerini dilin kurallarına uygun olarak yazılı anlatım becerisine dönüştürebilmesidir. Okullarımızda verilen yazma eğitimi, öğrencilerin kendilerini yazılı olarak ifade etmelerini, kurguladıkları bir olayı ya da istek ve ihtiyaçlarını dilin kullarına uygun, anlaşılır bir şekilde kâğıda aktarmalarını amaçlamaktadır. Bu çalışmada öğrencilerin bir olay kurgulayarak, kurguladıkları bu olayı dilin kuralları ve olayın bütünlüğü çerçevesinde yazabilme, bir başka deyişle hikâye oluşturabilme becerilerini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim öğretim yılı bahar döneminde ortaokul beşinci sınıfa devam eden 47 öğrenciye hikâye yazma çalışması yaptırılmış ve bu çalışmalar araştırmacılar tarafından oluşturulan “Dereceli Puanlama Çizelgesi”ne göre incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma temeline dayanan bir durum çalışmasıdır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaya çıkan bulgular, tablolar halinde, frekans ve yüzde oranları ile birlikte sunularak yorumlanmış ve öğrenci hikâyelerinden doğrudan alıntılara yer verilmiştir. Çalışmaya katılan ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin hikâye yazarken en başarılı oldukları nokta, “dil ve anlatım” özellikleri olurken; en zorlandıkları nokta hikâye unsurlarını içinde barındıran “içerik” bölümü olmuştur.