Search

Sosyoloji Anabilim dalı yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın konusu, dinlerin yaşam tarzını belirleme ve etkilemedeki rolüdür. Din olgusunun sosyal yansımalarıyla ele alınması, toplumun sosyal ve kültürel yapısının anlaşılabilmesi için bir gerekliliktir. Bu olgunun ve ilişkili olduğu yapıların yaşam tarzı ve gündelik hayat ile kesiştiği noktalar da ele alınmaya değer özel bir çalışma alanı sunmaktadır. Bu doğrultuda bu çalışma ele aldığımız farklı dinî inanca sahip bireylerin gündelik hayat pratiklerinde ve yaşam tarzında inanç biçimlerinin ne ölçüde etkin olduğuna odaklanmaktadır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için, Henri Lefebvre'nin gündelik hayata dair yaptığı betimlemelerin Karl Marx'ın yabancılaşma kavramı ile ilişkisi ele alınmaktadır. Bu noktada bireysellik söz konusu olduğundan dolayı Goffman'ın benlik sunumu kavramından ve etnometodolojiden de faydalanılmıştır. Din ve yaşam tarzının günümüz toplumunda birbirleriyle karşılıklılık ilişkisi, farklı inanca sahip bireylerin kolektif yaşam içerisinde olabilen ender toplum örneği İzmir üzerinden Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet baz alınarak tarihsel, dinsel, kültürel ve sosyolojik bir plan dâhilinde anlatılmaya çalışılmıştır. The subject of this study, prepared as a master thesis of Sociology, concerns with the role of religions in determining and influencing the lifestyle. Dealing with the concept of religion with its social reflections is a necessity for an understanding of social and cultural structure of society. The intersection of this phenomenon and its associated structures within lifestyle and daily life provides a special study area which is worthy of consideration. In this respect, this study focuses on the extent to which the religious belief systems are effective in their daily life practices and lifestyles of those with different religious beliefs. In order to better understand the issue, the relationship of Henri Lefebvre's descriptions of daily life with Karl Marx's concept of alienation is discussed. Goffman's concept of self-presentation and ethnometodology were also benefited as individuality was in question here. The reciprocal relationship between religion and lifestyle in today's society was aimed to be explained within a historical, religious, cultural and sociological plan based on Judaism, Christianity and Islam through İzmir, which is a rare example of collective life of individuals with different beliefs. 208

Araştırmamızın temel amacı ergenlerin deizm inancına karşı tutum ve davranışlarının anlaşılmasının yanında, sosyo-kültürel çerçeve de etkilerini anlamak olacaktır. Araştırmanın giriş bölümünde konusunu, amacını, önemini, hipotezlerini, kapsam ve sınırlılıklarını, evren ve örneklemini, yöntemini ve analiz teknikleri hakkında bilgi verdik. Birinci bölümde kavramsal çerçeve olarak din ve din tanımlarını, deizm tanımlarına, ergen tanımı ve zaman aralıkları ile genel özelliklerini ve son olarak kuşakları, kuşakların zaman aralıkları ile genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci ve Üçüncü bölümde ise araştırma örneklem grubunun bağımsız değişkenlere göre dağılımı ile ilgili verilen betimsel bilgilerin ardından, araştırmaya katılanların cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, ailenin geliri, kendilerini dini yönden nasıl tanımladıkları (dindar, ateist vs.), mevcut dini bilgiyi kimlerden edindikleri, baba mesleği, Kur'an'ı Kerimi baştan sona anlamıyla beraber okumaları ve son olarak en son okudukları dini kitap türünü yazmaları gibi olgusal niteliklerinin yanında Ergenlerin bilişsel, nedenler ve sonuç boyutlarındaki farklılaşmaları inceledik.Çalışma 2019 yılı içinde Çankaya ilçesi evreninden seçilen 400 ergen örneklemiyle yürütülmüştür. Geçerlik ve güvenirlik testleri yapılarak ilk kez geliştirilen 'Gençlerin Gündelik yaşamda inanca ilişkin tutum ve davranış ölçeği' aracılığıyla veriler SPSS programı vasıtasıyla incelenmiştir. Geliştirilen ölçekte üç temel alt boyut gençlerin deizme ilişkin algılarını ölçmek üzere geçerli puanları alabilmiştir. Bunlar gençlerin deizme ilişkin bilgi düzeyleri, deizme iten sebepler ve deizm algısı yüksek gençlerin karşılaştığı sonuçlar bağlamında çalışma olgusal kimlik karşılaştırmasıyla farklılıkları ölçmüştür. Sonuç olarak, Ergenlerin deizm inancına karşı bilişsel bir farkındalık içinde olduklarını, nedenler ve sonuç boyutlarında ise herhangi bir farklılaşmanın olmadığı görülmüştür. Bununla birlikte deizmin ilk olarak aileye tepki, akranlar arasındaki etkileşim ve özgürlüğe vurgu yapması, ergenlerin bu dönemlerindeki belirsiz duygu ve düşüncelerin içinde olmaları, eğitim ve gelir durumunun arttıkça deizmin kabullenilmesinin arttığı görülmekle beraber deizmin belli bir orana ulaştığını görülmüştür. The main purpose of our research is to understand the effects of socio-cultural framework as well as to understand the attitudes and behaviors of adolescents towards the belief of deism. In the introduction part of the research, we gave information about its subject, purpose, importance, hypotheses, scope and limitations, universe and sample, method and analysis techniques. In the first part, it is given information about the definitions of religion and religion as a conceptual framework, the definitions of deism, the general characteristics of the adolescent definition and time intervals and finally the generations, the time intervals and general characteristics of the generations.In the second and third part, following the descriptive information about the distribution of the research sample according to independent variables, gender, age, educational status, family income of the participants, how they define themselves in religious terms (religious, atheist, etc.), and who obtained the existing religious knowledge, besides the factual characteristics such as father's profession, reading the Koran literally from beginning to end, and finally writing the most recent religious book type they read, we examined the differences in cognitive, causes and outcome dimensions of adolescents.The study was conducted with 400 adolescents selected from Çankaya district in 2019. The data which was developed for the first time by means of the attitude and behavior scale of faith in daily life of young people were examined through SPSS program. In the developed scale, three basic sub-dimensions were able to obtain valid scores to measure the perception of young people about deism. They measured differences by comparing factual identity in the context of youth's level of knowledge about deism, the reasons that pushed deism, and the results faced by young people with high levels of deism.As a result, it was seen that adolescents had a cognitive awareness against deism, and there were no differences in the causes and outcome dimensions. However, it is seen that deism first emphasizes the reaction to the family, the interaction and freedom among peers, the ambiguity of the adolescents in these periods, and the acceptance of deism increases as the education and income level increases, as well as deism has reached a certain rate. 193

Yüksek Lisans Tezi., Daha çok edebi eser niteliği ile araştırılan Mevlid, bu çalışmada hafıza, ritüel kavramları üzerinden yeniden konu edilmektedir. Köklü bir geleneğe sahip olan, toplumun önemli gördüğü ritüellerle beraber icra edilen, Mevlidin toplumsal hafıza ile ilişkisi üzerinde durulmaktadır. Mevlid geleneği üzerine sosyolojik bir inceleme olarak yapılmış bu çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, Mevlid kavramı, Osmanlı ve günümüzde Mevlid geleneği ve Mevlidin edebi niteliğine değinilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında ise, hafıza kavramı, hatırlama ve unutma biçimleri, ritüel, mekân, tarih, dil ve kültürün hafıza ile ilişkisi üzerinde durulmuştur. Mevlid, din, ritüel, mekân, melodi gibi unsurlarla hatırlama ve unutma açısından sosyolojik incelemeye konu edilmiştir. İçinde bulundurduğu bedensel pratiklerle birlikte, belli bir mekânı çerçevelemesi Mevlidin hafıza inşa edici unsur olduğu, örneklerle ifade edilmiştir. Üçüncü kısımda ise mülakat sorularından ve birebir yapılan görüşmelerden alınan veriler değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Türk toplumu için doğumdan itibaren ölüme dek süregelen önemli bir etkinlik olarak görülen Mevlide, sevap almak düşüncesi, ibadet ve gelenek gibi anlam yüklenerek cami ve ev mekânlarında icra edilmiştir. Bu mekânlar, din ile kurulan bağ vasıtasıyla hafıza ve anıları muhafaza etme açısından önemli işleve sahip olmuştur., Mostly studied within literature, Mevlid, is re-examined in this study within the concepts of ritual and memory. The relationship between the memory and social memory, which has a deep-rooted tradition and is performed with the rituals considered by the society, is emphasized. This study is a sociological study on the Mevlid tradition, consisting of three parts. The first part of the study approaches the concept of the Mevlid, the Ottoman and the Mevlid tradition and the literary character of the Mevlid. In the second part of the study, the concept of memory, different forms of remembering and forgetting, the relation of ritual, environment, history, language and culture with memory are emphasized. Mevlid is subjected to sociological examination in terms of remembering and forgetting within concepts such as religion, ritual, environment and melody. In addition to the bodily practices that it contains, it is stated that the structure of Mevlid itself is a memory building element. In the third part, data from interview questions and one-on-one interviews were evaluated. In this context, Mevlid, which is considered as an important activitiy from birth to death for he Turkish society, has been performed in mosques and home spaces by giving meaning such as worship and tradition. These places have important functions in terms of preserving memory and memories through the connection with religion.

Son yıllarda sayıları git gide artan imam hatip liselerini bu araştırmada mercek altına aldık. Uzun diyaloglar , nitel ve nicel gözlemler sonucu derinlemesine sosyolojik gözlemler yaparak imam hatip lisesi öğrenci ve ergenlerinin boş zaman eylemleri üzerine ortaya koyduğumuz bulguları değerlendirdik.Bu araştırmalar veli profili yapısı, sosyo ekonomik düzey farklılığı olan okullardan meydana gelmekteydi.Hızlıca gelişen teknolojik ürünler ,kitle iletişim araçları ,dokunmatik aygıtlar,sosyal hesaplar,en son sürümünün bir öncekini çöpe attığı değişik ürünler ve uygulamalar bizim gözlemlerimize göre sosyolojinin ana kurumlarından olan boş zaman sosyolojisinin günümüz gençliği üzerindeki ana unsurlarıydı.Sayıları giderek artan alışveriş merkezleri ,gündelik diziler, televizyon yapımları gerçekten dini müfredata tabi olarak eğitim alan imam hatip gençliğini bir kuşatma altına alarak adeta etrafında seküler ve hedonist bir duvar oluşturmuştu. Değerlerin gitgide zayıfladığı 2016 Türkiye sinde imam hatip liselerine gönüllü katılanlarda namaz kılma oranının yüksek olduğunu gözlemledik.Her ne kadar normal lise öğrencisiyle aynı popüler bombardımana maruz kalsa da imam hatip liselerinde muhafazakar bir eğilim ,Milli değerlere saygı söz konusu idi.Pratikte uygulamaları her ne kadar tam olmasa da,imam hatip liselerindeki öğrenci kalitesi her ne kadar istenen seviyede olmasa da.imam hatip geleneği ve birikiminin gene de bir şekilde aktarımının olduğu bir gerçektir.ve bu kültürün sonraki kuşağa da geçeceği bir sosyolojik olgudur.Anahtar Kelimeler: İmam hatip lisesi,popüler bombardıman,Milli değerler, Boş zaman sosyolojisi We have examined closer the Imam Hatip High Schools numbers ever-mounting in recent years in this research. We have evaluated the findings manifested on free time of Imam Hatip High School students and teenagers by deep sociological observations as a result of long dialogues, qualitative and quantitative observations. These researches were constituted from the different student's guardian type and socio-economical level. The rapidly-developed technological products, mass media, touch devices, social accounts, products' new version is coming into use consistently and applications are the key fact of the free time sociology is one of the main facts of sociology over the youth of today pursuant to our observations. The numbers ever increasing shopping centers, television series and television products are surrounding the Imam Hatip High School students and constituting a secular and hedonist wall around of them. In the decreased in value facts of 2016 year of Turkey, we have observed that the rate of performing the prayer (salaat) was really high for the students who has enrolled to Imam Hatip High School with their own volition. A bien-pensant and respecting to national values are very important facts for the Imam Hatip High School students in despite of they are exposing to the same popular bombardment with the Normal High School students. The Imam Hatip High Schools are transmitting the Imam Hatip tradition and cultural accumulation to the next generations and the reality of this culture will be transmitted to the next generation is a sociological fact although practical applications are unsatisfying and the student quality is low in the Imam Hatip High School.Key Words: Imam Hatip High School, Popular bombardment, National values, The free time sociology 146

Diyanet Aylık ve Avrupa dergilerinde değişen din anlayışının sosyolojik analizini içeren bu çalışma iki bölümden ibarettir. Çalışmanın ilk kısmı Diyanet, ilahiyatın Diyanet'e etkisi, Diyanet Aylık ve Avrupa dergilerini tanıtan bölümden oluşmaktadır. İkinci kısım ise; Diyanet Aylık ve Avrupa dergilerinde kadın, aile, çocuk, modernleşme, tasavvuf, değerlerin sunumu, ibadet anlayışlarındaki değişim ile Diyanet ve bilim, Diyanet ve devlet, Diyanet ve değişim, değişim ve din konularını içermektedir.Araştırma neticesinde Diyanet Aylık ve Avrupa dergilerinin din anlayışında bir değişim ve dönüşüm olduğu tespit edilmiştir. Bu değişimle birlikte dindar insanı hem daha içkin bir dindarlık anlayışına sevk edecek hem de insani ilişkiler bağlamında onu daha iyiye götürecek ahlak konularının dergilerde öne çıktığı müşahede edilmiştir. Ayrıca ibadetlerin sunumunda, dini kavramların yeniden anlamlandırılmasında, dini metinlere yeni yorumlar getirilmesinde de bir değişim yaşanmıştır. Bu dönemde dergilerde yalın, bilgiye dayalı bir anlatım yerine okuyucuyu etkileyen, okuyucunun gönlüne hitap eden bir üslubun, din dilinin öne çıktığı görülmüştür.Diyanet Aylık ve Avrupa dergilerinde, son on yılda, kadın yazarlar ile Diyanet'tin kadın personelinin bu dergilerdeki makalelerinin arttığı tespit edilmiştir. Bu durum Diyanet'teki yapısal dönüşümü ve bir yönüyle de din anlayışındaki değişimi göstermektedir. Diyanet Aylık ve Avrupa dergide, yaşadığı mağduriyete susan değil, hakkını hukukunu arayan bir kadın imajı sunulmaktadır. Kadınla ilgili değişen söylemin dini yayınlarda da karşılık bulduğu söylenebilir.Anahtar kelimeler: Diyanet, Değişim, Dini Hayat, Din Anlayışı, Diyanet Dergi. Involving sociological analysis of changing religion understanding issued monthly in Department of Religious Affairs' magazines and European magazines, this study is composed two sections. The first part of the study consists of the sections of Religious Affairs, the influence of Theology on the Religious Affairs, the introduction of Religious Affairs' Magazines and European Magazines. The second part includes woman, kid, modernization, mysticism, presentation of values, change in understanding of worship, Religion Affairs and science, Religion Affairs and state, change and religion in these journals. As a result of the study, it has been determined that there is a change and transformation in religion understanding in Religious Affairs' Magazines and European Magazines. Along with this change, it has been seen that the pious subjects that will lead the religious person to an inner understanding of religiosity and to bring him better in the context of human relations have appeared in the magazines. There has also been a change in the presentation of worship, in the reinterpretation of religious concepts, and in the introduction of new interpretations of religious texts. In this period, the magazines appeared to have a style that affects the reader instead of a simple, informative expression, and a style that appeals to the reader's heart.In the last decade, it has been determined that the number of articles written by female writers and female staff of the Religious Affairs has increased in these journals. This situation shows the structural transformation in the Religious Affairs and the change in the understanding of religion. It is presented with the image of a woman who is not silent about the injustice she is exposed to but looking for her right in these journals. It can be said that the changing discourse about women also finds support in religious publications.Key words: Presidency of Religious Affairs, Change, Religious Life, Understanding of Religion, Religious Affairs' Magazine. 151

Özellikle son yıllarda İslam dini Fransa'da gündemi yoğun olarak meşgul etmektedir. Dini sembollerin kamusal alandaki yeri ve ülkeyi vuran terör saldırılarından sonra artan `radikal islamcılık` söylemleri medyanın ve siyasi söylemin ana başlıklarını oluşturmaktadır. İkinci Dünya Savaşından sonra artan göç fenomeni sürecinde Fransa'ya yerleşen, sayıları ve görünürlükleri giderek artan Müslümanlar, bugün siyasal, sosyal ve yasal yaptırımların ilk hedefidir. Kamusal alana getirilen dini sembollere ilişkin düzenlemelerin ilk ve en önemli muhatabının İslam dininin olması, bu konuda Fransa'nın İslam'a olan bakışını sorgulamamıza yol açmaktadır. Fransa'da İslam konusu `terör`, `kadın-erkek eşitliği`, `tehdit`, ve `Laisite` başlıkları altında gündem oluşturmaktadır. Bununla beraber, Müslümanlar da günlük yaşamlarında saldırı, ayrımcılık ve ırkçılık ile karşı karşıya gelmektedir. Bir toplumun dini kimlik üzerinden saldırıya uğramasına rağmen bugün Fransa'da İslamofobya kavramı diğer Batı devletlerinde olduğu gibi tam anlamıyla meşruiyet kazanmış ve kabul görmüş bir gerçeklik değildir. Siyasi ve hukuki zemine dayanması ve gerçekliğinin tartışılır olması bağlamında Fransa'daki İslamofobya diğer Avrupa ülkelerinden farklılık göstermektedir.İki ana bölümden oluşan bu çalışma, öncelikle İslam, Müslümanlar ve İslamofobya konularını kapsayan genel kavramsal ve tarihsel bilgilere yer vererek Fransa'daki genel çerçeveyi sunmayı hedeflemektedir. Bu bölümde Fransa'nın hem İslam ile hem de genel olarak din ile (Katoliklik) olan ilişkisi ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise, bugün İslam dini ve Müslümanlar aleyhinde oluşan bu `korku` havasının sebepleri, Fransız entelektüel camianın tartışmaları ekseninde,aktarılmaktadır. Yazarların, Fransa'nın İslam'a ve Müslümanlara bakışı ve bu bakış sonucunda kurduğu ilişkiyinasıl aktardıklarıincelenmektedir. Especially in recent years, the religion of Islam occupies the agenda in France to a highdegree. The location of religious symbols in the public sphere and the `radical Islamism` discourse, which has increased after the terrorist attacks that hit the country are the main topics of the media and political discourse. Muslims who settled in France in the process of increasing migration phenomenon after the Second World War and whose numbers and visibilities gradually increase dare the first targets of political, social and legal sanctions today. The fact that Islam is the first and most important addressee concerning the regulations of religious symbols brought to the public sphere has led to question France's view of Islam in this respect. In France, the issue of Islam is on the agenda under the headings of `terrorism`, `equality between men and women`, `threat` and `laicism`. In addition, Muslims are also faced with aggression, discrimination and racism itheir daily lives. Despite the fact that a society is attacked through religious identity, today the concept of Islamophobia in France is not a fully legitimated and accepted reality as it is in other Western countries. Islamophobia in France differs from other European countries in the context that it is based on political and legal grounds and that its reality is debatable.This study, which consists of two main sections, aims to present first the general framework in France by giving general conceptual and historical information covering the issues of Islam, Muslims and Islamophobia. In this section, both the relation of France with Islam and with religion (Catholicism) in general, is dealtwith. In the second part, the reasons for this `fear` atmosphere which arises against Islam and Muslims today is conveyed on the axis of the discussions of the French intellectual community. It is examined how authors convey the way France looks at Islam and Muslims and the relation that it has established as a result of this view. 158

Bu çalışmada sosyo-kültürel anlamda hala canlılığını korumakta olan Güney Kazakistan Kazaklarındaki ölüm fenomeni çerçevesinde binlerce yıldır oluşa gelen rit ve ritüeller incelenmiştir. Ritüellere katılım biçimi bireylerin toplumsal yaşamdaki statü ve rollerinin bir modelini sunmaktadır. Ritüeller icra edildikçe sosyokültürel bağları her defasında yeniden kurmakta, toplumu yapı, kültür ve organizasyon biçimi itibariyle yeniden oluşturmaktadır. Çalışmamız giriş, esas üç bölüm, sonuç ve değerlendirme, ekler ve kaynakçadan oluşur. Giriş bölümünde, tez çalışmamızın konusu, amacı, problemi, kapsam ve sınırlılıklar ele alınmıştır. Birinci bölümde, ölüm, ölüm ile ilgili inancın kökeni, ritüel, ritüelin türleri ve fonksiyonları kavramsal çerçeve kapsamında sosyolojik açıdan analiz edildi.Kazaklar Kazak Hanlığı kurulmadan asırlar öncesi dönemlerde birçok din ve inanç sistemleriyle karşılaşmıştır. Bu inanç sistemlerinin bazı unsurları Kazakların gündelik yaşamında hala yaşamaya devam etmektedir. Kazakların tarihi süreç içerisinde karşılaştıkları din ve inanç sistemleri, Kazakların menşei ve yapısı, Kazak Hanlığı ve Çarlık Rusya dönemlerindeki dini duruma siyasi, ekonomik ve sosyokültürel faktörlerin etkisi ikinci bölümde incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise, Kazaklarda dinin ayakta tutulmasında ve yaşatılmasında hangi unsurların önem taşıdığı, ölüm ile ilgili inanç ve ritüellerin Kazakların günlük yaşamında, kimliklerinin tanımlanmasında nasıl bir fonksiyon üstendiği, ritüellerin Kazakların gündelik sosyal ilişkilerindeki etkisi, bağımsızlık sonrası (1991) ortaya çıkan şehirleşme, Açık Pazar Ekonomisi, demokrasileşme gibi toplumsal değişim süreçlerinin sonucunda inanç ve ritüellerde herhangi bir değişme meydana gelip gelmediği araştırılmıştır.Anahtar kelimeler: Ölüm, inanç, ritüel, Kazaklar, Güney Kazakistan. In this study, it was examined that in point of socio-cultural the phenomenon of death paradigm in Kazakhs still protecting its vitality for rituals which incidence thousands of years in South Kazakhstan region. Form of participation in rituals offers that a model of the status and roles of individuals in social life. As rituals are performed reestablish socio-cultural relations as of structure, culture and organization form recreating.Our study consists of introduction, main three chapters, conclusion, additions and bibliography. It has been discussed that thesis's topic, aim, problem, scope and limitations in the introduction.It has been analyzed within the conceptual framework in terms of sociological that death, root of belief about death, ritual, types and functions of rituals, in the first section.Kazakhs has met many religious and belief systems centuries ago established Dynasty of Kazakh. Some elements of these belief systems are still alive in Kazakhs daily life.It has been examined that religions and belief systems that Kazakhs meet in the historical process, origins and nature of Kazakhs, effects of religious situation which political, economic and socio-cultural factors at Dynasty of Kazakh and Czarist Russia periods, in the second section.It has been researched that religious survival and retention in Kazakhs which elements are important, beliefs and rituals related to death in the daily life of Kazakhs identification of identities how a function assumes, the influence of rituals on daily social relations of the Kazakhs, urbanization emerging after independence(1991), open market economy, whether any change has occur such as democratization as a result of social change processes in beliefs and rituals in the third section.Key Words: Death, Belief, Rituals, Kazakhs, South Kazakhstan 276

İslamcılık siyasal bir ideoloji olarak 19. yüzyılda tezahür etse de İslamiyet'in doğuşundan itibaren İslam dinini kabul etmiş insanlar, Kur'an-ı Kerim'in emirlerini hayatın her alanında hakim kılma çabasında olmuşlardır. Tarihte yaşamış bir çok İslamcı, İslamiyet'in sadece ahirete dair bir din olmadığını, sosyal yaşamı da düzen-leyen her türlü yetkinliğe sahip bir din olduğunu ispatlamaya çalışmışlardır.Özellikle 19. yüzyılda İslam dünyası'nın Batı karşısında her alanda geri plana düşmesi, bazı Müslüman aydınları bu olumsuz duruma karşı çözüm yolları aramaya sevk etmiştir. Birçok Müslüman aydın, yoğun bir çaba içerisine girmiş ve birçok çözüm önerileri sunulmuştur. Ancak Müslüman devletler, bu çözüm önerilerini top-lumsal yaşamı düzenlemek yerine askeri başarılar elde etmek için kullanmışlardır. Dolayısıyla sunulan çözüm önerileri etkisiz kalmıştır. İşte bu buhranlı dönemde ya-şayan Musa Carullah Bigiyef'te Müslümanların her türlü tembellik ve geri kalmışlık-tan kurtulması için çaba göstermiş aydınlardan birisidir. O, İslam dininin doğru anla-şılıp, sorunlara karşı zamanın şartlarına göre yetkin kimseler tarafından Kur'an ve Sünnet çerçevesinde çözümler sunulması gerektiğini söylemektedir. Musa Carullahbir çok ihtilaflı konunun göz ardı edilip çözüme kavuşturulmadığını, Müslüman alimlerin gereksiz kelami meselelere takıldığını, mezhepçi tavırlarıyla taklitçiliği teşvik ettiklerini savunarak yüzlerce eser, makale, gazete yazısı ortaya koymuştur.Bu çalışmada Musa Carullah Bigiyef'in İslamcı gelenek çerçevesinde toplumsal meselelere dair bazı görüşleri tarihsel tarama modeli ve doküman incelemesi tekniği kullanılarak anlatılmıştır. Although Islamism appears itself as a political ideology in the 19th century, people who have accepted the religion of Islam since the birth of Islam have attemp-ted to make the Qur'an's commandments prevail in every aspect of life. Many Islamists that have lived in History, have tried to prove that Islam is not only a book about the hereafter, but also a religion with all kinds of competences that regu-lating social life.Especially in the 19th century, the fall of the Islamic World in all areas against the west has led some Muslim intellectuals to seek solutions to this negative situation. Many Muslim intellectuals have entered an intense effort and many recipes have been presented. However, Muslim states used these prescriptions to achieve military success rather than to regulate social life. Therefore, the proposed solutions are ineffective. Musa Carullah Bigiyef, who lived in this period of crisis, is one of the intellectuals who tried to get rid of all the laziness and backwardness of Muslims. He says that the religion of Islam should be understood correctly, and all problems should be analysis by the intelligent people as a part of Qur'an and Sunnah and this analysis should be according to the conditions of the time. He also argued that many controversial issues were ignored and resolved and according to him Muslim scholars have been obsessed with empty kalamic issues, and also encouraged apery by sectarian attitudes, and produced hundreds of works, articles and newspapers.In this study, some views of Musa Carlullah Bigiyef on social issues within the framework of Islamic tradition were explained using historical scanning model and document analysis technique.

Bu çalışma gerek kamusal gerekse özel alandaki görünürlüğü açısından dini bir cemaat olmadığını ispat eden Fethullah Gülen Örgütünün, bugüne kadar yaşama-dünyası içerisindeki gücünü ve bu gücü kazanmasına etki etken faktörleri ele alıp incelemektedir. Çalışma içerisinde Örgüt'ün toplumsal ilişkilerde, sosyal kurum ve kuruluşlarda ve fertlerin yaşantılarında varlık alanı bulabilmek için kendi lehine yarattığı ve daima dinamik tutmaya çalıştığı değişen din/İslam söylemlerine yer verilmektedir. Doayısıyla Örgüt, kendi çıkarları lehine özelleştirdiği bu söylemler ve uyguladığı taktikler sayesinde bireylerin kitle durumuna indirgenmesini ve fertler tarafından bu durumun gönüllü olarak kabullenilmesini sağlaması çalışmanın ana odak noktasını oluşturmaktadır. Örgüt özelleştirdiği bu dini söylemleri, insanları kendi örgütlenmelerine müdahil kılmak için ikna yöntemi olarak kullanmaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında Örgüt'ün toplumsal, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda aktif bir şekilde konumlanışı ele alınarak bu ikna yöntemlerinin sosyolojik açıdan analiz edilmesi hedeflenmektedir. Bir sonraki aşamada Örgüt'ün, devlet ve toplum içerisinde aktif bir rol üstlenmek için kendisine mensup olan fertlerin algılarını, tutumlarını ve davranışlarını sürekli icat ettiği taktiklerle yeniden ürettiğini ve daima dönüştürdüğünü göstermeye odaklanmaktadır. Niğde ilinde Fethullah Gülen Örgütü üzerine yapılan bu çalışmada nitel araştırma tekniği kullanılmakta ve örneklem kartopu örneklem aracılığıyla seçilmektedir. Buna ek olarak nitel araştırma yönteminin klasik bir alanı olan alan araştırması gerçekleştirilmektedir. Çalışma verileri, Örgüte ait evlerde ve yurtlarda barınan üniversite öğrencileriyle ve Örgüte mensup bireylerle yapılan derinlemesine ikili görüşmeler ve katılımlı gözlem yoluyla elde edilmektedir. Barınma gerekçesiyle Örgüt evlerinin gündelik yaşamına katılarak ve bu evlerde onlardan biriymiş gibi davranarak kişileri ve olayları sosyal çevresi içerisinde gözlemleme fırsatının elde edilmiş olması çalışma bulgularının objektif oluşunun en önemli ispatıdır. Sonuç olarak bireylerin bu yapı içerisindeki hareket biçimlerine ve kaynaklarına odaklanan çalışma, bizlere malumun ispatından ziyade bireylerin tercihleri üzerinden veriler sunmaktadır. Buradaki tercihleri yönlendiren dinamik etkenin ise dini değerler ve sosyal kodlar olduğu görülmektedir. Dini değerleri ve sosyal kodları kullanarak kendi ayakları üzerinde kalamayanların hayatlarını Fethullah Gülen Örgütüne mensup olma karşılığında kolaylaştıran yapılanma, insanları itaat duygusu üzerinden ele geçirip onları kendi istekleri doğrultusunda hareket eden kuklalar haline getirdiğine çalışma boyunca şahit olunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Din, Cemaat, Kulluk, Gönüllülük, Aidiyet, Örgüt., This study proves that there is no religious community in terms of public and private visibility Fethullah Gülen of Organization examines the power in the living-world and the factors that effect this power. For this, the changing religious/Islamic discources which are created in social associations, social institutions and organizations, and in the lives of the individual, created for their own sake in order to find the realm of existence are always kept dynamic. The Organization thus constitutes the main focus of the study of the reduction of individuals to the mass state and the acceptance of this situation voluntarily is the main focus of the study, by which by individuals through these discourses and tactics that they have privatized for their own interests. This religious discourse, which the organization has customized, uses as a way of persuading people to intervene in their own organizations. It is aimed analyze these persuasion methods from the sociological point of view by considering the social, economic, social and political position of the actively in the first phase of the work. In the next stage, the organization focuses on demonstrating that the members of the organization recreate and constantly transform their perceptions, attitudes and behaviors with tactics constantly invented in order to take an active role in the state and society. In this study on Fethullah Gülen Organization in Niğde province, qualitative research technique is used and sample is selected through snowball sample. In addition, a classical field study of qualitative research method is carried out. The study data is obtained through in-depth bilateral interviews with participating university students and knit individuals residing in knit houses and in dormitories and participatory observation. The opportunity to observe people and events within the social environment by participating in the everyday life of the Organization's houses and acting as if they were part of them in the houses is the most important aspect of the objective findings of the findings. As a result, the study focusing on the forms and sources of movement of individuals within this structure presents the data on the preferences of the individuals through their personal preferences. It is seen that the dynamic factor that directs the preferences there is religious values and social codes. The structure that facilitates the lives of those who can not stay on their own feet by using religious values and social codes in terms of belonging to the Fethullah Gülen Organization is witnessed during the process of turning people into puppets who take over the feeling of obedience and move them in the direction of their own desires. Keywords: Religion, Community, Worship, Volunteering, Belonging, Organization

XIX. yy'da Avrupa toplumlarında sanayileşmenin ve modernleşmenin etkisiyle kapitalistleşme sürecinin başladığı öne sürülmektedir. Günümüz dünyasında ise kapitalizm hemen hemen bütün toplumlara sirayet etmektedir. İslam öğretileri kapitalist bir düzene izin vermediği iddiaları karşısında dini hassasiyeti yüksek işadamlarının seküler tutuma dönük eğilimleri dikkat çekmektedir. Bu minvalde çalışmamıza, Marx ve Weber'in kapitalizm ve din hakkında ortaya atmış olduğu teorilerle yön verilmekte ve İslam çalışma ahlakı referans kaynaklarını oluşturan yaklaşım, uygulama ve tarihsel tecrübelerden istifade ederek günümüz modern toplumunda, geçmişten günümüze çalışma ahlakının tasviri yapılmaktadır. Çalışmamızda nitel analiz tekniği olan, tarihsel dokümantasyonlar ve belgeler veri olarak kullanılmaktadır. Çalışmanın nihayetinde ise, Osmanlı toplumunun kuruluş ve gelişme dönemlerinde Tımar sistemi, ahilik, lonca kurumu ve uygulanan iktisadi politikaların kapitalist sisteme kapı aralamadığı ancak Avrupa'da yaşanan endüstriyel devrimin etkisiyle kapitalizmin bu toplumda gelişme sergilemeye başladığı görülmektedir. Türkiye nezdinde ise, siyasi partilerin farklı çalışma ahlakı ve iktisadı benimsemiş olduğu, bunun da siyaset alanında etkilerinin görüldüğü ve çoğunlukla bu ahlak ve iktisat zihniyeti belirlenirken dinden bağımsız hareket edildiği anlaşılmaktadır. Bu siyasal söylemlerde, zaman zaman İslam'ın siyasal söylemi ile İslam dinine ait olan uygulamalara ekonomi ve iktisatta yer verilmeye çalışılsa da, bu uygulamalara askerî ve sivil bürokrasi müdahalelerinin kendi şartları içerisinde, böyle bir zeminin oluşmasına engel olduğu Türkiye pratiğinde görülmektedir. Buna karşın son dönem AK Parti iktidarlığında, dini hassasiyeti yüksek olduğu düşünülen işadamları sayısının ve kamusal görünürlüğünün artış gösterdiği ve bu iş adamlarının gündelik yaşamlarında İslam çalışma ahlakı ve kapitalist çalışma ahlakı arasında bir ikilem yaşadıkları ve çoğunlukla seküler davranarak, kapitalistleşme eğiliminde oldukları yapılan alan çalışmalarından ve bizim çalışmamızdan çıkarılabilmektedir.Anahtar Kelimeler: Kapitalizm, İslam çalışma ahlakı ve iktisadı, Türkiye'de çalışma ahlakı It is suggested that in XIX. century, the period of capitalization began in European countries with the influence of industrialization and modernization. And in today's world, capitalism is present in nearly all societies. Against the claims that Islam does not give permission to a capitalistic order, the secularistic behavior of devout businessmen attracts attention. In this way, our research, is guided by the theories of Marx and Weber about capitalism and religion, and portrays the work ethic from past to present, utilizing the Islamic work ethic reference sources. In our research, historical documentations and records are used as data which is the qualitative analysis technique. And as a result of this research, it is seen that fief system, ahi order, guilds and the economic policies applied in the establishment and the development periods did not give way to capitalism in Ottoman society but, with the influence of industrial revolution in Europe, capitalism started to flourish. But in Turkey it is clear that the political parties adopted different work ethics and economic policies, and the effects of this is seen in the political side and most of the time these policies are designated, the decision was independent from religion. In this political environment, Islam's political discourse and Islamic applications were tried to be implemented. But military coups did not favor these discourses. However, in the justice and development party government, the number and visibility of businessmen who is thought to be religious is increasing. It is observed that in daily life, businessmen are in a dilemma between Islamic and capitalistic work ethic.Key words: Capitalism, Islamic work ethic and economy, Work ethic in Turkey 134

Çevre sorunları günümüzün en önemli ve güncel sorunu haline gelmiştir. İnsanın çevreyle ilişkilerini dinden bağımsız düşünmek mümkün değildir. Çünkü din, insanın çevreyle ilişkisini etkileyen en önemli etkendir. Bu çalışmada, çevre ve din arasındaki ilişki teorik düzeyde incelenmiştir. Eski Ahit’te insanın yeryüzüne indirilmesi ve onun dünyadaki diğer varlıklar üzerindeki egemenliği vurgusu, Yahudi-Hristiyan kutsal metin geleneği içinde insan merkezcilik anlayışını doğurmuştur. Bu anlayış, insanın doğal çevresi içindeki üstünlüğü ve bu doğal çevreden sınırsızca faydalanması düşüncesine yol açmıştır. Yahudi- Hristiyan gelenekteki insan merkezli anlayışın devamını sürdüren ifadeler İslamiyet’te var olmasına rağmen İslamiyet’in oluşturduğu çevre algısı Tanrı merkezciliğe dayanmaktadır., Environmental problems have become the most important problem of today’s world. It is impossible to think peoples relations with their environments without relating it to the religion as the religion is one of the most important factors to affect people’s relations. In this study, the relationship between the environment and the religion is examined on a theoretical basis. In the Old Testament the placement of the human on earth and the idea of his power over the other beings on earth led to human centrism. This is the main point led to the dominance of humans over their natural environment and the idea of over exploiting this natural environment. The perception of environment created by Islam somewhat differs from others and comes from god-centrism despite the fact that the very same points in Judeo-Christian tradition leading to human centric perception shared by Islam.

Bu çalışmada, sosyoloji biliminin başlıca kurucularından sayılan Max Weber ve Emile Durkheim'ın sosyolojik görüşleri paradigmatik bağlamda ele alınıp karşılaştırılmıştır. Çalışmada, Weber ve Durkheim'ın paradigmatik duruşlarının belirginleştirilmesinin yanı sıra bu yaklaşımlar arasında herhangi bir örtüşme veya yakınlaşma olup olmadığını tespit etmek ve onları, sosyal bilimlerdeki iki temel sosyoloji geleneği (pozitivist ve yorumlayıcı) bağlamında değerlendirmek hedeflenmiştir.Yalnızca sosyolojinin değil din sosyolojisinin de klasikleri arasında olan Durkheim ve Weber'in kuramları günümüz sosyolojisinde de etkinliğini ve geçerliliğini devam ettirmektedir. Durkheim ve Weber birbirine zıt iki sosyoloji geleneğinden gelmektedirler. Bu bağlamda, Fransız pozitivist sosyoloji geleneğinden gelen Durkheim'ın aksine Weber, yeni-Kantçı gelenekten etkilenmiş ve yorumlayıcı sosyolojiyi savunmuştur. Ayrıca, gerek kuramsal gerek uygulamalı çalışmalarıyla sosyoloji bilimine metodolojik açıdan önemli katkılar yapmaları da onları bu çalışma açısından özel hale getirmektedir. Paradigma kavramı bu çalışmada, kuram ve yönteme öncel olan, ontolojik, epistemolojik, insan doğasına ilişkin ve metodolojik varsayımların bir bütününü ifade eder. Dolayısıyla bu çalışmada, Durkheim ve Weber'in görüşleri ontolojik, epistemolojik, insan doğasal ve metodolojik açıdan ele alınıp karşılaştırılmıştır. Araştırmada, Durkheim ve Weber'in görüşlerinin paradigmatik açıdan büyük ölçüde birbirinden farklılaştığı ve aralarında kayda değer bir yakınlaşmanın bulunmadığı tespit edilmiş olup; Durkheim'ın paradigmatik duruşunun, büyük ölçüde sosyal bilimlere nesne(l)ci yaklaşım, diğer bir adlandırmayla `pozitivist paradigma`ya, Weber'in pozisyonunun ise daha ziyade sosyal bilimlere özne(l)ci yaklaşım, diğer bir adlandırmayla `yorumlayıcı paradigma`ya yakın durduğu sonucuna ulaşılmıştır.Sonuç olarak, bu çalışmanın, gerek paradigma kavramına ilişkin açıklama ve tartışmalar gerekse iki büyük sosyoloğun metodolojik yaklaşımlarının detaylı incelemesi, karşılaştırılması ve paradigmalar bağlamında değerlendirilmesi yoluyla genel ve özel sosyolojilere yöntem bilimsel açıdan katkı sunacağı ümit edilmektedir.Anahtar kelimeler: Max Weber, Emile Durkheim, Paradigma. This study analyses and compares sociological views of Max Weber and Emile Durkheim, who are regarded as among the principal founders of sociology, in a paradigmatic context. In the study, it is aimed that alongside to crystallize paradigmatic positions of Weber and Durkheim, to identify if there is any coincidene or convergence between these approaches and to evaluate them in the context of two main sociological traditions in social sciences (positivist and intepretative).The theories of Durkheim and Weber, which are among classics of not only sociology but also sociology of religion, maintains their effectiveness and validity in today's sociology. Durkheim and Weber come from opposed sociology traditions. In this regard, Weber, unlike Durkheim who comes from French positivistic tradition, is effected by Neo-Kantian tradition and advocated interpretative sociology. Moreover, their methodologically important contrubutions to sociology by carrying out both theoretical and practical studies make them exclusive for this research.In the present study, the concept of paradigm means the totality of ontological, epistemological, human natural and methodological assumptions which precede theory and method. Hence, in this study, the views of Durkheim and Weber are analysed and compared in terms of ontology, epistemology, human nature and methdology. In the research, it is detected that the views of Durkheim and Weber are largely diverged and there is no significant convergence between them. And also it is concluded that Durkheim's paradigmatic stance substantially converges `the objectivist apparoach to social sciences`, also known as `positivist paradigm`; Weber's position, on the other hand, rather converges `the subjectivist approach to social science`, also known as `interpretative paradigm`.As a result, it is expected that this study will provide a methodological contribution to sociology and its branches by including explanations and discussions about the paradigm concept and making a detalied analysis and comparison of methodological approaches of two great sociologists and evaluating their positions in the context of two basic social science paradigms.Key words: Max Weber, Emile Durkheim, Paradigm. 285

Kadın ve din konusu son yıllarda üzerinde çokça araştırma yapılan önemli sosyolojik kavramlardır. Karşılıklı olarak etkileşim içinde olan bu kavramlar din sosyolojisinde farklı yönleri ile ele alınmış, toplum ve kadın açısından problem arz eden konulara bilimsel çözümler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sekülerleşme ile dinin toplum üzerindeki etkisinin azalacağı tezi yanlışlanmış ve dinin insan hayatındaki etkisi artmıştır. Özellikle kadının aile ve toplum hayatındaki statü, rol ve konumunu belirleyen dini yorumlar modernizmle birlikte kadınlar tarafından eleştirilmeye başlanmıştır. Gelenekten gelen ataerkil ideolojinin yaptırımlarına karşılık `feminist hareket` ortaya çıkmıştır. Modernizmin etkisiyle ve kişisel hak ve özgürlüklerin önem kazanmasıyla, mahrem alana kapatılan kadın öznelik arayışına çıkmış kolektif bilinçle hareket etmenin verdiği gücün farkına varmıştır. Muhafazakâr Müslüman kadın modernizmi kendi geleneksel dini yaşam perspektifinden yeniden yorumlamış ve `türbanıyla` kamusal alanda görünür hale gelmiştir. Kamusal alanda varlığını ilan eden muhafazakâr kadının destekçisi konumundaki kurumlar ise sosyal sektör organizasyonlarıdır. Birlikte hareket etmenin verdiği güçle anlam dünyasını, dünya görüşünü geliştiren kadın artık toplumun tüm kurumlarında mevcuttur. Toplumun yarısını temsil edene kadın, tüketici konumdan üretken konuma geçmiş, sivil toplum kuruluşlarının sağladığı özgürlük ile mevcut sorunlarına çözüm aramaya başlamıştır.Anahtar Kavramlar: Kadın, Din, Sivil Toplum Kuruluşu, Ataerkil Women and religion are essential concepts which are being investigated in the recent years. These interrelated concepts are handled within different dimensions in religion sociology, and scientific solutions are asserted and evaluations are being done on topics related to society and women. With secularism, the misconception of the effect of religion will be minor is regretted and the effect of religion on human life became more dominant. Especially with the criticism on the religious perspectives defining the role, status and position of women in family and society, and as a consequence of modernism, women started to make criticism. Opposing the patriarchal ideology of the heritage, the feminist movement occurred. Due to the effects of modernism and also the prominence of freedom, the women sentenced to private started to seek for subjectivity and became aware of the power of unity with collective movements. The conservative Muslim women recomposed modernism with a traditional religious life perspective and became visible in public areas with turban. The supporters of these publicly visible women are social sector organizations. Because of the power of collective movement, women developed their point of views and perceptions and became available in all public institutions. Representing half of the society, women became productive rather than receptive and by the help of the freedom provided by non-profit organizations, they started to seek for solutions to their problems.Keywords: Women, Religion, Non-Profit Organizations, Patriarchal 69

Başlangıcı insanlık tarihi kadar eskilere uzanan din, tarihin her döneminde bireyleri ve toplumları etkileyen en önemli faktörlerden birisi olmuştur. Öyle ki, tarihsel süreçte dinsiz bir topluma rastlanmamıştır. İnsanlık tarihinde bu derece önemli bir konuma sahip olan dinin toplumsal hayatta meydana getirdiği etkiler, günümüzde Din Sosyolojisinin esas konusunu teşkil etmektedir. Din Sosyolojisi çalışmaları, din ile toplum arasındaki ilişkilerin karşılıklı etkileşim halinde olduğunu ortaya koymuştur. İşte, bu araştırmanın konusunu da, bu etkileşimin niteliği oluşturmaktadır. Medyanın günümüzde siyasi, sosyo-ekonomik, dini ve stratejik dengelerin anlam kazanmasında en önemli güç unsurlarından biri haline geldiği neredeyse toplumun tüm kesimleri tarafından kabul edilmektedir. Din geleneksel hayatta olduğu gibi modern hayatın da en güçlü dinamiklerinden biri olarak sosyal hayatta etkin bir rol oynamaya devam etmektedir. Toplumda birçok görevi üstlenen ve yerine getiren kitle iletişim araçlarının kültürel, ekonomik, eğitim, siyasi, dini, eğlence, haber ve gündemi elinde tutma gibi görevleri de üstlenmektedir. Medyanın gerek bireyi şekillendirmesinde ve gerekse toplumsal gelişmelere önemli bir katkısı olduğu bilinmektedir. Medya tarafından hem ekonomik kaygılarla dini konularda ön yargılı tutum ve davranış sergilemeleri, hem de din konusu ile ilgili bazı programların toplum sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olabileceği göz önünde bulundurulursa medyanın toplumun dini hayatında önemi kaçınılmaz olarak dikkatleri çekmektedir.Anahtar Kelimeler: Din, medya, kitle iletişim araçları, gazete, toplum, kültür Religion whose begining dates back as long as history of human being has been one of the most important factors affecting communities and individuals in every period of the history. So in the process of the history, no community has been observed as irreligious. The effects that religion consisted in communal life which is so important in history of human being have been the main subject of the Sociology of Religion. The studies of Sociology of Religion, have brought up that there has been reciprocal influence between rilgion and society. The subject of this study consists of the quality and society. It is accepted that today, media becomes one of the most important elements of taking the meaning of the political, socioeconomic, religion and strategic stability. Religion has an effective role as one of the most important dynamics of the social life not only as in the traditional life in the previous periods but also in the modern life today. Mass media which goes on the several assignments in society and fulfill them also goes on cultural, economic, educational, political, region, entertainment, inform and draw up the agenda assignments. It is a well known fact that media has not only an important contribution on shaping the individual but also developing the society. It should be taken into consideration the fact that mass media has some prejudices on religion. However, they have also economic anxieties besides they believe that religious programs have positive effects on society. And therefore, media is highly aware of the importance of religion in society and attracts the attention of people on religion.Keywords: Religion, media, mass media, newspaper, society, culture 125

Modernleşme, genel anlamda 17.yüzyılda Avrupa'da başlayan daha sonra da tüm dünyaya yayılan bir dizi kökten değişim ve dönüşümü ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Bu değişim sürecinin en etkili lokomotifleri sanayileşme, rasyonelleşme, bilimsel bilgi ve teknolojinin gelişmesi süreçleridir. Ancak modern hayat, sunduğu olanakların yanında birçok olumsuzluğu da beraberinde getirmiştir. Modernleşmeye yönelik eleştirilerin daha ziyade postmodern söyleme referansla dile getirildiği söylenebilir. Modernitenin temel dayanaklarını 'anlatı' olarak nitelendiren postmodern söylemde, modernitenin dışladığı her türlü insan aktivitesine yer açılmıştır. Modern dönemde geleneksel toplumlardaki etkinliğini ve değerini gittikçe kaybeden din de postmodern olarak adlandırılan bu dönemde `yeni bir karaktere` bürünmüştür. Ancak bu yeni durum, postmodern toplumlarda dinin yeniden yükselişe geçtiği ya da toplumsal hayatta merkezi bir konuma geldiği anlamına gelmemektedir. Daha ziyade dinin bireysel bir aktivite haline gelip `seçeneklerden biri` olarak görüldüğü söylenebilir. Dahası bu dönemde gündeme gelen dinin klasik anlamda anlaşılan din kavramı ile aynı şeye tekabül edip etmediği tartışmalı bir konudur. Buradan hareketle araştırmamızda, postmodernite-din ilişkisine sosyolojik açıdan yaklaşılarak postmodern toplumlarda dinin yeri ve önemi belirlenmeye çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler: Din, modernite, modernleşme, postmodernite, sekülerleşme. Modernization, in general, is a concept that used to refer a series radical changing and transformation which began in the 17th century in Europe then spread throughout the world. The most effective dynamics of this changing process are the industrialization, rationalization, development of scientific knowledge and technology. Modern life, however has brought various negatives alongside with the opportunities it offered. It can be said that the critiques that directed to modernization are much rather voiced by reference to postmodern discourse. Postmodern discourse that describes the basic foundations of modernity as 'narrative', made space to all kinds of human activities which excluded by modernity. In the modern age, religion which increasingly losing its effectiveness and value that had it during the traditional society, has taken `a new character` in this period which is called postmodern. This new situation, however doesn't mean that the rising of religion in postmodern societies or religion is coming to central location of social life again. Rather, it can be said that religion becoming an individual activity and this can be seen as the `one of the options`. Moreover, it is controversial issue that whether religion which came into question during this period correspond with the concept that understood in the classical sense. In this research, so that it will be evaluated the role and importance of religion in postmodern societies by approaching postmodernity-religion relation from sociological perspective.Keywords: Religion, modernity, modernization, postmodernity, secularization. 86

Türkiye'de İslamcılık uzun bir geçmişe sahip siyasî, kültürel ve entelektüel bir akımdır. İslamcılığın cumhuriyet tarihi boyunca gösterdiği değişimle Türkiye'nin yaşadığı toplumsal değişim arasında doğrudan sayılabilecek bir paralellik söz konusudur. Araştırmamızda İslamcılıkla bağlantılı olarak İslami kesimin cumhuriyet tarihi boyunca yaşadığı meselelerini, değişimini, eleştirilerini, özeleştirilerini ve Müslüman kimliğini nasıl inşa ettiğini bizzat İslamî kesimde yazılan romanlar üzerinden anlamaya çalıştık. Romanlarda ve romanlar üzerinden İslamî kesimde sosyal, ekonomik, kültürel değişimi; kadın kimliği, aile, din anlayışları ve eğitim gibi temel konulara olan yaklaşımları anlamaya çalıştık. Bu bağlamda araştırmada değişimin ve dönüşümün bariz bir hâl aldığı 2000'li yıllarda yayınlanmış 8 roman (Ebuzer, Bana Uzun Mektuplar Yaz, İkna Odası, Hiçbiryer, Fatma Aliye: Uzak Ülke, Seni Dinleyen Biri, Huzursuz Bacak, Medyasenfoni) örneklem olarak tercih edildi. Çalışmamızda toplumsal hayatta gerçekleşen kırılmalar ile kültürel-edebî ürünler arasında doğrudan veya dolaylı bir ilişkinin varlığı noktasından hareket ettik. İslamî kesimi içerden bakan söz konusu ürünler sosyolojik analizlere ve değerlendirmeye tabi tutularak incelenmeye ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Islamism in Turkey is a political, cultural and intellectual movement with a long history. Changes in Islamism throughout the history of Republic is directly paralleled with the social changes of Turkey. In our study related to Islamism we have tried to understand the matters, changes, criticisms, self-criticisms of Islamic sector throughout the history of Republic and how it built the Muslim identity through the novels written in Islamic sector itself. In and through these novels we have tried to understand the social, economical and cultural changes in Islamic sector and the approaches to key issues such as female identity, family, religious understanding and education. Within this context, 8 novels (Ebuzer, Bana Uzun Mektuplar Yaz, İkna Odası, Hiçbiryer, Fatma Aliye: Uzak Ülke, Seni Dinleyen Biri, Huzursuz Bacak, Medyasenfoni) published in 2000's when the change and transformation became obvious have been chosen as a sample in the study. In our study we started from the existence of direct or indirect relationship between the breaks occured in social life and cultural-literary works. The works in question observing Islamic section inside were tried to be analyzed and interpreted through sociological analyses and evaluations. . 206

Bu çalışmada, ziyaret dindarlığı bağlamında Kuzey Afganistan'da kutsal kabul edilen yerlerle ilgili inanç ve uygulamalar, bunların nedenleri ve ne durumda oldukları problemi ele alınmıştır. Kuzey Afganistan bölgesinde yaşayan Türklerin, kutsal kabul ederek ziyaret ettikleri mekânlara duydukları ilgi, inanç, pratikler ve bu yerlerin durumlarını tespit etmek amacıyla yapılan bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın problemi belirlenmiş ve konusu, önemi ve yöntemi anlatılmıştır. Birinci bölümde, ziyaret fenomeni kavramsal ve kuramsal çerçevede incelenmiş, ikinci bölümde ise Kuzey Afganistan ve Andkhoy bölgesi tanıtılmış ve bölge halkının sosyo-kültürel ve dini hayatı hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde de Andkhoy'daki ziyaret yerleri ve bu yerlerle ilgili tespit ettiğimiz inanç ve pratikler anlatılmıştır. Öncelikle ilgili literatürü taranıp değerlendirildikten sonra bölgeye gidilip gözlem ve mülakat teknikleriyle birinci elden veriler toplanmıştır. Elde ettiğimiz bu veriler ışığında halkın, kutsal kabul ettikleri ziyaret yerlerine çeşitli amaçlarla gittikleri tespit edilmiştir. Ziyaretçilerin, bu yerleri herkesin gidebildiği bir manevi huzur bulma yeri olarak gördükleri görülmüştür. Genellikle kırsal kesimde ikamet etmekte olan Andkhoy halkı, ziyaret fenomenine oldukça yoğun bir ilgi göstermekte ve çaresiz kaldıkları her durumda türbe ziyaretine başvurmaktadırlar. Özellikle kadın ziyaretçiler arasında bu ilgi daha da artmakta ve gündelik hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmektedir.Din adamlarının, türbeleri ziyaret etmenin şirk olabileceğine dair, uyarılarına rağmen halk, dileklerini ve sıkıntılarını bu türbeler vasıtasıyla Allah'a iletmek amacıyla bu mekanlara adak adamak, türbe ağacına çaput bağlamak, türbenin etrafında dönmek, mum yakmak gibi eskiden uygulanagelen ziyaret şekillerini devam ettirmektedir. Genellikle kırsal kesimde yaşayan ve okuma yazma oranı da oldukça düşük olan Andkhoy halkının türbelerle olan ilişkisi, eski geleneklere dayanmakta ve böyle de devam edecek gibi görünmektedir.Anahtar kelimeler: Ziyaret fenomeni, Kuzey Afganistan, Türbe, Andkhoy In this study, in the context of shrine-visiting we discussed about believes and practices relating to the places considered sacred in North Afghanistan, their reasons and in which status are these places? We tried to determine the status of the shrines which are considered sacred, believed and visited by Turks (Turkmens and Uzbeks) who live in North Afghanistan. The study consists of an introduction and three chapters. In the introduction part, the problem statement has been determined. Methodology, importance and subject of the study also have been described in this part. The phenomena of shrine-visiting have been examined theoretically and conceptually in the first chapter. And in the second chapter we introduced North Afghanistan and the Andkhoy area, then informed about the sosyo-cultural and religious life of people who live in the area. Finally in the third chapter, that believes and practices relating to shrine-visiting which we determined have been explained.First the literature has been assessed. Then first-hand information has been collected using interview and observation techniques in the area. With these obtained data have been found that the people are visiting shrines for deferent purposes and considering that these sacred places are where everyone can go for spiritual peace. Andkhoy people who usually live in rural area interest in phenomena of shrine-visiting and when they are desperate appeal to graves of those whom believed sacred. Specially women are visiting the shrines more and for them this action has become a part of everyday life.Islamic Scholars warn the people that visiting-shrines could be Shirk. People are believing and doing the practices which they were believing and doing before, despite warnings of the Scholars. People are vowing, tying stripes of cloth or rags to holy trees, revolving around the grave, lighting a candle to convey their wishes and troubles to Allah through shrines. Relationship between shrines and Andkhoy people who usually live in rural area and have low literacy rate are relating to ancient traditions and apparently it will continue.Key words: Shrine, phenomena of shrine-visiting, North Afghanistan, Andkhoy 91

1980'lerde postmodernist ve feminist paradigmalar özelinde gerçekleştirilen `kimlik` temelli teorik tartışmalar, 1990'larda queer teorinin temelleri için önemli bir gelişme olarak değerlendirilir. Bu dönemde kimlik üzerine yürütülen en ateşli tartışmalar, Batı'da `gay` hareketi olarak bilinen LGBTİ toplumsal hareketi tarafından, cinsiyet kimliği özelinde gerçekleştirilmiştir. Queer teorinin düşünsel yapısının temelinde yer alan her türlü kimlik kategorisinden sıyrılma düşüncesi, LGBTİ toplumsal hareketinin temel mücadele alanı olan cinsiyet kimliği üzerine mücadelesini, cinsiyet kimlikleri tarafından inşa edilen her türlü kategorik ifade ile mücadeleye yöneltmiştir. Queer teorinin her türlü sabiteye karşı duran yapısı, queeri toplumsal hayatın her kesimi ile ilişki hale getirmektedir. Queer teori bu ilişkilerden birini de din ile kurmaktadır. Özellikle 1994 ve sonrasında queerin şemsiye bir kavram olarak konumlanışı, din ve dinsel metinleri, kendisini queer olarak tanımlayanlar tarafından yeniden yoruma açılmasına olanak tanımıştır.Queer teorinin düşünsel perspektifi ile kuramsal ve metodolojik çerçevesini kuran bu tez çalışması, ilk olarak LGBTİ hareketinin toplumsal zeminde ilerlediği mücadelenin de bir örüntüsü olan altkültür kategorilerini ve queer teorinin düşünsel yapısı ile LGBTİ hareketinin ilişkiselliğini tartışmaktadır. İkinci olarak da, queer teoloji aracılığıyla yeniden yorumlamaya açılan teolojik ifadelere değinip, LGBTİ hareketine yönelik `kutsal metin odaklı dinsel tavırlarda` meydana gelen söylemsel ve yorumsal değişim ifadelerini incelemektedir. Bununla birlikte, geleneksel İslam teolojisinde hemcins cinselliğine yönelik ifadelendirilen söylemlerin değişime uğrayabileceğine işaret eden bu çalışma bunu yaparken, Avrupa ve Amerika'da kendini queer müslüman olarak tanımlayan bireylerin, İslam teolojisindeki kutsal metinleri queer teoloji perspektifinden tartışmaya açan düşünsel yapıların Türkiye örneklemindeki benzerlerini açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Queer Teori, LGBTİQ Hareketi, Altkültür, Din, Queer Teoloji, Queer İslam. `Identity` based theoretical discussions carried specific to postmodernist and feminist paradigms in 1980s, is considered as an important development for basis of queer theory in 1990s. Most heated debates carried on identity in this period are carried specific to gender identity by LGBTI social movement which is known as `gay` movement in West. Thought of getting through all kinds of identity categories which take place on the basis of intellectual structure of queer theory has directed struggle on gender identity which is main area of fight of LGBTI social movement towards fight against all kinds of categorical expression built by gender identities. Structure of queer theory confronting all kinds of constants is making queer relationship with all sections of social life. Queer theory is establishing one of these relationships with religion. Especially in 1994 and afterwards, positioning of queer as an umbrella concept has enabled opening of religion and religious texts for interpretation by those who define themselves as queer.This thesis study establishing intellectual perspective of theoretic and methodological framework of queer theory is firstly arguing relationship of LGBTI movement with intellectual structure of queer theory and sub-culture categories which is a pattern of struggle of LGBTI movement through which it moves forward on social terrain. Secondly, referring to theological expressions opened for re-interpretation by means of queer theory, it inspects discursive and interpretational change expressions experienced in `religious behaviors focused on sacred texts` towards LGBTI movement. However, this study indicating that discourses expressed for same sex partnerships in Islam theology may undergo a change is, while doing this, aiming to clarify the likes of ideational structures opening sacred texts of Islam theology with queer theology perspective of the individuals defining themselves as queer Muslims in Europe and America in Turkey sample.Keywords: Queer Theory, LGBTİQ Movement, Sub-culture, Religion, Queer Theology, Queer Islam. 230

Sosyo-kültürel değişimlerin hızlı yaşandığı zamanımızda değişimden en fazla etkilenen kurumların başında aile gelmektedir. Bu değişimlerin aile üzerindeki en olumsuz ve dikkat çekici sonuçlarından biri de boşanmadır. Göç, kentleşme, sanayileşme, değerlerde değişme, kadınların iş hayatında daha fazla yer almaya başlaması vb. etkenlerle doksanlı yıllarda artış gösteren boşanma olgusu araştırmacıların dikkatini bu konuya çekmiştir.Bu çalışmada 2014 yılı TÜİK verilerine göre 2,30 kaba boşanma hızıyla Türkiye ortalamasının üzerinde olan ve kaba boşanma hızı en yüksek beşinci il durumundaki Uşak iline ait boşanmaların sebepleri ve sonuçları araştırılmıştır. Araştırma, Uşak için bu konunun incelendiği ilk araştırma olma özelliğine sahiptir. Araştırmanın verileri boşanmış otuz kişiyle derinlemesine mülakat yapılarak elde edilmiş ve sonuçlar diğer araştırma verileriyle karşılaştırılarak yorumlanmıştır. Saha araştırması 2014 nisan ayında başlamış ve 2014 aralık ayında tamamlanmıştır.Çalışma, giriş kısmı hariç dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde aile ve boşanma konusu ele alınmış, ikinci bölümde boşanma konusunda yapılan önemli bazı çalışmaların özetleri verilmiştir. Üçüncü bölüm araştırmanın yöntemi hakkındadır. Dördüncü bölümde ise saha araştırmasının bulguları değerlendirilmiştir. Araştırma verilerine göre, boşanmayla sonuçlanan evliliklerin bir kısmında evlilik öncesi başlayan problemler olduğu görülmüştür. Bazı evliliklerde ise sonradan bazı problemler yaşanmaya başlamıştır ki bunların başlıcaları şunlardır: Aldatma, şiddet, ekonomik sorunlar, ailelerin olumsuz müdahalesi ve psikolojik rahatsızlıklar. Anahtar Kelimeler: Aile, Evlilik, Boşanma Sebepleri, Boşanmanın Sonuçları, Uşak Family is one of the institutions which have been affected by the alterations of our age where socio-cultural alterations are widely experienced. A negative and attention-grabbing result of these alterations on family is divorce. Divorce fact grabbed the attention of researchers which has started increasing in the 90's as a result of factors such as migration, urbanization, industrialization, alteration in values, women being more involved in business life, etc. In this study, the causes and results of divorce in Uşak Province have been studied which has a crude divorce rate of 2,30 in 2014, according to TUIK (Turkish Statistical Institute) data, that is above mean value of Turkey and fifth highest in the country.The data used in this study has been acquired by in depth interviews with 30 persons who are divorced and results have been interpreted by comparison of results from other studies. Field research has started in April 2014 and has been finished in December 2014.The study is composed of Introduction and four other sections. In the first section, family and divorce topics are discussed, the summaries of significant studies on divorce are presented in the second section. Third section is on research methodology. The findings of field research are evaluated in the fourth section.According to the results of this study, some marriages that have ended up with divorce had a previous history of problems before the marriage. Some other marriages experienced problems during the marriage where primary problems are: cheating, violence, economical problems, negative impact of parents and psychological problems. Key words: Family, marriage, grounds for divorce, results of divorce, Uşak 188

Bu araştırmada, Hacettepe Üniversitesi örneğinde Türkiye'deki sosyoloji çalışmalarında din olgusunun yerini belirmek amaçlanmaktadır. Araştırma giriş, sonuç ve iki bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci kısmında din, kültür ve modernleşme kavramları açıklanmıştır. Kavramlar açıklanırken din-kültür ve modernleşme ilişkisi de belirtilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın ikinci kısmında Hacettepe Üniversitesi'nde 1990-2015 yılları arasında yapılmış ve din olgusunu içeren yüksek lisans ve doktora tezleri değerlendirmeye alınmıştır. Değerlendirme, birinci bölümde tanımlamaları yapılan din, kültür ve modernleşme kavram üçlüsü çerçevesinde yapılmıştır. Toplum ve din, toplumsal bütünleşmede dinin rolü, kültür, modernleşme ile din ilişkisi analizlerin temel karakterini oluşturmaktadır. Bu bilgiler ışığında Hacettepe Üniversitesi'nde din olgusunu içeren yüksek lisans ve doktora çalışmalarının olduğu görülmektedir. Çalışmalarda din toplum ilişkisinin karşılıklı etkileşimi ve dinin toplumsal dayanışma ve değişmedeki rollerine ilişkin sonuçlar elde edilmiştir. Sosyoloji biliminin dini ele alma şeklinin yanlış olduğu, dinin varlığı ve yokluğu değil niteliğinin göz önüne alınması gerektiği belirtilmiştir. Kültür ve din ilişkisi çerçevesinde Türk toplum yapısının modernleşme sürecinde yaşadığı gerginlik vurgulanmakta ve çözümler bu yönde üretilmektedir. Modernleşme kavramı çerçevesinde bakıldığında çalışmaların daha çok Osmanlı'nın son dönemi ve Türkiye'nin ilk dönemlerinde yaşanılan durumu tasvir ettiği görülmektedir. Bunun yanında özellikle 1990-2015 yılları arasında üniversitede din olgusunu içeren sadece bir tane ampirik çalışmanın olması da dikkat çekicidir. Anahtar Kelimeler: Din, Toplum, Sosyoloji, Kültür, Modernleşme… This research intends to determine the place of phenomenon of religion in sociological studies in Turkey, especially in the studies of Hacettepe University. Our research consists of two chapters beside the introduction and the conclusion sections. In the first part of the research, religion, culture and modernisation concepts have been explained. Apart from explaining these concepts, the relation between religion, culture and modernisation have been explained. In the second chapter, the master and doctoral theses about the concept of religion which have been studied in Hacettepe University between 1990-2015 are evaluated. Evaluation is realized in accordance with the religion, culture and modernisation concepts which are described in the first chapter. Society and religion, the religion's role in the social integration, relation between culture, modernisation and religion are the basic characters of analysis. In the light of the master and doctoral studies which include concept of religion at Hacettepe University are determined. In the studies, the results are acquired about the mutual interaction of religion-society and the roles of religion for social solidarity and change. It's indicated that the way through which the science of sociology handles with religion is wrong and what is needed to be taken into consideration is not the existence or absence of religion, but its characteristics. In the accordace with the relation between culture and religion, the tension which Turkish social structure experienced during modernisation period is emphasised and solitions are offered in this regard. From the viewpoint of modernisation concept, it's determined that studies mostly describe the circumstances in the last era of Ottoman Empire and the first days of Turkish republic. Additionally it's remarkable that there is just one ampiric study which includes religion concept in the university specially between 1990-2015.Key Words: Religion, Society, Sociology, Culture, Modernisation… 134

Bu araştırmada; üniversite öğrencilerinin, dine olan yönelimleri sosyolojikaçıdan ortaya konulmaya çalışılmıştır.Bu doğrultuda hazırlanan anket formu 2013-2014 eğitim öğrenim dönemindeSüleyman Demirel Üniversitesi ve Dicle Üniversitesi İİBF İşletme Bölümünde öğrenimgören ve anket uygulamasını gönüllü kabul eden 250 öğrenciye uygulanmıştır.Anketlerden elde edilen veriler bilgisayar ortamında istatistiksel analiz programıaracılığıyla analiz edilmiştir. Öğrencilerin demografik özelliklerinin belirlenmesindefrekans ve yüzde istatistiklerinden, dini yönelim düzeylerinin belirlenmesinde ortalamave standart sapma istatistiklerinden faydalanılmıştır. Öğrencilerin demografiközelliklerine göre dini yönelim düzeylerindeki farklılaşmaların belirlenmesinde T Testi,Tek Yönlü Anova ve Tukey testlerinden faydalanılmıştır. Öğrencilerin dini yönelimdüzeylerini belirleyen boyutlar arasındaki ilişkiler ise korelasyon analizi ileincelenmiştir. Elde edilen bulgular %95 güven aralığında 0,05 anlamlılık düzeyindeyorumlanmıştır.Araştırma sonucunda; üniversite öğrencilerinin orta düzeyde dini yönelimlerininolduğu, duygu boyutunda dine karşı yönelimlerinin daha fazla olduğu sonucunavarılmıştır. Öğrencilerin demografik özelliklerinin dini yönelim düzeylerinde annebabanınbirlikte yaşama durumu ve gittikleri üniversite dışında farklılaşmaların olduğubelirlenmiştir. Araştırmada ayrıca öğrencilerin dini yönelim düzeylerini belirleyenboyutlar arasında anlamlı ilişkilerin olduğu, bir boyuta ilişkin dini yönelimin artmasınındiğer boyutlara ilişkin dini yönelimin de artmasına neden olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Din, Dini Yönelim, Dindarlık, Gençlik. In this study ; university students , religious orientations , which have beenstudied from a sociological perspective to be introduced.In parallel to this idea, 250 questionnaires were applied to the voluntaryuniversity students in both Süleyman Demirel University and Dicle University in theyears of 2013-2014. The data obtained from the research was analyzed in to determinethe demographic variables of the students, frequency analysis was used while statisticsfor mean and standard deviation was utilized to find out their level of religioustendencies. At the same time, the differences of the students level of tendencies forreligion depending upon their demographic variables, T test, One way Anova andTukey tests were used as well. The relationships between the dimensions of the studentsconcerning their religious level of inclinations were clarified with correlation analysis.The data obtained was assessed 95% confidence intervals and on the level of 0,05significance.As a result of the study, the fact that the university students have medium levelof religion oriented tendency and their approach against religion is higher concerningemotional aspects was revealed. It was demonstrated that concerning their approach toreligion, the students demographic variables change depending upon their father's andmother's living together and also their universities. Moreover, in the study, it waspointed out that there are significant relations among the dimensions that determinestudents' inclinations for religions, and the increase on the tendency for religionsconcerning one dimension brought about an increase on the other dimensions forreligious approaches.Key Words: Religious Orientation, Religious, Youth 117

Bilimin ve bilimsel olanın tanımlanması sorunsalı, epistemolojik tartışmalar ile doğrudan ilgilidir. Bilimsel Devrim ve Aydınlanma Çağı'nın bilim ve felsefe alanında tetiklediği sıçrama, modern bilimlerin diğer bilgi türlerine üstünlük kurarak doğumunu ve yöntem alanında da akılcılığın egemenliğini getirmiştir. Bilgi ve bilimin ilahi değil dünyevi, imana değil nedenselliğe bağlı yasalara tabi hale gelmesiyle, bilgi ve bilimin kültürel boyutu önemsizleşerek evrensel bilgi ve bilim anlayışı yaygınlık kazanmıştır. Günümüzde bilimin sözü edilen niteliğinde bazı değişimlerin olduğuna tanık oluyoruz. Özellikle dinsel olanın yükselişinin görüldüğü yerlerde, farklı bir bilim paradigması arayışında olunduğu gözlenmekte, bilimin gerçeğe ulaşma kapasitesine dönük bir şüphecilik, akıl, bilim, iman ve metafizik arasında konulan sınırların aşıldığı girişimlere rastlanmaktadır. Bu girişimler doğa bilimleri, tarih ve topluma dönük yaklaşımlarda da kendini göstermektedir.Bunlardan hareketle bu çalışmada, söz konusu girişimi temsil ettiğini düşündüğümüz İslami eğilimli Yeni Ümit dergisi analiz edilmiştir. Öncelikle adı geçen derginin bilim tanımına ve faaliyet alanlarına bakılmıştır. Ardından iman ve akıl arasında yeni bir bağ kurmak isteyen derginin, (imanlı) ilim ve `Batılı bilim` olarak yaptığı ayrımın arka planına bakılmıştır. Bu ayrımdan sonra ise, söz konusu ayrımın yansımaları olan doğa bilimlerinin İslamileştirilmesi, din eksenli tarih tasarımı ve din eksenli toplum projesi analiz edilmiştir. Bahsedilen çalışmada, seçilen dergiler, bilim-ilim teması altında derin hermeneutik yöntemiyle ideoloji analizine tutulmuştur. Anahtar Kelimeler: Bilginin Dinselleştirilmesi, İlim, Derin Hermeneutik, Neoliberal Dönüşüm The question of defining science and what is scientific is directly related to epistemological discussions. The leap in the fields of science and philosophy triggered by Scientific Revolution and the Age of Enlightenment brought the birth of the modern science establishing superiority over other types of knowledge and the hegemony of rationalism in methodology. As knowledge and science was beginning to depend on earthly and causal laws rather than divine and faithful, a universal understanding of knowledge and science was becoming widespread since the cultural dimension of knowledge and science had started to become insignificant. Contemporarily, it is obvious that this feature of science is changing. There is a seek for a different scientific paradigm in which there is skepticism towards the potentials of science to find the truth and the boundaries among reason, science, faith and metaphysics are transgressed especially in the regions where the religious is rising. This seek could be observed in the attitude towards natural sciences, history and society also.In this paper the Islamic oriented journal of Yeni Ümit is going to be analyzed in that respect. Firstly we are going to deal with the journal's definition of science and fields of study. Then we are going to focus on the background of the distinction between the (faithful) ilm and the `Western science` made by the journal trying to establish a new type of relation between faith and reason. After this distinction, Islamization of natural sciences, religion-centric design of history and religion-centric Project of society that are the reflecions of this distinction are analyzed. In this paper we are going to make ideology analysis of the selected issues of the journal under the theme of science and ilm by using the method of deep hermeneutics. Key Words: Religionization of Knowledge, Ilm, Deep Hermeneutics, Neoliberal Transformation 170

DÖNER, Adem, Cami Hizmetlerinde Cemaatin Beklentileri Üzerine Sosyolojik Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, Sivas, 2014. Bu araştırmanın amacı, Zara ilçesine bağlı merkez camilerde çalışan din görevlilerinin camilerde ve cami dışında din hizmetlerini yerine getirmelerinde cemaatin beklentilerini tespit etmek ve bunu sosyolojik olarak değerlendirmektir. Araştırmada ilk önce kaynak taraması ve daha sonra anket tekniğiyle alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma 196 kişi üzerinde yapılmış olup Sivas’ın Zara merkez ilçesini kapsamaktadır. Türkiye’deki cemaat profili zamanın getirdiği olanaklarla günden güne değişmektedir. Bu insanların isteklerini, beklentilerini, memnuniyetlerini ve hayat anlayışlarını da bu değişimin etkilediği konular içerisine dahil etmek mümkündür. Araştırma yaptığımız zara ilçesi cemaatinin de bu kadar değişimden etkilenmemesi olanaksızdır. İşte Zara’da görev yapan din görevlileri değişen bu cemaati iyi okuyabildiği hususlarda onların beklentilerini karşılayabilmiş fakat onları anlayamadığı noktalarda faydalı olamamış. Din görevlileri birçok konuda cemaatin beklentilerini karşılamışken kendilerinin en büyük özelliği olan ve cemaatin de onları o konumda gördüğü rehberlik konumunu hakkıyla yapamadıkları ve o donanıma da sahip olamadıkları anlaşılmaktadır., DÖNER, Adem. Sosiological Analysis of Community Expectations in Mosgue Services, Thesis of Master’s Degree, Sivas, 2014. The purpose of this study, to assess as sociological and identify the expectations of the community about whether religious officials , who works in central mosques connected to Zara town, fulfill their religious services both in mosques and outside. In the research, firstly literature survey techniques and then field survey methods are used. The study is performed on 196 people, and covers the central district of Sivas Zara. Turkey’s community profile is changing with the possibilities of time from day to day. It is possible to include these people's aspirations, expectations and satisfaction and understanding of life incorporate issues that are affected by this change. The community of Zara town that we do research over them are also affected by this change. Religious officials who works in Zara town able to meet expectations of community on the points that they can read better, but they couldn’t useful on the points where not understand them. Although regilios officials are able to meet expectations of community, Guidance ,which the most important feature of themselves and also for community, couldn’t be done rightly. It is clearly seen that religios officials do not have enough feature of guidance.

Dinî grupları inceleme din sosyolojisi biliminin önemli çalışma alanlarından birisidir. Dinî grupların oluşumu, gelişimi, şekillenmesi gibi konular her zaman din sosyolojisi ile ilgilenen bilim adamlarının dikkatini çekmiştir. Özellikle dinî grupların toplumsal ve kültürel etkileri inkar edilemez bir gerçektir. Bunun yanında dinî grubun içinde bulunduğu toplumsal yapıdan etkilenmesi de doğal bir sonuçtur. Tarih içerisinde ve günümüzde İslam dünyasındaki en önemli dinî gruplardan biriside tarikatlar olmuştur. Tarikatlar İslam toplumunun sosyal ve kültürel alandaki şekillenmesinde önemli fonksiyonlar yerine getirmişler, toplumsal değişme, toplumsal bütünleşme, toplumsallaşma, toplumsal ayrışma gibi sosyal olaylarda önemli roller oynamışlardır. Biz bu çalışmamızda Halvetî Tarikatı'nın XV. yüzyıldaki Amasya şehrinin sosyolojik etkilerini araştırdık. Amacımız dinî bir grup olan Halvetî Tarikatı'nın bu dönemde Amasya şehrinin sosyo-kültürel etkilerini ortaya koyarak bir dinî grubun toplumsal yapılarda nasıl etki yapabildiğini ve aynı zamanda kendisinin de ne şekilde etkilendiğini ortaya koymaktır. Böylece günümüzdeki dinî gruplar ile toplumsal yapı arasındaki ilişki daha iyi kavranacak, dinî grupların sosyolojik tahlili daha bilimsel olarak yapılacaktır.Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, toplumsal grubun ne olduğu, toplumsal grubun çeşitleri ve özellikleri, dinî grup, dinî grupların oluşumu ve çeşitleri, tarikatların dinî grup sınıflandırmasındaki yeri ve özellikleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde, çalışmanın daha iyi kavranması için çalışmanın evreni olan Amasya Şehri'nin tarihi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, araştırma konumuz olan dinî grubun yani Halvetî Tarikatı'nın tarihî gelişimi ve karakteristik özellikleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde Halvetî Tarikatı'nın XV. yüzyılda Amasya şehrine sosyo-kültürel etkileri örneklendirilerek anlatılmıştır.Anahtar kelimeler: Dinî grup, Amasya, Halvetî tarikatı, sosyo-kültürel etkiler. Studying on religious sects is one of important study area in sociology of religion. The subjects like generation, development, configuration of religion sects have always been a matter of high interest for those who pay close attention to sociology of religion. It is an undeniable fact that religious sects have social and cultural effects. It is also an inevitable result that religious groups have influences on societies which they exist in. Some of the most influental religious groups throughout history and today have been the orders of dervishes. The orders of dervishes have fulfilled important function on shaping social and cultural fields of Muslim society; their positive effects on social changes, social integration, socialization and social discrimination cannot be denied. In this study, we searched for the social and cultural effects of Halveti dervishes on Amasya society in XV. century. Our aim is - by stating the cultural effects of a religious group Halveti dervish on Amasya society - to reveal how an order of dervish affects a social structure and to what extent a religious group is affected. In this way, the relationship between religious groups and social structures will be understood better and the analysis of religious groups will be scientifically done. This study consists of four parts. In the first section, definition of social group, kinds and characteristics of social groups, religious groups, generations and kinds of religious groups, and lastly effects and place of dervishes in classification of religious sects and groupsare described. In the second section, history of Amasya is explained briefly, in this way the study will be understood better. In the third section, historical process and characteristics of Halveti dervishes are stated. In the fourth section, the socio-cultural effects of Halveti dervishes on Amasya society in XV. century are analysed. Key Words: Religious groups, Amasya, Halveti dervishes, socio-cultural effects. 151

İslam tarihinde medrese, orta ve yüksek seviyede eğitim ve öğretim veren kurumların ortak adıdır. Medrese, özellikle 16. yy'ın ortalarında, mevcut bulunduğu ülkedeki halkın ihtiyaç duyduğu eğitimini ve kültürünü veren, elemanlarını yetiştiren bir eğitim-öğretim kurumu olmuştur. Medrese sadece muhtelif gayeler için öğrenci yetiştirmek şeklinde değil, aynı zamanda sosyolojik anlamda geniş halk kitlelerini etkileme ve şekillendirme çabası içerisinde olmuştur. Bu kurum, varlığını geniş çapta koruyamamış, yerel geleneksel bir eğitim kurumu olarak ülkemizde sadece birkaç yerde örnekleri canlı kalabilmiştir. Bu örneklerden en dikkat çekicisi kuşkusuz `Tillo Medresesi`dir. Molla Burhaneddin Mücahidi'nin girişimiyle şekillenmeye başlayan Tillo Medresesi, 1945'lerden itibaren klasik anlamda eğitim çalışmalarını sürdürmekte, toplum içindeki saygınlığını ve popülerliliğini kaybetmeyerek geleneksel medrese eğitimini devam ettirmektedir. Medrese, verdiği geleneksel eğitimi modern araç ve gereçlerden yararlanarak sürdürmeye çalışmaktadır. Vermekte olduğu mevcut eğitim anlayışını, toplum için bir ihtiyaç olarak görmekte ve bunun diğer bölgeler için de gerekli olduğuna inanmaktadır. Medresede ırk, ten, dil, bölge, şehir, dini gurup ya da tarikat farklılıkları gözetilmeksizin öğrenci alımı gerçekleşmektedir, fakat burada barınmak için ehl-i sünnet ve'l cemaate bağlılık şart koşulmaktadır. Medresenin Siirt ve çevre illerinin yanı sıra, Tillo halkı üzerindeki etkisi de sosyal, kültürel ve ekonomik alanda somut bir şekilde görülmektedir. Geleneksel Şafii kültürünce şekillenmiş olan medresede tasavvufun yansımaları da görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Medrese, Tillo, Tasavvuf, Nakşibendilik, Eğitim, Sosyal Kurum. Madrasah is the common name used by the instutions that provide education in the intermediate and advanced level. Madrasahs have been the educational instutions providing education and labour force in the country they are in, especially during the mid- sixteenth century, Having various different goals, the madrasahs have raised students aiming to give them certain perspectives. The other goal is to influence the crowd and shape their point of view, which is the sociological aspect of those educational instutions. However, those education centers haven't been able to maintain their presence and just a few of them in some of the different parts of our country have been trying to fulfill their mission. The most outstanding example of those education instutions is undoubtfully ` Tillo Madrasah`Thanks to the attemps of Molla Burhaneddin Mücahidi, Tillo Madrasah has taken its present shape and still been providing education in the classic sense for seventy years. It hasn't lost its prestige and popularity till then. The Madrasah has been trying to provide education using modern equipment. The education provided by the Madrasahs is believed to be a necessity for the all society, so spread of the madrasah education is necessary for the other regions, as well. No discrimination in race, language, region, city, religious group or sect occurs in Madrasahs so students educated in madrasahs are chosen among different groups of people. But, in order to get education in Madrasahs you have to be a moslem. The positive influence of the Madrasah in the social, cultural and economic sense can be seen in Siirt and the nearby cities, especiall on the Tillo community. Shaped by the traditional Şafi culture, the Tillo Madrasah also bears Sufistic reflections in it. Key Words: Madrasah, Tillo, Sufism, Naqshibandi tariqa, Edication, Institution 182

Toplumsal ve Dini Değerlerin Medyada Sunumu Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme -Ekmek Teknesi Dizisi Örneği-? konulu çalışma, durum saptamaya yönelik bir çalışmadır. Bu çalışma için kullanılan araştırma yöntemi içerik analizi olmuştur. ?Toplumsal ve Dini Değerlerin Medyada Sunumu Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme -Ekmek Teknesi Dizisi Örneği-? isimli tezimiz giriş bölümü ile birlikte iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında; araştırmanın konusu, yöntemi ve amacı hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde; tez ile ilgili kavramsal çerçeve verilmiştir. İkinci bölümde; İncelenen dizinin içerik analizi yapılmıştır. Bu tezimiz sonuç ve bibliyografya kısmıyla sona ermektedir. ` A Sociological Study on the Media Presentation of the Social and Religious ValuesSample an Aray of Ekmek Teknesi-` The study is a study to determine the situation. Content analysis research method was used for this study.Our thesis called ` A Sociological Study on the Media Presentation of the Social and Religious Values-Sample an Aray of Ekmek Teknesi-`consists of introduction part and two parts. İn the introduction part; there is some information about research?s topic, aim and method. in the first part; conceptual frame about the thesis has been composed. İn the second part; series were examined through content analysis. The research has been ended with result and bibliography parts 142

Bu tez, Türkiyede modernleşmenin, mesleki statüleri dini kimlikleriyle özdeşleştirilen din eğitimcisi kadınların kadın ile ilgili din algılarını, ne yönde, nasıl şekillendirdiğini, İzmir ve Van İllerinden verilerle ortaya koymaktadır. Modernleşme ile ilgili en hararetli tartışmalar geleneksel/dini yapı ile modernitenin karşılaşmasının yarattığı/yaratacağı değişim ve dönüşümler üzerinedir. Kadının konumu bu tartışmaların odağındadır. Her iki yapı, kadını farklı cinsiyet rolleri içinde tanımlamaktadır. Ulus devlet üçüncü bir faktör olarak kadını şekillendirme çabasındadır. Bu üçlü yapı arasında Müslüman kadın, iyi bir kul, modern bir birey ve itaatkâr bir yurttaş olma şeklinde zaman zaman birbiriyle çatışan beklentilerin daralttığı bir alanda sıkışmaktadır. Bunlar arasında kalış gerilime sebep olduğu gibi birisi yönünde tercihte bulunmak da sorunları bitirmediği gibi yoksunluk ya da mağduriyete sebep olabilmektedir. Bu çalışmada, kadınların yüzleşmek zorunda kaldıkları bu sosyal gerilimler ve bu gerilimlere ürettikleri cevaplar, A. Giddensın yapılaşma yaklaşımı çerçevesinde geliştirdiği rol gerilimi açıklamalarından hareketle incelenmiştir. Buna, bazı kadınların niçin erkeklerden veya diğer kadınlardan daha yoksun bırakıldıklarını ya da baskılandıklarını anlamaya imkân veren feminist kesişimsellik yaklaşımı eşlik etmiştir. Çalışmada sosyal siyasal bağlam ilğili literatüre müracaatla ortaya konmakla birlikte araştırma temelde nitel bir alan araştırmasıdır. İki ilde 25.03.2011 ve 23.03.2012 tarihleri arasında toplamda 41 kadın ile derinlikli mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler tematik söylem analizi ile çözümlenmiştir. Ulaşılan bulgular, araştırmanın örneklemi çerçevesinde, modernite-din/gelenek-devlet üçgeninde, belli dini angajmanlara sahip kadınların, dinsel rol gerilimi yaşadıklarını yönündedir. Bu gerilim, kadınları yeniden kendileri ve karşılaştıkları sorunlar üzerinde düşünmeye sevk etmiş, bu da beraberinde dini anlam dünyasının yeniden inşasına zemin hazırlamıştır. Bu yeni dünya, eklektik ve senkretik seçkilerle oluşmuş görünmektedir. Türkiye?nin özel şartları bu seçkiciliğe hem zorlayıcı hem de imkân tanıyıcıdır. İnşa edilen dini yorum kadın aleyhine mağduriyet biriktirilmesine izin vermemektedir. This thesis examines the dilemma of women educators of religion in Turkey whose professional status is defined in terms of modernity and religiousness/tradition at the same time. This study attempts to elucidate the way in which Turkeys modernization have shaped their understanding of religion and womens position on the basis of the data collected in Izmir and Van provinces in Turkey. One of the most heated debates over modernization in social sciences have been about the changes and transformations which were or can be brought about by the encounter of tradition/religion with modernity. Womens status is a focus of this debate. Each structure of tradition/religion and modernity defines women in terms of a different gender role. Nation-state as a third force is also in an effort to define women in their own way. In this ternary structure, Muslim women are placed in a contradictory position where they are expected to be a good believer, a modern individual and an obedient citizen simultaneously. While this situation causes role strain, choosing one of three roles can lead to deprivation and hardship as well as not solving the problems. This study is a qualitative research based on fieldwork and literature review in the area of social and political sciences. In-depth interviews were conducted with forty-one women in two provinces between 25 March 2011 and 23 March 2012. Data were examined by a method of thematic discourse analysis. Social strains which women teachers of religion were forced to experience and their responses to the problems were examined in the light of A. Giddenss account of role strain which he developed in his theory of structuration. Further, a feminist concept of intersectionality was applied in order to understand the reason that some women are more deprived or more oppressed than men and other women. This research suggests that women who have certain religious commitments experience religious role strain in the ternary of modernity-religion/tradition-state. This strain led women teachers of religion to reconsider about themselves and difficulties they faced, which then lays the ground for new religious understandings. This new understandings of religion appear to be made of eclectic and syncretic anthologies. Particular social conditions of Turkey are both obstacles and opportunities for the anthologies. Religious understandings in a process of reconstruction seem not to allow adding up hardships against women. 371

Araştırmamız konu ile ilgili kaynak taraması sonucunda elde edilen teorik bilgilerden oluşan dört bölüm, mülakat çalışmasından oluşan uygulamalı bir bölüm dâhil olmak üzere toplam beş bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde aile, evlilik, boşanma, değişim ve din kavramlarının kavramsal ve kuramsal çerçevesi işlenmiştir. Kavramsal çerçeve ele alınırken ailenin kısa tarihçesiyle birlikte, aile kurumunda meydana gelen değişimler, dinin toplumsal değişimlere etkisi ve dünyada algısal değişimlere yol açan hadiseler buluşlar ve bilimsel gelişimler perspektifinden ele alınmıştır. Bununla birlikte yine birinci bölümde Aydınlanma ile gelen eğilimlerin aile etkileri ve sosyolojik yaklaşımlar temelinde aile kuramları ele alınmıştır.Araştırmanın ikinci bölümünde boşanmanın tarihi, teorisi incelenmiş, bu inceleme çerçevesinde İslâm dini ve bazı dünya dinlerinde boşanma olgusu ele alınmıştır.Araştırmanın üçüncü bölümünde Türkiye'de boşanma olgusu Osmanlı'dan başlayarak tarihsel ve istatistiksel olarak ele alınmış ve günümüz boşanma oranları ile mukayese yapılmıştır.Araştırmanın dördüncü bölümünde boşanmanın felsefi, dini, psikolojik, sosyal, kültürel, ekonomik sebepleri incelenmiş, boşanmaların hukuki davalara yansıdığı biçimiyle hangi sebeplerden gerçekleştiği araştırılmıştır.Araştırmanın uygulamalı bölümünde mülakat tekniği kullanılarak yapılan incelemelerde boşanmış kişilerle gerçekleştirilen mülakatlarda boşanmanın nedenleri irdelenmiş ve ortaya çıkan sonuçlar boşanma nedenlerine dair yapılan araştırma sonuçları ile karşılaştırılarak paralellik olup olmadığı değerlendirilmiştir. Our research is made of five sections, four of which contains theoretic knowledge on the basis of literature review and the last section consists of interviews study.The first section of the study presents the cognitive meanings of the terms such as family, marriage, divorce, religion, change and social change. With providing a short history of family, the changes in family structure, the effects of religion on social change and some events-inventions-scientific developments causing perceptual shifts in the world are discussed. First section also argues about the effects of the enlightenment philosophy tendencies on the family and the section states family hypothesis based on some sociologic approaches.Second section examines the history and the theory of divorce and it also analysis the marriage conception in Islam and in some world-wide religions.Next, section three observes, from a statistical and historical approach, the divorce conception in Turkey starting from Ottoman Empire comparing it with today?s Turkey.Section four discusses the economic, religious, physiological, cultural and philosophical reasons of divorce by questioning on what reasons divorcements take place.The last section of the paper, the fifth, includes the face to face interviews with divorced people on the reasons of divorce. Allows us to acquire a plenty of different answers, this survey makes it possible to compare how the reasons of divorce are different from one to another. 369

Aleviliğin kurumsallaşma süreci, 1900'lü yılların ilk çeyreğinden başlamış ve halen devam eden bir süreçtir. 1900'lü yılların başlarında Aleviler hakkında ilk akademik araştırmalar yapılmaya başlanmış ve Aleviler Cumhuriyetin kuruluşu sürecinde aktif rol alarak kamusal görünürlük kazanmışlardır. 1950'li yıllardan itibaren şehir merkezlerine ve Avrupa ülkelerine göç etmeye başlayan Aleviler, yeni yerleşim alanlarında çeşitli sosyolojik süreçleri tecrübe etmişler ve yapısal dönüşüm geçirmişlerdir. Öteden beri dini bir hareket olarak bilinen Alevilik, şehir ortamındaki yapısal dönüşümle birlikte sosyal, siyasi, dini ve kültürel boyutları olan, çok boyutlu bir kimlik hareketine dönüşmüştür. 1980'li yıllar Türkiye'de kimlik hareketlerinin yoğun yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu dönemde Aleviler de Alevi kimliğini sahiplenmişler ve Alevileri temsil etmek amacıyla çok sayıda kurum inşa etmişlerdir. Günümüzde Alevilerin vakıf, dernek ve federasyon gibi çok sayıda sivil toplum kuruluşları, dergah ve cemevleri gibi dini kurumları vardır. Bu kurumlardan bir çoğu Alevileri temsil ettiklerini iddia etmektedirler ve Aleviler adına devletten talepte bulunmaktadırlar. Alevilerin günümüzdeki talepleri arasında en önemlileri, Diyanet İşleri Başkanlığının statüsü, Zorunlu din derslerinin statüsü, cemevlerinin ibadet hane olarak kabul edilmesi ve Alevi kimliğinin devlet tarafından tanınması gibi taleplerdir. Hem Alevi kurumlarının kendi aralarındaki farklılıklar hem de devletin yetkili kurumlarının yaklaşımı Alevilerin tamamını memnun edecek düzenlemeler yapılmasını zorlaştırmaktadır. The institutionalization process of Alevism has been going on from the first quarter of 1900?s. The first academic researches about Alevism were published in early 1900?s and Alevis had an active part in the establishment process of Turkish Republic and thanks to this they gained public acceptance. Alevis had begun to migrate from rural areas to the city centers and some European countries in 1950?s and they faced some different sociological process that can be described as structural transformation. Alevism was known as a religious movement for centuries however in the city centers it was transformed into an identity movement which include religious, social, cultural and political dimensions. The identity movements were quite popular in Turkey in 1980?s. Alevis began to explore Alevi identity and they established a lot of institutions in order to represent Alevism. At the present day Alevis have a lot of institutions such as associations, foundations, federations and Cem houses (cemevi). Some of the institutions of Alevis have been claiming that they represent the Alevis and they have some demands from the state. The status of Religious Affairs Department, status of religious lessons in schools, the recognition of Cem houses as place of worship by the state and the recognition of Alevi identity by the state are some of the most important demands of Alevis. The institutions which claim to represent Alevis have different approaches to describe Alevism and they have differences in their demands. Both of the differences among the Alevi institutions and the approach of the state are making the institutionalization of Alevism difficult. 263

Dinin varlığı kadar eski olan din değiştirme olgusu Avrupa ve Amerika'da son yüzyıl içerisinde bilimsel çalışmalara konu olmuştur. Ülkemizde henüz yeni denilebilecek bir şekilde farklı disiplinler tarafından ele alınan konu hala üzerinde çalışmayı gerektirecek bir haldedir. Din değiştirme konusu tarihçiler, dinler tarihçileri, din psikologları ve din sosyologları tarafından ele alınmıştır. Din değiştirme olgusu farklı disiplinlerin bir araya gelerek çalışmasını gerekli kılan interdisipliner bir konudur. Dünya ölçeğinde ortaya çıkan sekülerleşme, modernleşme, küreselleşme, hızlı iletişim ve ulaşımdaki etkilerin dini ve din değiştirmeleri etkilediğini, aynı zamanda dinin de bu oluşumları etkilemesi kaçınılmazdır. Türkiye'de din değiştirme üzerine yapılan çalışmaların sosyolojik analizini ele aldığımız bu çalışmada din değiştirmeyi etkileyen modernleşme, küreselleşme, sekülerleşme, çoğulculuk ve kimlik konuları ile din değiştirmeyi bir arada ele almanın olgunun anlaşılmasına faydası olacaktır. Din ekseninde de din değiştirme olgusu farklılıkları arz edeceği için İslam'ı tercihle Hıristiyanlığı tercih etmedeki benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Din değiştirme, Modernleşme, Küreselleşme, Sekülerleşme, Çoğulculuk, Kimlik A case of religious conversion as old as the existence of religion in Europe and America, during the last century has been the subject of scientific study. In our country, yet a new way may be termed the subject dealt with by different disciplines still need yo study on the state. The subject of religious conversion is discussed by historians, historians of religions, psychologists and sociologists of religion. A case of religious conversion which require the operation of different disciplines come together is a inter-disciplinary issue. Occurring worldwide, secularization, modernization, globalization, rapid communications and transportation impacts of religion in religion and religion conversion and these formations are inevitable affect. In Turkey, a sociologial analysis of studies on religious conversions in this study the modernization, globalization, secularization, pluralism and identity issues to deal with a combination of proselytism cases of differences will be useful for understanding of the phenomenon of the religious conversion. For supplying the differences in conversion of religion in the axis of religion differences similarities in preferring Islam and Christianity were tried to expose.Keywords: Religious Conversion, Modernization, Globalization, Secularization, Pluralism, Identity 89

Bu tez çalışmasında, Risale-i Nur metinlerinde kendisini sergileyen Said Nursi'nin teolojisi üzerinden ?gündelik hayat?a dair bir teolojik önem, anlam inşa edilmeye çalışılacaktır. Said Nursi'nin yaradılışa dair düşüncelerini, ?gündelik hayat?ı da bir yaratım, ilahi olanın tezahür ettiği mekân olarak okumak ile Müslüman birey için ?gündelik hayat?ın ta kendisinin ihmal edil(e)mez bir öneme haiz olduğu gösterilmeye çalışılacaktır. Özellikle Said Nursi ve onun metinlerinin bu çaba için adres seçilmesindeki ana neden ise, Türk modernleşmesine karşı resmi tarih yazımı tarafından ?düşman? ilan edilen bir kişi olarak Said Nursi'nin, neredeyse tamamıyla bir modernite üretimi olan ?gündelik hayat? kavramı üzerinden, üzerine düşüncelerini yorumlamak, özellikle bu topraklarda modernleşmenin tekelci uygulamalarına alternatif bir modernleşme imkanına dair zihin açıcı ve kışkırtıcı olacağı düşünüldüğündendir. Türk modernleşmesi uygulama olarak ortaya çıktığı günlerden günümüze değin bu tekelci zihniyeti taşımış ve bu çerçevede yaptığı uygulamalara alternatif oluşturabilecek tüm düşünceleri ve uygulamaları ?düşman? ya da en iyi ihtimalle ?batıl? olarak görmüş, değerlendirmiştir. Bu noktada, Said Nursi resmi tarih açısından gerici, yobaz kimi zaman da Kürt milliyetçisi bir ?düşman öteki? olarak resmedilegelmiştir. Tezde yapılmaya çalışılacak şey Said Nursi özelinde ama aslında Türkiye genelinde hep çizile gelen bu ?tek? çerçevenin dışarısında da anlamların ya da hakikatların bulunabileceğine dair mütevazi bir katkıdır. In this thesis, it is tried to construct theological importance and meaning concerning ?daily life? out of theology of Said Nursi displaying itself in the texts of Risale-i Nur. With reading the thoughts of Said Nursi about creation, and ?daily life? also as a created thing and a place in which the divine one is appearing; it is tried to reveal that for Muslim individual, its very self of ?daily life? possesses non-negligible importance. The main reason why especially Said Nursi and its texts are chosen as resources for this attempt is to decide the thoughts of Said Nursi, declared the ?enemy? against Turkish modernization by official historiography, concerning the notion of ?daily life?, almost all of which is the product of modernity, as seminal and stimulating regarding the opportunity of alternative modernization to the monopolistic implementations of modernization in this region. Turkish modernization has carried this monopolistic mentality from the days that it was emerged as implementation until today and within this framework of its applications, seen and evaluated all thoughts and practices that have potential to be an alternative as ?enemy? or at best ?superstitious?. At this point, Said Nursi has been depicted as ?enemy-other? happening like obscurantist, bigot and sometimes Kurdish nationalist for official history. This study is aiming to make a humble contribution to seeking of meanings or facts other than this ?unique? framework that has been drawn in peculiar to Said Nursi but indeed throughout Turkey. 161

Bu araştırma, kadın akademisyenlerin dini algılayış biçimleri ile teorik ve pratik anlamda dinin akademik cinsiyet eksenli görünümlerini açığa çıkarma, kadın olma ve buna eklemlenmiş akademik kimliğin dini algılamada farklılıklar gösterip göstermediğini, yaş, cinsiyet, medeni durum, sosyal aidiyet gibi değişkenlerin akademik kimlik ile birlikte dini algıda meydana getirdiği değişmeleri incelemektedir. Bu bağlamda Dicle Üniversitesi ve Mardin Artuklu Üniversitesi'nde görev yapan kadın akademisyenlerin dini tutum ve algı düzeyleri tespit edilmiş ve bunların yaş, doğum yeri, medeni durum, gelir düzeyi, akademik kariyer, kendisini feminist olarak görme, her hangi bir sivil toplum kuruluşunun faaliyetine katılma, siyasi parti veya mesleki derneğe üyelik gibi faktörlere göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırma, anılan temel alanlara ilişkin varsayımlardan elde edilen sorun alanlarından oluşturulan soru formu ve anketin uygulanması ile gerçekleştirilmiştir. Sorular, sosyo ekonomik durum, kişisel bilgiler ve kadın akademisyenlerin din algılarının genel dini tutum, inanç ve ibadet boyutlarını ölçmeye yönelik diğer konuları içermiştir. Araştırmanın evreni, Dicle Üniversitesi ve Mardin Artuklu Üniversitesi'nde görev yapan kadın akademisyenlerden oluşmuş ve anket toplam 50 kadın akademisyen üzerinde uygulanmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde, SPSS tekniği ile varyans analizi, t testi kullanılmıştır. This research investigates the form of the female academicians's perception of the religion by displaying the academic sexuality axis appearences of the religion with theoretically and practical meaning, being a woman and the academic identity which is joined to this whether shows differences or not in the perception of religion, changeable things such as age, sexuality, civil status, social belonging, ,the academic identity with this that creates the changes in the perception of the religion. In this context it has been established the level of perception and the manner of the religion of the female academicians who works in Dicle University and Mardin Artuklu University and the age,the place of birth, the civil status, the level of income, the academic career, seeing herself as a feminist, participation to a whatever civilization community institution activity, a political party or a membership of a professional association whether shows differences or not of these women. This research has been acquired by adopting the investigation and the question form with the area of matters which has been obtained from the hypothesis connected with the main areas mentioned. The questions include other themes such as social economical condition, individual information and the general manner which aimed to measure the size of the belief and the worship of the perception of the female academicians' of the religion. The universe of this research has been consisted of the female academicians who works in Dicle University and Mardin Artuklu University and this investigation has been adopted to over 50 female academicians. SPSS technique, the analysis of varyans and test t have been used in the analyse of this research. 103

Araştırma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm kuramsal ve kavramsal çerçeveyle ilgilidir. Yapı, fonksiyon, bürokrasi, teşkilat, kurum, dini teşkilat gibi kavramlar ele alınmaktadır. Araştırmanın temelini yapısal fonksiyonel kuram oluşturmaktadır. Weber, Parsons ve Merton'un konuyla ilgili temel kavramlarına yer verilmiştir. İkinci bölümde ise İslamiyetin ilk dönemlerinden itibaren günümüze kadarki teşkilatlanma süreci ve değişim incelenmektedir. Cumhuriyet öncesi ve sonrası dönemde Kayseri'de müftülük yapmış kişilerin biyografik bilgileri tezin bütünüyle ilişkisi içinde ele alınıp işlenmiştir. Daha sonra, öncelikle taşra teşkilatında olan değişikliklere ardından ise Kayseri İl Müftülüğünün yapısal birimleri hakkındaki bilgiye yer verilmiştir. Bu bağlamda Kayseri Müftülüğünün fonksiyonel yapısı üzerinde durulmuştur.Sonuç itibariyle Kayseri İl Müftülüğü, dini teşkilatların bir örneğini ihtiva etmektedir. Hiyerarşik yapısı nedeniyle mekanik organizasyon modeline, hedeflerin merkezde yer almasıyla birlikte çalışan personelinin hedeflere uygun davranışları geliştirebilecekleri konusundaki beklenti ve güvenden dolayı organik organizasyon modellerine de uymaktadır. Müftülük bünyesinde ve resmi yazışmalarda bürokratik ve hiyerarşik şekilde işleyiş hakimdir. Halka hizmetin sunulduğu mekanlarda ise, sunulan hizmetin dil ve içeriğine uygun bir yönelim söz konusudur. Bu sebeple daire içerisinde ve resmi yazışmalarda bürokratik bir kurum, daire dışındaki hizmet ve faaliyetlerine göre bürokrasi unsurunu pek fazla yansıtmayan bir teşkilat karakterindedir. Bu sebeple hem devlet ile hem de hizmet götürdüğü halkla bütünleşmesini sağlayan bir dile sahip olan farklı bir kurumsal yapı görünümündedir.Anahtar Kavramlar: Yapı, fonksiyon, dini teşkilat, bürokrasi, müftü. Research consists of four parts. The first part is concerned with theoretical and conceptual framework. Structure, function, the bureaucracy, organizations, institutions and religious organizations are treated as concepts. Structural functional theory constitutes the basis of research. Weber, Parsons and Merton?s fundamental conception that related with the subject is mentioned in this section. In the second part, it has been examined the organization process and change starting from the early days of Islam until today. A short history of Kayseri Mufti and information about his structural units are given. Moreover, changes in provincial organizations and biographical information of individuals who made mufti in Kayseri before and after the Republic is also included in this section. In the fourth section, it was focused on the functional structure of Mufti of Kayseri.As a result, Mufti of Kayseri comprise an example of the religious organization. Due to hierarchical structure, it fits the mechanical organization model. Although the targets are set in the center, staff can develop their own appropriate behaviors according to the goals and expectations. Therefore, the organization fit organic organization model according to its dynamic structure. Within Mufti organization and official correspondence the bureaucratic and hierarchical operation is dominant. In the public service places, the behaviour and the language of the service is orientated duly service. However, to behave as bureaucratic in the Office and official correspondence and to behave non-bureaucratic outside of the corporation is the character of the organization.Key Concepts: Structure, function, religious organizations, the bureaucracy, the mufti. 368

Bu metinde, Batı düşünce dünyasında tartışılan fakat ülkemizde pek tartışılmayan insan sorunu'nu ele aldık. Batı literatüründe özellikle Michel Foucault bu sorunu Modernitenin doğuşuyla tarihlendirmektedir; bu da modernite öncesi insan sorunu diye bir sorunun olmadığı anlamına gelmektedir. Biz de bu metinde genel olarak ilkçağ'dan itibaren insanı ele alarak modern döneme kadar insan'ın düşünce tarihindeki konumunu tartıştık. Bu nedenle, ilk olarak ilkçağ düşüncesinde insanın konumunu ele aldık; ilk çağda, düşüncenin merkezinde Doğa yer almaktadır, bu nedenle insan, doğada yaşayan diğer canlı varlıklardan biri olarak görülmüş yalnızca ?akıl? ve ?logos(söz)? sahibi bir varlık olarak hayvanlardan farkı ortaya konmuştur. Ortaçağa gelindiğinde düşüncenin merkezinde Tanrı yer alır; bu dönemde insan doğuştan suçlu eksik, kusurlu ve günahkar olarak görüldüğü için yapması gereken en temel şey, Tanrının rızasını kazanmak için onu anlamaktır. Bu dönemde insan'ın konumu kutsal metinlerce belirlenmiştir: İnsan işlediği günahtan ötürü dünyaya atılmış varlıktır! Müteakip düşünce tam da bu iki düşünceyi karşı karşıya getiren ve İnsanı merkeze alan Rönesans dönemidir. Rönesans'ın etkisiyle birlikte güçlü bir Kilise/din eleştirisini gerçekleştirecek Reform dönemi doğmuştur. Fakat başlangıçta aynı şey için mücadele veren iki düşünce hareketi kısa sürede birbiriyle ihtilafa düşmüştür. bu ihtilafla birlikte modern döneme girildiğinde İnsan ?her şeyin ölçüsü? konumuna yükselmiştir! Yeni konumunda insan, Hümanizmle birlikte düşüncenin hem öznesi hem de nesnesi konumundadır. Ve insanın bu yeni konumu aslında sorun'un vuku bulduğu yerdir. Michel Foucault'ya göre bu özne modern bilgi-iktidar teknolojileri tarafından yeniden üretilmektedir; bir bakıma sorun toplumun tüm kurumları tarafından pekiştirilmektedir.Anahtar Sözcüklerİnsan Logos(söz) Din Modernite M. FoucaultRönesans Reform Özne Bilgi-iktidar Hümanizm In this text, we have dealt the human problem discussed in the western intellectual world, but not all that in our country. In the western literature, especially Michel Foucault had dated this problem with the nascence of Modernity; so this has signified that there wasn?t any problem as human problem before the modernity. And in this text, we, therefore, generally, have discussed the place of human in the history of thought by dealing it from the first age to modern era. Hence, as a first step, we have referred to the place of the human in the thinking of first age; in the first age the nature had been as located in the centre of thinking. So, the human was considered as one of the other creatures which had been living in the nature, but as distinct from the animals, was introduced as a creature which has a ?reason? and ?logos?(word). In the middle ages god stood in the midst of the thought and since humans were deemed as deficient, faulty, and sinful from the birth the essential thing to do was to understand God and to gain His consent. The human question was simply answered by the sacred texts as following: Human is a being thrown out to the world for his sins! The subsequent streak is the Renaissance tradition whereby a potent Reform era had incarnated fulfilling a Church/Religion critic. Nevertheless the two coaxial movements soon fell into discord. This contention in the modern era brought about the ascension of human to the position of ?the measure of everything.? Human in this new posture is both the subject and object of the thought. The problem emanates from this new place of human. According to Michel Foucault, this subject is re-produced over and over by knowledge-power technologies. The problem, in one sense, is being reinforced by all the institutions of the society for the human question is tried to be dodged with the ?subject-human? constructed.Key WordsHuman Logos (word) Religion Modernity M. FoucaultRenaissance Reform Subject Knowledge-Power Humanism 123

Bu tezde, toplum aile ilişkisi, Türkiye'de Din Hizmetleri'nin yeni bir alanı olan `dinî danışmanlığın` müesseseleşmiş uzantısı olarak kurulan Aile İrşat ve Rehberlik Büroları incelenmiştir. 2002 yılından itibaren hizmete giren bu büroların vazifeleri, faaliyetleri ve sorunları incelenmiş; özel olarak da, İstanbul Müftülüğü Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu ve bu büroya sorulan sorular araştırılmıştır. Bu sorular SPSS istatistik programıyla değerlendirilmiş, çeşitli bilgi kategorileri karşılaştırılmıştır.Tezin ilk bölümünde AİRB'ler incelenmiş, ikinci bölümde İstanbul Müftülüğü AİRB'ye sorulan sorular niceliksel araştırmaya tabi tutulmuş ve değerlendirilmiş, üçüncü bölümde ailenin kuruluş aşamasında gelen nişanlılık, evlilik vb konulardaki sorular ve ailenin temel unsurları olan çocuklar, anne-baba, kayınvalide-kayınpeder ilişkileriyle ilgili gelen sorular incelenmiştir. Son bölümde de ailenin parçalanmasıyla ilgili gelen sorular ele alınmıştır. En çok soru gelen konu, evlilik ve dini nikah konularıdır. Daha sonra ise boşanma hakkında en çok soru sorulmuştur. Ailenin parçalanmasıyla ilgili en çok soru ise, kadının boşanma isteği, boşama sözleri ve aile içi huzursuzluk konularından gelmiştir.Buna göre İstanbul geneli değerlendirildiğinde en belirgin sonuç olarak AİRB'nin daha ziyade kadınlara hizmet verdiği görülmüştür. Bekârlara göre evlilerin daha çok soru sorduğu vurgulanmıştır. 25?35 ve 35?45 yaş arası bireyler daha çok sormuşlardır. Soru soranların eğitim seviyesi ilkokul ve lise seviyesinde yoğunlaşmaktadır.Sonuç olarak, AİRB'lerin çeşitli sorunlarla beraber toplum ve aile için gerekli ve faydalı kurumlar olduğu tespit edilmiştir. Bununla beraber, burada hizmet veren görevlilerin, rehberlik ve danışmanlık alanlarında daha derin ve detaylı meslekî bilgiyle donanmaları durumunda daha verimli bürolar olacağı bulgulanmıştır.Anahtar Sözcükler:Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu, Dinî Danışmanlık, Aile, Din In this thesis statement, as the instutionalized form of the ?religious guidance? under the scope of the Religious Services in Turkey, Family Desk of Information and Guidance Offices (AIRB) were investigated. Since the starting date of the service, 2002, responsibilities, activities and problems of these offices were analyzed. Specifically, Istanbul Mufti?s Office AIRBand questions to this office were elaborated. These questions evaluated with the help of SPSS statistical program and different information categories were compared and contrasted.In the first part of the thesis, AIRBs were analyzed, and in the second part questions asked to the Istanbul Müfti?s Office AIRB were exposed to a qualitative investigation and evaluation, in the third part the questions about starting a family; the questions about relations among children, parents, mother-in-law and father-in-law as essential elements of family; in the final chapter, the questions about family dissolution are examined. The subject to which the most of the questions are related is the subject of marriage, religious marriage and divorce. The questions about family dissolution were mostly related to woman?s demand of divorce, divorce words and unrest in family life.According to all, when Istanbul is considered generally, the most prominent result was turned out to be that the AIRB?s served for women much more than men. It is also emphasized that the married asked more questions than the single. Individuals aged in the range of 25?35 and 35?45 asked more questions.As a result, it is decided that along with some problems, AIRBs are helpful and necessary institutions for society and family. However, AIRBs can be more efficient about guidance in the case that the AIRB personnel equipped with more substantial and detailed professional knowledge.Key Words:Family Desk of Information Guidance Office, Religious Guidance, Family, Religion 219

Bu tez, bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, Sosyolojinin tarihsel seyri ile çalışmanın gayesi ve izlenen yöntem belirtilmiştir. I. bölümde Sosyolojinin neliği üzerinde durulmuş, Kur'an-Sosyoloji ilişkisine değinilmiştir. Ayrıca İslam Sosyolojisi ve Kur'an Sosyolojisi analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın esasını teşkil eden II. bölümde ise Mekki ayetlerin özellikleri zikredilmiş ve bu ayetlerde yer alan sosyolojik unsurlar tespit edilerek uygun başlıklar altında tasnif edilip incelenmiştir.Kur'an Sosyolojisi niteliğindeki bu çalışma, Mekki ayetlerde temas edilen önemli sosyolojik unsurları ihtiva etmektedir. Kur'an, insan hayatının her alanıyla ilgilendiği ve Sosyoloji de kendini, Sosyal Bilimlerin çatısı konumunda addettiği için doğal olarak diğer bilimlerden bol miktarda veriler kullanılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada Hadis, Tarih, İslam Tarihi, Ekonomi, Siyaset Bilimi, Antropoloji, Psikoloji, Sosyal Psikoloji ve Coğrafya gibi sosyal bilimlerden azami derecede faydalanılmıştır. Henüz tartışma aşamasında olan Kur'an Sosyolojisi'ne bir katkı olmak üzere, Kur'anda değişik toplum tiplerine değinen Kıssalara ağırlık verilmiş; bu kıssalar incelenirken Sosyolojinin verileri çok defa doğrudan, zaman zaman da eleştirel biçimde değerlendirilmiştir.Sonuç olarak, yapılabilecek Kur'an Sosyolojisi çalışmalarında, Batılı Sosyolojinin verilerinden yararlanabilmenin imkânları sınanmış ve Tefsir ilminin Kur'an Sosyolojisi'ne hangi boyutlarda katkı sağlayabileceği ortaya konmak istenmiştir.Anahtar Kelimeler: Kur'an, Mekki Ayetler, Sosyoloji, Kur'an Sosyolojisi, Tefsir. This thesis consist of the introduction and two chapters. İn the introduction part, the historical progress of sociology, the aim of the study and method have been defined. İn the first chapter what sociology means and the peculiarity of İslam and Koran sociology has been analysed. And the relationship between Koran and sociology has been examined. However, in the second chapter peculiarities of the Mekki Verses have been discussed and the sociological elements taking place in the Mekki Verses have been examined by dividing into the appropriate headlines.This study named as the Koran Sociology consists of the major sociological elements which are dicussed in the Mekki Verses. As Koran has been interested in very area of human life naturally sociology the roof of the social sciences, has used a lot of materials from the other social sciences. İn this study, social sciences such as Ahadith, History, The İslam Hıstory, Economy, The Politics Science, Anthropology, Psychology, The Social Psychology and Geography have been used in the highest degree. In order to participate the Koran Sociolgy wich is in the phase of the argument, the tales defining the different types of society have been emphasized in Koran. While these tales have been examined, the sociological results have been mostly used ditectly but sometimes they have been used in a critical way.In conclusion, in the next studies of the Koran Sociology, the possibilities concerned with the results of the European Sociology have been tested and how Commentary Science has been contributed to Koran Sociology has been displayed.Key Words: Koran, Mekki Verses, Sociology, Koran Sociology, Tafsir. 240

Anahtar Kelimeler :Medya,11 Eylül, DinÖZET11 EYLÜL 2001 SONRASI ĐSLAM’LA ĐLGĐLĐ MEDYADEĞERLENDĐRMELERĐ“11 Eylül 2001 Sonrası Đslam’la Đlgili Medya Değerlendirmeleri” adlı tezçalısması dökümantasyon metodu ile hazırlanmıstır. Çalısma iki ana kısımdanolusmustur. Birinci bölüm tezin teorik çerçevesini olusturmustur. Teorik çerçeve kendiiçinde üç bölüme ayrılmıstır. Birinci bölümde medya kavramı sosyolojik açıdandeğerlendirilmistir. Teorik kısmın ikinci bölümünde medya kavramının Din Sosyolojisiaçısından değerlendirmesi yer almıstır. Teorik çerçevenin üçüncü bölümünde ise, 11Eylül 2001 saldırılarının, Din ile medya arasındaki iliskisine ayrılmıstır.11Eylül 2001miat alınarak, öncesi ve sonrasında Batıda Đslamiyete nasıl bakıldığına değinilmistir.Analiz (Ampirik bulgular) değerlendirilmesine ayrılmıs olan Đkinci Bölümde 4gazetenin Radikal, Cumhuriyet, Hürriyet ve Zaman gazetelerinin 11 Eylül 2001’den 3ay önce ve 9 ay sonra tarihleri olmak üzere 1 yıllık bir süreç taranmıstır. Belirlenmisolan bu dört gazetenin 11 Eylül 2001’den önce ve sonra olmak üzere din olgusu içerenhaber ve yorumlar sınıflandırılarak karsılastırılmıslardır. Belirlenen gazetelerin birincive dıs haberler sayfaları ile bu gazetelerde düzenli olarak yazı yazan yazarlarınmakaleleri, taranarak din olgusu içeren haberler ve yorumlar incelenmistir.Keywords: :Media, Eleventh of the September, ReligionABSTRACTMEDIA ASSESSMENTS RELATED TO ISLAM AFTER 9/11In this work, the evaluations of the media related to Islam after 11th September2001 have been studied in documentation method. The work consists of two main partsand the first part forms a theoretical framework to the thesis which is also divided intothree subtitles. In the first chapter, the concept of media is evaluated from a sociologicalpoint of view. In the second chapter of the theoretical part, the concept of media isevaluated in terms of religious sociology. The third chapter of the theoretical part isdevoted to the relationship between the 11th September attacks and, media and religion.Assuming the date 11th September as a turning point, the changing approaches towardsIslam in the West is evaluated.In the second part which is devoted to analytical evaluation (empricaldeductions),4 Turkish journals, namely Radikal, Cumhuriyet,Hürriyet and Zaman havebeen scanned for a period of 1 year,that is 3 months before and 9 months after the 11thSeptember 2001.All the reports,articles,columns and comments took place in thesejournals are classified and compared.Especialy the first pages and the sections quotingforeign news in these journals have been carefully studied in terms of theabovementioned matters.

Türkiye'deki aile hayatını konu alan bu çalışma, Erzurum ve Bursa İl Müftülüklerine sorulan aile konulu soruların toplanıp sosyolojik analize tabi tutulmasıyla oluşturulmuştur.Toplam üç bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde ailenin kuruluş aşamasında gelen sorular, ikinci bölümde ise aile kurumunun temel unsurları olan çocuklar, anne-baba, kayınvalide-kayınpeder ilişkileriyle ilgili gelen sorular, son bölümde de ailenin parçalanmasıyla ilgili gelen sorular ele alınmıştır. En çok soru gelen konu, ailenin parçalanması konusudur. Ailenin parçalanmasıyla ilgili en çok soru ise, kadının boşanma isteği, boşama sözleri ve aile içi huzursuzluk konularından gelmiştir. En az sorulan soru ise, ailenin temel unsurlarıyla ilgilidir. Bu sonuçlar, toplumun en küçük yapıtaşı olan ailelerde var olan bir çözülmenin işareti olarak yorumlanabilir.Sonuç olarak ise Erzurum ve Bursa müftülüklerine gelen aile konulu 268 adet sorunun incelenmesiyle müftülüklere en çok başvuranların %84'lük oranla kadınlar olduğu tespit edilmiştir. Müftülüklere en çok soru, %53'lük oranla 25-40 yaş aralığından gelmiştir. Soruları en çok %40'lık oranla ev hanımları sormuştur. Soru soranların eğitim durumları incelendiğinde, ortaöğretim mezunlarının %24'lük oranla en yoğun grubu oluşturdukları görülmüştür. Ancak kişilerin eğitim ve meslek durumlarıyla ilgili bilgilerin, ilgili evraklarda eksik olmaları, bu bilgilerle ilgili olarak net bilgi verilmesini engellemiştir. Soruların %42'si Erzurum'dan, %58'i Bursa'dandır. This study, which is referred to family life in Turkey, is composed by compiling the questions on the subject of family, which were addressed to The Mufti?s Offices of Erzurum and Bursa, and by analysing them sociologically.This study consists of three chapters. In the first chapter, the questions about starting a family; in the second chapter, the questions about relations among children, parents, mother-in-law and father-in-law as essential elements of family; in the final chapter, the questions about family dissolution are examined. The subject to which the most of the questions are related is the subject of family dissolution. The questions about family dissolution were mostly related to woman?s demand of divorce, divorce words and unrest in family life. The subject most rarely asked is related to essential elements of family. These results can be interpreted as an indication of dissolution of families as the smallest element of society.Consequently, examining 268 questions about family, which were addressed to the Mufti?s Offices of Erzurum and Bursa, it was observed that the most requests are from women in percentage of 84%. The most questions addressed to the Mufti Offices are from age group of 25 to 40 in percentage of 53%. The questions are mostly asked by housewifes in the percentage of 40%. When comparing the levels of education, it was found that the largest group is of secondary school graduates in percentage of 24%. However, incompleteness of the education and vocational status information in relevant documents prevented to obtain accurate results. 42 percent of questions were addressed to the Mufti?s Office of Erzurum and 58 percent to the Mufti?s Oficce of Bursa. 207

188

ÖZET Bu araştırma, Keskin ilçesinin sosyo-kültürel yapısını içermektedir. Üç bölüm halinde sunduğumuz bu çalışmanın giriş kısmında araştırma hakkında metodolojik bilgiler verilmiştir. I. Bölümde kavramsal ve kuramsal çerçeve açıklanmıştır. II. Bölümde :Araştırma alanının sosyo-kültürel yapısı, hareketlilik ve değişim kanunlarına yer verilmiştir. III. Bölümde ise sosyal hareketlilik ve değişim perspektifinde, araştırma alanında dini hayat, inanç, tutum ve davranışlar gibi konulara değinilmiştir. Son olarak çalışmamızın genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. V SUMMARY This research explains the socio-cultural structure of district of Keskin. It has been presented by three different part. In introduction part, a genaral methodological information about the research is given. At the first part, cerceptual and theoretical frame is explored. The second part is based on the socio-cultural structure of research area, behaviour and change. As for third part, it is dealt with the subject of religious life, beleif, attitude and behaviours of the research area from the perspective of social movement and change. As a result, a genaral evaluation of the study is given. VI 219

134

72

307

121

105

SUMMARY EREN, Selim, `A Sociological approach to contemporary Religious Life in the Light of Questions and Answers` M. A. Thesis ( Supervisor : Prof. Dr. Münir KOŞTAŞ ) Religions have been shaping the communities all the time. Because, generally all the religions, especially Islam, aim to straighten and bring true way all the humans. They inform juridical and social sanction points to realize this targets. As the time goes on, this points mix together, after this position, the occasion can not be distinguished. Thus, religions and social subjects change their, quality with mutual affect and delete definite sundererlines between them. The practical side of religion complete part of wordly and sometime, these ideas maybe in human opinion. It is very clear that religious unders tanding how can be changed in city life. When cultural degree developes in person's life then some changes can be seen in his beliefs and prayings. The new technological and scientific development that entered in community's agenda, affect the religious life. First of all, changes make some questions in believer's brain. Is it lawful that to have a child with tube baby, methode? How can be prayed in plane? And like theese questions have entered subsequently in our minds. Because of belonging Chairmanship of Religious Affairs to government, there have been a big suspicion about this foundation. Besides, The Chairmanship of Religious Affairs have a position that it can decide to prevent an ideological argument between community about religion. Our connunity have asked questions about a lot of subject to the High Commitee of Religious Affairs. A big part of theese questions have been about praying subjects. It has been scanned the questions according to years, sexuality, cities, countries, regions, main subjects and subjects in this thesis. Samples are given from original questions at end of the thesis. 101