Search

Bu çalışmada Türkiye'de bulunan Salicornia L., Sarcocornia A. J. Scott ve Arthrocnemum Moq. cinslerine ait türlerin morfolojik, karyolojik, biyocoğrafik özelliklerinin ve filogenetik ilişkilerinin tanımlanması amaçlanmıştır. Araştırmalar sonucunda Türkiye Florasında verilen Salicornia fragilis P. W. Ball & Tutin, Salicornia europaea L. ve Sarcocornia fruticosa (L.) A. J. Scott türlerinin ülkemizde bulunmadığı tespit edilmiştir. Türkiye Florasında ülkemizde olmasının muhtemel olduğu belirtilen Salicornia dolichostachya Moss. ve S. patula Duval-Jouve nın varlığı doğrulanmıştır. S. acetaria Pall. subsp. acetaria ve S. emerici Duval-Jouve ülkemizden yeni kayıt olarak verilmiştir. Bunların dışında Sarcocornia moniliformis, Salicornia crassa, S. perennans subsp. anatolica, S. kadereitii, S. vuralii, S. acetaria subsp. piirainenii, S. acetaria subsp. turcica, S. palasiana subsp. palasiana, S. palasiana subsp. lahonderei¸ S. yurdakulolii, S. freitagii, Sarcocornia x zeybekii taksonları bu çalışma neticesinde bilim dünyasına tanıtılmıştır. Bu türlerin kromozom sayıları tespit edilmiş, filogenetik ilişkileri rDNA ETS dizileri ve genomik AFLP varyasyonları temel alınarak açıklanmıştır. The aim of the study was to determine morphological, karyological and biogeographical characteristics and phylogenetic relationships of the species of Salicornia L., Sarcocornia A.J.Scott and Arthrocnemum Moq. genera in Turkey. According to the results forms the basis of the study, Salicornia fragilis P.W.Ball & Tutin, Salicornia europaea L. and Sarcocornia fruticosa (L.) A.J.Scott that were given in Flora of Turkey are not present in Turkey. In addition presence of Salicornia dolichostachya Moss. and S.patula Duval-Jouve which were mentioned doubtfully in former studies were confirmed for Turkish Flora. S. acetaria Pall. subsp. acetaria and S. emerici Duval-Jouve are new records for Turkish Flora. Following taxa described as new for science: Sarcocornia moniliformis, Salicornia crassa, S. perennans subsp. anatolica, S. kadereitii, S. vuralii, S. acetaria subsp. piirainenii, S. acetaria subsp. turcica, S. palasiana, S. palasiana subsp. lahonderei, S. yurdakulolii, S. freitagii, Sarcocornia x zeybekii. Chromosome numbers of these taxa were determined. Phylogenetic relotionships of these taxa were explained based on molecular analysis such as rDNA ETS sequence data and genomic AFLP variations. 163

Bu çalışma ile İç Anadolu endemikleri olan Aethionema turcica, Astragalus beypazaricus ve Campanula damboldtiana türleri için ilk defa ISSR parmak izi metodu kullanılarak türlerin genetik çeşitliliği ortaya konmuştur. Çalışılan türler tehdit altında, dar yayılışlı, parçalanmış küçük populasyonlara sahip edafik endemik bitkilerdir. Ayrıca sadece marnlı ve jipsli topraklarda yetiştiklerinden özel habitat gereksinimleri vardır. Arazi çalışmaları 2016-2018 yılları vejetasyon dönemlerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan arazi çalışmaları sonucunda türlerin yayılış gösterdiği lokaliteler, populasyon büyüklükleri, birey sayıları ve tehdit unsurları tespit edilmiştir. Her bir lokaliteden toprak örnekleri alınmış ve pH, EC, Jips, Bünye, CaCO3 parametrelerini içeren fiziksel ve kimyasal analizleri yaptırılmıştır. Ayrıca türlerin yayılış gösterdiği lokalitelere ait elde edilen iklim verileriyle biyoiklimsel yorumlamalar yapılmıştır. Populasyonların birey sayıları göz önünde bulundurularak uygun sayıda taze yaprak örnekleri toplanmıştır. Bu yaprak örneklerinin DNA'sı izole edilmiş ve `ISSR-PZR` metoduyla bireylerin bant desenleri çıkarılmıştır. Populasyon içi ve populasyonlar arası genetik çeşitliliği değerlendirmek amacıyla, gözlenen allel sayısı (Na), etkili allel sayısı (Ne), Nei'nin gen çeşitliliği (H), Shannon bilgi indeksi (I), polimorfik lokus yüzdesi (PLY), polimorfik lokus sayısı (PLS), özgül bant sayıları gibi parametreler POPGENE ve GenAlEx programları kullanılarak, populasyon ve tür düzeyinde hesap edilmiştir. Uygun istatistiki analizlerle (UPGMA, PCoA, AMOVA, MANTEL) populasyonlar ve bireyler arası genetik mesafe, populasyonların moleküler varyans analizi, populasyonlar arasındaki genetik ve coğrafik uzaklık korelasyonu belirlenmiştir. Hedef türlerin tehlike kategorileri IUCN 2012 Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri'ne göre yeniden değerlendirilmiştir. In this study, for the first time, the genetic diversity of Aethionema turcica, Astragalus beypazaricus and Campanula damboldtiana species endemic to Central Anatolia were examined by using ISSR fingerprinting. The species are threatened, rare and narrowly distributed, edaphic endemic plants with small fragmented populations. They also have special habitat requirements as they only grow on marly and gypsum soils. The field study was carried out during the vegetation periods of 2016-2018. As a result of the field studies, localities, population sizes, number of individuals and threat factors were determined. Soil samples were taken from each locality and physical-chemical analyzes were performed including pH, EC, Gypsum, Texture, CaCO3 parameters. Also, bioclimatic interpretations were made with the climatic data of the localities. An appropriate number of fresh leaf samples were collected by considering the individual numbers of the populations. The DNA of the leaf samples were isolated and band patterns were created by `ISSR-PCR` method. In order to evaluate among and within population genetic diversity, the genetic parameters such as observed number of allel (Na), effective number of allel (Ne), Nei's gene diversity (H), Shannon information index (I), percentage of polymorphic locus, the number of polymorphic locus, the number of private bands were calculated at population and species level via POPGENE and GenAlEx. By appropriate statistical analysis (UPGMA, PCoA, AMOVA, MANTEL), among and within population genetic distance, molecular variance analysis, correlation between genetic and geographical distance were determined. The threat categories of these species were reassessed according to IUCN 2012 Red List Categories and Criteria. 259

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de bulunan Petrosimonia Bunge (Amaranthaceae)türlerinin morfolojik, karyolojik ve moleküler filogenetik metodlar kullanılarakrevizyonunun yapılmasıdır. Morfolojik çalışmalarda hem arazi çalışmalarıyla toplananmateryaller hem de herbaryum örnekleri kullanılmıştır. Taksonlar için diagnostikkarakterler belirlenmiş ve morfometrik ölçümler gerçekleştirilmiştir. Morfolojikincelemeler sonucunda Türkiye'de Petrosimonia cinsine ait toplam 4 türün varlığı teyitedilmiştir. Karyolojik çalışmalarda arazi çalışmalarıyla toplanan tohum örnekleriçimlendirilmiş ve kök uçlarından kromozom sayımı yapılmış ve görüntülenmiştir.Karyolojik çalışmalar sonucunda taksonların temel kromozom sayısının (x) türe bağlıolarak 7 ile 8 arasında değiştiği, tamamının diploid (2n) sitotipte olduğu belirlenmiş vehiçbir taksonda poliploidiye rastlanmamıştır. Moleküler filogenetik araştırmalar içinyaprak örneklerinin kloroplast genomunun kodlanmayan atpB-rbcL genler arası bölgesiçalışılmıştır. Analizler Maksimum Likelihood, Maksimum Parsimoni ve Bayesianmetodları ile gerçekleştirilmiştir. Dış grup olarak Ofaiston monandrum tanımlanmıştır.Moleküler verinin incelenmesi sonucunda Petrosimonia cinsinin monofiletik bir grupolduğu belirlenmiştir. Bir sonraki çalışmalar için protein kodlayan bir gen bölgesininçalışılmasını ve elde etmiş olduğumuz veriyle karşılaştırılmasını öneriyoruz. The aim of this study is to do the revision of Petrosimonia Bunge (Amaranthaceae)found in Turkey by using morphological, karyological and molecular phylogeneticmethods. In morphological studies herbarium specimens and samples collected by fieldstudies were used. Diagnostic characters were determined for taxa and morphometricmeasurements were performed. Morphological analysis showed the presence of 4 taxabelonging to the genus Petrosimonia in Turkey. Seed samples collected by field studieswere germinated for karyological studies and chromosomes were counted andvisualized. As a result of the karyological studies, the basic chromosome number (x) ofthe taxa ranged from 7 to 8 depending on the species and all species were diploid (2n)cytotypes. For the molecular phylogenetic research, the non-coding atpB-rbcLintergenic region of the chloroplast genome were studied. Analyzes were performedwith Maximum Likelihood, Maximum Parsimony and Bayesian methods. Ofaistonmonandrum were determineted as an out-group. As a result of the molecularphylogenetic analyzing, Petrosimonia was determined a monophyletic group. In thenext studies, we recommend that studying a protein-encoding gene region andcomparing it with the data we have obtained. 103

Salsola stenoptera ve S. anatolica türleri, morfolojik olarak ayrımı çok güç ve yakın ilişkili türlerdir. S. anatolica türü bazı yazarlar tarafından S. stenoptera türünün sinonimi bazı kaynaklarca da S. stenoptera türünden ayrı bir tür olarak kabul edilmektedir. İki tür arası farklılığın mikrohabitat farklılıklarından kaynaklanıp kaynaklanmadığı farklı morfolojideki örneklerin ekotipler mi yoksa farklı türler mi olduğu daha önce netleştirilememiştir. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı'na göre S. anatolica ve S. stenoptera türleri LC tehdit kategorisinde bulunmaktadır, Buna ilaveten, S. anatolica Bern Sözleşmesi Ekliste-1'de de yer almakta olup küresel ölçekte tehdit altında kabul edilmekte ve uluslararası antlaşmalarla korunmaktadır. Morfolojik ayrımı güç olan bu iki bitki Tuz Gölü'ndeki farklı lokalitelerden toplanmış ve ISSR (Inter Simple Sequence Repeats) DNA parmak izi metodu ile farklı türler mi yoksa aynı tür mü olduğunu belirlemek amacı ile çalışılmıştır. Sonuç olarak, S. stenoptera ve S. anatolica türünün ayrı türler olduğu tespit edilmiştir. Salsola stenoptera and S. anatolica are difficult to distinguish morphologically. S. anatolica species is accepted to be synonym to S. stenoptera according to some authors while there are others who agree that S. stenoptera and S. anatolica are different species. It has not yet been clarified whether differences between these two species stem from their different microhabitats or not, and if samples with different morphology are ecotypes or another species. According to Red Data Book of Turkish Plants, S. stenoptera and S. anatolica are categorized as LC. Moreover, S. anatolica is listed as globally endangered species by Bern Convertion Appendix I and is under protection by International Agreements as well. In this study these two species have been examined by using ISSR (Inter Simple Sequence Repeats) DNA fingerprinting method. to determine whether they are alike or unlike after collecting them from different locations of Tuz Lake. And as a result of this study, it has been found out that S. stenoptera and S. anatolica are different species. 37

Bu çalışma ile Türkiye'de yayılış gösteren Atriplex L. cinsi taksonlarının, morfolojik, mikromorfolojik, karyolojik özelliklerinin belirlenmesi ve mevcut taksonomik problemlerin çözülmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, taksonların kapsamlı betimleri, Türkçe adları, simonimleri ve ülkemizdeki dağılımları verilmiştir. Çalışmada, Atriplex lehmanniana Bunge ve Atriplex oblongifolia Waldst. & Kit. türleri ülkemizden yeni kayıt olarak verilmiş, Atriplex turcica Başköse & Yaprak ve Atriplex suchorukowii Başköse & Yaprak yeni tür olarak tanımlanmış ve Atriplex tatarica L. var. constantinopolitana Aellen ve Atriplex tatarica L. var. pseudo-ornata Allen taksonları Atriplex tatarica L.'ye sinonim yapılmıştır. Atriplex taksonlarının genel polen morfolojisinin radyal simetrili, isopolar, pantopoliporat, sferoidal olduğu ve polen yüzeyindeki tektal spinülerin konik şekilli olduğu belirlenmiştir. Ayrıca tüm taksonlarda, ornamentasyon şeklinin skabrat ve ektekzin tabakasının endekzin tabakasından daha kalın olduğu tespit edilmiştir. Atriplex taksonlarının çoğunluğu iki tip (dimorfoik) tohum yapısına sahip olmasına rağmen, A. halimus, A. lehmanniana, A. leucoclada ve A. uchorukowii türlerinin tek tip (monomorf) tohum yapısına sahip olduğu belirlenmiştir. Kahverengi veya sarımsı tohumlar, retikulat, retikulat-rugulat, rugulat, psilat, verrukat, psilat-rugulat, psilat-rugulat, siyah ve kızıl tohumlar ise rugulat, psilat, verrukat, psilat-rugulat, perforat, retikulat, retikulat-perforat, psilat-perforat ornamentasyona sahip olduğu belirlenmiştir. Atriplex taksonlarından onyedisine ait toplam yirmidokuz popülasyonun kromozom sayımı yapılmıştır. Türkiye'deki Atriplex taksonarının temel kromozom sayısı n=9'dur. Tür düzeyinde, sekiz taksonun diploid (2n=2x=18) sitotipte olduğu, dokuz taksonda da poliploidi (tetraploid 2n=4x=36, hegzaploid 2n=6x=54) olduğu belirlenmiştir. The aim of this study was to determine taxonomical, morphological, micromorphological and karyological characteristics to solve the taxonomical problems of Atriplex L. taxa distributed in Turkey. The comprehensive description, Turkish names, synonyms, and distribution of each taxa in Turkey are given. Atriplex lehmanniana Bunge and Atriplex oblongifolia Waldst. & Kit. are recorded as new records for the Flora of Turkey. Atriplex turcica Başköse & Yaprak and Atriplex suchorukowii Başköse & Yaprak were described as new species for science. Atriplex tatarica L. var. constantinopolitana Aellen ve Atriplex tatarica L. var. pseudo-ornata Allen were accepted as synonyms of Atriplex tatarica L. The pollen grains of Atriplex taxa generally have radial symmetry and isopolar, pantopolyporate and spheroidal morphology and covered with conical shaped tectal spinules. In addition, ectexine layer is ticker than endexine layer. Although the majority of Atriplex taxa have dimorphic seeds, some of them (A. halimus, A. lehmanniana, A. leucoclada ve A. suchorukowii) have monomorphic seeds. While seed surface ornamentation of brownish and yellowish seeds are reticulate, reticulate-rugulate, rugulate, psilate, verrucate, psilate-rugulate, black and reddish seeds have regulate, psilate, verrucate, psilate-rugulate, perforate, reticulate, reticulate-perforate, and psilate-perforate ornemantation. The chromosome numbers of total 29 populations belong to 17 Atriplex taxa were determined. The number of basic chromosomes of Atriplex taxa in Turkey is n=9. In species level, while 8 taxa represented only with diploid (2n=2x=18) cytotype, 9 taxa shows polyploidy (tetraploidy 2n=4x=36, hexaploidy 2n=6x=54). 339

TÜRKİYE'DEKİ SİNİROTU (Plantago L.) TAKSONLARININ ÇİÇEK DURUMU VE TOHUMLARI ÜZERİNDE MİKROMORFOLOJİK ÇALIŞMALARBu çalışmada Türkiye Florasında bulunan, Plantaginaceae familyasına ait 24 taksonun çiçek durumu ve tohumlarının yüzey karakterleri binoküler mikroskop, ışık mikroskobu ve SEM (Taramalı Elektron Mikroskobu) ile incelenmiştir. Plantago L. cinsinin çiçek durumu parçalarının ve tohumlarının mikromorfolojisinin oldukça değişken bir yapıda olduğu ortaya çıkarılmıştır. Türlerin ayrımında tek başına bu karakterlerin kullanılamayacağı ancak seksiyonların ayrımında kullanılabileceği bu tez çalışması ile ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca bu çalışmanın sonuçları P. maritima L. taksonunun Seksiyon Coronopus'tan ayrı bir seksiyon olarak incelenmemesi gerektiğini destekler.Yine bu tez çalışması ile barındırdığı Plantago örneklerinin sayısı ve tarihi değeri açısından Türkiye'nin en zengin herbaryumlarından biri olan ISTF herbaryumunda bulunan tüm Plantago örnekleri modern teknikler kullanılarak revize edilmiş, görüntüleri sayısallaştırılarak ISTF sanal herbaryumuna aktarılmıştır. MICROMORPHOLOGICAL STUDIES ON INFLORESCENCE AND SEEDS OF PLANTAIN (PlantagoL.) TAXA IN TURKEYIn this study, inflorescence and seed surface characters of the 24 Plantago taxa in the Flora of Turkey examined with binocular microscope, light microscope and SEM (Scanning Electron Microscope). We observed that the micromorphology of inflorescence parts and seeds of the genus Plantago L. are very variable. This study has revealed that these characters on their own cannot be used to differentiate the species but they can be used to distinguish the sections. The results of this study do not support that P. maritima L. should be examined as a different section differs from Section Coronopus.With this thesis, all the Plantago specimens in ISTF (ISTF is one of the oldest herbariums in Turkey in the sense of the number and historical value of the Plantago specimens it contains) were revised using modern herbarium techniques. Moreover, all herbarium sheets were digitalized and loaded to the ISTF virtual herbarium. 65