Search

Bodemkundig InformatieSysteem informeert over actuele toestand èn dynamiek. De bodem die we kennen vanaf het eerste moment dat we een bodemkaart zagen, lijkt onveranderlijk. Maar kijken we wat beter naar de bodem zelf, zoals bodemkundigen dat doen, dan zien we volop beweging

Bodemkundig InformatieSysteem informeert over actuele toestand èn dynamiek. De bodem die we kennen vanaf het eerste moment dat we een bodemkaart zagen, lijkt onveranderlijk. Maar kijken we wat beter naar de bodem zelf, zoals bodemkundigen dat doen, dan zien we volop beweging

De bodemkaart onderscheidt allerlei bodemtypen met veenlagen ondiep in het profiel. Door oxidatie en klink neemt de veendikte geleidelijk af. Hierdoor treedt er een verschuiving op in bodemtypen; moerige gronden veranderen in minerale gronden en veengronden in moerige gronden. Vanwege deze dynamiek bij gronden met dunne veenlagen dient de bodemkundige informatie periodiek geactualiseerd te worden. Alle veengebieden in Friesland en een deel van de veengebieden in Drenthe, Groningen en Overijssel zijn opnieuw in kaart gebracht. Het project heeft geresulteerd in een veendiktekaart en een geactualiseerde bodemkaart.

Onder invloed van het bodemgebruik en de daarvoor noodzakelijke ontwatering oxideert er organische stof in de bodem. Oppervlakkig voorkomende veenlagen worden hierdoor geleidelijk dunner, waardoor er veranderingen optreden in de bodembouw. In dit onderzoek is nagegaan of de Bodemkaart, schaal 1:50.000, voor de veengebieden in Noord-Holland nu nog een betrouwbaar beeld geeft van de bodemgesteldheid. Met behulp van een steekproef is getoetst of de gronden met veenlagen in het bodemprofiel bij de juiste hoofdklasse van de legenda zijn ingedeeld. Hiervoor is op 207 locaties de veendikte bepaald. Met deze validatieset is de kaartzuiverheid berekend. Per stratum varieert de kaartzuiverheid van 52 tot 88%, met een gemiddelde van ruim 80%.

In de BIS-database van Alterra en de DINO-database van TNO is veel informatie opgeslagen over de bodem en de ondergrond van Nederland. Deze databases zijn jaren geleden ontstaan vanuit verschillende achtergronden. Daardoor komen er verschillen voor bij de indelingen en terminologie voor de gegevens. Dit rapport bevat concrete voorstellen om de gegevens in beide databestanden beter op elkaar af te stemmen

Het ministerie van LNV onderzoekt of er argumenten zijn om vruchtbare landbouwgronden te beschermen. In dit rapport is informatie verzameld om vruchtbare landbouwgronden te definiëren op basis van fysische, chemische en biologische eigenschappen waarbij het gaat om een optimale opbrengst met een minimale belasting van het milieu. Verzameld zijn kaarten van landgebruik en de landbouwkundige geschiktheid in Nederland en Europa, en van de gehalten of uitspoeling aan fosfaat, nitraat, koper en zink in Nederland. Gecombineerde kaarten met landbouwkundige geschiktheid en milieubelasting in Nederland geven aan dat het mogelijk is om op een bepaald schaalniveau vruchtbare landbouwgronden aan te wijzen.

Uit een inventarisatie van het gebruik van de gegevens uit het Bodemkundig Informatie Systeem (BIS) van Alterra blijkt dat de gebruikers zeer vertrouwd zijn met de informatie in BIS en dat de gegevens binnen allerlei disciplines voor zeer uiteenlopende toepassingen gebruikt worden. De gebruikers vragen om meer informatie over de kwaliteit en actualiteit van de gegevens, om verbetering van de kwaliteit en actualiteit en om meer afgeleide thematische data

Dit Alterra-rapport bevat de eerste versie van een beheerplan voor de Bodem- en Gt-kaart van Nederland, schaal 1 : 50 000. Aan de orde komen een inleiding op het Bodemkundig Informatie Systeem en de onderdelen ervan. De overige hoofdstukken gaan over het technisch beheer, het databeheer en het klantenbeheer van een van de onderdelen van het BIS, de Bodem- en Gt-kaart schaal 1 : 50 000. De samenvatting bevat een tabelvormig overzicht van de essenti¨ele onderdelen van het beheerplan.

Inhakend op het nationale en Europese bodembeleid wil de provincie Drenthe meer aandacht en sturing geven aan een duurzaam bodembeheer. Om op een duurzaam bodemgebruik in te kunnen zetten is het van belang een overzicht te hebben van de actuele bodemkenmerken en de mate waarin de bodem bestand is tegen veranderingen en verontreinigingen. Uit dit onderzoek blijkt dat op de bodemkaart de informatie over de veengronden en moerige gronden verouderd is, doordat in de afgelopen decennia door oxidatie veel veen is verdwenen. Ook in de toekomst zal de deformatie van de veengronden en moerige gronden doorgaan. Binnen de provincie komen aanzienlijke gebieden voor met een risico voor verstuiving en een kwetsbaarheid voor uitspoeling van nutriënten

Om de teloorgang van natuur en landschap een halt toe te roepen worden verschillende maatregelen genomen, maar de mogelijkheden zijn begrensd. Zo zijn voor specifieke vegetatietypen specifieke standplaatseigenschappen nodig. Bij selectie van kansrijke plekken kan een historische referentie van het grondwateregime behulpzaam zijn. Dit artikel bespreekt twee methoden: via bodemkenmerken; via historische metingen (COLN onderzoek)

Als bronhouder van de systematische bodemdata die ten grondslag liggen aan de Nederlandse bodemkaarten, streeft Alterra naar een maximale toegankelijkheid van deze data en kaarten. Hiertoe is in 2004 het webportaal bodemdata.nl geopend

Als bronhouder van de systematische bodemdata die ten grondslag liggen aan de Nederlandse bodemkaarten, streeft Alterra naar een maximale toegankelijkheid van deze data en kaarten. Hiertoe is in 2004 het webportaal bodemdata.nl geopend

Uit eerder onderzoek is gebleken dat de combinatie van water en bos gunstig kan zijn voor natuur, waterbeheer en recreatie. Dit vervolg onderzoek heeft tot doel in beeld te brengen wáár in Nederland de meest kansrijke plekken voor deze combinatie liggen. De volgende hoofdtypen 'nat bos' worden onderscheiden: zachthout-ooibos, hardhout-ooibos, elzenbroekbos en essen-elzenbos. De grootste kansen voor combinatie van functies werden gevonden in beekdalen en beekoverstromingsvlakten in pleistoceen Nederland, delen van de Friese en Groningse kleigebieden, voormalige strandvlakten langs de Hollandse kust en het rivierengebied van Midden-Nederland

Er zijn grote variaties in de nitraatconcentratie in het bovenste grondwater van uitspoelings-gevoelige zandgronden geconstateerd. Deze variaties worden waarschijnlijk veroorzaakt door denitrificatie. In het kader van de evaluatie van de Meststoffenwet 2004 zijn studies uitgevoerd om kwantitatief inzicht te krijgen in de denitrificatie in de bodemlaag tussen de onderkant van de bouwvoor en het bovenste grondwater. De resultaten geven aan dat veenlagen en/of moerige lagen leiden tot lagere nitraatconcentraties in het bovenste grondwater. Andere bodem-eigenschappen zoals het voorkomen van klei- en leemlagen en de uitspoeling van organische stof uit de bouwvoor hebben geen duidelijk effect op denitrificatie. Geconcludeerd wordt dat de aanwezigheid van veenlagen of moerige lagen in zandgronden een extra criterium zou kunnen zijn om uitspoelingsgevoelige gronden te differentiëren. Dit geldt met name voor grondwatertrap VI. In veel zandgronden heeft afbraak van veen plaatsgevonden, zodat een bodemkartering nodig is om het areaal uitspoelingsgevoelige zandgronden met veenlagen te bepalen.

In opdracht van het waterschap Rijn en IJssel zijn bestanden en kaarten gemaakt van de gemiddeld hoogste en laagste grondwaterstand en de gemiddelde voorjaarsgrondwaterstand (GHG, GLG resp. GVG) en van de grondwatertrap (Gt). Hierbij zijn tijdreeksen en incidentele metingen van grondwaterstanden als basisinformatie gebruikt. Door toepassing van technieken uit de tijdreeksmodellering en regressietechnieken is een uniforme set puntschattingen van GHG, GVG en GLG verkregen. Deze gegevens zijn, gewogen naar kwaliteit, gebruikt om relaties met recentelijk verzamelde hoogtegegevens (het AHN) te leggen. Door gebiedsdekkende toepassing van deze relaties en een statistische foutencorrectie zijn hooggedetailleerde bestanden verkregen met de resolutie van het AHN.

Dit rapport beschrijft de digitale bestanden van De Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50 000 en schaal 1 : 250 000. Per kaart worden achtereenvolgens beschreven: de opzet van de legenda, de actualiteit van de gegevens de inhoud van het vectorbestand en additionele informatie. Beide bodemkaarten zijn voor geheel Nederland in digitale vorm beschikbaar.

Voor het verkrijgen van een zo actueel en gedetailleerd mogelijke bodemkaart is het GIS-bestand van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 50 000, aangevuld met gegevens van gedetailleerde bodemkaarten. Bij de kaartvlakken met veengronden is aangegeven of deze vlakken op dit moment ook nog uit veengronden bestaan. Voor toepassing in het kader van het vaststellen van het gewenste grond- en oppervlaktewaterregime is de informatie van de bodemkaart uitgebreid met informatie over de HELP-eenheid en informatie over historische referentiegrondwaterstanden.

In opdracht van de Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant is een integrale bodembeoordeling uitgevoerd. Deze diende ter identificatie van kansrijke gebieden voor de landbouwsector in Noord-Brabant. De bodemgeschiktheid is bepaald voor de voornaamste vormen van agrarisch landgebruik. Tevens is de kwetsbaarheid van het milieu beoordeeld, op basis van berekeningen met het WSV-metamodel van de stikstof- en fosforbelasting van grond- en oppervlaktewater bij deze vormen van landgebruik. Deze beide analyses zijn uitgevoerd voor zowel de huidige, vrij droge hydrologische situatie als voor de natuurlijke, vrij natte situatie (in 1850). De resultaten van deze studie worden ruimtelijk weergegeven in de vorm van een uitgebreide set kaarten voor Noord-Brabant. Dekaarten laten zien waar de gronden minder geschikt zijn voor weidebouw of akkerbouw, of waar de kwetsbaarheid voor nutriëntenemissie groot is en daarmee het risico van overschrijding van de kwaliteitsnormen voor grond- en/of oppervlaktewater. De resultaten van deze studie kunnen gebruikt worden bij de invulling van de zonering van het platteland op basis van landbouwkundig perspectief en milieurisico.

Door het digitale bestand van de geogenetische indeling van Nederland te combineren met het digitale bestand van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000, is voor de provincies Noord-Holland en Overijssel een kwantitatief onderbouwd overzicht samengesteld van de aard en ligging van bodemkundig kenmerkende gebieden in deze provincies. De bodemkaart, schaal 1 : 50 000, is daarvoor sterk vereenvoudigd. De bodemtypen die kenmerkend zijn voor de diverse morfopatronen zijn in een overzicht opgenomen, waarbij hun relatieve waarde is aangegeven. De ligging van de kenmerkende gebieden is aangegeven op signaleringskaarten. De resultaten zijn bruikbaar voor het specifieke en het generieke landschapsbeleid. De kaarten kunnen gebruikt worden voor het samenstellen van een nationale beleidskaart aardkundige waarden.

Door het CML en TNO-IGG is een methode ontwikkeld om de natuurlijke grondwatersituatie te bepalen aan de hand van bodemkenmerken van bodemeenheden die op de Bodemkaart van Nederland 1 : 50 000 voorkomen. De methode is toegepast in Noord-Brabant en later door het Staring Centrum voor Gelderland en omgeving. De totale Bodemkaart van Nederland omvatte desondanks nog een groot aantal bodemeenheden die nog niet waren toegedeeld. In dit rapport wordt de voltooing voor alle Nederlandse bodemeenheden toegelicht, evenals de beperkingen en toepassingsmogelijkheden.

Dit rapport doet verslag van van een inventarisatie naar de kwaliteit van 21 grondwatertrappenkaarten schaal 1 : 50 000 die meer dan 20 jaar geleden zijn gekarteerd en voor het grootste deel in pleistoceen Nederland liggen. Uit een kwaliteitstest bleek dat vrijwel alle kaartbladen niet aan de gestelde kwaliteitseisen voldoen. Negen kaartbladen zijn provisorisch geactualiseerd op basis van beschikbare punt- en vlakgegevens. Resultaten laten zien dat er een sterke verdroging, met name voor wat betreft de gemiddeld hoogste grondwaterstand, is opgetreden, en dat het kaartbeeld sterk is vervlakt door het grotendeels verdwijnen van natte grondwatertrappen.

Voor geheel Nederland is een bestand aangemaakt met per rastercel van 500 x 500 mr belangrijke gegevens over de grondsoort, het grondwaterstandsverloop, het vochtleverend vermogen voor diep en voor ondiep wortelende gewassen, en het stikstofleverend vermogen van de bodem. De opdrachtgevers gaan deze gegevens gebruiken in het stofstromenproject, dat bestaat uit een onderzoek naar de nutriëntenverliezen vanuit de Nederlandse landbouw naar het milieu.

Dit plan moet inhoudelijk en financieel sturing geven aan de verzameling van bodemgegevens. De gebruikers hebben hoofdzakelijk behoefte aan statistisch betrouwbare informatie over het grondwaterstandsverloop, bodemfysische karakteristieken, fosfaatverzadiging, bodemverzuring en eutrofiëring. De gegevens moeten landelijk en regionaal toepasbaar zijn. Om aan de behoeften tegemoet te komen zijn vier gegevenspakketten samengesteld, waarbij tevens de methode voor gegevensverzameling is aangegeven. Een vandeze methoden, de Landelijke Steekproef Kaarteenheden, is nader uitgewerkt. Tevens is een algemene strategie voor financiering vastgesteld en zijn de kosten voor realisatie van de vier gegevenspakketten globaal geschat.

Voor het zandgebied van Nederland is uit het rastercelbestand van de Bodemkaart van Nederland, schaal 1 : 50 000, en uit het rastercelbestand Bodemstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek informatie afgeleid over de grondsoort, de vochtleverantie, de diepte van het grondwater en de oppervlakte cultuurgrond per cel van 500 m x 500 m. De gegevens worden toegepast in een model voor het kwantificeren van nutriëntenemissies vanuit de landbouw.

Vernieuwde kleinschalige bodemkaart, naar aanleiding van 40 jaar Stiboka. Er is gekozen voor een andere schaal, namelijk 1 : 250.000