Search

Çağlar boyunca su yaşamın kaynağı olarak insan için vazgeçilmez bir öğe olmuştur. Hayatın kaynağı olan su, çeşitli etkenlerle kirlendiğinde hastalık kaynağı da olabilmektedir. Sağlıklı suya erişim tüm insanların temel hakkıdır ve sağlıklı su sağlamak kamusal bir görevdir. Yer altı, yer üstü pek çok su kaynağı günümüzde kirlilik tehdidi altındadır. Bol yağışlı bir iklime sahip olan Zonguldak, su kaynakları bakımından oldukça zengindir. Coğrafi yapısı itibariyle dağınık yerleşimli birçok köye sahip olan Zonguldak ilindeki köylerde sayısı belirsiz kaynak kontrolsüz olarak içme ve kullanma suyu olarak kullanılmaktadır.Araştırma 01 Haziran 2015 ile 01 Temmuz 2016 tarihleri arasında yapılmıştır. Kesitsel-tanımlayıcı tipteki bu çalışma kapsamında Zonguldak merkez ilçeye bağlı 23 köyün muhtarlarına ulaşılarak köyün çeşitli özellikleri ve su kaynakları hakkında bilgi alınmış ve bölgenin mevsimsel özellikleri dikkate alınarak 01 Mart 2016 ile 30 Nisan 2016 tarihleri arasında köylerdeki kaynaklardan su sağlayan çeşmelerden numuneler alınmıştır. Bülent Ecevit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından uzmanlık tezleri için ayrılan ödenek kapsamında her köyden 7 çeşme olacak şekilde planlanan 161 su numunesi toplanmış, köylerden numune alınacak noktalar basit rastgele örnekleme ile seçilmiştir. Numunelerin `İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelik`te belirtilen şartlara uygunluğunun değerlendirilmesinin amaçlandığı bu çalışmada su numunesi analizleri Zonguldak Halk Sağlığı Laboratuvarı ve Bülent Ecevit Üniversitesi Bilim Teknoloji ve Araştırma Merkezinde yapılmıştır.23 köydeki nüfus ortalaması 461283' tür. 23 köyün tamamında şebeke sistemi haricinde köy çevresindeki kaynaklardan elde edilen ve çekilen hatlarla çeşmelere ulaştırılan sular kullanmaktadır. Çeşmelerden alınan 161 su numunesinin; pH değerleri 6,50-8,79 elektriksel iletkenlik değeri 21-1020 µS/cm arasında değişmektedir. 161 su numunesinin tamamı tat ve koku nitelikleri, pH ve elektriksel iletkenlik değerleri bakımından `İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik` te belirtilen kriterlere uygun bulunmuştur. 161 numunenin hiçbirinde serbest bakiye klor miktarı standartlara uygun değildir. Numunelerin 34'ü (%21,1) bulanıklık, 20' si (%12,4) alüminyum, 3'ü (%1,9) renk parametresi açısından `İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik`te belirtilen hükümlere uygun değildir. 161 su numunesinden 129'u (%80,1) Koliform bakteri, 74'ü (%46) E.coli, 14'ü (%8,7) Cl. perfringens (+Sporlular) bakımından `İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik` te belirtilen hükümlere uygun değildir. 161 su numunesinin 131'i (%81,4) `İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik`te belirtilen hükümler çerçevesinde içme ve kullanmaya uygun bulunmazken, 30'u (%18,6) uygun bulunmuştur. Ortak kullanılan köy çeşmelerinde Koliform bakteri ve E. coli. kirlilik düzeyi kişilerin evlerinin önüne yaptırdıkları çeşmelerden yüksektir. Su numunelerinde kaynağın çıkış noktasında koruma alanı olma durumunun, Koliform bakteri, E. coli, C. Perfringens kirliliği üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak köy çeşmelerinin mikrobiyolojik kirlilik açısından oldukça kötü durumda olduğu saptanmıştır. Köylerde ve köy çeşmelerinde suların doğal olarak sağlıklı olduğu efsanesinin gerçek olmadığının bu suları kullananlar tarafından anlaşılması gerekmektedir. Altyapı, dezenfeksiyon, denetleme, toplumun eğitimi vb. konularda tüm sektörlere ve sağlık alanında özellikle halk sağlıkçılara önemli görevler düşmektedir.Anahtar Kelimeler: Kaynak suyu, mikrobiyolojik kirlilik, çevre sağlığı Throughout the ages water has been an indispensable element for human as a source of life. Water which is the source of life may also be the source of infection when is contaminated by various influences. Reaching to safe water is a fundamental right of all people and providing healthy water is a public duty. Now a days most of underground water and surface water resources are under the threat of pollution. Zonguldak, which has a rainy climate, is rich in water resources. Due to it's geographical structure, Zonguldak has many scattered villages. In those villages in the province of Zonguldak, uncertain number of water sources are used as drinking water in an uncontrolled way.With in the scope of this cross sectional-descriptive study, information about the various features of the villages and water resources had been learned by getting in touch with the village headman of 23 villages which were connected to the central district of Zonguldak. Also within the working budget, actively used water samples had been taken from 7 different village fountains by simple random sampling. In these studies, it was aimed to see if the samples were in compliance with the request of the 'Regulation on Water Intended for Human Consumption' or not. And water sample analysis had been done in Zonguldak Public Health Laboratory and the University of Bulent Ecevit Science, Technology and Research Center.The average population of 23 villages is 461283. Water is provided by a network system in all 23 villages. In all these 23 villages, except for network systems, water which is used is obtained from sources around the villages and delivered to the fountains with drawn lines. Of 161 water samples taken from the fountains; The pH value was changing between 6,50-8,79 and also electrical conductivity was changing between 21-1020 µS/cm. In all 161 samples of water, taste and odor properties, pH and electrical conductivity values were suitable to the criteria of Regulation on Water Intended for Human Consumption. The amount of free residual chlorine in any of the 161 samples did not comply with standards. In terms of 34 of the samples (21,1%) turbidity, 20 of the samples (12,4%) aluminum, 3 of the samples color parameters weren't convenient with the provisions of the `Regulation on Water Intended for Human Consumption.` Of 161 water sample, in terms of 129 (80,1%) coliform bacteria, 74 (46%) E. coli, 14 (8,7%) Cl. Perfringens (+ Apicomplexa) were not convenient with the provisions of `Regulation on Water Intended for Human Consumption.` In 161 water samples, according to the provisions of `Regulation on Water Intended for Human Consumption`, 131 of them (81,4 %) weren't suitable to drink or use but 30 of them (18,6%) were suitable. The pollution level of coliform bacteria and E. Coli were higher in the communal village fountains than the fountains which were built in front of the houses by people and the difference was significant. In water samples, it was detected that the condition to protect the starting point of the source didn't have any significant influence on the pollution of coliform bacteria, E. coli and C. Perfringens.As a result, It was found that the village fountains were in pretty bad shape in terms of microbiological contamination. It must be understood that the legend of water in villages and village fountains is natural and healthy isn't real by users. All sectors of the public health and health care must have important roles on the eduaction of Infrastructure, disinfection, inspection and community.Keywords: Spring water, microbiological pollution, environmental health 109

Concentration of Rn-222 was determined in selected natural spring and tap water samples collected during spring and summer seasons from Kastamonu, Turkey. The aim of this work was to produce a map of the radon concentrations in water sources of the province and to determine any potential radiological risk for the local population. Radon measurements were performed by an AlphaGUARD radon gas analyser. The average radon concentrations were found to vary from 0.39 +/- 0.02 to 12.73 +/- 0.39 Bq 1(-1) for natural springs and from 0.36 +/- 0.04 to 9.29 +/- 0.45 Bq 1(-1) for tap water in spring, from 0.50 +/- 0.09 to 19.21 +/- 1.00 Bq 1(-1) for natural springs and from 0.31 +/- 0.03 to 13.14 +/- 0.38 Bq 1(-1) for tap water in summer. Furthermore, the results are compared with international recommendations and concentrations reported for other countries. Doses resulting from the consumption of these waters were calculated. The effective dose equivalents due to the intake of the Rn-222 present in these waters are expected to range from 0.93 to 32.54 mu Sv y(-1) in summer and from 0.80 to 49.09 mu Sv y(-1) in spring.

ÖZET «İSTANBUL İLİ ŞEBEKE SULARI İLE PİYASADA SATILAN KAYNAK SULARININ BAKTERİYEL YÖNDEN İNCELENMESİ` Bu çalışmada İstanbul'un su kaynaklan, arıtma tesislerinin çıkış sulan, şebeke sulan ve piyasada polikarbonat kaplarda ve pet şişelerde satılan kaynak sulan bakteriyolojik yönden incelenmiştir. Her bir örnekteki koliform bakteri sayısı ve dışkı karıştığının delili olan Escherichia coli membran filtrasyon yöntemi kullanılarak araştırılmıştır. Sonuçlar Gıda Maddeleri Tüzüğü, TSE ve Kaynak Sulan Yönetmeliğine göre değerlendirilmiştir. Bakteriyoloji yönünden incelenen 22 adet baraj ham su (işlem görmemiş) örneğinin 19'unda koliform bakteri tespit edilmiştir. Bunlardan sadece 1 1 adetinde Escherichia coli bulunmuştur. Antma tesisi çıkışından alman 40 adet suyun 36 tanesinde bakteri ürememiştir. Geriye kalan 4 örnekte koliform bakteri üremiştir. Yine bu suların 1 tanesinde Escherichia coli ürediği gözlenmiştir. Şebeke sulanndan alınan 70 adet su örneğinin 4 tanesinde koliform bakteri tespit edilmiştir. Bu sulardaki koliform bakteri sayısı 16-60 arasında olup hiçbir örnekte Escherichia coli tespit edilmemiştir. Toplam 147 adet değişik markalara ait kaynak suyu örneği çalışılmıştır. Bunlardan 135'sını polikarbonat kaplarda satılan kaynak sulan oluşturmaktadır. Bu suların sadece 49 tanesi bakteriyolojik açıdan kaynak sulan yönetmeliğine uygun bulunmuştur. Geriye kalan 86 örnekte koliform bakteri bulunmuştur. Yine bu kaynak sularının S tanesinde de Escherichia coli tespit edilmiştir. Kaynak suyu olarak pet şişelerde satılan sulardan 12 adet çalışılmış olup,bunlarda bakteriye rastlanmamıştır. Bu sonuçlara göre; İstanbul şebeke sularının piyasada polikarbonat kaplarda satılan sulara göre bakteriyolojik yönden daha temiz olduğu, kaynak sularındaki kirliliğin ise kaplamı dolumdan önce iyi yıkanmaması nedeniyle oluştuğu söylenebilir. Eylül 2001 Gülay YILMAZ m ABSTRACT `DETERMINATION THE BACTERIAL CONTAMINATION OF WATER-WORKS AND COMMERCIALLY MARKETED NATURAL WATER IN ISTANBUL` A study was made to determine the bacterial contamination in the water supplies of Istanbul. By the usage of membrane filtration technique bacterial growth in each water sample was determined. The number of Coliform bacteria and Escherichia coli is taken as a indicator of fecal contamination of water samples. The results were evaluated according to the Turkish institute for Standarts (TSE) and The Regulations for Foodstuff and Natural Water. Coliform bacterial contamination was determined in 19 of the 22 samples taken directly from different dams in İstanbul. In addition of those only 1 1 were also found to be contaminated by Escherichia coli. There was no bacterial growth observed in 36 of the 40 samples obtained from the outlet of the refining foundation. Furthermore, bacterial growth of the coliform was determined in the remaining 4 samples of which 1 was also found to be contaminated by Escherichia coli. Coliform bacterial growth was dedected only in 4 out of the 70 samples taken from the water works. Coliform number varied between 16 and 60. There was no Escherichia coli observed investigated. Moreover, 147 natural water samples from different trade marks were also searched for bacterial contamination of these 135 are being commercially marketed in polycarbonate containers. Only 49 of them were found to be in accordance with the Regulations for Natural Water. Coliform bacteria were found in the remaining 86 samples. Of these 5 were also found to be contaminated by Escherichia coli. There was no bacterial contamination in any of the 12 samples taken from those commercially marketed natural water in plastic bottles. The data suggest that in regard to bacterial contamination, the samples taken from the water-works were cleaner than those taken from polycarbonate containers. Contamination in the commercially marketed natural water could be the results of improper washing after the usage of these recycling containers. Eylül 2001 Gülay YILMAZ IV 31

TV ÖZET Bu çalışma, Kavaklıdere- Bozdoğan bölgesindeki kaynak ve yeraltı sularının bazı su kalitesi kriterleri bakımından değerlendirilmesi ile bu sulan kirleten unsurların gözlenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, 12 ayrı noktadan temmuz 2000 döneminde alınan su örneklerinde NH4+-N, Ca++, Fe`++, P04-3-P, İletkenlik, Mg++, NO3-N, NO2-N, pH, SO4-2, toplam sertuk analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, ana kirleticilerin; zirai ve çiftlik gübreleri olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak, bu bölgedeki memba sulan işletilerek bölge ekonomisine katkıda bulunacaktır. ABSTRACT This study was carried out to evaluate the water quality, to determine the main pollutants in Kavaklıdere- Bozdoğan region. For the porpuse, 12 water samples were taken from the area in July 2000. In these samples, analysis of NH/-N, Ca^, Fe^, PO^-P, Conductivity, Mg**, NO3 -N, NO2-N, pH, SO4 2, and total hardness were carried out According to these result, the main pollution were artifical and farm fertilizers. As a result, in this region there are spring water resources. These resources will help economical devoloment in that area. 65

IV ORTA KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ YÜZEY VE KAYNAK SULARINDA PESTİSİT KİRLİLİĞİ VE İÇME SUYU KALİTESİNİN ARAŞTIRILMASI ÖZET Bu çalışmada Orta Karadeniz Bölgesinde bulunan 16 adet yüzey ve kaynak sularının analizleri yapılmıştır. Yüzey suları Devretçi, Tamyeri, Bakırçay, Çorak, Çamlıca, Pencik, Karakaya, Ortaköy, Sarıalan ve Uyuzsuyu Dereleridir. Kaynaklar ise Subendi, Geyikpınar, Çağlayan, incirpınarı, Bük Kaynakları ile Bekiroğlu Drenajıdır. Amasya, Ordu, Samsun ve Sinop illerine bağlı yerleşim birimlerinin içme suyu ihtiyacını karşılayacak olan bu sularda araştırılan organik klorlu pestisitler, a- BHC, P-BHC, y-BHC, 8-BHC, Heptaklor, Aldrin, Heptaklor Epoksit, Endosülfan I, p,p'-DDE, Dieldrin, Endrin, Endosülfan II, p.p'-DDD, Endrin Aldehit, Endosülfan Sülfat ve p.p'-DDT dir. Belirtilen organik klorlu pestisitlerin gaz kromatografi cihazında Elektron Tutucu Dedektör ( Ni-63) ile bölünmesine bölünmesiz (splitles) enjeksiyon şartlarında analizleri gerçekleştirilmiştir. Kullanılan kolon DB-5 model 30 m. uzunluğunda 0,25 ^m film kalınlığında ve 0,32 mm iç çapındadır. Kolon dolgu maddesi poli ( %5 difenil-%95 dimetil siloksan) dır. 16 noktadan üçer kez örnek alınan toplam 48 adet örneğin gaz kromatografi cihazında analizi için gereken ekstraksiyon işleminde katı faz ekstraksiyonu uygulanmıştır. Katı faz C-18 diskleri kullanılarak gerçekleştirilen ekstraksiyon işleminde toplanan 20 mi eluat 1 mi ye konsantre edilmiştir. Konsantre çözeltiden 0,3 jj.İ, sonuçların karşılaştırıldığı 16 adet organik klorlu pestisit içeren standart karışımdan 0,1 /x/ enjekte edilerek kramatog- ramları alınmıştır. Analizler sonunda yüzey ve kaynak sularında bulunan organik klorlu pestisitler a-BHC, p-BHC, y-BHC, 8-BHC, Aldrin, Heptaklor Epoksit, Dieldrin ve p,p'-DDD' dir. Ölçümler sonucunda Devretçi Deresi ile Ortaköy Deresinde organik klorlu pestisitler bulunamamıştır.Sonuçlar TS 266 (1997) ye göre değerlendirilmiş, Bakırçay ve Çamlıca Derelerinde bulunan sonuçlar standardın maksimum değerinden daha yüksek, bir yeraltı suyu olan Bekiroğlu drenajında ise maksimum değerde çıkmıştır. Bu üç örnekteki organik klorlu pestisit ö-BHC dir. Aynı yüzey ve kaynak sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri de incelenmiştir. Ölçülen parametreler Görünüş, Bulanıklık, Renk, Tat ve Koku, Elektrik Geçirgenliği, Buharlaştırma Kalıntısı, Satürasyon İndeksi, Fenolftalein Alkalini- tesi, Toplam Alkalinite, Karbonat, Bikarbonat, Toplam Sertlik, Geçici Sertlik, Kal siyum, Magnezyum, Demir, Klorür, Sülfat, Nitrit, Amonyum ve Organik Maddedir. Geyikpınar, Subendi, Çağlayan, İncirpınarı Kaynakları, Bekiroğlu Drenajı ve Pencik Deresinin fiziksel özellikleri; Çağlayan ve Geyikpınar Kaynakları, Beki roğlu Drenajı ile Pencik ve Bakırçay Derelerinin kimyasal özellikleri TS 266 (1997) ye uygun çıkmıştır. Anahtar kelimeler: Organik klorlu pestisitler, katı faz ekstraksiyonu VI THE RESEARCH OF PESTICIDES POLLUTION AND DRINKING WATER QUALITY IN SURFACE AND SPRING WATERS IN THE MIDDLE BLACKSEA REGION ABSTRACT In this studies, 16 surface and spring water samples which are collected from Middle Blacksea Region has been analyzed. The names of the surface waters are Devretçi, Tamyeri, Bakırçay, Çorak, Çamlıca, Pencik, Karakaya, Ortaköy, Sarıalan and Uyuzsuyu streams and the names of the springs are Subendi, Geyikpınar, Çağlayan, Incirpınarı, Bük Spring and Bekiroğlu Drainage. These samples are taken from Amasya, Ordu, Samsun and Sinop Provinces. Organic chlorinated pesticides which are searched in this study are BHC, p-BHC, y-BHC, 8-BHC, Heptachlor, Aldrin, Heptachlor Epoxide, Endosul- fan I, p,p'-DDE, Dieldrin, Endrin, Endosulfan II, p,p'-DDD, Endrin Aldehiyde, En- dosulfan Sulfate ve p,p'-DDT. The analysis of organochlorine pesticides in these samples has been performed with splitless injection conditions with electron capture dedectör ( Ni-63) in gas chromatography. Column used in this analysis is DB-5 model, 30 m length, film thickness is 0,25 urn and has 0,32 mm inner diameter. Column materials is poly ( %5 diphenyl - %95 dimethyl siloxane). 48 sample were collacted, 3 times from 16 points. This samples were extracted using solid phase exraction ( C-18 ) disks. Final extract is 20 ml. This final vol ume was brought 1 ml by immersing 30 - 35 °C water bath.0,3 ^l of this solution and 0,1 (ul of standart solution are injected to DB-5 model column. Standart mixture have 16 organochlorine pesticides. Eight pesticides are determined in analysed samlpe. These are a-BHC, p-BHC, y-BHC, 8-BHC, Aldrin, Heptachlor Epoxide, Dieldrin and p,p'-DDD. Experiments shows that no organachlorine pesticides in Devretçi Stream and Ortaköy Streams.Results were appreciated with TS 266 (1997). Results from Bakırçay and Çamlıca Streams are higher than standart maximum value. Bekiroğlu ground water drainage result also have maximum value. These 3 samples have contain 8-BHC type organochlorine pesticide. At the same time, physical and chemical properties of above mentioned surface and spring waters are determined. Measured parameters are Appear ance, Turbidity, Color, Taste and Smell, Electric Conductivity, Stream Remains, Saturation Index, Fenolftaleyn Alkalinity, Total Alkalinity, Carbonates, Bicarbon ates, Total Hardness, Permenant Hardness, Temporary Hardness, Calcium, Magnezyum, Iron, Chlorine, Sulphate, Nitrite, Ammonium and Organic Materials. Phsical properties of Geyikpınar, Subendi, Çağlayan, Incirpınarı Springs, Beki roğlu Drainage and Pencik Stream and chemical properties of Çağlayan, Geyikpınar Springs, Bekiroğlu Drainage and Pencik, Bakırçay Streams are suitable to TS 266 (1997). Key Words: Organochlorine pesticides, solid phase extraction. 155

ÖZET Son yıllarda memba ve maden sularına olan gereksinimin karşılanabilmesi için Ege Bölgesi dağlarından kaynaklanan, kaliteli su arayıp bulma, piyasayı bu konuda çalışmalara itmiştir. Böyle hayati, ekonomik ve acil probleme bidrojeolojik, mdrojeokimyasal incelemeler aracılığıyla ve iyi bir envanter yaparak yaklaşmaya, şişeleme sularının piyasaya aranda gerekli talepleri karşılamaktan öte, yurt içi ve yurt dışı pazarlarda da ülkemizin bu yöresinde bol debili, yüksek kaliteli suların beslenme boşalma ilişkilerini ve karşılaştırmalı olarak nitel ve nicel yönlerini ortaya koymaya çalıştım. Aslında böyle bir çalışma her kaynak için ayrı ayn yapılabilecek niteliklere sahiptir. Yüksek lisans ve Doktora çalışmalarıyla çok sayıda bu ilginç kaynaklara yönelinmelidir. Ülkemizin su havzalarının, memba suyu özelliklerinin ortaya konması ve gelecek yıllardaki şişeleme sularına olan ihtiyacın daha şimdiden üzerinde durulması gereken bir konu olduğu açıktır. ABSTRACT Obtaining well qualified water originating from The Aegean mountains in order to meet the requirement to spring and mineral waters in recent years has led The market into research on this subject. I have tried to approach to such a vital, economic and urgent problem with the help of hydrogeological, hydrogeochemical investigations and by preparing a satisfactory inventory and to put forward the feed up and discharge relationships of the high quality/high flow rate waters in domestic and foreign markets, beyond meeting the market requirements of the bottle waters and also to comparatively display their qualitative and quantitative aspects. Such a study, in fact, possesses qualifications to perform individually for each spring. It is advised that such interesting springs are covered by Masters and Ph.D. thesis. It is an obvious fact that putting forward the water basins of Turkey together with the characteristics of mineral waters and the requirements to bottle waters in the coming years is vital. 207