Search

60 p. -- Bibliogr.: p. 28-33 Marko kontzeptuala eta justifikazioa: Gaur egun Biriketako minbizia da hilkortasun tasa altuena duen minbizia. Diagnostikatzeko egiten diren frogek ematen duten informazioaren arabera, gaitzaren estadioa ezartzen da eta horren arabera, kirurgia, kimioterapia edota erradioterapia jasotzea erabakitzen da. Gaixotasunak berak, eta hori sendatzeko erabiltzen diren tratamenduek eragiten dituzten sintomen artean, fatiga eta loaren asaldurak aurkitzen dira, pazientearen bizi-kalitatea murrizten dutenak. Hori horrela izanda, ariketa fisikoak horren hobekuntzan lagundu dezakeela ikusi da. Helburua: Biriketako minbizia duten pazienteengan fatiga murrizteko eta loaren-kalitatea eta bizi-kalitatea hobetzeko ariketa fisikoaren eraginkortasuna aztertzea. Metodologia: Lan hau burutzeko azken 10 urteetan argitaratutako 15 entsegu kliniko erabili dira. Horiek aurkitzeko, hurrengo datu-base eta aldizkariak erabili dira: PubMed, Medline, Lilacs, Cinhal, Cochrane, Psycinfo eta Cancer Nursing. Emaitzak eta eztabaida: Fatigari dagokionez, bost ikerketek hobekuntza estatistikoki esanguratsuak lortu zituzten eta hiruk ez zituzten diferentzia esanguratsurik lortu, nahiz eta horietatik bitan fatigaren hobekintza eman zen. Beste batean aldiz, fatigaren areagotzea eman bazen ere, ezin da jakin interbentzioaren ondorioa izan zen edo ez. Bestalde, loaren-kalitateari dagokionez, hiru ikerketek lortu zituzten estatistikoki hobekuntza esanguratsuak. Beste hiruk aldiz ez zituzten eraginkortasun esanguratsurik lortu, baina hala ere, hobekuntzak lortu ziren bitan. Beste bitan, fatigaren kasuan bezala, ezin izan da ariketa fisikoaren eraginkortasuna egiaztatu, p-aren faltaren ondorioz. Azkenik, bizi-kalitateari dagokionez, 8 ikerketek bizi-kalitatearen hobekuntza lortu zuten bitartean, beste bik kontrakoa lortu zuten, nahiz eta, esan bezala, ezin izan da eraginkortasuna egiaztatu. Ondorioak: Ariketa fisikoak biriketako minbizia duten pertsonen fatigaren murriztean eta loaren- eta bizi-kalitatearen hobekuntzan duen eraginkortasuna kontuan izanda, osasun profesionalek, honen barnean erizainek, jarduera fisikoa biriketako minbizia duten pazienteen artatzearen barnean sartu beharko lukete, paziente bakoitzaren beharrak, ezaugarriak eta limitazioak kontuan izanda betiere.

53 p. -- Bibliogr.: p. 26-28 Iktusa gaixotasun zerebro-baskular akutua da, garun-funtzioaren alterazio fokalaren zeinu klinikoak azkar garatzean datzana eta heriotza eragiten duena. Garuneko odol-zirkulazioa bat-batean etetearen ondorioz ematen da. Ondorioz, odola ez da garunera behar den kopuruan heltzen eta horrek garuneko zelulen hipo-perfusioa eragiten du, hauek beraien funtzioa betetzeari utzi eta garun-ehun horren alterazio funtzionalaren sintomak hasten direlarik. Garun istripua duen pertsonen laurdenak, gutxi gorabehera, afasia pairatzen du. Afasia mintzairaren nahaste bat da, eta oro har, bere modalitate guztiak konprometitzen ditu: ahozko hizkuntzaren adierazpena eta ulermena, irakurketaren idazkera eta ulermena. Nahaste honen sintoma nagusia anomia da, hitzak gogoratzeko zailtasuna. Afasia pertsonen biografian haustura handi bat eragiten du eta eragin larria du pazienteen eguneroko bizitzan eta aktibitateetan, eta bizi-kalitatearen dimentsio guztiei eragiten die. Doitze psikosozialeko prozesua konplexua eta luzea da, eta afasia duten pertsonak bereziki arazo psikosozialetarako joera dute. Garrantzitsua da paziente hauen bizitza esperientziak eta istorioak, identifikatzea zer nolako inpaktua daukan afasia haien bizitza-kalitatean eta identifikatzea zeintzuk diren asetu gabeko beharrak. Berrikuspen honen helburuari erantzuna emateak aukera emango du iktusa izan duten eta afasia duten pazienteen zaintza hobetzeko eta haien errealitateari gehiago hurbiltzen den arreta eskaintzek. Lan hau literaturaren errebisio kritikoa dugu. Lanaren helburua betetzeko asmoz Medline (OVID), Medline (PubMed), Cinahl, Cuiden, PsycINFO eta Cochrane Library bilaketa egin zen literaturaren azterketa kritikoa egiteko. Bertan, lengoaia naturala eta zientifikoa eta operadore boleanoak erabiliz, hainbat bilaketa ekuazio ezberdinak erabili egin ziren informazio esanguratsua eskuratzeko. The Aphasiology aldizkarian, Journal of Clinical Nursing eta Stroke Rehabilitation Journal erabili egin ziren eskuzko bilaketa egiteko. Aldizkariez gain, ebidentzian oinarritutako baliabide elektronikoetan (RNAO, NICE) bilatu egin zen. Hamasei azterketa kualitatibo hautatu ziren, iktusa jasan ondoren afasiarekin bizi diren pertsonen bizi-esperientzia aztertzeko, eta epe luzeko beharrak aztertzeko. Berrikusitako artikuluetatik lortutako emaitzak aztertzeko, berehala banatu egin ziren beharrak bi azpimultzo nagusietan; alde batetik behar estrintsekoak, hau da, norbanakoaren kanpotik hala nola familia eta kideetatik, osasun zerbitzuetatik, terapia eta errehabilitazio taldeetatik sortutako beharrak eta nahiak; beste alde batetik, behar intrintsekoak aipatzen ziren, pertsona berarengan sortutako beharrak eta nahiak, sozializatzeko beharra, iktus aurreko bizitza berreskuratzeko eta autonomia sustatzeko beharra, eta komunikazioan lantzeko beharra. Lan honetan egiaztatu egin da iktus bat izan eta gero afasia garatzen dituzten pazienteak asetu gabeko behar desberdinak eta zailtasunak dituztela, haien bizi kalitatea murrizten dituztenak. Haien artean sostengua formala zein informala izateko beharra, sozializatzeko beharra eta gizartean afasia kontzientziak pizteko nahia agertzen dira besteak beste. Ondorioztatu egin da afasia zainketa multi-diziplinarra eskatzen duen gaitza dela, eta oraindik afasiaren inguruan erizain zainketak eta interbentzioen eraginkortasuna aztertzen dituzten ikerketak egitear daude, izan beste profesionalen inguruan zentratua zeuden, hala nola, logopedak, psikologo eta psikiatrak eta medikuan. Beste alde batetik aurkitu egin dira kontrako iritziak parte-hartzaileen artean epe luzeko beharren inguruan. Horrek pentsarazten digu inoiz ezin dugula orokortu zainketa planak, beti pertsonalizatu egin behar dira, izan ere pertsona bakoitza bakarra eta desberdina da, eta bere esperientzia pertsonala bizi du afasiaren gaixotasunari dagokionez.

50 p. -- Bibliogr.: p. 25-29 Minbizia osasun-publikoko arazo nagusietako bat izaten jarraitzen du. Hala ere, azken hamarkadetan biziraupen-tasa gero eta altuagoak lortu egin dira aurrerapen terapeutiko eta diagnostiko goiztiarrari esker. Horrela, gero eta gehiago dira minbiziari bizirautea lortzen duten pertsonak. Hala eta guztiz ere, fase honetan aurkezten diren behar fisiko eta psikosozial berriak asko dira; pertsona hauek aurre egin behar diote egoera berri bati asetu gabeko beharrez betea, eta honek beraien bizi-kalitatean eragin zuzena du. Egoera honen aurrean, ikusi egin da aurrerapen teknologikoei esker garatutako telemedikuntzak barneratzen dituen interbentzio digitalak bizi-kalitatea mantentzeko edo hobetzeko eraginkorrak izan daitezkeela. Lan honen helburua minbiziari bizirautea lortu duten pertsonengan interbentzio digital ezberdinek bizi-kalitatearen hobekuntzan edo mantentzean duten eraginkortasuna aztertzea da. (Euskera)

48 p.: il.-- Bibliogr.: p. 26-27 Marku eta justifikazioa: Dismenorrea primarioa (PD) hilerokoaren aurreko egunetan edo hilerokoan zehar ematen den eta ageriko arazorik ez duen umetokiko min bezala definitzen da. PDa gaixotasun ginekologiko ohikoena da menstruatzen duten emakumeen artean. Historikoki, hilekoa zikin, lizun, toxiko eta gaiztotzat jo izan da eta oraindik ere gai tabua da, mitoz eta sinesmenez blai jarraitzen duena. Azken urte hauetan, feminismoaren gorakada izan dela medio, emakume askok hilekoaren alterazioen, hilekoa bizitzeko modu berrien eta hilekoaren osasunaren garrantzia aldarrikatzen hasi dira. Hala eta guztiz ere, emakumeen ehuneko handi batek ez du osasun-arretarik bilatzen PDarekin erlazionatutako zeinu eta sintomak (z/s) dituztenean eta, orokorrean, automedikazioara jotzen dute. Helburu orokorra: Dismenorrea primarioak bizi-kalitatean duen eragina eta horrekin lotutako erizaintzako interbentzioak aztertzea. Metodologia: Literatura zientifikoaren berrikusketa kritikoa gauzatu da Medline, Cochrane, PsycInfo, Embase, Cuide eta Cinahl datu-baseetan zein Enfermería Clínica, American Journal of Obstetrics and Gynecology eta BMC aldizkarietan bilaketak eginez. Azkenean, Gradu Amaierako lan honetan 2011 urtetik aurrera, ingelesez zein gazteleraz argitaratutako 15 artikulu erabili dira: 7 ikerketa kuantitatibo transbertsalak, ikerketa kualitatibo bat, 5 entsegu kliniko eta 2 errebisio bibliografikoak. Erantzunak eta eztabaida: Emaitzak bi kategorietan banatu ziren; alde batetik PDak bizi- kalitatean dituen eraginak eta bestetik PDarekin erlazionatutako erizaintzako interbentzioak. PDak eragin biopsikosoziala dauka patologia hau pairatzen duten emakumeengan. Erizaintzako interbentzioei dagokionez bost dira aztertutakoak: osasunerako hezkuntza eta kirola izan dira onurarik handiena erakutsi duten esku-hartzeak; bestalde, nutrizio-ohiturek, bero-terapiak eta akupresioak onbide moderatuagoa erakutsi dute. Ondorioak eta limitazioak: Literaturaren berrikusketa honetan berretsi egin da, erizaintzaren garrantzia PDaren detekzioan, balorazioan eta tratamenduan, baita gizarte-mailan pairatzen duten pazienteengan dituen ondorio negatiboak ikusarazteko beharra ere. Terapia ez- farmakologikoen onurei buruz ikertzen jarraitu beharra dago, ez baitago horren inguruko ebidentzia sendorik egun.

60 p. -- Bibliogr.: p. 26-28 Iktusa, mundu mailan heriotza eta desgaitasun kausa nagusienetariko bat suposatzen duen gaixotasun kardiobaskular bat da. Istripu zerebrobaskular (IZB) terminoarekin ere ezaguna, bizipen estresagarria da paziente, senide zein zaintzailentzat. Izan ere, asaldura sentsorialak, motoreak, komunikazio asaldurak, asaldura kognitibo eta psikotikoak eta portaera asaldurak eragin ditzake. Aipatutako klinikaz gain, iktusaren intzidentzia, prebalentzia, kostu, heriotza eta desgaitasun-tasa altuek IZB osasun eta gizarte-arazo bilakatzen dute. Badaude zenbait gida eta errebisio sistematiko ere, ariketa fisikoaren onurak aztertzen dituztenak errehabilitazio prozesuan zehar iktusa pairatu duten pertsonen sintoma motore eta psikologikoen arintzean. Hori buruan izanik, eta erizainaren rola aztertuz, ikus daiteke erizaintzaren konpetentziaren barruan sartzen dela ariketa fisiko eta iktusaren arteko onura erlazio hori ezagutzea, pazienteen eguneroko bizitzako zainketetan aplikatu ahal izateko. Are gehiago, errebisio kritiko hau baliagarria izan daiteke erizainentzat iktusa pairatu duten pazienteen arreta integrala bermatzeko, hezkuntzaren bidez bizi-estilo osasuntsuak sustatuz, pertsonen osasun emaitzak eta bizi-kalitatea hobetuz eta iktus kasuen errekurrentziak ekidituz.

47 p. -- Bibliogr.: p. 26-29 Marko teorikoa eta justifikazioa: Bularreko minbizia, gaur egun, intzidentzia altuenetariko lokalizazioa izaten jarraitzen du, emakumezkoetan nagusitzen den minbizia izanik. Gaixotasunaren ibilbidean zehar, emakumeek fase ezberdinak esperimentatzen dituzte, hauen garapena bizitza baldintzatuz. Era berean, bizipen horrek, bakoitzaren bizi-kalitatean eragina izan dezake, kasu askotan, euskarri emozionalaren falta agerian utziz. Aldaketa eta bizipen hauek onartzeko zein aurrera eramateko, erizaintza-interbentzioak lagungarriak direla frogatu da, hauek lantzearen garrantzia erakustearekin batera. Helburu orokorra: Bularreko minbizia duten emakumezkoen bizi-kalitatea bermatzeko lagungarri izan daitezkeen erizaintza-interbentzioak aztertzea. Metodologia: Literaturaren berrikusketa kritikoa burutu da Medline, Cochrane, PsycInfo, Cinahl eta Cuiden datu-baseetan eta European Journal of Cancer Care, European Journal of Oncology Nursing, Journal of Clinical Nursing, Cancer Nursing eta Psycho-Oncology aldizkarietan bilaketak eginez. Barneratze-irizpide bezala hurrengoak erabili ziren: bularreko minbizia zuten eta minbiziaren edozein faseetan zeuden 18 gorako emakumeak; erizaintza-interbentzioak eta hauen bizitza-kalitatearekiko eraginkortasuna aztertzen zuten artikuluak; full text-ean azken 10 urteetan argitaratutako gaztelaniaz eta ingelesezko artikuluak; errebisio sistematikoak, metanalisiak eta literaturaren errebisioak. Emaitzak eta eztabaida: Guztira 15 artikulu hautetsi ziren eta 4 interbentzio-mota nagusi topatu ziren: “Nurse-Led interventions”, “Patient Navigation Interventions”, “Specialized Oncology Nurse Interventions” eta “Health Belief Model Interventions”. Aurkitutako artikuluek erakutsi zuten, interbentzio mota hauek, bizi-kalitatea eta zenbait azpi-dimentsio, hala nola, funtzionaltasun emozionala, fisikoa eta soziala eta fatiga, mina, insomnioa eta besoetako zein bularretako bezalako sintomatologiaren hobekuntzak bermatzeaz gain, pazienteen ibilbidea eramangarriagoa egin zutela, prozesuaren barne sentiaraziz. Ondorioak: Bularreko minbizidun emakumeentzat bideratutako erizaintza-interbentzio gehienak, paziente hauen bizi-kalitate orokorra zein bigarren mailako ondorioak edota funtzionaltasun fisikoa, soziala eta emozionala bezalako azpi-dimentsioak hobetzeko edo gutxienez bermatzeko eraginkorrak direla frogatu den arren, oraindik ere ikerketa falta handia dagoela egiaztatu da, zainketa espezializatu hauetaz arduratzen den erizain-rolaren sistematizazio edota protokolizazioaren hutsunea somatuz.

49 p. : il. -- Bibliogr.: p. 24-27 ESPARRU KONTZEPTUALA ETA JUSTIFIKAZIOA: Iktusa ondorio kognitibo, motore, komunikatibo eta emozionalak sortzen dituen gaixotasuna da. Ondorio horien artean, %21-38 artean afasia agertzen da: idatzizko zein ahozko lengoaian eragiten duen komunikazio defizita, pairatzen duten pertsonek komunikatzeko gaitasun eta bizi kalitatean galerak izaten dituztelarik. Afasia pairatzen duten indibiduoei zuzenduriko terapiei dagokionez, gutxi dira errekuperazio eta bizi kalitatea bermatzen duten interbentzioei buruzko ikerlanak. Horien artean, Hizkera eta Lengoaia Terapia (HLT) terapien gidaliburuaren arabera “gold standard” litzateke. Bestalde, errebisioetan oinarritutako ebidentziek terapia intentsiboei ere sostengua ematen diete, edozein delarik adina edo iktusa izan eta igarotako denbora. Azkenik, talde terapiari dagokionez, berdinen arteko elkarreraginerako aukera ematen duelarik, komunikazioaren berreskuratzean laguntzeaz gain, paziente hauek jasaten duten isolamendua gainditzeko aukera ere izan daiteke. HELBURU OROKORRA: Iktus osteko afasia pairatzen duten pertsonetan hizkera eta lengoaia terapia, talde terapia eta terapia intentsiboak komunikatzeko gaitasun eta bizi kalitatearen berreskuratzean duten eragina aztertzea. METODOLOGIA: Lan hau literaturaren errebisio kritikoa dugu. Horretarako, Medline (OVID), Medline (pubmed), Cinahl, Cuiden, psycinfo eta Lilacs datu baseak eta ebidentzian oinarritutako The Cochrane Library erakundea erabili ziren. Bertan, lengoaia naturala eta zientifikoa eta operadore boleanoak erabiliz, hainbat bilaketa ekuazio erabili ziren beharrezko ikerlanak eskuratzeko. Eskuzko bilaketa ere burutu zen STROKE AHA Journals, Enfermería Clínica, RNAO eta Journal of Advanced Nursing aldizkari eta Science Direct datu basean. EMAITZAK ETA EZTABAIDA: Hizkera eta lengoaia terapia komunikatzeko gaitasunaren berreskuratzerako eraginkorra dela dirudi afasiaren momentu kronikoan. Une oso goiztiarrean aldiz, ez da gomendatzen. Talde terapiari dagokionez, fase akutuan duen eragina aztertzeko informazioa falta bada ere, esan genezake fase kronikoan eraginkorra dela gure helburuari dagokionez. Azkenik, terapia intentsiboaz aritzean, komunikatzeko gaitasun eta bizi kalitatearen berreskuratzean emaitza positiboak ekarri arren, kontuan izan behar da neketsuegia izan daitekeela pazienteentzako, batez ere Iktusa izan osteko fase akutuan. ONDORIOAK: Iktus osteko afasia pairatzen duten pertsonetan zein terapia den egokiena jakin ahal izateko, pazientearen ezaugarri demografiko eta behar fisiko, emozional zein sozialak izan beharko ditugu kontuan. Izan ere, Hizkera eta Lengoaia Terapiak atentzio pertsonalizatua eskaintzen duen bezala, talde terapiarekin sozializazioa bultzatu daiteke. Era berean, batzuek terapia intentsibotik etekina atera dezaketen bezala, beste batzuentzako neketsuegia izan daiteke saturazioa eraginez. Horregatik, erizainon aldetik beharrezkoa izango da paziente bakoitzaren egoera kontuan izatea, beste edozein prozesutan bezala indibiduoaren beharretan oinarrituriko zaintza eskaini ahal izateko. Azkenik, aipatzekoa ikerlanaren emaitzak gure ingurura aplikatu ahal izateko hemengo osasun sisteman zentraturiko lanak izatea komenigarria litzatekeela, betiere bertako osasun profesionalen bidez emandako disziplina anitzeko zaintzan zentraturik. Baina batez ere, lagin tamaina egokia izango duten ausazko entsegu kliniko beharra izan da faltan.

60 p. : il. -- Bibliogr.: p. 27-29 Bilaketa bibliografiko hau euskaraz idatzia izan da. MARKO TEORIKOA ETA JUSTIFIKAZIOA: Endometriosia adin-emankorreko gaitz ginekologiko agresibo eta kronikoa da non utero barrunbetik kanpoko egituratan ehun endometrialaren inplantazioa eta hazkuntza benignoa ematen den. Etiopatogenia ezezaguna du, diagnostiko berantiarrarekin eta tratamendu egokia topatzea zaila da. Sintoma anitzekoa izanda, emakumeen bizi-kalitatean inpaktu handia du. Hori jakinda, garrantzitsua da erizainek honen inguruko ezagutza izatea, gaixoei zainketa indibiduala eskainiz, haien bizi-kalitatea hobetzeko. HELBURUA: Endometriosiak adin-talde desberdineko emakumeen bizi-kalitatean duen eraginaren azterketa. METODOLOGIA: Artikulu topaketarako, datu-baseak (Medline, Cochrane Library Database, CINAHL, PsycINFO, Cuiden, Pubmed, Embase) eta Clinical Key-rekin, Elsevier Editoriala erabili dira. Eskuzko bilaketarako “Journal of Psychosomatic Obstetrics and Gynecology” eta “International Journal of Fertility and Sterility” aldizkari internazionalak eta ebidentzian oinarriturik dauden bi erakunde (RNAO eta NICE) erabili dira. Artikuluak 2009tik aurrera argitaratutakoak eta ingelesez idatzitakoak dira. Ikerketetako parte-hartzaileak adin-emankorreko emakumeak dira, endometriosis diagnostikodunak eta bizi-kalitatea neurtzeko erabiltzen diren bi eskala nagusiak SF-36 eta EHP-30 dira. EMAITZAK: Gaixoek, SF-36 eta EHP-30 eskalen balioak aztertuz, bizi-kalitate negatiboa adierazten dute, haien bizi-kalitate arlo guztietan eragina nabaria delako. Minaren intentsitate handiak eta adin gazteak bizi-kalitate txarrarekin lotura duela ikusi da. Adinaren arabera, emakumeek gauza desberdinak adierazten dituzte: Nerabeak larritu egiten dira haien bizitza sozialaren inguru, helduak haien bikotekide erlazio eta lanbideagatik eta heldu-nagusiak haien arazo ekonomikoez. ONDORIOAK: Endometriosia gaitz agresiboa izan daiteke, adin guztietako emakumeen bizikalitatean inpaktu handia izanik. Min pelbikoa inpakturik handiena duen sintoma izan arren, ez dira ahaztu behar pairatu daitezkeen gainerako ondorioak. Emakumeei arreta indibidualizatua eman behar zaie, ondorio negatibo guztiak kontutan hartuz, baita haien adina ere kontutan izanik; izan ere, gazteak dira bizi-kalitate negatiboena adierazten dutenak.

52 p. -- Bibliogr.: p. 28-31 Minbizia duten pazienteen zaintzaileek zama handiak eta asetugabeko behar ugari dituztela ikusi izan da. Gainera, minbiziak eragiten duen rol berri horretarako prestatzeko, heziketa eta euskarri gutxi jaso ditzakete profesionalen partetik. Ondorioz, bizi-kalitate txarra eta distres psikologiko maila handiak izan ditzakete. Horregatik, emaitza hauek hobetzeko, interbentzio psiko-edukazionalak egokiak izan daitezke. Interbentzio hauek, informazioa ahalbidetzeaz gain, zaintzaileen behar psiko-sozialak ere lantzen dituzte. Ondorioz, minbizia pairatzen duten pazienteen zaintzaileen bizi-kalitatea eta distres psikologikoa (antsietatea eta depresioa) hobetzeko interbentzio psiko-edukazionalen onuragarritasuna aztertu zen.