Search

Dit rapport bevat de resultaten van een kwalitatief onderzoek, waarvoor meerdere docenten van Inholland werden geïnterviewd naar de wijze waarop zij zich geprofessionaliseerd hebben in het verzorgen (en ontwerpen) van onderwijs tijdens de coronapandemie. Aan hand van de gesprekken kunnen we hierin twee fasen onderscheiden: voor de zomer van 2020 en daarna. In het rapport beschrijven we zowel deze fasen als de voor- en nadelen die docenten ervaren hebben. Daarnaast gaven docenten aan wat zij nodig hebben om een combinatie van fysiek en online onderwijs mogelijk te maken. Om blended learning (verder) te ontwikkelen, beschrijven we in het rapport ook een aantal overwegingen die hierbij van belang zijn.

Dit rapport bevat de resultaten van een kwalitatief onderzoek, waarvoor meerdere docenten van Inholland werden geïnterviewd naar de wijze waarop zij zich geprofessionaliseerd hebben in het verzorgen (en ontwerpen) van onderwijs tijdens de coronapandemie. Aan hand van de gesprekken kunnen we hierin twee fasen onderscheiden: voor de zomer van 2020 en daarna. In het rapport beschrijven we zowel deze fasen als de voor- en nadelen die docenten ervaren hebben. Daarnaast gaven docenten aan wat zij nodig hebben om een combinatie van fysiek en online onderwijs mogelijk te maken. Om blended learning (verder) te ontwikkelen, beschrijven we in het rapport ook een aantal overwegingen die hierbij van belang zijn.

Blended (of hybride) onderwijs is inmiddels gemeengoed in het hoger onderwijs. Voor veel instellingen staat deze term voor hedendaags onderwijs waar studenten actief, betrokken en betekenisvol (leren) leren. De term ‘blended’ benadrukt de combinatie van online en onsite activiteiten en hulpmiddelen in het onderwijs. Hoe ziet zo’n combinatie er eigenlijk uit? En hoe realiseer je binnen je eigen onderwijs een mix die zowel voor student als docent effectief, efficiënt en aantrekkelijk is? Beide vragen en bijbehorende antwoorden staan centraal in deze proeftuin van de zone Faciliteren en professionaliseren van docenten van het Versnellingsplan onderwijsinnovatie met ICT.

Blended (of hybride) onderwijs is inmiddels gemeengoed in het hoger onderwijs. Voor veel instellingen staat deze term voor hedendaags onderwijs waar studenten actief, betrokken en betekenisvol (leren) leren. De term ‘blended’ benadrukt de combinatie van online en onsite activiteiten en hulpmiddelen in het onderwijs. Hoe ziet zo’n combinatie er eigenlijk uit? En hoe realiseer je binnen je eigen onderwijs een mix die zowel voor student als docent effectief, efficiënt en aantrekkelijk is? Beide vragen en bijbehorende antwoorden staan centraal in deze proeftuin van de zone Faciliteren en professionaliseren van docenten van het Versnellingsplan onderwijsinnovatie met ICT.

Blended (of hybride) onderwijs is inmiddels gemeengoed in het hoger onderwijs. Voor veel instellingen staat deze term voor hedendaags onderwijs waar studenten actief, betrokken en betekenisvol (leren) leren. De term ‘blended’ benadrukt de combinatie van online en onsite activiteiten en hulpmiddelen in het onderwijs. Hoe ziet zo’n combinatie er eigenlijk uit? En hoe realiseer je binnen je eigen onderwijs een mix die zowel voor student als docent effectief, efficiënt en aantrekkelijk is? Beide vragen en bijbehorende antwoorden staan centraal in deze proeftuin van de zone Faciliteren en professionaliseren van docenten van het Versnellingsplan onderwijsinnovatie met ICT.

De wil om het onderwijs te vernieuwen wordt breed gedragen. Scholen worstelen immers met dropout- en motivatieproblemen bij leerlingen, het traditionele onderwijs sluit niet aan bij de manier waarop hedendaagse kinderen kennis en informatie opdoen in hun eigen digitale wereld, de schoolpopulatie wordt steeds veelzijdiger en vraagt om verschillende leerniveaus en meer individuele aandacht. Gelukkig komen op scholen de laatste jaren steeds meer jonge leraren voor de klas die een andere kijk op onderwijs geven en op leren met zich meenemen. Zo kan er een vermenging plaats vinden van de verworvenheden van het traditionele onderwijs met de voordelen van het vernieuwend leren. Waar dat vernieuwend leren – ook wel aangeduid met “nieuw leren” – naar toe wil? Naar onderwijs waarin leerlingen en studenten niet alleen zelf verantwoordelijk zijn voor het plannen van hun leren, maar ook nieuwsgierig zijn, zelf op ontdekking uitgaan en komen tot “diepgaand leren” waarbij ze door een onderwerp worden gegrepen en zichzelf vragen gaan stellen. Gemotiveerde leerlingen dus die enerzijds bereid zijn om samen te werken maar anderzijds ook in staat zijn zelfstandig een eigen leerroute te volgen binnen beschikbare elektronische leeromgevingen. Leeromgevingen die eveneens authentieke, realistische of spelachtige situaties weten te bieden en aangepaste wijzen van toetsing. Een utopie? Zeker niet! Maar wel een niet gemakkelijke en tijdrovende onderneming. Innovaties binnen het onderwijs worden vooral vormgegeven in processen en organisatievormen. Daarom storten veel scholen en onderwijsinstellingen zich in projecten en experimenten, waarin woorden als “competentiegericht, vraaggestuurd, probleemgestuurd en ervaringsgericht” rondzoemen. Noodzakelijke projecten om tot innovatie te komen en het onderwijs steeds weer te verbeteren.

In dit artikel is een poging gedaan om de brede definitie van blended learning nader te analyseren, om zodoende daarmee de eerste stappen te kunnen zetten richting een ontwerpstrategie. Dat proces is echter nog lang niet afgerond en dient, ondersteund door flankerend onderzoek op de verschillende aspecten, te worden voortgezet. Resultaten van good practise zullen moeten aantonen dat bepaalde keuzes adequaat zijn en leiden tot optimalisering van leerprocessen en betere leerresultaten in gegeven leerpraktijken. Een ideale blend in onderwijs bestaat niet, in elke leerpraktijk kan alleen maar worden gestreefd naar de meest effectieve blend in de gegeven situatie.

Oliver & Trigwell geven aan dat de term blended learning eigenlijk niet meer zou moeten worden gebruikt, of een andere invulling moet krijgen. Bij die nieuwe invulling zou het dan werkelijk over ‘learning’moeten gaan en niet over ‘teaching’, zoals nu meestal het geval is.Als er wordt uitgegaan van het leren, dan moet de lerende en zijn perceptie van het leerproces in een gegeven context centraal staan.Bij blended learning gaat het in dat geval om het bieden van variatie in ervaringen met betrekking tot aspecten van het leerobject.Complicerende factor is echter dat de lerende de variatie van leeromgevingen niet zo hoeft te ervaren als door de ontwerpers werd bedoeld.Toch kan worden gesteld dat het ervaren van een variatie en het op verschillende manieren aan bod laten komen van aspecten van het leerobject in ieder geval verrijkend en versterkend werken op het leerproces. Op basis van de in dit artikel beschreven argumenten wordt hier de werkdefinitie van blended learning als volgt geformuleerd: Blended learning omvat een mix van e-learning en andere vormen van onderwijs, waarbij het gaat om de distributiewijze van leerinhouden, vormen van communicatie, didactische strategieën en soorten leeromgevingen in relatie tot type leerprocessen, of om een combinatie hiervan.’ Deze werkdefinitie geeft aan dat het vormgeven van leerprocessen en inrichten van een adequate leeromgeving een complexe aangelegenheid is.De stap naar blended learning is meer dan het hetzelfde doen maar dan in een andere leeromgeving; het impliceert een herontwerp van zowel de leerpraktijk als de leeromgeving en het vraagt specifieke competenties om dit soort leerprocessen adequaat te begeleiden.

Oliver & Trigwell geven aan dat de term blended learning eigenlijk niet meer zou moeten worden gebruikt, of een andere invulling moet krijgen. Bij die nieuwe invulling zou het dan werkelijk over ‘learning’moeten gaan en niet over ‘teaching’, zoals nu meestal het geval is.Als er wordt uitgegaan van het leren, dan moet de lerende en zijn perceptie van het leerproces in een gegeven context centraal staan.Bij blended learning gaat het in dat geval om het bieden van variatie in ervaringen met betrekking tot aspecten van het leerobject.Complicerende factor is echter dat de lerende de variatie van leeromgevingen niet zo hoeft te ervaren als door de ontwerpers werd bedoeld.Toch kan worden gesteld dat het ervaren van een variatie en het op verschillende manieren aan bod laten komen van aspecten van het leerobject in ieder geval verrijkend en versterkend werken op het leerproces. Op basis van de in dit artikel beschreven argumenten wordt hier de werkdefinitie van blended learning als volgt geformuleerd: Blended learning omvat een mix van e-learning en andere vormen van onderwijs, waarbij het gaat om de distributiewijze van leerinhouden, vormen van communicatie, didactische strategieën en soorten leeromgevingen in relatie tot type leerprocessen, of om een combinatie hiervan.’ Deze werkdefinitie geeft aan dat het vormgeven van leerprocessen en inrichten van een adequate leeromgeving een complexe aangelegenheid is.De stap naar blended learning is meer dan het hetzelfde doen maar dan in een andere leeromgeving; het impliceert een herontwerp van zowel de leerpraktijk als de leeromgeving en het vraagt specifieke competenties om dit soort leerprocessen adequaat te begeleiden.

In dit artikel is een poging gedaan om de brede definitie van blended learning nader te analyseren, om zodoende daarmee de eerste stappen te kunnen zetten richting een ontwerpstrategie. Dat proces is echter nog lang niet afgerond en dient, ondersteund door flankerend onderzoek op de verschillende aspecten, te worden voortgezet. Resultaten van good practise zullen moeten aantonen dat bepaalde keuzes adequaat zijn en leiden tot optimalisering van leerprocessen en betere leerresultaten in gegeven leerpraktijken. Een ideale blend in onderwijs bestaat niet, in elke leerpraktijk kan alleen maar worden gestreefd naar de meest effectieve blend in de gegeven situatie.